Transcript założenia i cele projektu Geopark „Małopolski Przełom Wisły”

założenia i cele projektu
Geopark „Małopolski Przełom Wisły”
w imieniu Konsorcjum wykonawców
dr Justyna Warowna
Zakład Geologii i Ochrony Litosfery UMCS
MINISTERSTWO ŚRODOWISKA
Departament Geologii i Koncesji Geologicznych
00-922 Warszawa, ul. Wawelska 52/54
ogłasza przetarg nieograniczony
na wykonanie pracy geologicznej pt.:
Geologiczno-górniczo-środowiskowe warunki utworzenia „Geoparku
Małopolski Przełom Wisły” (od Zawichostu do Puław)
Numer ogłoszenia: 162167 - 2009; data zamieszczenia: 23.09.2009
www.mos.gov.pl http://www.przetargi.egospodarka.pl
Do realizacji została wybrana oferta zgłoszona przez
zespół wykonawców pod nazwą Konsorcjum Geopark Małopolski Przełom Wisły,
w skład którego wchodzą:
1. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej (Instytut Nauk o Ziemi)
2. Uniwersytet Warszawski (Instytut Geologii i Hydrogeologii Inżynierskiej)
3. Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy
08.01.2010.
Podpisanie umowy trójstronnej pomiędzy
1. Ministerstwem Środowiska (Departament Geologii i Koncesji Górniczych)
– zleceniodawca
2. Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
– strona finansująca
3. oraz Konsorcjum „Geopark Małopolski Przełom Wisły”
– wykonawca
lider Konsorcjum – UMCS, pełnomocnik prof. dr hab. Marian Harasimiuk
Okres realizacji: 24 m-ce
współpraca:
▪ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie
▪ Instytut Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego PAN
Tafonomia kręgowców ze skondensowanych utworów środkowej kredy
antykliny Annopola (NE obrzeżenie Gór Świętokrzyskich)
dr hab. Marcin Mikołaj Machalski
Geopark – obszar dziedzictwa geologicznego,
na którym prowadzi się politykę zrównoważonego rozwoju
ekonomicznego. Geopark stwarza możliwości zatrudnienia
dla mieszkańców i osiągania rzeczywistych korzyści
ekonomicznych poprzez odpowiedni rozwój (geo)turystyki.
W oparciu o Geopark przekazywana jest
społeczeństwu wiedza geologiczna w połączeniu z
aspektami biotycznymi i kulturowymi danego środowiska,
które są, często jednoznacznie, uwarunkowane cechami
geologicznymi i krajobrazowymi.
z definicji Geoparku, UNESCO:
http://www.unesco.org/science/earth/geoparks.shtml
Geologiczno-górniczo-środowiskowe warunki utworzenia „Geoparku
Małopolski Przełom Wisły” (od Zawichostu do Puław)
Głównym celem przedsięwzięcia jest rozpoznanie geoekologicznych,
geologicznych i górniczych warunków środowiska, w kontekście ochrony
dziedzictwa przyrodniczego oraz tradycji górniczych, architektonicznych i
urbanistycznych regionu.
Przedmiotem przedsięwzięcia jest rozpoznanie i pełna inwentaryzacja
warunków abiotycznych dotyczących: geologii, rzeźby, tradycji górniczej oraz
historii rozwoju gospodarczego regionu wywodzącej się z elementów
przyrodniczych oraz ich waloryzacja z punktu widzenia ochrony i możliwości
wykorzystania geoturystycznego.
Wielkość inwentaryzowanego obszaru wynosi ok. 1000 km2 i obejmuje
13 gmin z trzech województw, na którym zinwentaryzowanych zostanie ok.
150 geostanowisk.
Jednostki fizycznogeograficzne:
Małopolski Przełom Wisły, (środkowy
odcinek doliny Wisły od Zawichostu do Puław)
oraz obrzeża sąsiednich regionów:
Wysoczyzny Lubartowskiej,
Płaskowyżu Nałęczowskiego,
Równiny Bełżyckiej,
Kotliny Chodelskiej,
Wzniesień Urzędowskich,
Przedgórza Iłżeckiego,
Równiny Radomskiej.
Jednostki administracyjne:
Województwa:
lubelskie
mazowieckie
świętokrzyskie
Gminy:
Annopol, Chotcza, Janowiec,
Józefów, Kazimierz Dln,. Łaziska,
Ożarów, Przyłęk, Puławy, Solec,
Tarłów, Wilków, Zawichost.
Efektem rzeczowym pracy geologicznej będzie:
 opracowanie tekstowe zawierające zasady i warunki utworzenia „Geoparku
Małopolski Przełom Wisły”, charakterystykę obszaru przeznaczonego do
ochrony, ze wskazaniem kierunków rozwoju geoturystycznego,
 mapa geoturystyczna w skali 1:25 000 z objaśnieniami, lokalizacją i
waloryzacją 150 geostanowisk na tle innych warstw tematycznych,
 mapa krajobrazu kulturowego w skali 1:25 000 z objaśnieniami, lokalizacją i
waloryzacją obiektów kulturowych, powstałych poprzez działania człowieka
wkraczające na pole geologii,
 utworzenie strony internetowej pt.: „Geopark Małopolski Przełom Wisły”,
 film prezentujący najciekawsze geostanowiska wzdłuż wytyczonych ścieżek
geoturystycznych,
 uzupełniony Centralny Rejestr Geostanowisk Polski (tworzony przez PIGPIB) o dane zinwentaryzowanych geostanowisk
Efektem końcowym będą wskazania dla władz samorządowych, dotyczące
możliwości rozwoju gospodarczego poprzez działania rozwijające bazę dla
rekreacji, geoturystyki i różnych form geoedukacji, realizowane w oparciu o
posiadane walory geologiczne, krajobrazowe i kulturowe.
◄ kłm. w Piotrawinie –
projektowane stanowisko
dokumentacyjne
profil osadów pogranicza ery
mezozoicznej i kenozoicznej
w Bochotnicy ▼
obiekty desygnowane do europejskiej
sieci geostanowisk
przez Alexandrowicz i zespół
http://www.iop.krakow.pl/geosites/default.asp.
Podmularskie Doły
formy rzeźby powstałe na
skutek działań człowieka,
z udokumentowanym
rozwojem od okresu
neolitu
współczesny, roztokowy charakter Wisły,
pośredni, uboczny efekt gospodarowania
człowieka na obszarze dorzecza
dziękuję…
Walory przyrody nieożywionej
budowa geologiczna
•
zespół skał węglanowych wieku od górnej jury, poprzez górną kredę po paleogen
(od 140 do 60 mln lat temu) ułożony w postaci łagodnej monokliny, zapadającej
pod kątem kilku stopni w kierunku NE
•
niewielka antyklina w okolicy Annopola, z odsłonięciem skał jurajskich i albskich,
i ogromnym bogactwem fauny kopalnej
•
w zboczach doliny przełomowej obecne są wszystkie odmiany skał węglanowokrzemionkowych reprezentujące paleośrodowiska ciepłych mórz schyłku
mezozoiku i początku kenozoiku
•
walory szczególne stanowi dostępna powierzchniowo do obserwacji, bardzo
bogata w informacje, granica pomiędzy końcem okresu kredowego a
następującym po nim paleogenem (Bochotnica, Nasiłów).
•
w licznych odsłonięciach naturalnych i kamieniołomach znajdowane są
skamieniałości organizmów morskich
•
odsłonięcia utworów czwartorzędowych dokumentujące historię transgresji
lądolodów w dolinie Wisły i ich wpływ na kształtowanie doliny
Walory przyrody nieożywionej
rzeźba
• strukturalny przełom rzeki przez pas wyżynny, w którym szerokość
dna doliny wynosi przeciętnie 3-5 km, a wysokości pionowych
ścian skalnych osiąga 40-50 m
• rzeka Wisła - doskonały przykład rzeki roztokowej z licznymi
odnogami, odsypami itd., powstałej w przeważającej mierze jako
efekt antropogenicznych przemian środowiska
• pozostałości naturalnego rozwinięcia meandrującego w postaci
licznych starorzeczy
• zbocze Wisły w m. Dobre będące krawędzią typu kuesty,
o założeniach tektonicznych
• w rozszerzeniu dna doliny obecne zespoły wydm podłużnych i
parabolicznych, powstałe u schyłku ostatniej epoki lodowej
Elementy kulturowe i historyczne
(formy antropogeniczne)
• nieczynne kamieniołomy typu otwartego, komorowego i kopalnie podziemne
(Piotrawin, Kazimierz, Nasiłów, Bochotnica, Puławy, Chotcza, Annopol)
• stanowiska archeologiczne:
- kopalnia krzemienia (paleolit górny po epokę żelaza) w okolicach Świeciechowa
- - pozostałości osady wczesnośredniowiecznej w Chodliku, Podgórzu i Kłodnicy
• obiekty historyczne wykonane z lokalnych skał
• formy wąwozów i głębocznic lessowych rozwinięte w skali ekstremalnej w
Europie
• liczne stanowiska biotyczne o charakterze reliktowym (M. Kucharczyk)
• rekonstruowany park zespołu pałacowego w Puławach
Tworzenie geoparków opiera się na istniejącej sieci obszarów
chronionych zwłaszcza parków krajobrazowych oraz geostanowisk
parki krajobrazowe
• Kazimierski PK
• Wrzelowiecki PK
•
•
•
•
obszarów chronionego krajobrazu
OChK Doliny Chodelki
Kraśnicki OChK
Solecki OchK
OChk Dolina rzeki Zwolenki
geostanowiska cd..
geostanowiska
•
•
•
•
•
•
Skarpa Dobrska – rezerwat przyrody
Krowia Wyspa – rezerwat przyrody
Łęg na Kępie – rezerwat przyrody
Wisła pod Zawichostem – rezerwat przyrody
Ścianka im. K. i W. Pożaryskich – stanowisko dokumentacyjne *
źródła w Rogowie – pomniki przyrody
projektowane geostanowiska :
•
•
•
•
•
•
•
Łachy Annopolskie – rezerwat przyrody
Wyspy Kaliszańskie – rezerwat przyrody
Jakubowice – stanowisko dokumentacyjne
Kłm. w Kazimierzu Dln. – stanowisko dokumentacyjne*
Kłm. w Nasiłowie – stanowisko dokumentacyjne*
Kłm. w Opoczce – stanowisko dokumentacyjne*
Kłm. w Piotrawinie – stanowisko dokumentacyjne*
* geostanowiska desygnowane do europejskiej sieci geostanowisk,
Alexandrowicz i zespół http://www.iop.krakow.pl/geosites/default.asp.
Istniejące formy obszarowej
ochrony przyrody
Natura 2000, stan na 30.09.2006
OChK dol.
Zwolenki
ochrona siedlisk
Chodelski OChK
ochrona ptaków
Solecki OChK
proj. geopark
dol. Kamiennej
Kraśnicki OChK
na podstawie
National Geographic, Polska, 2007