Transcript Presentatie Duurzame Ontwikkeling en Solidariteit, Francine Mestrum

Duurzame ontwikkeling en
solidariteit
Francine Mestrum
Brussel, 31 mei 2013
De definities
• Duurzame ontwikkeling:
▫ Brundland:ontwikkeling met solidariteit binnen
én tussen generaties
▫ Sociale bewegingen: verwerpen ‘ontwikkeling’
(economische groei en moderniteit):
 Milieu of klimaatrechtvaardigheid
 Onderlinge afhankelijkheid en wederkerigheid
tussen mensen én tussen mens en natuur
 Directe band met ‘sociale rechtvaardigheid’
De definities
• Solidariteit
▫ ‘solidus’ – gedeelde verantwoordelijkheid tav
schuldeisers
▫ Onderlinge en wederzijdse afhankelijkheid
▫ ‘Saamstaan’: onderhandelen over belangen – géén
gemeenschappelijke belangen maar een evenwicht
tussen tegengestelde belangen
▫ Solidariteit is NIET altruïsme of liefdadigheid
▫ Solidariteit veronderstelt +/- gelijke macht
• Solidariteit: ongekend begrip bij internationale
instellingen
DO en solidariteit
• VN: Conferentie van Rio in 1992
▫ Pleidooi voor het uitroeien van armoede
▫ Maar: tweezijdigheid (en verschillende gevolgen voor
het beleid)
 Uitroeiing armoede als resultaat van DO
 Uitroeiing armoede als voorwaarde voor DO
▫ Dit betekent:
 DO als een proces om alle behoeften te bevredigen –
behoud van natuur en milieu als onderdeel daarvan –
klemtoon op mensenrechten en ongelijkheid
 De armen als schuldigen voor milieuvervuiling: schade
beperken, stoppen bevolkingsgroei
DO en solidariteit
• Wereldbank:
▫ DO heeft 2 pijlers (naast de economie die
doorslaggevend is): natuur en het sociale
▫ Beide pijlers (activa) zitten in de ‘portefeuille’ van de
regeringen die ze moeten ‘managen’
▫ De bedoeling is dat ze bijdragen tot economische
ontwikkeling (en groei) en daarom mogen ze niet overgeëxploiteerd worden
▫ Omkering van de stelling Club van Rome: de ‘groei
beperken om de natuur te vrijwaren’ wordt: ‘natuur
(en mensen) beschermen om de groei te vrijwaren’
DO en solidariteit
• Twee perspectieven om klimaat- en sociale
rechtvaardigheid met elkaar te verbinden:
▫ Vertrekken van de klimaatrechtvaardigheid en
tonen hoe arme mensen de eerste slachtoffers zijn
van klimaatverandering
▫ Vertrekken van sociale rechtvaardigheid en
nagaan hoe onze sociale bescherming moet
veranderen om klimaatbescherming mee op te
nemen
Klimaat- en sociale rechtvaardigheid
• Laatste punt:
▫ Toegespitst op oplossingen
 Voor het klimaat
 Voor mensen
▫ Niet ‘armoede bestrijden’ om het milieu te redden,
maar acties om natuur, samenlevingen en mensen
te beschermen – economie maakt er deel van uit
▫ Een nieuw concept van sociale bescherming –
voorbij ‘armoedebestrijding’
Kort overzicht van nieuwe voorstellen
•
•
•
•
•
•
ILO: ‘Social Protection Floor’
EU,WB, Unicef : ‘sociale bescherming’
Cepal: sociaal burgerschap
EU: Sociale investeringen en sociale innovatie
Basisinkomen
‘Buen vivir’
ILO: Social Protection Floor
• Voorstel voor een universele sociale
bescherming, steunend op oude internationale
conventie over sociale zekerheid
• Een ‘horizontale’ en een ‘verticale’ dimensie
• Gesteund op mensenrechten
• Risico van een beperkte toepassing
Wereldbank: risicobeheer
• Risico’s kunnen eigenlijk niet vermeden worden
– wel: ‘verzachten’ en ‘het hoofd bieden aan’
• Via de markt, de overheid, de huishoudens
• Inkomen valt buiten sociale bescherming
• Sociale bescherming blijft ‘targeted’ – een
coherentere armoedebestrijding
EU: sociale investeringen
• Sociale investeringen in ‘menselijk kapitaal’
• Idealiter naast klassieke sociale bescherming
• Maar: het concept wordt gebruikt om te wijzen
op
▫ Noodzakelijke hervormingen
▫ Noodzakelijke bezuinigingen
EU: Sociale innovatie
• Burgers zorgen voor elkaar en voor het milieu –
vrijwilligerswerk
• Ook in dit geval gebruikt de EU het concept om
te wijzen op noodzakelijke bezuinigingen
• Deur open voor ‘social business’ : non profit +
profit – de multinationals van de ‘care’
Nieuwe voorstellen voor sociale
bescherming:
• Hebben één ding gemeenschappelijk:
▫ Hun doel is economische groei
▫ Mensenrechten worden in sommige gevallen
vermeld, maar lijken niet primordiaal
• Ze gaan niet echt verder dan
armoedevermindering – een nieuw label
Basisinkomen
• Gelijk basisinkomen voor arm én rijk
• Maar: recht op luiheid?
• Probleem van ongelijkheid?
Verantwoordelijkheid van de overheid?
• Probleem voor vakbonden en loonvorming
• Mini-jobs?
Buen vivir
• Een filosofie voor het ‘goede leven’:
▫ Productie en reproductie van leven
▫ Mensen én natuur
• Gebaseerd op mensenrechten + rechten van de
natuur
• Een nieuwe logica
En nu?
• Geen enkel voorstel is meteen geschikt om over
te nemen, zeker niet met milieubehoud voor
ogen
• Er zijn meer en meer nieuwe sociale problemen
(precariaat)
• De armoede en de ongelijkheid nemen toe
• SB is vandaag aan het veranderen onder druk
van het bezuinigingsbeleid
• Het belang om zelf alternatieven voor te stellen
Nieuwe denkpistes
• De collectieve dimensie
▫ Mensenrechten: individueel + collectief
 Samenlevingen beschermen
▫ Natuur beschermen - met derde generatie van
MR
▫ Op die manier een ‘sociale bescherming’ die DO
integreert en een DO die sociale bescherming
integreert
▫ Maar: daarvoor is het nodig de relatie
mens/natuur te her-denken
Vertrekken van wat we hebben:
• Universalisme
▫ Andere visie op armoede: armoede is geen
probleem van arme mensen maar is een sociale
relatie – naar hele samenleving kijken – probleem
van ongelijkheid;
▫ De verarmingsprocessen moeten worden
stopgezet
▫ systemen voor armen worden arme systemen
Vertrekken van wat we hebben
• Burgerschap – gelijkheid van mensen – rechten
• Burgerschap voor iedereen, niet berustend op
nationaliteit
Vertrekken van wat we hebben
• Ont-markten (de-commodification)
▫ Toegang tot sociale/openbare diensten
▫ Niet alles in handen van staat, maar de Staat moet
wel garanties bieden + reguleren
▫ Geen dichotomie markt-staat
Vertrekken van wat we hebben
• Organische solidariteit
▫ Met wie we niet kennen
▫ Nationaal en internationaal
Wat betekent dit concreet?
• Een nieuwe kijk op armoedebestrijding
▫
▫
▫
▫
▫
▫
Déél van SB/verzorgingsstaten
Niet afzetten tegen ‘verworven rechten’
Verduidelijken ideologie
Armoede is inkomenstekort
Armoedebestrijding moet multidimensioneel zijn
In die multidimensionaliteit moet ook milieu aan bod
komen:






Recht op water
Recht op land
Herverdeling van inkomens en van natuurlijke hulpbronnen
Recht op wonen en passiefhuizen ipv tochtstrip
Openbaar vervoer
…
Wat betekent dit concreet?
• Een nieuwe kijk op sociale bescherming: sociale
zekerheid, bijstand, arbeidsrecht, sociale diensten,
milieurechten …
• Armoede illegaal verklaren
• Doelstelling: bescherming van mensen, groepen en
planeet
• Een ‘transformatieve’ SB : door anders na te denken
over de bescherming die alle mensen nodig hebben,
kan men tot veranderingen komen in de economie
(sociale en solidaire economie), democratie (meer
participatie), …
Wat betekent dit concreet?
• Milieuzorg moet deel gaan uitmaken van een
verruimde/verbeterde SB: ‘het sociale
gemeenschappelijke goed’ (‘the social
commons’)
▫ = voorwaarde om sociale rechtvaardigheid te
bereiken
▫ = voorwaarde om milieu te beschermen met
aandacht voor iedereen
Een nieuwe utopie
• Een opdracht voor iedereen om uit de impasse te
geraken
• Constructief nadenken over mogelijke
alternatieven
• www.globalsocialjustice.eu
• www.openfsm/projects/gsc/project-home
• www.universiteitalgemeenbelang.be