HAYATIMIZDA KİMYA

YAYGIN MALZEMELER

(I) -KİREÇ-

İnsanın temel ihtiyaçlarından biri de barınmadır.Önceleri mağaralarda kalan insanlar,zamanla barınma ihtiyacını karşılamak için binalar yapmaya başlamışlardır.Bina yapımında ilk çağlardan beri yapı malzemesi olarak kullanılan maddelerden biri kireçtir.

  Kirecin ham maddesi kireç taşıdır.

Kireç denince aklımıza sönmüş kireç ve sönmemiş kireç olarak iki örnek gelir.

Sönmemiş Kireç:

CaCO CaO



CO

kireç taşı sönmemiş kireç (kalsiyum oksit) tepkimesine göre elde edilir.

Sönmemiş kirecin bağlayıcı özelliği yoktur,bu durumuyla binalarda kullanılmaz.Sönmemiş kirecin söndürülmesi gerekir.

Sönmüş Kireç:

CaO



H O

2 (sönmüş kireç) ) 2

Yapı malzemeleri arasında en fazla kullanılan bağlayıcı malzemelerden birisi

ÇİMENTO

dur.Çimento,doğal kireç taşıyla kil karışımının yüksek sıcaklıkta ısıtıldıktan sonra öğütülmesiyle elde edilen bir bağlayıcı malzemedir.

İnşaatlarda çimento farklı amaçlar için kullanılarak harç veya sıva hazırlanır.Çimento, kum ve su karıştırılarak, hamur kıvamında elde edilen karşıma

HARÇ

denir.Duvarları kaplamak için ince kumdan hazırlanan harca ise

SIVA

denir

-BETON-

İnşaatlarda çokça kullanılan beton; çimentonun su,küçük taş parçaları(agrega) ve kirecin karıştırılıp donmasıyla oluşan sert maddeye denir.

Beton çok yaygın olarak kullanılan bir yapı malzemesidir.Yangına dayanıklılığı,su geçirmezliği ve ses yalıtımı bakımından da tercih edilir.

(II) -CAM VE TÜREVLERİ-

Günlük yaşamdaki deneyimlerimizden camları katı maddeler olarak düşünebiliriz. Ancak camlar, teorik olarak akışkanlığı çok düşük olan sıvılardır.

Camın içinde başka maddelerde olmakla birlikte temel malzeme ( ) kum dur.Cam aslında bir karışımdır.Ana bileşenin yanında eriticiler,sabitleştiriciler kullanılır.

ve

SiO

2 yardımcı bileşenler

Pencere Camı:

türüdür.

Soda-kireç camı(adi cam) dünya cam üretiminin %90 ını kapsayan ilk cam  Maliyeti ucuzdur  Güneş ışığını iyi geçirir  Olumsuz yanı;sıcaklık değişimine karşı dirençsizdir.

Na CO

2 3 

CaCO

3  2

SiO

2

Na SiO CaSiO

2 3  3  2

CO

2

Kurşun Camı( camlara kristal cam ): Soda-kireç camlarında kireç yerine PbO (kurşun(II)oksit)’in kullanıldığı kurşun camları yaygın olarak kullanılır.

denir ve kristal cam olarak ta bilinir.Süs eşyası ve optik camlarda



İşlenebilme özelliği yüksektir

 

Işığı kırıp yansıtabilme özelliğine sahiptir.Bu yüzden radyasyon perdeleme camları,gama ve X-ışınlarından korunma camları olarak kullanılmaktadır.

En olumsuz yanı üretiminin pahalı olmasıdır.

Borasilikat Camları: %10 civarında kullanılır. Isıya ve asitlere karşı dayanıklıdır.Laboratuvar malzemelerinde yaygın olarak kullanılır.

Termometre,beherglas,erlenmayer, balon joje gibi cam malzemeler genellikle borosilikat camlardan üretilmektedir Alüminosilikat Camlar: Laboratuvar termometresi, beherglas gibi aleve doğrudan temas edecek malzemelerin üretiminde kullanılır.

Silisyum Camlar: Yüksek oranda içerir.UV 2 ışınları çok iyi geçirir.Maliyeti yüksektir.

(III) -PORSELEN VE SERAMİK-

Doğada bol miktarda bulunan ve killi toprakların ana bileşeni olan kil, sanayinin önemli ham maddelerinden biridir.Günlük hayatta kullandığımız eşyaların pek çoğu bu hammaddeden üretilmektedir.

Kil, insanoğlunun ilk çağlardan beri kullandığı en önemli hammaddelerdendir.

Kilin saf olduğu haldeki formülü ;

Al O SiO

2 3 .

2 .2

H O

2 şeklinde olan kaolinit’tir.

Tuğla,çanak,çömlek,fayans ve porselen gibi kilden yapılan ürünlere seramik denir. Porselen içlerinde en güzel ve en dayanıklı olanıdır.

Kaolin+Feldspat+Kuars+ısı Porselen Seramiğin sırlanması; sonucunda: ısı yardımı ile seramiğin yapısına bazı metal ositlerin katılmasıdır.Sırlama    Seramik su geçirmez hale gelir Renklendirme yapılabilir Kolay temizlenir ve kir tutmaz hal alır

(IV) -BOYALAR VE BİLEŞENLERİ-

 Çeşitli yerlerde ve malzemelerde renk vermek için kullanılan kimyasallara boya denir.Boya sürülen metal yüzeyler paslanmaya karşı direnç kazanırlar.

Çözücüler(incelticiler): Boyanın içindeki uçucu kısımdır.Su,aseton,toluen,ksilen gibi maddeler kullanılmaktadır.

    Bağlayıcılar: Boyanın ana maddesi olup boyaların birbirlerine göre olan özelliklerini belirler.

Renklendiriciler(Pigmentler): görür.

Renklendiriciler doğal veya yapay yollarla elde edilmiş bağlayıcı ve çözücüde çözünmeyen maddelerdir. Renklendiriciler,suda çözünmezken yağ içinde çok az çözünür.Işıktan ve havadan az zarar Çözücüsü su olan boyalara: Su Bazlı Çözücüsü organik madde olan boyalara: Bazlı Boya adı verilir.

Solvent

(V) -ALAŞIMLAR-

Günlük yaşantımızda yaygın olarak kullanılan yapı malzemelerinden biri de alaşımlardır.

Çatal,kaşık gibi mutfak eşyalarının üretiminde,yüzük bilezik gibi takılarda,binalarımızın ve arabalarımızın bazı metal kısımlarında alaşımlardan yararlanılır.

Alaşım ; Farklı metallerin eritilme suretiyle karışması sonucu oluşan yeni metalik malzemelerdir.

     Lehim :%40 Pb-%60 Sn; sert,esnek kırılmaya karşı dayanıklı.Elektrikli araçların onarımında kullanılır.

Pirinç :%65 Cu-%35 Zn; oldukça serttir fakat kolay işlenebilir.Dekoratif malzeme olarak kapı kollarında ve mobilyalarda kullanılır. Bronz :%82 Cu-%16 Sn-%2 Zn; bakırdan hatta demirden daha sert olan bu alaşım kolay erir.Heykel ve metal para yapımında kullanılır.

Çelik :en büyük oranı demir(Fe) dir.Hemen hemen tüm sanayi dallarında yaygın olarak kullanılır.

18 Ayar altın da bilinen yaygın alaşım örneğidir.