Rak gruczołu krokowego

Epidemiologia

 3 miejsce w Polsce

Epidemiologia

  3 miejsce w Polsce 4 miejsce wśród przyczyn zgonów

Epidemiologia

  3 miejsce w Polsce 4 miejsce wśród przyczyn zgonów     Zapadalność 40-45 lat – 0,7/100 tyś 70-75 lat – 150/100 tyś > 80 lat – 220/100 tyś

Rak gruczołu krokowego Liczby

    9% mężczyzn zachoruje na raka stercza 3% umrze z tego powodu U 50% mężczyzn >70 r.ż. stwierdza się naciek nowotworowy w obrębie stercza U 80% mężczyzn zmarłych >80 r.ż. z innych powodów występuje rak w obrębie stercza

Rak gruczołu krokowego

 standaryzowany współczynnik zachorowalności 18,7/100 000  standaryzowany współczynnik umieralności 12,6/100 000

Czynniki ryzyka

       Wiek > 50 r.ż.

Czynniki genetyczne – wzrost ryzyka 2-3 krotny Rasa czarna   Czynniki hormonalne – androgeny Dieta – tłuszcze pochodzenia zwierzęcego Czynniki środowiskowe woda zawierająca Kadm więcej zachorowań na północy – zmniejszona produkcja witaminy D Wirusy???

Czynniki protekcyjne

      Witaminy A, D i E Izoflawony, flawonoidy sojowe Selen Likopen – analog witaminy A w pomidorach Kastracja przed okresem dojrzewania Niedoczynność przysadki

Postacie choroby

 Pełnoobjawowa  Utajona – wykrywana w materiale hist-pat resekcji gruczołu lub na sekcji zwłok  Skryta – pierwszy objaw to przerzut, najczęściej do kości, rzadko do wątroby i płuc

Rozpoznanie – badanie podmiotowe

       Częstomocz Nykturia Słaby i cienki strumień moczu Bóle w kroczu i poza spojeniem łonowym w trakcie i po oddaniu moczu Krwiomocz – okresowy Zatrzymanie moczu Bóle kostne

Rozpoznanie – badanie przedmiotowe

Badanie per rectum Każdy lekarz, do którego zgłasza się mężczyzna po 50 roku życia, powinien go zbadać przez odbytnicę bez względu na rodzaj podawanych skarg i w razie stwierdzenia w sterczu zmian typowych dla raka (pojedyncze lub liczne guzki, powiększony lub normalnej wielkości guzowaty, nierówny lub deskowato twardy stercz) Skierować chorego do urologa!!!

Badanie per rectum

Badanie per rectum często powoduje ostry sprzeciw ze strony pacjenta.

Lekarz rodzinny powinien przekonać pacjenta o konieczności jego wykonania.

Rozpoznanie – badanie przedmiotowe c.d.

Badanie węzłów chłonnych  Badamy wszystkie dostępne w badaniu węzły chłonne, nawet szyjne Badanie bolesności uciskowej kości w szczególności    Żeber Miednicy Kręgosłupa

Rozpoznanie – badania laboratoryjne

 PSA – co 2 lata > 50 r.ż.

      Norma do 4 ng/ml 4 – 10 ng/ml Oznaczenie PSAD (n - <15 ng/ml/g) Określenie wzrostu w ciągu roku  > 20%  >0.75 ng/ml Określenie stosunku wolnego PSA do związanego (<20%) >10 ng/ml –szeroka diagnostyka PSA 4-10 ng/ml-22% Ca PSA >10 ng/ml -66% Ca

Rozpoznanie – badania obrazowe

TRUS – przezodbytnicza ultrasonografia  Biopsja prostaty pod kontrolą USG jest złotym standardem w rozpoznaniu raka stercza RTG, TK – głównie do oceny przerzutów

Leczenie

T2 T3 prostatektomia T4 radykalna radioterapia obserwacja/ Hormonoterapia T1 N+ + + ?

M+ + + -(?) + ?

?

?

+ -(?) ?

+ +

Leczenie c.d.

Chirurgiczne – prostatectomia z limfadenotomią Radioterapia – teleterapia, brachyterapia Chemioterapia – mało skuteczna Leczenie hormonalne     Orchidectomia Estrogeny antagoniści receptorów androgenowych  Sterydowe (Androcur)  Niesterydowe (Fugerel, Flutamid, Anandron) agoniści LH-RH  Zoladex  Decapeptyl

Radioterapia Wyniki leczenia

STOPIEŃ ZAAWANS OWANIA WYLECZENIE MIEJSCOWE % 5-letnie 10-letnie 15-letnie PRZEŻYCIE CAŁKOWITE % 5-letnie 10-letnie 15-letnie T1 T2 T3 90-100 80-97 70-88 80-100 70-88 60-81 83-90 65 40-75 76-85 74-93 56-72 54-70 43-70 32-47 40-51 22-35 17-27

Czynniki rokownicze

 Poziom PSA  Stopień złośliwości wg Gleasona  Stopień zaawansowania wg TNM

Skala Gleasona

Skala Gleasona opiera się na obrazie hits.-pat.

1 2 3 4 5

Czynniki rokownicze (M1)

  obecność objawów stan sprawności  zasięg zmian nowotworowych  liczba ognisk w scyntygrafii kości  poziom testosteronu i fosfatazy alkalicznej

Rokowanie

  Przeżycie 10 letnie    G1 – 81-91% G2 – 80-92% G3 – 19-50% Występowanie przerzutów  G1 – 14-25%   G2 – 34-51% G3 – 59-87%