Transcript Psikoz ve anksiyete tedavisinde kullanilan ilaçlar

Farmakoloji
Sinir Sistemi Farmakolojisi
…………
Nöroleptik İlaçlar
(nöroleptikler)

Bu gruba birden fazla isim verilmiştir:

Antipsikotikler

nöroleptikler

antişizofrenikler

major trankilizanlar
(nöroleptikler)

Psikozlarda etkili olan ilaçlardır.

Psikoz: birden fazla mental hastalık durumudur. Düşünsel, algısal,
kavram ve düşüncede karışıklık, duyumsamada yanılmalar, olmayan
şeyler dokunmak, görmek, koklamak vb.)

Nöroleptikler: Şizofrenide, Şizoafektif hastalıkta,

Deluzyonda (olmayan şeylerin oldugunu görmek,
hallusinasyonlar), depresyon ve mani 'de kullanılırlar.
.

( Bu hastalara nobel ödülü verilebilir mi? )
AKIL OYUNLARI ...
( Dr. John Nash ; Nobel ödülü; 1994)
Psikotik hastalıklar



Psikotik hastalıklarda gerçek çevreden kopuş
vardır
Düşünce, algı ve duygularda gerçekten
uzaklaşma vardır. (Olmayanı var zannetme)
Düşünce, duygu, algı'da sanrılar (olmayan
koku, olmayan ses/işitme, olmayan tehlike)

Şizofreni,
.

Genellikle ergenlik dönemi ve gençlikte ortaya çıkar (13-25 yaş
arasında);

erkeklerde daha fazla görülür.

Gerçeklikten kopma, sanrılar vardır.

Agresiflik olabilir.

Şizofreninin alttipleri vardır.



Akut şizofreni: pozitif semptomları vardır
(hallusinasyonlari, düşünce bozuklugu).
İlaca yanıt verirler, radikal tedavi şansı azdır.
Kronik şizofreni: negatif semptomları vardır (afektif
(duygusal, algısal) küntleşme, konuşma fakirliği); ilaca
yanıt yetersizdir. Genellikle beyinde nöral kayıplar
sözkonusudur.

Şizofreni,

Mekanizması:

.
Limbik sistemdeki Dopaminerjik aktivitenin önemli (D2 alttipi)

Mezolimbik hiperdopaminerjik;

mezokortikal hipodopaminerjik durum..

Mesolimbik ve mezokortikal dopaminerjik reseptörlerin rolü önemlidir. Bu
dopaminerjik reseptörler, tipik nöroleptikler ile bloke edilirler).

Dopamin’e ek olarak, 5-HT'nin rolü vardır.

5-HT2 reseptör alttipi atipik nöroleptikler ile daha fazla
bloke olur (ornek: klozapin, olanzapin, risperidon)
.

Nöroleptikler,

Radikal tedavi yapmazlar

Bağımlılık ve Öfori yapmazlar

Tolerans gelişmez

Agresifligi azaltırlar (afektif aldırmazlık oluştururlar)

Şartlı refleksleri azaltırlar

Sedasyondan bağımsız olarak heyecanı azaltır

Katalepsi yapar. (kaslarda katılık, hareketsizlik, vucudun
hareketsiz kalmasına varan koordinasyon bozuklugu)
.

Etki mekanizması :

Dopaminerjik reseptörler blokajı yaparlar.

Mezolimbik ve mezokortikal D2 reseptör blokajı yaparlar.

5-HT2 reseptör blokajı, GABA ve glutamat rol oynayabilir.

Bulbusta; CTZ (chemoreceptor trigger zone) üzerinden antiemetik etkide artış
olur. Bulantı kusmayı engeller.
Nöroleptiklerin Yan etkileri


Akut nörolojik etkiler: parkinsonizm, akut distoni, akatisia

Kronik nörolojik etkiler: tardif diskinezi, (yüz, dil ve el kol gibi
ekstremitelere istemsiz hareketler), tardif distoni (kaslarda düzensiz hareketler,
kasılmalar).

Endokrin; amenorrhoea, galaktore, infertilite.

Adrenerjik; histaminerjik, muskarinik R., alfa-adrenocopterler,

Histamin R.

Antikolinerjik: Ağız kuruluğu, konstipasyon, uriner retansiyon,
bulanık görme,

Antihistaminik: sedasyon

Antiadrenerjik: hipotansiyon, artimiler
Digerleri
Nöroleptik ilaçlar : SINIFLANDIRMA

Fenotiyazinler

Yapıca fenotiyazinlere benzeyenler

Butirofenonlar

Diğer nöroleptik ilaçlar (atipik)
Kimyasal yapı ve sınıflandırma

1. Fenotiyazinler

Alifatik fenotiyazinler


Piperazinli f.


Promazin; Klorpromazin; Asepromazin,
Levomepromazin
Perfenazin; Flufenazin; Trifluperazin, Proklorperazin,
asetofenazin, karfenazin
Piperidinli f.

Tiyoriazin (TR.de mustahzarı yoktur)

2. Yapıca fenotiyazinlere benzeyenler

3. Butirofenonlar

4. Diğer (atipik) nöroleptikler
Fenotiyazin
Klorpromazin (alifatik fenotiyazin)
Flufenazin (piperazinli fenotiyazin)
Tioridazin (piperidinli fenotiyazin)
Kimyasal yapı ve sınıflandırma

1. Fenotiyazinler

2. Yapıca fenotiyazinlere benzeyenler



Zuklopentiksol,

Flupentiksol

Loksapin, Klorprotiksen
3. Butirofenonlar

Haloperidol

Benperidol

Trifluperidol
4. Diğer (atipik) nöroleptikler
Kimyasal yapı ve sınıflandırma

1. Fenotiyazinlar

2. Yapıca fenotiyazinlere benzeyenler

3. Butirofenonlar

4. Diğer (atipik) nöroleptikler

Pimozid
Zotepin

Sulpirid
sertindol

Klozapin
aripiprazol

Risperidon

Olanzapin

Amisulpirid

Ketiapin
Klorpromazin





Yeni antihistaminik geliştirme çabalarının
sonucunda 1950lerde keşfedilmiştir.
Sedatif etki görülür,
Sedasyona karşı tolerans gelişir fakat
antipsikotik etkisine karşı tolerans gelişmez.
CTZ uzerinde güçlü etkilidir, antiemetik etkili,
bulantı kusmayı ortadan kaldırır.
Hipotermi yapar.
Klorpromazin

Otizm’de, tehlikeli saldırgan davranışlı
psikozlarda kullanılır.

Oral ve i.m. Uygulanır.

Karaciger ve Kemik iligine toksik etki edebilir.

En fazla fotosensitazasyon yapan fenotiyazindir.
Diğer alifatik fenotiyazinler


Diger alifatik fenotiyazinler, farmakolojik profil
olarak klorpromazine benzer.
Bunlar:

Promazin

Asepromazin

Levomepromazin

triflupromazin
Flufenazin hidroklorur

Piperazinli fenotiyazinlerin prototipidir.

Guclu antiemetik ve antivertigo etkilidir.



Ekstrapiramidal sistemi daha fazla etkiler
(istemsiz kas hareketleri VE Parkinson benzeri
semptomlar oluşturur).
Ciltaltı, oral ve i.m verilebilir.
Dekanoat ve enantat esterleri ( bitkisel yag
içinde) enjeksiyonluk preparatı DEPO olarak
i.m. Uygulanır (2-6 haftalık aralar ile).
Flupentiksol





Yapıca fenotiyazinlere benzeyen ilaçlar
grubundandır.
Şizofreni ve özellikle kendini çevreden
soyutlamış (withdrawal) olguların tedavisinde,
ve depresyon tedavisinde
Tablet şeklinde oral kullanılır.
Manik ve psikomotor hiperaktiviteli olgularda
kontrindikedir.
Flupentiksol dekanoat, depo preparatı şeklinde
kullanılır.
Zuklopentiksol




Yapıca fenotiyazinlere benzeyen ilaçlar
grubundandır.
Tablet ve parenteral şekilleri vardır.
Ajite saldırgan ve duşmanca davranış gösteren
hiperaktif olguların tedavisinde kullanılır.
(flupentiksol’un aksine)
Asetat ve dekanoat esterinde hazırlanan
preparatları, depo preparatı şeklinde kullanılır.
Haloperidol





Yapıca butirofenon grubundandır.
Antipsikotik olarak sık kullanılılır.
Fenotiyazinlere dirençli ve allerjik olgularda
tercih edilir.
Hipotansiyon sedasyon ve antikolinerjik etkisi
azdır.
Mide-barsaktan iyi absorbe edilir.
Karacigerden ilk geçişte büyük oranda yıkılır.
(fakat enteral yada parenteral uygulaması
arasında çok fark yoktur).
Haloperidol




Terapötik etkisi 4-6 gibi uzun zamanda görülür.
Ekstrapiramidal etkileri belirgindir (parkinson
benzeri etkiler).
Akut ve kronik şizofrenide kullanılır.
Haloperidol dekanoat preparatı depo etkilidir,
i.m uygulanır.
Haloperidol

Başlıca indikasyonları:

Şizofreni, mani, eksitasyon ve saldırgan davranış tedavisi

Yaşlılarda ajitasyon ve huzursuzluk tedavisi

Ağır anksiyetede kısa süreli yardımcı tedavi

Bulantı kusma ve inatçı hıçkırık tedavisi

Mental retardasyonlu hiperkinetik olgularda, uzun süreli
tedaviden sonra sonuç alınmaya başlanır. Fakat çevre ile
iletişim bozuklugunda etkili olmaz.

Pigmentasyon ve sedatif, hipotansif ve antikolinerjik yan
tesirleri zayıftır.

Hipoglisemi yapabilir.
Atipik nöroleptikler

Klasik nöroleptik ilaçların, Ekstrapiramidal sistem ve
otonomik ve sadatif etkiler gibi yan tesirleri azaltmak için
yapılan çalışmalar sonucu geliştirilmiş ilaçlardır.

İkinci kuşak nöroleptikler olarak da adlandırılır. Bunlar:

Klozapin

Olanzapin

Risperidon

Aripiprazol

Amisulpirid

Ketiapin

Zotepin

sertindol
Atipik nöroleptikler

Etki mekanizma açısından; dopaminerjik etkinliği azaltılmış
ve antiserotonerjik etkinlik artıırlşımş ilaçlardır (serotonin
(5-HT2) reseptor blokörü).

Atipik nöroleptik ilaçlarda Ekstrapiramidal yan etkiler
azalmıştır.

Klozapin, sizofreninin pozitif ve negatif semptomlarına karşı
etkilidir.

Kemik iligi depresyonu ve agranulositoz yapar, klozapin
alanlarda kan sayımı yapılmalıdır.

Risperidon, sizofreni yanısıra bipolar depresif hastalarda
mani dönemindeki nöbetlerin tedavisinde etkilidir.
Atipik nöroleptikler

Olanzapin, 5-HT2A reseptörüne yüksek affinitelidir. Muskarinik, alfaadrenerjik (alfa1) ve histaminerjik (H1) reseptörleri bloke eder.

Sizofreninin pozitif ve negatif semptomlarını düzeltir.

Bipolar, akut ya da karma mani tedavisinde,

Kanser kemoterapisindeki bulantı ve kusma tedavisinde ( özellikle
beklentisel kusmalarda),

Sizofreni ve manide ajitasyonun kontrol altına alınmasında kullanılır.

Aripiprazol: Sizofreni ve mani tedavisinde kullanılır. Yan tesirleri daha
azdır.

Ketiapin: Klozapin benzeri etkilere sahiptir. Etki süresi kısadır. Mani akut
nöbetlerinin tedavisinde kullanılır.

Amisulpirid, zotepin ve sertindol diger atipik nöroleptiklerdir.
Atipik nöroleptikler sınıfına girmeyen diger nöroleptikler

Pimozid:

Yapısal olarak butirofenonlara, farmakolojik olarak fenotiyazinlere
benzer.

Fenotiyazinlere göre daha az sedasyon ve daha az ekstrapiramidal
etkilidir.

Psikozlarda, paranoid psikozlarda kullanılır.

parenteral kullanılmaz.

Ventrikuler aritmileri tetikleyebilir

Sulpirid: Dopamin D2 reseptörlerine selektiftir. Adrenerjik, serotonerjik,
histaminerjik kolinerjik reseptörleri etkilemez.

Antipsikotik, antidepresan ve antiotistik etkinlik gösterir.

Belirgin antiemetik ve antivertigo etkisi vardır.

Hipertansiyonlularda, gebelerde ve renal yetmezlikli hastalarda
kullanılmaz.
Nöroleptiklerin Yan etkileri

1 Ekstrapiramidal sistemde:

Akatisia (yüz, el bacak ve beden kısımlarının sürekli tekrarlayan hareketleri
olması, aşırı hareketlilik)

Parkinsonism

Tardif diskinezi

2 Sedasyon

3 Otonomik yan etkiler (alfa adrenerjik blokaj)

4 Genital/seksüel etkiler (ovulason, siklus ve ejakulasyonu engeller,
priapism görülebilir).

5 Nöroendokrin etkiler (seks hormon salgısını engeller),

6 Kilo alma.

7 İlaç kesilmesi (rebound etki)
Nöroleptiklerin Yan etkileri
8
Hepatotoksisite
9 Allerji
10
Hematolojik (lokosit yapımını azaltır)
11
Göz: kornea ve lens opaklıgı artar.
12
Toksik psikoz artışı.
13
Konvülziyona egilim
14
Kardiyotoksisite (aritmojenik etki)
15
Nöroleptik malign sendrom (hipertermi).
Nöroleptiklerin Yan etkileri

16 İnme (felç)

17 Teratojenik etki

* İlaç etkileşimleri

Genel anestezikler ile etkileşme; anestezik etkide artış
olur.
Kullanıldığı yerler

Akut psikotik reaksiyonlar

Akut mani ve bipolar hastalık

İlaç kesilmesine bağlı ajitasyon / deliryum

Anksiyete (alternatifler var)

Şizoafektif bozukluk

Paranoya, paranoid sendrom

Major depresyon

Otizm

Bulantı kusma

Ateş

Nörolept anestezi ve anestezi

Huntington kore; inatçı hıçkırıklar
ve..