Transcript uygarlık tarihi bahar 5.hafta

UYGARLIK TARİHİ
5. HAFTA
BİLİM DEVRİMİ
Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Nurşen Gök
• Avrupa’da bilim Doğu biliminin önünde
miydi?!
•
XIII.asırda ilk defa İtalya’da Papanın şiddetli aleyhtarı Kral n.Frederick zamanımda,
veteriner tababet de dahil, bütün ilim sahaların da ilk kımıldanışlar başlarsa da bunlar
tarihte en çok kan dökmüş müesseselerden biri olan kilise tarafından yapılan
baskılarla fazla gelişememiştir. Bu taassup o kadar kuvvetli idi ki XIII, asrın unutulmaz
ilim adamı ve skolastiğe ilk dal1beyivuran Roger Bacon'a Arapça
eserlere verdiği önemden dolayı Oxford'da «Roger
Bacon Müslüman oldu» diye bağırmışlardı.
•
•
•
•
Tababetin, daha doğrusu tedaviciliğin, rahiplerin ellerinde olmasına rağmen kilisenin
zaman zaman tıbba bile tahammülü olmuyordu. Hıristiyan dininin kanı sevmediği
sebep gösterilerek, rahiplerin cerrahi ameliyatlar yapması men edilmişti. Daha
sOll1ra,Skolastik devrin en tanınmış filozofu Snt. Thomas d' Aquin ,«Vücudun kuvveti
onu maddi teşekkülatına tabi değildir, binaenaleyh vücudun bünyesini tetkik edecek
yerde, onun kuvvetlerini felsefi usullerle tetkik etmek lazımdır.»)diyerek tıbbin esas
ilimlerinden anatomi ve fizyoloji çalışmalarına lüzum olmadığını bildiriyordu. Hele
otopsi muayenelerine katiyen müsaade edilmiyordu. Orta çağda biyoloji ve tıpta
Aristo'nun Galen'in her söylediği kilise tarafından değişmez bir kaide olarak kabul
ediliyordu.
RÖNESANS’TA VETERİNER TEBABETİ
Yazar(lar):ERK, Nihal
Kaynak:Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi DergisiCilt: 5 Sayı: 1.2 Yayın
Tarihi: 1958-64
• 16. ve 17. yy.larda gerçekleşen olgu yeni bilgi
üretme yolunun bulunmasıdır. Araştırma,
gözlem, deney ve matematiksel
gösterime dayanan yeni bilgi
üretme yolu Galieo’dan sonra iyice ortaya
çıkıyor, mistik yaklaşımlar, simyacılık gibi bilgi
edinmedeki diğer yöntemler ortadan kalkıyor.
•
Erdal İnönü, Bilim Devrimi ve Stratejik Anlam, TÜBA, 2005, s.18
• Erasmus, “doğru bilgiye ulaşmak için her zaman büyük
•
bedeller ödemek gerekir, bu konu gramer kadar önemsiz bir konu
olsa bile” ”oysa sanı çok kolay üretilir.” (insanların aziz tapınısını
eleştirirken.)
Erasmus, Deliliğe övgü, Kabalcı yayınları,nisan 2009, s.159.
• Bilimsel devrim, o zamanki insanların düşüncelerinde
büyük bir değişikliğe, gelişmeye yol açıyor. Dinsel
doktrinlere bağlılık ortadan kalkıyor.
• Olayların nedenlerini öğrenme isteği ve iradesi ortaya
çıkıyor. Çünkü, ortaçağdan gelen yöntemlerle sonuç
alınamadığı görülüyor.
• Newton’un dünyadaki tüm hareketlerle, gökteki
hareketlerin hepsini basit bir matematiksel ifade ile
anlatabilmesi, insanları son derece etkileyen bir
buluş…mistik yaklaşımlar bir tarafa itiliyor.
• Erdal İnönü, Bilim Devrimi ve Stratejik Anlam, TÜBA, 2005, s.29
• Erasmus, Deliliğe Övgü’de bir türlü sonuç alamayan, bu
uğurda kendi paralarını olduğu gibi, başkalarınınkini de
heba edip, sefalete düşen simyacılardan bahsediyor.
• “Olayların nedenlerini arama ve istenilmeyen
sonuçlardan kurtulmak için nedenleri
değiştirmeye çalışmak” yöntemi” bilimsel
devrimin dünyaya gösterdiği bu yöntemi
Amerikan Fransız Bağımsızlık savaşlarına da
ilham oluyor.
•
•
Erdal İnönü, Bilim Devrimi ve Stratejik Anlam, TÜBA, 2005, s.31.
Bilimsel buluşlar, aydınlanma, sanayi devrimi, Fransız, Amerikan
devrimleri bunlar bilinmeli.
• Yeni bilgi üretirsek gücümüz artar görüşü, kamuoyunda
yok, basında, mecliste yok…..
• Bacon, “İnsan bilgisiyle, insan gücü örtüşür”
“bilgi güçtür” der.
1543 Vesalius Anatomi Üzerine
Resimli Kitab-
Rönesans İnsanın bizzat kendisini merak ettiği bir dönemdir ve tıp
çeşitli şekillerde buna yardım eder.
gcsehistory.wikispaces.com/Renaissance+medicin
e
sites.google.com/.../topicsofstudyyr10
1543 Vesalius Anatomi Üzerine
Resimli Kitab- (16.yy ve 17.yy. Bilimsel devrim: Gözlem,
deney ve matematiksel gösterime dayanan araştırma ve yeni bir bilgi üretme
çağı)
www.bib.sdu.dk/sund/medicin_tekst.htm
Vesalius, De Humani Corporus
fabrica (1543) - Vesalius
www.jahsonic.com/Anatomy.html
Vesalius's
Copernicus, Polonyalı, Krakow, daha sonra Bologna ve Roma
üniversitelerinde uzun süren bir öğrenim döneminden sonra, 1506’da 33 yaşındayken
Frauenburg Katedrali rahipliğini üstlenmek üzere ülkesine döndü; 1543’te göksel
cisimlerin hareketi üzerine kitap yazdı.İtalyanca yazdı.
Nikolaus Kopernikus (1473-
1543)
The Copernican Universe
http://www.gelisenbeyin.net/forum/forum_posts.asp?TID=1696
csep10.phys.utk.edu/.../copernican.html
Kepler: 1609 ve 1618 Gezegenlerin
hareketini uzay ve zamanda betimleyen matematiksel
yasaları bulur
Johannes Kepler
www.brackwedergymnasium.de/gym
www.hps.cam.ac.uk/starry/kepler.html
Galileo:
1610 kendi geliştirdiği teleskopla gök cisimlerini izliyor. Gözlemlerini orta ve
Batı Avrupa'da tüm ülkelerde duyuruyor. 1632 de Copernic ve Ptolemaios’Un evren sistemlerini
karşılaştırıyor Coprnicus’e hak veriyor. 1638’de serbest düşme olayını matematiksel olarak hesaplıyor.
Ve Aristo fiziğinin ilkelerinin yanlışlığını hesaplıyor. Eserlerini herkes okuyabilsin diye Latince değil
İtalyanca yayınlıyor. Potolemaus ve Aristo’dan kalma yanlışların ortadan kalkmasında büyük rol
oynuyor
Galileo dindar bir kişi. İki kızı manastırda.
•
Adını koymadan laik bir eğitim anlayışına gelmiş.
http://vidasfamosas.com/wp-co
• “İncil bize dinimizi öğretir, ama fizik öğretmez” Fiziği
Galileo Gal
öğrenmek istiyorsanız gözlem yapacaksınız, din
kitaplarına bakmayacaksınız..” diyor.
• “Din kitaplarında ahrette ne olacağını öğrenirsiniz
ama dünyada ne olacağını öğrenemezsiniz” diyor.
•
•
•
Galileo’nun yaşadığı dönemde Avrupa’da 30 yıl süren din savaşları var. Dinde reform adı altında Protestanlık
ortaya çıkmış, Katolikler buna tepki gösteriyorlar. Protestan ve Katolik ülkeler arasında kıyasıya savaş var.
Katolik ideolojisi Orta çağdan gelen Plotameuos dünya sistemini benimsemiş, İncil’den dünyanın sabit
durduğuna dair bir hüküm çıkarmışlar ve bunu Aristo fiziği ile bağdaştırmışlar. Bu Katolik doktrini. Bunun
yanlışlanması bir bakıma Katolikliğin yanlışlanması. Papa karşı tarafın, Protestanlığın tezinin yayılmasına
karşı çıkıyor.
Galileo’nun davası bir reklam etkisi yapıyor. Kitap o dönemde çok okunanlar arasında.
Erdal İnönü, Bilim Devrimi ve Stratejik Anlam, TÜBA, 2005, s.23-24
Fuat sezgin, Arapça yazılmış bilim eserlerinin bibliyografyasını yayımladı. (Frankfurt) İslam bilimcilerin sanılandan daha ileri
düzeyde buluş yaptıkları anlaşılıyor. Bu çalışma İslam bilim adamlarının bilimsel devrime yol açan buluşlar yaptıkları ama
bilimsel devrimi toplumsal bir atılım olarak gerçekleştiremediklerini gösteriyor(85)
•
Galileonun farkı buluşlarını halka duyurması. Teleskopta gördüklerini halka anlatan kitaplar
yayınlıyor. Kitapları anlaşılır bir şekilde halkın anlayabilmesi için Latince değil, İtalyanca
yayınlıyor (bizde Arapça?) Orta ve Batı Avrupa’da çok satıyor.
•
Copernucus farklı, onun kendi halinde bilim aşkı var. Sistemini sadece nmatematiksel hesaplamalar için kolaylık
olsun diye sunmuştur.
Erdal İnönü, Bilim Devrimi ve Stratejik Anlam, TÜBA, 2005, s.80.
•
Galileo
http://www-personal.umich.edu/~jbourj/images/money/galileo12.jpg
Decartes 1637’de “Yöntem Üzerine
Nutuk” insanları mantıklı düşünmeye çağırıyor
• Batı düşüncesini altüst
eden bir felsefe sistemi
kurdu.
• Öğrendiğinin,
gördüğünün,
duyduğunun, inandığının
hepsini birden büsbütün
silerek, her şeyden
kuşkulanmaya başladı.
Yalnız tek bir şeyden
emindi: düşüncenin
varlığı. Buradan
DÜŞÜNÜYORUM
hareketle,
evrenin
açıklamasını yaptı.
http://www.creationism.org/books/TaylorInMindsMen/TaylorIMMap
31 Mart 1596-11 Şubat 1650
ÖYLEYSE VARIM
BACON
• 1620 İnsanın
bilgilenerek güç
kazandığını vurgular.
Yeni bilgilerin
ancak gözlem ve
deneyle tümevarım
yoluyla
çıkarılabileceğini
söyler.
Roger
Bacon'a Arapça eserlere
verdiği önemden dolayı Oxford'da
«Roger Bacon Müslüman oldu»
Diye bağırmışlardı
RÖNESANS’TA VETERİNER TEBABETİ
Yazar(lar):ERK, Nihal
22 Ocak1561- 9 Nisan1626
Francis
Bacon, Kraliçe 1. Elizabeth'in
adalet bakanı Nicholas Bacon'ın
 oğludur
Newton 1643 –1727
• 1686 Gelile’nin
mekanikte başlattığı
atılımı
sonlandırır.
• Newton’un dünyadaki
tüm hareketlerle,
gökteki hareketlerin
hepsini basit bir
matematiksel ifade ile
anlatabilmesi,
insanları son derece
etkileyen bir buluş.
http://www.center.k12.co.us/hs/vhs/Julio_Paez/newton.jpg
Erdal İnönü, Bilim Devrimi ve Stratejik Anlam, TÜBA, 2005, s.29.
17.yüzyılda Avrupa’da Ve Osmanlı
Devletinde Anatomi
lgaz AKDOĞANa
aAnatomi AD, Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi, DENİZLİ
•
17.yüzyıl, Avrupada Rönesans (15-16.yüzyıl) ile başlayan yeni bir bilim felsefesi
anlayışının ve etkisinin devam ettiği yüzyıl olmuştur. Disseksiyonun öneminin
anlaşılması ve insan vücudunun belli bir organizasyon ile anatomi laboratuarlarında
incelenmeye başlaması ile 17.yüzyılda makro (gross) anatomide önemli gelişmeler
olmuştur. Bu çalışmada, 17.yüzyılda Avrupada anatomi bilimine yapılan önemli
katkılar ve bu dönemde Osmanlıda anatomi bilimi araştırılmıştır. 17.yüzyılda insan
vücudundaki bir çok yapı ve sistem hakkında temel bilgilere ulaşılmıştır. Mikroskobun
ilk kez dokuların incelenmesinde kullanılması ile mikro anatominin temelleri bu
yüzyılda atılmıştır. 17.yüzyılda Avrupa'daki disseksiyon çalışmaları
ve anatomi kitaplarından Osmanlı hekimlerinin de haberdar
olduğu anlaşılmaktadır. Şemseddin-i İtaki tarafından ilk Türkçe
el yazması anatomi kitabı bu yüzyılda (1632) yazılmış ve Emir
Çelebi disseksiyon çalışmalarının yapılması gerektiğini
vurgulamıştır. 17.yüzyıl, anatomi tarihinde makro (gross) anatominin hızla
geliştiği, mikro anatomi çalışmalarının başladığı yüzyıl olarak değerlendirilebilir.
Anahtar Kelimeler: 17.Yüzyıl; anatomi; rönesans; diseksiyon
http://tipetigi.turkiyeklinikleri.com/abstract-tr_52699.html
•
•
Tıp Etiği ve Hukuku Tarihi
Yıl: 2008 Cilt: 16 Sayı:3
ŞEMSEDDİN-İ İTAKİ'NİN RESİMLİ
ANATOMİ KİTABI 1632
ŞEMSEDDİN-İ İ T A K İ ' N İ N RESİMLİ ANATOMİ K İ T A B I
Dr. Esin KAHYAhttp://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/34/968/11920.pdf (İlk Türkçe anotomi kitabı)
ŞEMSEDDİN-İ İTAKİ'NİN RESİMLİ
ANATOMİ KİTABI 1632
ŞEMSEDDİN-İ İ T A K İ ' N İ N RESİMLİ ANATOMİ K İ T A B I
Dr. Esin KAHYAhttp://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/34/968/11920.pdf
Kesim 4 (İstanbul, İstanbul Üniversite Kütüphanesi (müze kısmı), T. 266
ŞEMSEDDİN-İ İTAKİ'NİN RESİMLİ
ANATOMİ KİTABI 1632
ŞEMSEDDİN-İ İ T A K İ ' N İ N RESİMLİ ANATOMİ K İ T A B I
Dr. Esin KAHYAhttp://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/34/968/11920.pdf
Resim 3 (İstanbul, İstanbul Üniversite Kütüphanesi (müze kısmı), T. 2664.
Resim 2 (İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Hüsrev Paşa, 464, Resim 2).