Transcript ORTOREKSJA w adolescencji

ORTOREKSJA
w adolescencji...
nowa jednostka
klasyfikacyjna???
•
We współczesnym świecie, mamy
do czynienia z gamą
różnorodnych patologii, dlatego
tak ważna jest wczesna diagnoza,
by rozpocząć działania
interwencyjne.
•
Grupą najbardziej narażoną na
owe patologie są adolescenci.
Jest to czas, w którym przestają
być dziećmi, ale nie są określani
mianem „dorosły”.
•
Są oni stawiani przed licznymi
oczekiwaniami, zmianami, z
którymi muszą sobie poradzić,
łatwo wówczas o powstanie
zaburzeń rozwojowych czy
nieprawidłowości w obrębie
obrazu siebie i swojego ciała.
Wymiary adolescencji
• Adolescencja
(łac. adolescere) oznacza
dorastanie, to proces
przekształcania dziecka w
osobę dorosłą.
• Adolescencja jako kryzys
życiowy.
• Adolescencja rozumiana jako
dorastanie jednego z członków
systemu rodzinnego.
Adolescencja jako kryzys życiowy
• Kryzys życiowy : osobista sytuacja, która zachodzi
wtedy kiedy wypróbowane struktury adaptacyjne i
obronne nie są już dłużej adekwatne i nie wystarczają
aby sprostać nowym wymaganiom, które pochodzą
zarówno z wnętrza jak i ze świata zewnętrznego wobec
jednostki.
Następuje wtedy rozprężenie wraz z co najmniej
częściową dezintegracją na poziomie myśli i uczuć.
• Towarzyszą temu lęk,
dylematy, a także
często działanie
impulsywne. Możliwe
jest także pojawienie
się regresji i powtórne
pojawienie się silnych
prymitywnych fantazji,
sposobów myślenia i
odczuwania
Adolescencja jako kryzys życiowy i
problem całej rodziny
• Wszyscy członkowie
systemu rodzinnego
uczestniczą na równi
w realizowaniu
podstawowego
zadania adolescencji
– procesu separacji
– indywiduacji.
Adolescencja – obszar dojrzewania
biologicznego
• Skok pokwitaniowy oraz
kolejne fazy rozwoju
psychoseksualnego
(poprzez fazę
autoerotyczną,
homoerotyczną,
chaotyczną) aż do
dojrzałości, z ustaleniem
poczucia przynależności
do płci i z następową
zdolnością wchodzenia w
związane z daną płcią
role.
Adolescencja – obszar rozwoju
psychologicznego (poznawczego)
• Wielki skok myślowy – umiejętność
myślenia abstrakcyjnego
• idee nie muszą być związane z
konkretnymi danymi wzrokowymi,
dotykowymi, słuchowymi, aby można było
dokonywać na nich operacji logicznych
(stadium operacji formalnych wg Piageta).
Logiczny umysł adolescenta uwalnia się
od świata konkretów i umożliwia
myślenie w kategoriach
wielu możliwości i punktów spojrzenia w oparciu
o szersze ramy czasowe.
Adolescencja - obszar społeczny
• Grupa rówieśnicza z
• Na terenie grupy
opiniami ma większe
rówieśniczej młody
znaczenie niż rodzice,
człowiek zdobywa
umiejętność bycia
nauczyciele,
pedagodzy
podporządkowanym,
a jednocześnie
(kryzys autorytetu).
przywódcą.
Tu zaczyna się
porównywać,
sprawdzać i
rywalizować
• Konieczność
przystosowania się do
zmian fizjologicznych
i anatomicznych
związanych z
pokwitaniem oraz
pojawienie
się nowych możliwości
intelektualnych wymusza
u adolescenta
dokonanie reorganizacji
na poziomie
psychicznym.
Zadania rozwojowe adolescenta
• Ukształtowanie dojrzałego,
autonomicznego superego: wybiórcza
identyfikacja z rodzicielskimi standardami
moralnymi oraz standardami
wywodzącymi się z relacji z grupą
rówieśniczą i innymi autorytetami
• Adolescent staje się sam dla siebie
autorytetem, przyjmuje i akceptuje
odpowiedzialność za siebie przy
równocześnie wzrastającej niezależności
od rodziców.
• Modyfikacja idealnego obrazu rodzica na
bardziej realistyczny obraz „rodziców dość
dobrych”
• Utworzenie bardziej realistycznego i
dojrzałego „ideału ja”
• Znalezienie kompromisu między ciałem
realnym a idealnym
• Poczucie własnej tożsamości płciowej i
określenie własnej roli związanej z płcią
• Wzięcie odpowiedzialności za własne
pragnienia seksualne i dokonanie
dojrzałego wyboru obiektu seksualnego
Zewnętrzne manifestacje adolescencji
spowodowane wewnętrznymi konfliktami i zmianami
w obrębie struktury psychicznej u adolescentów.
Maniakalny, wielkościowy nastrój
( „ jestem tak wielki i wspaniały jak moi rodzice” ) jako
zaprzeczenie własnym lękom co do braku kompetencji,
bezradności i utraty opiekuńczych rodziców .
Zmiana idealizacyjnego stosunku do rodziców
na pogardę i krytykę wobec
nich i innych dorosłych.
Podejmowanie działań podkreślających
własną niezależność i testowanie
swoich możliwości.
Poddanie w wątpliwość spostrzeżeń,
przekonań i poglądów otrzymanych
od rodziców i innych dorosłych
- kształtowanie osobistego sumienia
i systemu wartości.
• Akceptacja przekonań
rodziców musi
przynajmniej
częściowo
zostać wewnętrznie
zniszczona po to,
aby młoda osoba
mogła
wypracować swoje
własne wartości
• Depresyjna reparacyjna troska o rodziców jako
próba poradzenia sobie z wyrzutami sumienia
za destrukcyjne ataki
(w rzeczywistości lub fantazji na rodziców).
• Poszukiwanie zastępczych obiektów
idealizacji i identyfikacji poza rodziną,
znajdowanie substytutów modeli do
naśladowania i podziwiania .
• Możliwość uzyskania całościowego,
zwyczajnego obrazu rodzica – bezpieczna
separacja.
Narcyzm młodzieńczy :
wycofanie z interakcji społecznych i
zainteresowanie się własną osobą
(inwestowanie uwagi
w siebie i swoje ciało).
ZABURZENIA ODŻYWIANIA SIĘ
• W literaturze „zaburzenia
odżywiania się” są
„definiowane
jako schorzenia, które
powstają wówczas, gdy
jednostka nadmiernie
koncentruje się na
jedzeniu.
• Pożywienie staje się dla niej
elementem, któremu
podporządkowuje swoje życie,
źródłem obsesji, środkiem
prowadzącym do
patologicznego zaspakajania
własnych potrzeb
emocjonalnych.
Zaburzenia odżywiania się w ICD-10:
• Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa).
• Żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa).
Postacie atypowe
:
• Przejadanie się związane z innymi
czynnikami psychicznymi (Przejadanie się
psychogenne )
• Wymioty związane z innymi czynnikami
psychologicznymi.
ORTOREKSJA
(Orthorexia nervosa, z gr. ortho – prawidłowy,
właściwy; orexis – apetyt, pożądanie)
• Po raz pierwszy opisał lekarz
Steven Bratman w 1997 r. w
artykule dla Yoga Journal .
Autor jako dziecko sam
chorował na alergię, w związku
z czym jego rodzina
eliminowała z diety produkty
mogące negatywnie wpłynąć
na stan jego zdrowia.
Dr Bratman podczas praktyki lekarskiej spotykał osoby,
które podobnie jak on przestrzegały rygorystycznej diety,
co utwierdziło go w przekonaniu,
że jego fiksacja na punkcie zdrowego żywienia urosła do chorobliwych rozmiarów.
Na podstawie autoobserwacji oraz obserwacji swoich pacjentów
wyodrębnił i nazwał nową jednostkę chorobową mianem ortorexia nervosa.
W 1997 r. napisał i wydał książkę
„W szponach zdrowej żywności”
Jest definiowana jako patologiczna fiksacja
na spożywaniu właściwej i zdrowej żywności .
• Osoby te unikają spożywania
niektórych pokarmów i/lub
określonych sposobów obróbki
żywności (np. gotowania,
smażenia, mrożenia), ponieważ
uważają, że są one szkodliwe dla
ich zdrowia.
•
Obsesyjnie skupiają się na jakości
i sposobie przygotowania posiłków,
ściśle przestrzegają zasad
dotyczących wyglądu i składu
pokarmów. W skrajnych
przypadkach wolą głodować niż
zjeść artykuł żywnościowy
uznawany za niewłaściwy lub
niezdrowy.
• Ortoreksja nie w każdym przypadku
osiąga poziom patologiczny.
• Ortoreksja zaczyna się wtedy, gdy dieta
staje się ucieczką od życia
W PRZYPADKU WYSTĘPOWANIA
ORTOREKSJI
1. nie jest ważna sama ilość spożywanych
produktów, lecz ich jakość i skład
2. nie kładzie się nacisku na masę ciała
3. ale na rytuały związane z posiłkami
4. sztywne nawyki żywieniowe
5. silny związek samooceny z odżywianiem
6. celebracja posiłków
7. dotyka ludzi skupionych na sobie,
perfekcjonistów
8. ograniczenia w spożywaniu określonych
produktów dają poczucie władzy nad
ciałem i zdrowiem
9. rygorystyczne zasady, unikanie
restauracji, stołówek
ZAGROŻENIA
•
Zaburzenie funkcjonowania
społecznego i niedożywienie
•
zaburzenia ze strony
poszczególnych układów: spadek
koncentracji, upośledzenie
pamięci, anemia
•
osteoporoza, spadek odporności,
zaburzenia pracy jelit, zatrzymanie
cykli menstruacyjnych
Wg Bratmana ortoreksja:
• wiąże się z iluzorycznym poczuciem bezpieczeństwa (możliwość
zapobiegania chorobom)
• pragnieniem całkowitej kontroli nad życiem (eliminacja
nieprzewidywalności)
• „ukrytym konformizmem” (teoria związana z odżywianiem w
nieświadomy sposób pozwala na osiągnięcie kulturowo przyjętego
wzorca pięknego ciała)
• poszukiwaniem duchowości i tożsamości
• pragnieniem ascetyzmu (desire for self-deprivation).
• Ortoreksja nie jest jednostką uwzględnioną w
obowiązujących klasyfikacjach chorób i
zaburzeń psychicznych
(ICD-10, DSM-IV, DSM-5).
• Pomimo rosnącego zainteresowania zjawiskiem
na świecie, brak również jednoznacznej definicji
oraz powszechnie akceptowalnych,
ujednoliconych kryteriów diagnostycznych.
Lorenzo Maria Donini wraz z zespołem z
Rzymskiego Uniwersytetu „Sapienza”
podjął pierwszą próbę empirycznego
ustalenia kryteriów diagnostycznych
ortoreksji .
W oparciu o wyniki badań zaproponował, aby diagnoza
opierała się na:
• Stwierdzeniu cech
osobowości obsesyjnokompulsyjnej
• Występowaniu
przesadnego
przywiązania do
zdrowego sposobu
odżywiania (ang. health
fanatic eating habits),
• Stałym, nie przejściowym
charakterze zaburzenia
• Wykazaniu, że
zachowania związane z
odżywianiem mają
negatywny wpływ na
jakość życia jednostki
• BEATA WIDERABRZÓSKA
LITERATURA
•
•
•
•
•
•
M. Kowalczuk, Pedagogiczna diagnoza i profilaktyka zaburzeń
odżywiania się u młodzieży szkolnej, Impuls, Kraków 2008
K. Widera, Tendencje do zaburzeń odżywiania u młodych kobiet
– Uniwersytet Opolski 2012
Edyta Kędra, Zaburzenia odżywiania – znak naszych czasów,
Wyższa Szkoła Medyczna w Legnicy, 2011
Anna Dittfeld, Aneta Koszowska, Katarzyna Fizia, Katarzyna
Ziora, Ortoreksja – nowe zaburzenie odżywiania, Katedra i Klinika
Pediatrii Wydziału Lekarskiego z Oddziałem LekarskoDentystycznym w Zabrzu Śląskiego Uniwersytetu Medycznegow
Katowicach, 2013
Małgorzta Janas – Kozik - Kierownik Oddziału Klinicznego
Psychiatrii i Psychoterapii Wieku Rozwojowego Śląskiego
Uniwersytetu Medycznego, Sosnowiec ; Katedra Psychiatrii i
Psychoterapii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Katowice
Odrębości w psychiatrii dzieci i młodziezy, wykład podczas
Konferencji dot.Narodowego Programu Zdrowia Psychicznego,
2013