Transcript TON

RENKLİ GÖRME
TÜTF GÖZ HASTALIKLARI AD
KASIM 2002
DR.H.SEMİH SAMUT
PROF.DR.SAİT ERDA
• RENK NEDİR?
• IŞIK NEDİR?
• RENK FİZİKSEL BİR ÖZELLİK Mİ, YOKSA
ALGISAL BİR FENOMEN MİDİR?
TEMEL BİLGİLER
ATOM
• Maddenin yapıtaşı
• Çekirdek (proton ve
nötron)
• Elektron
TEMEL BİLGİLER
FOTON
• Boşlukta fotonlar ışık hızında
hareket ederler
• Enerji , frekans veya dalga
boyları ile karakterize
edilebilirler
• C= f X λ
TEMEL BİLGİLER
ELEKTROMAGNETİK SPEKTRUM
• Foton enerjilerinin tümünün dağılımı elektromagnetik spektrumu oluşturur.
• Radyo-TV dalgaları, infrared, görünen ışık, ultraviyole, x-ışınları, γ ışınları
• İnsan gözünün algılayabildiği 400-700 nm’lik kısma ışık denir.
• NEDEN İNSAN GÖZÜ SADECE 400-700 nm
DALGA BOYLARINA SAHİP FOTONLARI
GÖREBİLİR?
TEMEL BİLGİLER
IŞIK
• TRAFİK IŞIKLARI TASARLANIRKEN KIRMIZI
NEDEN ‘DUR’ U, YEŞİL ‘GEÇ’ İ SİMGELEMEK İÇİN
KULLANILMIŞTIR?
TEMEL BİLGİLER
FOTON ÖZELLİKLERİ
• Boşlukta ışık hızında hareket
eden fotonlar, cam gibi
saydam bir ortamın yüzeyine
dik olarak girdiklerinde dalga
boyları ve hızları azalırken,
frekansları aynı kalır.
TEMEL BİLGİLER
FOTON ÖZELLİKLERİ
• Fotonlar boşluktan, cam gibi
bir ortamın yüzeyine oblik
olarak girdiklerinde bir miktar
kırılırlar.
• Bu kırılma kısa dalga boyuna
sahip olan fotonlarda, uzun
dalga boyuna sahip olanlara
göre daha fazladır.
GÖRME FİZYOLOJİSİ
KONİ VE BASİLLER
Fotopik görme
KONİLER
Skotopik görme
BASİLLER
GÖRME FİZYOLOJİSİ
KONİ VE BASİLLERİN YAPISI
• Dış sement
• İç segment
• Nükleus
• Sinaptik cisim
GÖRME FİZYOLOJİSİ
IŞIĞIN FOTORESEPTÖRLERDE NEDEN OLDUĞU KİMYASAL OLAYLAR
• Basillerde; rodopsin
• Konilerde; iodopsin ortak
adıyla bilinen ve spektral
duyarlılık yönünden
birbirlerinden ayrılabilen 3
farklı molekül
GÖRME FİZYOLOJİSİ
KONİ TİPLERİ
• Erithrolabe; tüm konilerin %74’ü
• Chlorolabe; tüm konilerin %10’u
• Cyanolabe; tüm konilerin %16’sı
GÖRME FİZYOLOJİSİ
• Koni ve basiller
• Bipolar hücreler
• Horizontal ve amakrin hücreler
• Retina ganglion hücreleri
5 impuls/sn
RENK
• BİR OBJENİN ALGILANAN RENGİNİ NE BELİRLER?
GÖKYÜZÜ NEDEN MAVİDİR?
DENİZ NEDEN MAVİDİR?
GÜNBATIMI NEDEN KIRMIZIDIR?
RENK
• BİR RENGİN NASIL ALGILANDIĞINI
BELİRLEYEN 3 KOMPONENTİ VARDIR;
– TON
– SATÜRASYON
– PARLAKLIK
RENK
TON
• Bir ışığın içerdiği çeşitli dalga
boylarına sahip fotonlardan
dominant olanın belirlediği bir
özelliktir. (örneğin; bir ışık
demetinde bulunan çeşitli
dalga boylarına sahip
fotonlardan baskın olanı 540
nm olduğunda bunun kişide
oluşturacağı his yeşil’dir
RENK
TON
RENK ÇEMBERİ
• TAMAMLAYICI RENK
• TAMAMLAYICI
OLMAYAN RENKLER
RENK
TON
• Örneğin; 580 nm dalga boyuna sahip
fotonları kırmızıya duyarlı koniler
%99, yeşile duyarlı koniler %42
oranlarında absorbe ederken, maviye
duyarlı koniler hiç absorbe etmezler.
• SSS 99:42:0 şeklindeki bir seti
turuncu olarak yorumlar.
RENK
TON
• Farklı tip konilerden çıkan nöronal
uyarılar orta beyinde bulunan R-G
Merkezi ve B-Y Merkezinde
birleştirildikten sonra görsel
korteksteki renk merkezine ulaşır.
RENK
SATÜRASYON
• Bir rengin saflığını belirler.
RENK
PARLAKLIK
• Bir ışık demetindeki fotonların sayısı ile
ilişkilidir. Bunların sayısı arttıkça parlaklık artar.
RENK ALGISINI DEĞİŞTİREN FAKTÖRLER
BEZOLD-BRUCKE FENOMENİ
• Düşük parlaklıkta mavi-yeşil, yeşil ve sarı daha
yeşil olarak algılanırken, yüksek parlaklıklarda
daha mavi olarak algılanır.
• Düşük parlaklıklarda kırmızı ve turuncu daha
kırmızı olarak algılanırken, yüksek parlaklıklarda
daha sarı olarak algılanır.
RENK ALGISINI DEĞİŞTİREN FAKTÖRLER
ABNEY ETKİSİ
• Bir ışığa beyaz ışık eklenirse
tonunda bir miktar değişiklik olur.
Örneğin; mavi-yeşil renkteki ışık
daha yeşil, kırmızı ve turuncu
renkteki ışık daha sarı olarak
görülür.
RENK ALGISINI DEĞİŞTİREN FAKTÖRLER
PURKİNJE ETKİSİ
• Konilerin en duyarlı olduğu ışığın dalga boyu
555 nm’dir(sarı, sarı-yeşil, turuncu). Bu nedenle
aydınlığa adaptasyon durumunda sarı, yeşil ve
turuncu renkler, kırmızı, yeşil ve maviye oranla
daha parlak olarak algılanır.
• Basillerin en duyarlı olduğu ışığın dalga boyu
505 nm’dir(mavi). Bunun sonucu olarak loş
ışıkta , mavi ve yeşil renkler, sarı ve kırmızıya
oranla daha parlak olarak algılanır.
RENK ALGISINI DEĞİŞTİREN FAKTÖRLER
LATERAL İNHİBİSYON ETKİSİ
• Bir noktada belirli bir tip koni uyarıldığında,
aynı koni horizontal hücreler yardımı ile
bitişiğindeki aynı fotosensitif pigmenti taşıyan
koniye inhibitör sinyal gönderir. Bu durum
lateral inhibisyon olarak bilinir.
RENK ALGISINI DEĞİŞTİREN FAKTÖRLER
YORGUNLUK VE TAMAMLAYICI İMAJ
ÖZET
• Çok geniş bir elektromagnetik spektrum içerisinde insan gözünün
algılayabildiği küçük bir kısma ışık diyoruz.
• Kırmızı, yeşil ve mavi olmak üzere 3 ana renk vardır. Bunlar değişen
oranlarda karıştırılırsa diğer tüm renkler elde edilebilir.
• Aydınlıkta ve renkli görme konilerin fonksiyonu iken, alaca karanlıkta
görme basillere ait bir fonksiyondur.
• Rengin 3 komponenti vardır, bunlar; ton, satürasyon ve parlaklıktır.
Bunlardan herhangi birisi değiştirilirse algılanan renk te değişir.
• Renklerin algılanması üzerine ortam ışığının ve arka planın çok büyük
etkisi vardır.
RENKLİ GÖRME TESTLERİ
• Bir objenin görünen rengi ortam ışığından etkilenir.
• Renkli görme testleri ortam ışığı yönünden standartize edilmiş
ortamlarda yapılmalıdır (McBeth Daylighting Corporation, C Lamp
veya Floresan ışık)
• Gün ışığı ve ampuller uygun değil
RENKLİ GÖRME TESTLERİ
ANOMALOSKOP
• Renkli görme muayenesinin standart
yöntemi
• Diğer renkli görme testleri ile birlikte
kullanıldığında, renk görme
defektlerinin tanı ve sınıflaması
yapılabilir
• En bilineni Nagel Anomaloskopu
• Kullanım güçlüğü, çok iyi eğitilmiş
personel gereksinimi
RENKLİ GÖRME TESTLERİ
PSÖDOİZOKROMATİK TABLOLAR
• İshihara Testi
• Çeşitli renkli noktalar, kompleman renginden
veya griden oluşan diğer noktalar arasına bir
harf, rakam veya geometrik şekil oluşturacak
şekilde yerleştirilmiştir
• 2’den 21’e kadar olan kartlar kırmızı-yeşil
renk körlüğünün tanısında, 22’den 25’e kadar
olan kartlar protanop-döteranop ayrımında
kullanılır
• 4 ya da daha az hata normal olarak kabul
edilir.
RENKLİ GÖRME TESTLERİ
FARNSWORTH-MUNSELL TESTLERİ
D-15 HUE
• Bir kutu içerisinde, renk çemberinin bütün
kısımlarından seçilmiş 15 adet renk kapağı
bulunur
• Bu renk kapaklarının parlaklık ve satürasyonu
sabit olup sadece tonları değişkenlik gösterir.
• Döteranop;
1,15,2,3,14,13,4,12,5,11,6,7,10,9,8
• Protanop;
15,1,14,2,13,12,3,4,11,10,5,9,6,8
• Tritanop;
1,2,3,4,5,6,7,15,8,14,9,10,13,12,11
RENKLİ GÖRME TESTLERİ
FARNSWORTH-MUNSELL TESTLERİ
D-15 HUE
RENKLİ GÖRME TESTLERİ
FARNSWORTH-MUNSELL TESTLERİ
FM-100 HUE
• 85 adet renk kapağı
• Peşpeşe dizildiğinde renk çemberini
oluşturacak renkler 4 sıra oluşturacak
şekilde tasarlanmıştır
–
–
–
–
1.sıra kırmızıdan, sarıya
2.sıra sarıdan, mavi-yeşile
3.sıra mavi-yeşilden, mora
4.sıra mordan, kırmızıya
• Konjenital ve edinsel renk görme
bozukluklarının tanısında ve takibinde
kullanılır
RENKLİ GÖRME TESTLERİ
FARNSWORTH-MUNSELL TESTLERİ
FM-100 HUE
ÖZET
• Renkli görme testleri ışık yönünden standardize edilmiş ortamlarda
yapılmalıdır. Bu amaçla ampul ışıkları kullanılmamalıdır.
• Renkli görme muayenesinin standart yöntemi Anomaloskop’tur.
• Psödoizokromatik tablolar konjenital renkli görme bozukluklarının tanı
ve sınıflamasında kullanılabilir.
• FM-100 Hue testi ile konjenital ve edinsel renk görme defektlerinin
tanısı konulabilir, sınıflaması yapılabilir.
teşekkürler...