Transcript Epidemiologia próchnicy
TEMATY:
Epidemiologia próchnicy. Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy. Prozdrowotne programy stomatologiczne.
Epidemiologia próchnicy
•
Choroba narządu żucia
(najbardziej rozpowszechniona) •
Ustalenia WHO
– Okresowe badania epidemiologiczne – Jednakowe metody – Monitoring próchnicy
Epidemiologia próchnicy
•
Zalecenia WHO i FDI
– Badania epidemiologiczne – Grupy wiekowe: 7, 12, 15, 35 – 44, 55-64, >74 – Liczba badanych jednej płci 25 – 50 osób
Epidemiologia próchnicy
•
Oznaczenia stanu uzębienia
– Zęby stałe: P, U, W – Zęby mleczne: p, u, w
Epidemiologia próchnicy
• P – ząb: – – – – 1 lub kilka ubytków Próchnica pierwotna i/lub wtórna Z opatrunkiem tymczasowym Miazga żywa lub martwa NIE ZALICZA SIĘ zębów: – Z plamami i przebarwieniami innego pochodzenia – Z niedorozwojem szkliwa
Epidemiologia próchnicy
• U – ząb: – Utracony lub usunięty (z powodu próchnicy) – W uzębieniu mlecznym: brak zęba przed okresem fizjologicznej eksfoliacji – Utracony z powodu: • • • • Urazu Utraty podparcia kostnego Wskazań ortodontycznych / protetycznych Zmian w przyzębiu brzeżnym i/lub okołowierzchołkowym
Epidemiologia próchnicy
• W – ząb: – 1 lub więcej wypełnień – Bez próchnicy wtórnej – Pokryty koroną
Epidemiologia próchnicy
• PUW (puw) w języku angielskim to: – DMF (dmf) • • Decayed Missing • Filled • Dawna nazwa PUW to: – Wskaźnik CER • Caries • • Extractio Reconstruction
Epidemiologia próchnicy
• Liczby PUW (puw) dotyczące – zębów: • PUWZ (puwz); w języku ang. DMFT (dmft) [stosowane w badaniach epidemiologicznych] – Powierzchni: • PUWP (puwp)
Epidemiologia próchnicy
• Liczba PUW (puw) > 0 = dana osoba JEST lub BYŁA dotknięta próchnicą • Przykład: – P=0, U=0, W=1 => PUW=1
Epidemiologia próchnicy
Zależności pomiędzy liczbami P, U, W
P W U
Epidemiologia próchnicy
• Czynniki wpływające na liczby P, U, W: – – – – – – Aktywność procesu próchniczego Wiek Płeć Świadomość, przekonanie i zachowanie zdrowotne Zaawansowanie promocji zdrowia i działań zapobiegawczych Dostępność, osiągalność, akceptacja i solidność opieki stomatologicznej
Epidemiologia próchnicy
• Obniżenie liczby PUW tylko przez DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE => zahamowanie wzrostu liczby P
Epidemiologia próchnicy
• Liczba PUW (puw) dotyczy: – 1 lub kilku osób, dużej populacji • Średnia liczba PUW (puw): – P+U+W (p+u+w) / liczba osób
Epidemiologia próchnicy
• Wskaźnik PUW (puw) Palmera i Kleina – Suma liczby PUW (puw) / liczba zębów charakterystyczna dla danego wieku • Frekwencja próchnicy – (liczba osób z próchnicą / liczba osób badanych) x 100 • Intensywność próchnicy – PUW / n – „n” to liczba osób z wartościami PUW > 0
Epidemiologia próchnicy
• 3 szczyty (okresy) największej aktywności próchnicy – Wiek 4 – 8 lat – uzębienie mleczne – – Wiek 11-18 lat – korony zębów stałych Wiek 55 – 65 lat – korzenie zębów stałych • Wskaźnik leczenia uzębienia WHO (Dental Treatment Index) – W / (P+W)
Epidemiologia próchnicy
• Wytyczone cele na początku lat 80` przez WHO i FDI na rok 2000 – – – – – 50% dzieci w wieku 5 – 6 lat wolne od próchnicy (zęby mleczne i stałe) Średnia liczba PUW u dzieci 12 letnich niższa od 3 85% młodzieży w 18 r.ż. z pełnym uzębieniem 50% redukcji obecnego odsetka osób bezzębnych w wieku 35 – 44 lat 25% redukcji obecnego odsetka osób bezzębnych w wieku 65 lat i więcej
Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy
• • • • Jasne i prawidłowe informacje na temat odzywiania i zdrowotności zębów Zachęcanie pacjentów do bycia skutecznymi wzorcami przy poprawianiu zwyczajów żywieniowych swoich dzieci Pomoc pacjentom w opracowaniu odpowiedniego dziennika spożycia żywności Pomoc pacjentom w czytaniu etykiet na żywności
Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy
• Porady skierowane do odpowiednich grup ryzyka • Właściwe doradztwo żywieniowe – – – – – – 3 regularne posiłki w ciągu dnia Redukcja częstości jedzenia (zwłaszcza sacharozy) Świadomość „ukrytych cukrów” Unikanie lepkich słodkich produktów Zachęcać matki do karmienia niemowląt piersią przez co najmniej pierwsze 6 m-cy Unikać słodzonej wody oraz słodzonych mieszanek do karmienia dziecka butelką
Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy
• Właściwe doradztwo żywieniowe – W przypadku podawania słodzonych płynów należy stopniowo rozcieńczać do całkowitego wyeliminowania – – – – Unikanie jedzenia w nocy po umyciu zębów Działanie ochronne produktów mleczarskich ze względu na zawartość kazeiny Stymulacja produkcji śliny poprzez żucie gumy bezcukrowej po posiłkach Produkty spożywcze wymagające intensywnego przeżuwania stymulacja produkcji śliny potencjalna zdolność do remineralizacji
Prozdrowotne programy stomatologiczne
• Metody szerzenia ochrony zdrowia: – Narracyjne - przedszkole, szkoła (nauczyciele, higienistki), gabinet (lekarze, higienistki) – Publikacje – broszury, gazetki, ulotki – – Wizualne – plakaty, billboardy Audiowizualne – telewizja, radio, internet
Prozdrowotne programy stomatologiczne
• Świadczenia zdrowotne w zakresie jamy ustnej zaprojektowane zgodnie z potrzebami i dostępnymi zasobami – Profilaktyka – Wczesna diagnoza – – – Interwencja lecznicza Świadczenia lecznicze Świadczenia rehabilitacyjne
Prozdrowotne programy stomatologiczne
• • • • • • • Promocja zdrowej diety Profilaktyka chorób jamy ustnej i innych chorób związanych z używaniem tytoniu Zapewnienie dostępu do czystej wody i poprawa warunków sanitarnych dla prawidłowej higieny jamy ustnej Narodowe programy stosowania fluoru oraz jodowania Profilaktyka onkologiczna Profilaktyka, wczesna diagnoza oraz postępowanie z HIV/AIDS Promocja zdrowia i zdrowego stylu życia
Piśmiennnictwo:
• • Barnett L.V. Asystowanie w stomatologii. Podręcznik dla asyst i higienistek stomatologicznych. Wydanie I polskie pod redakcją M. Bladowskiego Jańczuk Z. Stomatologia zachowawcza. Zarys Kliniczny. Podręcznik dla studentów stomatologii. Wydanie III.