Transcript BORELIOZA
BORELIOZA etiologia, epidemiologia i profilaktyka – borelioza z Lyme, choroba z Lyme Zoonoza spowodowana przez krętki Borrelia burgdorferi, B. burgdorferi – zidentyfikowane w 1981 r. przez Williego Burgdorfera w preparatach uchyłków jelit kleszczy Rys.1. Borrelia burgdorferi w mikroskopie z 400-krotnym powiększeniem (zdjęcie zestr.:www.pzh.gov.pl) BORELIOZA – CHOROBA ODKLESZCZOWA CHOROBY ODKLESZCZOWE Stanowią istotny problem z punktu widzenia epidemiologii i zdrowia publicznego, z powodu wzrostu zachorowań na te choroby CHOROBY ODKLESZCZOWE: - borelioza - kleszczowe zapalenie mózgu - ludzka anaplazomza granulocytarna - babeszjoza KLESZCZE Główne zagrożenie, jakie stanowią kleszcze dla ludzi to przenoszenie chorób, które nabywają one od zakażonych żywicieli. Do zakażenia dochodzi w czasie ukłucia, gdy następuje bezpośrednie wprowadzenie zarazków do krwi. Ponadto do zarażenia może dojść podczas spożywania niepasteryzowanego mleka lub jego przetworów, w którym może znajdować się wirus kleszczowego zapalenia mózgu MIEJSCE BYTOWANIA KLESZCZY o lasy liściaste i mieszane o obszary trawiaste o gęste zarośla o paprocie o parki miejskie o osiedle otoczone terenami zielonymi USUWANIE KLESZCZA Po zauważeniu kleszcza na powierzchni ciała należy jak najszybciej przystąpić do usunięcia. Kleszcza można usunąć za pomocą pęsety „kleszczołapki” lub pompki ssącej Jeśli nie jesteśmy pewni czy będziemy umieli właściwie usunąć kleszcza, wskazane jest zgłoszenie się do lekarza USUWANIE KLESZCZA 1. Delikatnie, ale zdecydowanie usunąć kleszcza chwytając go jak najbliżej ciała. 2. 2. Po usunięciu należy dokładnie umyć ręce, zdezynfekować miejsce ukłucia wodą utlenioną lub 40% alkoholem i obserwować miejsce po ukłuciu 3. ZABRONIONE jest wykręcanie kleszcza palcami oraz za pomocą substancji natłuszczających. Może to spowodować zatkanie tchawek kleszcza, a następnie jego wymioty, które przyśpieszają przedostanie się bakterii i wirusów do osoby ukąszonej. Nie wolno kleszczem kręcić, wyciskać ani smarować masłem, tłuszczem, benzyną - kleszcz dławiąc się będzie wypluwał ślinę zawierającą bakterie powodujące choroby (owady.info) BORELIOZA - epidemiologia • Naturalnym rezerwuarem B. burgdorferi są drobne gryzonie z rodzin nornikowatych i myszowatych; • Występują poza tym u ponad 300 gatunków ssaków, ptaków i gadów; • Istotną rolę w przenoszeniu choroby odgrywają zwierzęta: - wolno żyjące, np. jelenie, sarny, wilki, - domowe, np. psy, konie, owce, krowy. BORELIOZA - epidemiologia Krętki mnożą się w jelicie cienkim kleszcza, przenikają do krwi, a następnie do gruczołów ślinowych; Człowiek ulega zakażeniu Borrelia burgdorferi podczas: - pokłucia przez kleszcza, - przez wtarcie znajdującego się na skórze kału kleszcza w zranione miejsce, - przez rozgniecenie kleszcza i wtarcie jego treści w zranioną skórę. Po namnożeniu w miejscu zakażenia, krwiopochodny rozsiew krętków do CUN, serca i stawów, rozważana jest możliwość wstępującego zakażenia wzdłuż nerwów obwodowych z pierwotnego ogniska zakażenia BORELIOZA - epidemiologia Ryzyko przeniesienia B. burgdorferi przez kleszcza na człowieka zależy od kilku czynników: Terenu, na którym doszło do ukąszenia - istnieją duże różnice w częstości występowania boreliozy na różnych obszarach geograficznych, Stadium rozwojowego owada: - postacie dorosłe zakażone w 20-30%, - nimfy w 10-20%, - larwy w 1-10% Czasu przebywania kleszcza w skórze - ryzyko przeniesienia B. burgdorferi istotnie rośnie, gdy nimfa kleszcza przebywa w skórze ca najmniej 36 godz. a postać dorosła 48 godz. Borelioza - epidemiologia Znaczny odsetek zakażeń przebiega bezobjawowo: zakażenie (serokonwersja) występuje u 10% osób ukłutych przez zakażonego krętkami kleszcza; prawdopodobieństwo pojawienia się objawów klinicznych u tych osób wynosi 2-4%; w populacji polskich leśników swoiste przeciwciała występują u 38-49%, większość badanych nie miała objawów klinicznych (zakażenie bezobjawowe). Borelioza - epidemiologia Stadium I – zakażenie wczesne zlokalizowane - rumień wędrujący - ziarniniak chłonny Stadium II – zakażenie wczesne rozsiane (po tygodniach lub miesiącach od ukłucia) - zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych - zapalenie korzonków nerwowych - zapalenie nerwów czaszkowych, zwłaszcza VII - zapalenie stawów i mięśnia sercowego Stadium III - zakażenie późne rozsiane (ponad rok od ukłucia) - zapalenie stawów i mięśnia sercowego - przewlekłe zapalenie stawów, postępujące zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego, zanikowe zapalenie skóry Borelioza - profilaktyka Odpowiednie ubranie: długie spodnie, długie rękawy, czapka, skarpety, wyższe buty; Stosowanie repelentów – zawierających 30% DEET (w Polsce np. OF Max), z powtórzeniem aplikacji co kilka godzin, zgodnie z instrukcją; Kontrola skóry zaraz po powrocie z terenu „kleszczowego”: - dokładne oglądnięcie całego ciała, zwłaszcza w miejscach dobrze ukrwionych (ciepłych i wilgotnych), - prawidłowe usunięcie przyczepionych kleszczy (przy pomocy pęsety, chwytając jak najbliżej powierzchni skóry i pociągając zdecydowanym ruchem w górę prostopadle do skóry), - zdezynfekowanie miejsca ukłutego. Epidemiologia boreliozy Liczba przypadków i zapadalność na boreliozę w Polsce w latach 20052010 12000 40 36 10000 32 28 8000 24 6000 4000 20 liczba przypadków 16 zapadalność 12 8 2000 4 0 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Epidemiologia boreliozy Liczba przypadków i zapadalność na boreliozę w woj. mazowieckim w latach 2005-2010 1000 28 26 900 24 800 22 700 20 18 600 16 500 400 14 liczba przypadków 12 zapadalność 10 300 8 200 6 4 100 2 0 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Zasięg terytorialny boreliozy obejmuje obszar całej Polski: badania rozpowszechnienia zakażonych krętkami kleszczy przeprowadzone na terenie 10 województw w latach 1993-2001 wykazały, że wynosi ono od 6 do 15% i to zarówno w terenach wiejskich, jak i parkach miejskich, badania przesiewowe mieszkańców województw podlaskiego i warmińsko-mazurskiego przeprowadzone w latach 1993-1995 wykazały obecność przeciwciał u 23,7% badanych, a u mieszkańców Białowieskiego Parku Narodowego – 49,7%. ► Dziękuję za uwagę !