Transcript Łacina-wiadomości

Pojęcie języka łacińskiego
-
-
-
etymologiczne pojmowanie terminu lingua latina jako
„języka Lacjum” jest dla terminologii naukowej
bezużyteczne, ponieważ nie da się przedstawić Lacjum jako
terminu jednorodnego
nawet jeżeli weźmiemy pod uwagę okres najstarszy to
pewne jest, że nie mówiono na tym obszarze jednym
językiem
znajdujemy zabytki potwierdzające istnienie różnych
dialektów/gwar italskich
pod pojęciem „język łaciński” należy rozumieć język miasta
Rzym, język handlu i administracji powstałego imperium
oraz pewnej, w miarę jednorodnej kultury duchowej
Miejsce łaciny w rodzinie
języków indoeuropejskich i
grupie języków italskich
celtycki
indoirański
italski
germański
tocharski
Indoeuropejski
(ok. 3 tys. p. Chr.)
bałtycki
anatolijski
słowiański
grecki
albański
ormiański
Grupa języków italskich
latyno - falijski
język Falerii
►
osko - umbryjski
wenetyjski
język Lacjum
w dalszym rozwoju, w kolejnych epokach z łaciny wyodrębniły się
inne języki (rumuński, dalmatyński, włoski, sardyński, francuski,
prowansalski, kataloński, hiszpański, portugalski)
Chronologia dziejów języka
łacińskiego:
► łacina
archaiczna okresu przedliterackiego
(VII w. p. Chr. – 240 p. Chr.)
► starołaciński okres literacki ( 240 – 100/81 p. Chr.)
► okres „złotej łaciny” (100/81 p. Chr. – 14 A. D.)
► okres „srebrnej łaciny” (14 – 117 A. D.)
► epoka archaizująca (117 – 180 A. D.)
► okres późnoantyczny (ca. 200 – 600 A. D.)
► łacina średniowieczna (VI – XVI w.)
► łacina humanistyczna (XIV – XVI w.)
► okres nowołaciński
Najstarsze zabytki języka łacińskiego
► Fibula
z Prenestae (670 – 630)
MANIOSMEDFHEFAKEDNUMASIOS (Manius
me fecit Numerio)
Urna z Caere (630 – 600 p. Chr.)
ECOURNATITAUENDIASMAMAR[me]DF[eced] (ego urna Tita
Vendia, Mamercus me fecit
Alfabet łaciński:
►w
VIII wieku greccy koloniści z miasta Chalkis na
Eubei osiedlają się na Pithekoussai (Ischia)
► w 720 r. p. Chr. zostaje zasiedlona miejscowość
Cumae (Kampania); wraz z tą falą
rozpowszechnia się również archaiczny grecki
alfabet
► ten alfabet zostaje przejęty bezpośrednio od
Greków, a nie przez pośrednictwo etruskie jak
dotąd sądzono (choć wpływy etruskie są silne)
► Składa
się z 24 liter
ABCDEFGHIKLMNOPQRSTUVXYZ
w jego skład wchodzą:
- samogłoski (vocales)
-
dwugłoski (diphtongi)
spółgłoski (consonantes)
Wymowa:
► samogłoski
bez zmian (wyj. y, bliższy i lub ü)
► ae – E (Aegyptus – Egiptus) (lub ai)
► oe – E (Oedipus – Edipus) (lub oi)
► w pewnych wyrazach nie stanowią dyftongu ale
wtedy jest to zaznaczone np. poëta
► c jak k ( ale ta reguła nie jest konsekwentna)
► h w zbitkach ph, rh, th jest nieme
► q występuje zawsze z „u” i czytamy jako kw; (lub kł)
► su przed samogłoską jako sw np. suawis
(czyt. swawis)
► język
łaciński odróżniał samogłoski krótkie
i długie
► różnice iloczasowe są dla nas trudne do
zauważenia
► akcent był toniczny (podwyższenie tonu
sylaby) w przeciwieństwie do naszego
dynamicznego (silniejsze wymówienie)
► akcent
pada na drugą lub trzecią sylabę od
końca (zasada: jeżeli druga od końca jest długa
to akcent na niej np. a – mi – cus; jeżeli krótka
to akcent na trzeciej np. pu – bli – ca)
Podstawy fleksji:
Rzeczownik:
► trzy rodzaje
► dwie liczby
► sześć przypadków
► pięć deklinacji
Czasownik:
► trzy osoby
► dwie liczby
► dwie strony
► trzy tryby
► sześć czasów
(temat i końcówka)