Transcript 1305318366

ONKOLOJİDE HEMŞİRE
OLMAK
OMÜ TIP FAKÜLTESİ
KEMOTERAPİ HEMŞİRESİ
HATİCE CESUR
Onkoloji hastaları, tanılarında, tedavilerinde ve
yaşantılarında psikolojik, fiziksel ve sosyal yönlerden
nitelikli ve kapsamlı hemşirelik bakımına gereksinim
duymaktadırlar.
Onkoloji hemşiresi,
Multi disipliner ekip yaklaşımı ile, bakım gerektiren
onkoloji hastalarının tedavisinde, nitelikli hemşirelik
hizmetinin verilmesi ve sürekliliğinin sağlanmasında
önemli role sahiptir.

Onkolojinin her alanında hasta bakımına en
fazla zaman ayıran kişiler, hemşirelerdir.

Hasta ve ailelerinin duygusal tepkilerine
maruz kalırlar.

Hasta ailelerinin karşılaştıkları travma ve
kayıplar, hemşireler için kişisel kayıplardan
daha stresli olabilir.( Uzun süreli ilişki ve
palyatif bakım )

Bu kişiler için sürekli empati yapmaya çalışırlar.

Kötü tıbbi haberler verirler.

Aile üyelerinin acısını ve öfkesini dinlerler.
Stresörler ve yol açtığı sonuçlar
Araştırma:

12 farklı şehirde
çalışan 89 onkoloji
hemşiresi
(Şenuzun ve ark. 2005)
Onkolojide çalışmak
olumsuz etkiliyor(%75)
 Umutsuzluk (%25,4)
 Bir gün ailemden birinin
kanser olmasından
korkuyorum (%8,5)
 Hastaya hiçbir şey
yapamamaktan rahatsız
oluyorum (%11,9)
 Kemoterapinin yan etkilerine
maruz kalıyorum (%45,7)

Stresörler ve yol açtığı sonuçlar

12 farklı şehirde
çalışan 89 onkoloji
hemşiresi
Yaşam kalitelerini;
(Şenuzun ve ark. 2005)




% 61,8 ne iyi ne kötü
% 23,6 kötü
% 9 çok kötü
% 5,6 iyi olarak
değerlendirmişlerdir.
Aynı çalışmada (Şenuzun ve ark.2005)
Yaşam kalitesinin;





40 yaş ve üzerinde
Eğitim düzeyi düşük olanlarda
Boşanmış yada dul olanlarda
Haftada 40 saatten uzun çalışanlarda
Kendi tercihi ile onkoloji alanında çalışmayanlarda
daha düşük olduğu saptanmıştır.
Stresörler ve yol açtığı sonuçlar
Bilgi ve teknolojik gelişmelerde patlama
yaşanmaktadır.
 Hemşirelerden hem bu gelişmeleri uygulamaya
aktarmaları, hem de hastalarıyla yakın ilişki
kurmaları beklenmektedir.
 Diğer yandan hemşireler maliyet artışı nedeniyle
azaltılan kaynakla, artan hasta
gereksinimini nasıl karşılayabilecekleri
ikilemini yaşmaktadırlar. (Haw ve ark.1984)

TÜKENMİŞLİK KONUSU ÜZERİNDE
NEDEN DURUYORUZ ?





Tükenmişlik veya stresle ilgili hastalıkların artış
göstermesi
Verimliliği etkileyen bir faktör olması
Sağlıkla ilgili birçok harcamaya neden olması
İşte hata ve kazaları artıran bir faktör olması
Hastalara sunulan bakımın kalitesini etkilemesi
İşe başladığınız ilk günlerdeki ruh halinizi
hatırlayın……
Gücümüzün %110’ u oranında çalışmaya hazır,
idealist, kendi kendini motive eden, çalışarak hiçbir
şeyin imkansız olmadığına inanan, mükemmele
ulaşma konusunda katı, yüksek standartlar ve
beklentileri olan bireylerdik!
Zamanla…….
Aşırı talep nedeniyle enerji ve
gücümüzü yitirerek ilerleyici bir
strese girdik..
Önce ruhsal olarak tükenip, bitkin
düştük…
Sonra empati yeteneği ile birlikte,
kimlik duygusunu yitirdik ya da
değişiklikler yaşadık..
Ve sonuç:
İşe katkıda bulunamama ya da iş
veriminin düşmesi…
Tükenmişliğe giden yol…
1.Dönem:Balayı Dönemi
Her şey mükemmeldir.
 İş ile ilgili sınırsız bir enerji ve motivasyon
bulunmaktadır.
 Yapılan her iş doyum sağlamaktadır.
 Her şey mümkün görünmektedir.
 İş arkadaşları ve çalışılan kurum, kişinin
takdirini kazanmaktadır.

Tükenmişliğe giden yol…
2.Dönem: Ayılma/Uyanma Dönemi
Balayı yerine daha gerçekçi gözlemler.
 Beklentilerinin abartılı olduğunu farketme
ve kafanın karışmaya başlaması.
 Sorunun ortada olması ve daha fazla çaba
ile yine de her şeyin yeniden düzeleceğine
olan inancın devam etmesi…

Tükenmişliğe giden yol…
3.Dönem:Bıkkınlık Dönemi





İçindeki meslek ateşi yavaş yavaş sönmeye
başlar.
Motivasyon ve enerji giderek tükenmeye başlar..
Uyku düzensizliği, iştah değişikliği olur, verimlilik
düşer, önemli kararları almada zorluk görülür.
Bulunduğu kurumdan, amirlerinden ya da iş
arkadaşlarından ulu orta yakınır.
Adalet hissini kaybeder.
Tükenmişliğe giden yol…
4.Dönem:Tükenmişlik dönemi
Umutsuzluk, karamsarlık.
 Başarısızlık hissi, kendine güven eksikliği.
 Kendine olan saygıyı kaybetme.
 Anlamını kaybeden hayat.
 Yalnızlık hissi ve boşluğa düşme korkusu.

Tükenmişliğe giden yol…
5.Dönem:Yeniden yapılanma dönemi
Dibe vurmanın ardından yeniden
yapılanma dönemi gelir..
Tıpkı ANKA kuşu gibi kendi küllerinden
yeniden doğma dönemidir..Birçok
yanılsama ve yanlış hedefler, yerini
gerçekçi beklenti ve hedeflere bırakır.
Onkoloji Alanında Tükenmişliğe Neden Olan
Bazı Faktörler
Fiziksel stresörler;





Aşırı fiziksel, bilinçsel iş yüklenmesi
Uzun çalışma saatleri
Uygun olmayan çalışma koşulları ( fazla mesai,
nöbet )
Zaman baskısı
Araç, gereç ve eleman yetersizliği
Onkoloji Alanında Tükenmişliğe Neden Olan
Bazı Faktörler
Sosyal stresörler;
Rahatsız edici talepkar hastalar
 Saygının olmaması
 Meslektaşlarıyla çatışmalar yaşama
 Süpervizörlere güvensizlik ve onlara fazlasıyla
katlanma

Onkoloji Alanında Tükenmişliğe Neden Olan
Bazı Faktörler
Psikolojik stresörler;
 Şiddetli hastalıklar ve travmalar
Hastaların durumlarının ağır olması
 Plan yapmak için zaman yetersizliği
 Hastaların beklentilerindeki artış
 Rol belirsizliği ve çatışması, görev çeşitliliği

 Sınırlı kariyer fırsatları, iş güvensizliği
Onkoloji Alanında Tükenmişliğe Neden Olan
Bazı Faktörler
Yönetimle ilgili stresörler;





Başarı performans geri bildirimleri
Sosyal olanakların ve alınan ücretin az olması
İşe yeni başlama
Yapılan iş yüküne karşın karar verme gücünde
sorumluluğun olmaması
Hasta ve amirlerce yapılan takdirlerin az olması
Tükenmişlik sendromunun belirtileri
1.
Bireysel tükenmişlik semptomları
Fiziksel semptomlar
2. Psikolojik semptomlar
3. Davranışsal semptomlar
1.
2.
Kurumsal tükenmişlik semptomları
Fiziksel Semptomlar






Uykusuzluk veya aşırı
uyuma
Baş ağrısı
Gastrointestinal
bulgular
Uzun süreli ve sık
soğuk algınlığı
Kilo kaybı veya kilo
alma
Nefes darlığı





Hipertansiyon veya
hipotansiyon
Kolestrol seviyesinde
yükselme
Koroner hastalıklar
Konuşma bozukluğu
Seksüel
fonksiyonlarda
bozulma
Psikolojik semptomlar







Dikkat kaybı
Apati
Emosyonel yorgunluk
Düş kırıklığı
İnsancıl duyguları
yitirme
Karar alma
becerilerinde
yetersizlik
Güçsüzlük hissi







Kuşku, suçluluk
Yetersizlik duygusu
Depresyon
Yabancılaşma
Endişede artma
Alışılagelenden fazla
risk alma
Fazla güven yada aşırı
güvensizlik
Davranışsal Semptomlar
İş performansında ve
doyumunda azalma
 İş ilişkilerinde
bozulma
 Amaç ve önceliklerin
kaybı

Kazaya yatkınlık
 Unutkanlık
 Konsantrasyon
eksikliği ve kızgınlık

Kurumsal Tükenmişlik Semptomları





İşten yada servisten ayrılmaların çok oluşu
Hizmetin kalitesinin düşmesi
Çalışanların sık sık işe geç kalması
Çalışanlar arasında çatışmaların artması
Çalışanların duygusal ve bedensel sorunlarının
artması ile birlikte iş yerinde üretkenlikte azalma
İşteki stres nedeniyle tükenen hemşireler;
Mesleki kapasitelerini sorgulamaya
başlarlar.
 Mesleki kariyerlerini gözden geçirirler.
 Farklı işler aramaya başlarlar.

Araştırma:
Bir üniversite
hastanesi onkoloji
kliniği
 77 doktor ve 56
hemşire

(Alacacioğlu ve ark.2009)
Hemşirelerde
duygusal tükenme,
doktorlardan daha
yüksek bulunmuştur.
 Genç ve bekar
olanlarda tükenmişlik
daha yüksek
bulunmuştur.

SONUÇ……………..
Tükenmişlik onkoloji alanında
çalışanlarda kaçınılmaz
olabilir…Ancak kader
değildir…Dönemsel sonuçlardan
biridir..Alınacak önlemlerle kısa
sürede kurtulabilinecek bir meslek
hastalığıdır denilebilir…
Bireysel Düzeyde Başa Çıkma Yöntemleri






Sorumluluğu üstlenin. ( İş stresi karşısında
zavallı olduğunuza inanma tuzağına düşmeyin.)
“Bu stresli durumu değiştirmek için ne
yapabiliriz?” sorusunu sorun. Bulduğunuz
seçenekleri ortaya koyun.
Kendinize gerçekçi amaçlar saptayın.
Gerektiği zaman yardım isteyin.
Çabalarınızın görülmesini sağlayın.
Sadece “bakım veren” kimliği ile yaşamayın. Aile
ve arkadaşlarınızla da zaman geçirin.
Bireysel Düzeyde Başa Çıkma Yöntemleri
Fiziksel egzersiz yapın.
 Masaj,yoga,müzik ya da grup terapisi yapın
 Pozitif olmaya çalışın.
 Stresi tehdit değil, meydan okuma olarak görün.

Devlet Düzeyinde Yapılması Gerekenler
Düşük ücret sorununun giderilmesi
 Ödül kaynaklarının arttırılması


Personel yetersizliğine çözüm bulunması
Örgütsel Düzeyde Başa Çıkma Yöntemleri
Destekleyici bir örgüt iklimi yaratılmalı
 Zor işlerin dönüşümlü yapılması sağlanmalı
 İdareciler elemanlarına çalıştıkları bölüm ile ilgili
bilimsel toplantı, kongre, araştırma yapma
konusunda destek vermeli
 Yöneticiler zaman zaman ekip içi toplantılar
yaparak sorunların tartışılmasına izin vermeli ve
bu konuda adil davranmalı

İş Arkadaşları Düzeyinde Yapılması Gerekenler
Aynı yerde çalışan kişiler, iş dışında da
birbirleriyle yakın ilişki kurmaya çalışmalı
 Birlikte çalışmaktan doğan sorunları, büyümeden
çözme yoluna gitmeli
 Daha kıdemli olanlar, yeni başlayanlara karşı
idealize olmayan adaptif rol modelleri olabilmeli.

Profesyonel Düzeyde Başa Çıkma Yöntemleri
Psikiyatri hemşiresi
 Psikolog ya da psikiyatr
 Sosyal hizmet uzmanı

Kanser Hastalarıyla Çalışmanın Olumlu
Sonuçları Yok mu?

TSG, ciddi bir mücadeleyi gerektiren durumun
ardından ortaya çıkan olumlu psikolojik değişimi
ifade etmek için kullanmaktadır. ( Yılmaz, 2006 )
TSG beş boyutta değişim anlamına
gelmektedir.





Kişiler arası ilişkilerde olumlu değişim
Benlik algısında olumlu değişim
Yaşamın değerini anlama
Yeni seçeneklerin fark edilmesi ( Hedeflerdeki
değişim )
İnanç sisteminde değişim
Araştırma:
Onkolojide çalışmanın
pozitif etkileri(8 kişi
%9
 “Artık yaşadığım
sağlıklı her dakikadan
keyif alıyorum”
 “Sağlıklı olmanın
kıymetini çok iyi
biliyorum”


12 farklı şehirden 89
onkoloji hemşiresi
(Şenuzun ve ark.2005)
Araştırma:


92 onkoloji hemşiresi
(Terakye ve ark.2008)
Onkolojide çalışmanın
Ayrıcalık ,
Sabır geliştirici ,
Doyum sağlayıcı ve
Olgunlaştırıcı
olduğunu
ifade etmişlerdir.
Profesör öğrencilerine “stres yönetimi” konusunda ders
veriyordu. Su dolu bir bardağı kaldırıp öğrencilerine
sordu:
-”Sizce bu su dolu bardağın ağırlığı ne kadardır?”
Cevaplar 200 gr ile 400 gr arasında değişti. Bunun
üzerine profesör şöyle dedi:
-”Gerçek ağırlık fark etmez. Fakat durum bardağı
elinizde ne kadar süreyle tuttuğunuza göre değişir. Eğer
bir dakikalığına tutarsam, problem yok. Eğer bir
saatliğine tutarsam, sağ kolumda bir ağrı oluşacak. Eğer
bir gün boyunca tutarsam, ambulans çağırmak zorunda
kalırsınız. Aslında ağırlık aynıdır, ama ne kadar uzun
tutarsanız size o kadar ağır gelir. Eğer sıkıntılarımızı her
zaman taşırsak, er yada geç taşıyamaz duruma geliriz.
Yükler gittikçe artarak daha ağır gelmeye başlar.
Yapmanız gereken, bardağı yere bırakıp, bir süre
dinlenmek ve daha sonra tutup tekrar kaldırmaktır.
Yükümüzü bırakmalı, dinlenip tazelendikten sonra
tekrar yolumuza devam etmeliyiz. İşten eve
döndüğünüzde yükünüzü dışarıda bırakın. Nasıl olsa
yarın tekrar alıp yükleneceksiniz.
STRESTEN UZAK KALIN.
SAĞLIKLI VE MUTLU OLUN !!!