Transcript PRESENTATION NAME - 6. Uluslararası Hasta Ve Çalışan Hakları

HASTA VE ÇALIŞAN HAKLARI
UYGULAMALARINDAN KAZANILAN
DENEYİMLER
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE
Prof. Dr. Seval Akgün
Başkent Üniversitesi Hastaneleri,
Sağlık ve Eğitim Kuruluşları
Kalite Yönetim Temsilcisi
İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çevre Yönetim Birimi Koordinatörü
Misafir Profesör, St. John Uluslararası Üniversitesi, İTALYA
Sunum içeriği
Hasta haklarının doğuşu
Hasta haklarının tarihsel gelişimi
Hasta hakları kompenentleri nelerdir?
Dünyada ve Avrupada Hasta Hakları
Türkiye’de Hasta Hakları
Hasta hakları kongrelerinin doğuşu
Alınan yol, kazanılan deneyimler
Hasta Hakları-1 Günümüzdeki teknolojik ilerlemeden hızla
etkilenen sağlık alanında, insan soyunun maddi ve
manevi değerlerini yakından ilgilendiren
gelişmeler yaşanmış, “sağlık”, “hastalık”, “yaşam”,
“ölüm” gibi temel kavramlar yeni boyut ve
anlamlar kazanmıştır.
Bu süreç beraberinde sağlık alanında
alternatiflerin artmasını da getirmiştir.
3
Hasta Hakları-2 Alternatiflerin çoğalması ve yaşanan gelişmelerin
hızlı ivmesi, sağlık hizmetlerinin etik ve hukuksal
boyutlarının önemini arttırmış, yeni tartışmalara ve
açılımlara neden olmuştur.
 Mevcut sağlık siteminde kişinin hasta olmadan
önceki süreçte sağlığının korunması ve her kişiye
nitelikli, eşit tıbbi bakım ve tedaviye ulaşabilme
imkânın sağlanması olan sağlık hakkının parçası ve
tamamlayıcısı durumundaki hasta hakları, özellikle
son iki –üç dek ad da önem kazanarak,
kavramsallaşmıştır.
4
Hasta haklarının doğuşu
5
•Bilimsel teknik gelişmeler
•Babacıl yaklaşım
•Eşitlik ve hakkaniyet
değerlerine olan gereksinimin
artması
6
Hasta hakları,
esas olarak insan haklarının ve
değerlerinin sağlık hizmetlerine
uygulanmasını ifade etmekte ve
dayanağını
insan haklarıyla
ilgili temel belgelerden almaktadır
Hasta Hakları
Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı
bulunan fertlerin, sırf insan olmaları sebebiyle
sahip bulundukları ve T.C. Anayasası,
milletlerarası antlaşmalar, kanunlar ve diğer
mevzuat ile teminat altına alınmış bulunan
haklarını, ifade eder.
Hasta Hakları = İnsan Hakları
( Sağlık Kuruluşundaki )
Hasta Hakları
Kazanımlara göre insan haklarının sınıflandırılmış durumu
Hasta haklarının doğuşu
Mahkeme kararları ile aydınlatılmış onam
hastanın özerkliği
1972 Amerikan Hasta Hakları Bildirgesi – 12 madde
Bilgilendirme
Saygı görme
Mahremiyet
1975 Avr. Konseyi Parlementerler
Asemblesinin öneri ve taslağı
Yaşamın sonundaki hastalarla ilgili
Hasta Hakları tarihsel gelişimi
* 10 Aralık 1948 yılında Birleşmiş
Milletler Genel Kurulu tarafından
yayınlanan “İnsan Hakları Evrensel
Beyannamesi”
Hasta Hakları tarihsel gelişimi
Dünya Tabipler Birliğinin 1981’de
yayımladığı Lizbon Bildirgesi
1990 yılında “Dünya Tabipler Birliğinin
İnsan Hakları Konusundaki Kararı”
Amsterdam Bildirgesi 1994 (Dünya
Tabipler Birliği)
Dünyada Hasta Hakları
Dünyada hasta haklarının kapsamını belirleyen
ilk belge Dünya Tabipler Birliği’nin 1981 yılında
kabul ettiği
“Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi” dir
Hekimini özgürce seçme hakkı
Tıbbi bakım hakkı
Bilgilendirilme
Mahremiyet ve özel yaşama saygı
Saygın bir biçimde ölme hakkı
Dinine uygun teselli alma hakkı
LIZBON BILDIRGESI
14
Bildirgelerdeki Hasta Hakları:
Hastanın Sağlık Hizmetlerine Ulaşma Hakkı
 Hastanın Ayırım Görmeme Hakkı
 Hastanın Aydınlatılma Hakkı
 Hastanın Mahremiyetine Saygı Hakkı
 Hastanın Sağlık Hizmetlerinde Seçim Hakkı
 Hastanın Vicdani Kanaatlerine Saygı Hakkı
 Hastanın Tedaviyi Ret Hakkı
 Hastanın Onuruyla Ölme Hakkı

Avrupa’da Hasta Hakları
Son yıllarda hasta haklarının yeniden tanımlanması için
çabalar yoğunlaşmış, “Avrupa’da Hasta Haklarının
Geliştirilmesi Bildirgesi” hazırlanmıştır. Bu bildirgede şu
stratejiler belirlenmiştir:
Sağlık kurumlarının, sağlık personelinin ve hastaların
sorumlulukları, yetkileri ve haklarına ilişkin özel yasa
veya yönergeler hazırlanması,
 Hasta ve sağlık personeli arasında ilişki ağı kurulması,
 Hükümetlerin hasta hakları alanında çalışan
kuruluşların etkili olmasını sağlaması ve bu tür
kuruluşların kurulmasını desteklemesi
Avrupa’da Hasta Hakları
Ulusal düzeyde yapılacak sempozyum ve konferanslar
ile hasta hakları konusunda ortak duygu geliştirilmesi,
 Medyanın katkısı ile hasta hakları konusundaki
duyarlılığı artırmak, yapıcı tartışmaları uyarmak ve halkı
bilgilendirmek,
 Hasta haklarıyla ilgili değişik ülke deneyimlerini izlemek,
değerlendirmek.
Türkiye’de
Hasta Hakları
Türkiye de hasta hakları yasal
düzenlemeleri
 Tababet
ve Şuabatı sanatlarının Tarz-ı
İcrasına Dair Kanun (1928)
 Umumi

Hıfzıssıhha Yasası (1930)
Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi
Hakkında Kanun(1961)
Türkiye de hasta hakları yasal
düzenlemeleri
* Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi
Karar Sayısı:4/12578-Kabul Tarihi:13.1.1960-Yayın
Tarihi:19.2.1960
* HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ
Resmi Gazete, Tarih: 01.08.1998; Sayı: 2342
* Sağlık Tesislerinde Hasta Hakları Uygulamalarına Dair
Yönerge
T.C. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü
(Nisan2005)
Türkiye’de son zamanlarda hasta hakları konusunda
atılan adımlar, konu üzerinde ısrarla ve hassasiyetle
durulması sevindiricidir.
Atılan adımlar büyüktür.
10 yılda alınan mesafe kayda değerdir.
Sorulması gereken sorular ve çözülmesi gereken
sorunlar elbette vardır.
Hatalar Düzeltilebilir
Hasta haklarının amacı
•Hastaların desteklenmesi
•Toplumsal açıdan güçlendirilmesi
•Hasta – hekim/tıbbi kurumlarla
ilişkisini değiştirmek
dönüştürmek
22
Uluslar Arası Hasta Hakları Kongreleri
1. Uluslar arası Hasta Hakları Kongresi (11-14 Kasım 2009 – ANTALYA)
2. Uluslar arası Hasta Hakları Kongresi (03-06 Kasım 2010 – ANTALYA)
3. Uluslar arası Hasta Hakları Kongresi (07-10 Aralık 2011 –ANTALYA)
4. Uluslar arası Hasta Hakları Kongresi (15-17 Kasım 2012 – ANTALYA)
5. Uluslar arası Hasta Hakları Kongresi(20 – 23 Kasım 2013 ANTALYA)
6. Uluslar arası Hasta Hakları Kongresi(30 Ekim – 02 Kasım 2014 ANTALYA)
Hekim hasta ilişkisindeki dönüşüm
25
Hekimin geleneksel iletişim biçimi
Yeni iletişim bilgileri
HEKIM HASTA ILIŞKISI - AYDINLATILMIŞ
ONAM
26
Aydınlatılmış Onam
Hekim – hasta ilişkisi
Hekimin babacıl tutumu
(paternalizm)
27
Hekim – hasta iletişimi
Gelenekten gelen
Hasta başında
Usta - çırak
1. Uluslararası Hasta
Hakları Kongresi
28
29
30
31
Hekim – hasta
ilişkisinde
iletişim
32
Hastanın rolü
İyi hasta
Kötü hasta
33
Hastanın rolü
Öğretilmiş çaresizlik
34
Hasta - Hekim arasında
sözel olmayan iletişim

Beden dili (iletişimde önemli düzeyde etkili; %60-75)

Hekimin giyimi

El-yüz- beden hareketleri

Ses tonu, konuşma şekli, sözcüklere verdiği
yüklem, vurgulama (%25-30)

Mimikler

Duygusal ifadeler
35
35
Hekim – hasta ilişkisinin iletişim
boyutu
Dinleme (hekim – hasta)
Teknik dil kullanımı
Hastanın kaygı düzeyi
Hastanın kavraması
Karşılıklı yanlış anlaşılma
Geri bildirim
36
H – H iletişimin engelleri
Dil
Hastalığın türü
Kalıp yargılar
Yaş
Cinsiyet
Hastanın depresyonu
Sonuç: Hastanın tedaviye uymaması
37
Sağlık çalışanı hasta ilişkisindeki
dönüşüm
38
Hasta Merkezli Tıp
Hastalık değil, hasta merkezdedir- özerklik
Hasta-sağlık çalışanı iletişimi
Hastanın bilgilendirilmesi – aydınlatılmış onam
Hastanın tedavi kararlarına katılımı
Hastanın tedavi sorumluluğunu alması ön plandadır.
Hasta-sağlık çalışanı ilişkisi paylaşımcıdır.
Hasta - Ailesi - Ekip işbirliği içindedir.
39
39
sağlık çalışanı - hasta ilişkisi
Yarar sağlama
Zarar vermeme
Mahremiyet
...
40
Babacıl tutum
Onun için düşünüp en iyisine onun yerine karar
vereceksiniz...
41


















Mevzuat- İlgili Yasal Düzenlemeler
Anayasa
Adli Tıp Kurumu Kanunu
Biyotıp Sözleşmesi Kanunu
Borçlar Kanunu
Ceza Kanunu
Ceza Muhakemesi Kanunu
Medeni Kanun
Özel Hastaneler Kanunu
Tababat-ı Şuabatı Sanatlarının Tarz-ı İcrasına Dair Kanun
Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi
Hasta Hakları Yönetmeliği
Hasta Hakları Genelgesi
Hasta Hakları Uygulamaları Genelgesi
Hizmet Kusuru Genelgesi
Hasta Hakları Uygulama Genelgesi
Poliklinik Hizmetlerinin Yeniden Yapılandırılması Genelgesi
Hasta Hakları Uygulama Yönergesi
Hekim Seçme Yönergesi …
Sağlık Hukuku Açısından
HASTA HAKLARI
HASTA HAKLARI
VE
CEZA HUKUKU SORUMLULUĞU
HEKİM
Sağlık Kazanı
Hasta
(TOPLUM)
Hastane
(SAĞLIK BİRİMİ)
Hekim
(SAĞLIK ÇALIŞANI)
Sağlık -Toplum İlişkisi
Tıp etiğinin tarihsel temelleri
(M.Ö 2500lerden 20.yy.a)
And Metinleri,
Aydınlanma Çağı Düşüncesi,
İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi,
Nuremberg Kodu,
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi,
Dünya Hekimler Birliği Bildirgeleri,
Avrupa Konseyi Oviedo Sözleşmesi,
Unesco Evrensel Biyoetik Kuralları.
II. Dünya Savaşının
Öteki Yüzü
Nuremberg Denemeleri
Dr. Josef Mengele
47
“Amerika’nın Nuremberg’i”
Tuskegee Araştırması, tıp
tarihinin, temel etik
ilkeler gözardı edilerek,
insan üzerinde hiçbir
tedavi uygulanmaksızın
sürdürülmüş
deneylerinden birisidir.
8 denekten özür dilemek, 1997
“The US government did
something that was
wrong—deeply,
profoundly, morally
wrong. It was an
outrage to our
commitment to
integrity and equality
for all our citizens. . . .
clearly racist”.
Bill Clinton
Japonların Mançurya Denemeleri
1936, Hirohito, Birim 731 “Salgınlardan Koruma”
Şarbon,dizanteri, kolera, veba etkenleri
Shiro İshii
“Marutas” lar üzerinde denemeler
Birim 731’den geriye kalan...
Sağlık Politikaları ve Değişimlerin Hasta
Hakları Üzerindeki Rolü
52
“Oaa güzel denemeydi, hadi bakalım, beyni tam benim parmağıma denk getirebilecek
misin?..”
Tıbbi Hata /
Malpraktis
Hekim
Sorumluluğu
53
What healthcare professional has not seen an x-ray of a
strange object in a strange location at some point in their
career?
58
59
Hortum Stres Modeli
[The Whirldwind Stress Model, Kivisto]
Psikolojik
Stres Tepkisi
Davranışsal
Bilişsel
çevre
çevre
Fiziksel
Duygusal
Mesleki (İş)
Manevi
çevre
Bir kişinin iyilik
halinin boyutları
Zihinsel
Sosyo
-kültürel
çevre
60
61
İyileştirme garantisi verebilir mi?
Prof. Dr. SEVAL AKGÜN
Sağlık Akademisyenleri Derneği Başkanı,
Misafir Profesör
Oklahoma Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Halk Sağlığı Okulu, LLC, Oklahoma, ABD
.
Hangi Hasta Hakkı Sağlık Çalışanına
Karşı?
Sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı
Bilgi isteme hakkı
Sağlık kuruluşunu seçme ve değiştirme hakkı
Tıbbi gereklere uygun teşhis, tedavi hakkı
Tıbbi özen gösterilmesini isteme hakkı
Kayıtları inceleme hakkı
Mahremiyet Hakkı
Rıza olmaksızın tıbbi müdahaleye tabi
tutulmama h.
MÜRACAAT, ŞİKAYET VE DAVA
HAKKI
ANTALYA
İL SAĞLIK
MÜDÜRLÜĞÜ
ve
ANTALYA
İL EMNİYET
MÜDÜRLÜĞÜ
«ESİP»
PROJESİ
TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU
HASTA ,ÇALIŞAN HAKLARI ve GÜVENLİĞİ
DAİRE BAŞKANLIĞI
“TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMLARINDA ÇALIŞAN
HAKLARI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI”
Daire Başkanı Fatıma ŞAHİN
Sağlıkta Dönüşüm
Devam Ediyor…
Sağlık çalışanlarının güvenli, yüksek
motivasyonla sağlık hizmeti
sunması, sağlık çalışanı ve hasta
güvenliğinin sağlanması, sağlıkta
dönüşüm programının her
aşamasında nihai önem taşımaktadır.
Sağlık kuruluşlarında sağlık
çalışanlarının, fiziksel ve psikolojik
açıdan zarar görmesiyle sonuçlanan
ve sonuçlanması muhtemel olan
sözlü ve fiili hareketler olarak
tanımlanan şiddet olaylarına
Göz yummayacağız…
ÇALIŞANLAR
OLARAK
HAKKINIZ
VAR!
Herhangi bir Şiddet
olayı vuku
bulduğunda;
Çalışan Hakları ve
Güvenliği Birimine,
ALO113 Hattına,
Hattına
İnternetten
Beyazkod.saglik.gov.tr
Adresine başvuru
yapabilirsiniz.
VI.ULUSLARARASI
HASTA HAKLARI KONGRESİ
“Hasta ve Çalışan Hakları Uygulamalarından
Kazanılan Deneyimler
ve Hak İhlallerinden Korunma Yolları ”
31 Ekim-2 Kasım 2014 ANTALYA, TÜRKIYE
PROF. DR. SEVAL AKGÜN
Sorular, katkılar?
[email protected]
TEŞEKKÜRLER…