Transcript Prof. Dr. Muzaffer ESKİOCAK - Pratisyen Hekimlik Derneği

Günümüzde Bulaşıcı Hastalıklar
Neden Sorun Olmaya Devam Ediyor?
Kızamık, Sıtma ve Polio Üzerinden
Bir Değerlendirme.
Prof.Dr.Muzaffer Eskiocak
Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi
Halk Sağlığı AbD
18.Pratisyen Hekimlik Kongresi, 16.11.2013,
Antalya
2
Sunumun amacı
O Türkiye’de Bulaşıcı hastalıkların yönetimine
yaşanan son Kızamık, Sıtma salgınları ve
Polio tehdidinin değerlendirilmesi üzerinden
katkı sunmak
3
Başarılı bir Mücadele Geçmişi
O…
O Sıtma
O Lepra
O Çiçek hastalığı
O Çocuk felci
O Kızamık
Prof.Dr. Nusret Fişek Etkinlikleri, 3 Kasım 2013
Dünya’da Beklenen Yaşam Süresi ve
Ölüm Nedenlerinin Dağılımı
Yaralanma, şiddet
Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar
Bulaşıcı hastalıklar
Türkiye ve Avrupa Bölgesinde
Ölüm Nedenlerinin Dağılımı
Prof.Dr. Nusret Fişek Etkinlikleri, 3 Kasım 2013
http://www.who.int/gho/countries/tur.pdf, 02.11.2013
Dünya’da başta gelen ölüm nedenlerinin
ağırlıklandırılmış dağılımı
Stevens P. Diseases of poverty and the 10/90 Gap,
International Pğolicy Network, 2004,
Prof.Dr. Nusret Fişek Etkinlikleri, 3 Kasım 2013
HASTALIĞIN DAHA ÖNCEKİ
DÜZEYİ
EKOLOJİK
DEĞİŞİKLİKLER
ALTYAPI SORUNLARI
BİRİNCİL SAĞLIK
HİZMETLERİNDE
YETERSİZLİK
NÜFUS
HAREKETLERİ
NÜFUS YOĞUNLUĞU
Uçku R, Ünal B.ODD Bulaşıcı Hastalıklar,, ODD Sağlık Çalışanının El Kitabı, TTB
Kızamık salgını
13
14
Country monthly aggregate notification for measles
http://data.euro.who.int/cisid/Default.aspx?TabID=307522,
14.11.2013
16
Olgu sayısı
Kızamık Salgınında Olguların Aylara
Göre Dağılımı (N=7228)
1600
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
18
Endemik dolaşım
O Bir bölgede importe ya da yerli kızamık
virüsü dolaşımının 12 ay ya da daha uzun
süredir devam edişi
World Health Organization. Monitoring progress towards measles elimination.
Weekly Epidemiological Record, 2010, 85(49):490–495
http://www.who.int/wer/2010/wer8549.pdf
İnsidans, milyonda
700
600
500
400
300
200
100
0
0-4
5-9'
'10-14' '15-19' 20-29
30+
Toplam
Yaş grubu
20
100%
90%
80%
70%
60%
50%
Bilinmiyor
40%
2+ doz
30%
1 doz
20%
Aşısız
10%
0%
21
Salgının görüldüğü iller
O 42 il; Olguların % 81,9’u (823 olgu) 7 ilde:
Ankara. Gaziantep, İstanbul, Adana, Amasya,
Batman, Şanlıurfa;
O Olguların kümelendiği diğer iller: Amasya,
Ağrı, Diyarbakır, Elazığ, Kars, Kayseri, Konya,
Kütahya, Samsun, Siirt, Van, Yozgat, Kilis,
Muş, Iğdır, İzmir, Adıyaman, Hakkâri,
Gümüşhane ve Osmaniye
THSK. Türkiye'de görülen kızamık vakaları konusunda bilgi notu 13.02.2013.
22
Kızamık morbiditesi ve mortalitesi
O Gelişmiş ülkelerde
O Hospitalizasyon; % 10-30
O Mortalite; %0 1
(Global measles and rubella strategic plan: 2012-2020, WHO, 2012)
23
Kızamık mortalitesi
O Haziran 2013
itibarıyla:
O 6547 olgu
O İki Ölüm
WHO EpiBrief, 2013, 3:1–5
http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0003/214833/EpiBrief-24
Issue-3,-2013.pdf
Kızamık sınıflaması ve
bildirim performansı
A monthly summary of the epidemiological data on selected
vaccine-preventable diseases in the European Region
WHO EpiData, No:.8/2013
26
TTB ve HASUDER
O Şubat 2011
O İstanbul’da görülen
kızamık vakaları üzerine
değerlendirme
O 2012-2013
O Basın açıklamaları
O Değerlendirmeler
O Eğitim materyali
O Bakanlık önünde eylem
O Çalıştay
Bazı Sağlık Göstergeleri
T.C. SB Stratejik Plan, 2013-2017
http://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/stratejikplanturk.pdf, 26.10.2013
29
30
Salgın
Birbiriyle virolojik ya da
epidemiyolojik bağlantısı
olan ve aralarında
(döküntülerin
başlamasından itibaren
7-21 gün olan)
2 ya da daha fazla olgu
olması
Guidelines for measles and rubella outbreak investigation and
response in the WHO European Region , WHO, 2013
31
DSÖ’nün Salgın İletişimi
raporundan:
1. Güven inşa edin (build trust)
2. Erken duyurun/ ilan edin (announce early)
3. Şeffaf olun (be transparent)
Outbreak Communication Guidelines, WHO, http://www.who.int/infectiousdisease-news/IDdocs/whocds200528/whocds200528en.pdf
32
Kızamık Eliminasyon
Aşamasında Salgın Kontrolü
33
Salgın İncelemesinde amaç
O Bağışıklama programını değerlendirmek
O Sürveyansı güçlendirmek
O Uygun olgu yönetiminden emin olmak
Türkiye’de Kızamık içeren aşı ile
1. dozda aşılama durumu
1997
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
DSÖ-UNICEF
tahmini
Resmi
bildirim
79
87
91
83
75
81
91
98
96
97
97
97
98
98
76
86
90
82
75
81
91
96
97
97
97
98
UD
DSÖ-UNICEF
Aşı Uygulayıcı
Anketi
81
84
82
75
81
91
98
96
97
97
97
98
UD
Saha
araştırması
(TNSA)
78
79
89
UD
UD
UD
Güven
derecesi
++
++
++
+++
+++
+++
+
+++
+++
+++
R+D+
+
R+
Türkiye’de 2. doz kızamık aşısı
ile aşılananların oranı (%)
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Aşılama
Oranı
91
(%)
83
97
97
98
84
94
92
88
91
2011
86
Zamana ve Bölgelere Göre
Kızamık 1 Aşılama Oranları
Bölgeler
İstanbul
Doğu Karadeniz
Batı Marmara
Akdeniz
Batı Karadeniz
Orta Anadolu
Doğu Marmara
Ege
Güneydoğu
Anadolu
Batı Anadolu
Kuzeydoğu
Anadolu
Ortadoğu
Anadolu
Türkiye
2002
2008
2009
2010
2011
83
87
84
89
83
84
92
85
68
96
97
100
100
94
96
100
96
92
97,1
98,5
97,7
98,1
95,0
96,9
98,2
97,0
96,0
99
100
98
98
98
100
97
96
92
100
99
99
98
98
97
97
97
97
90
78
94
95
96,6
90,6
95
98
96
96
66
93
93,2
96
93
82
97
96,5
97
98
38
Türkiye’de Kızamık Aşılama Oranları ve
Duyarlılığı Birikimi (%)
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
91
83
75
81
91
98
96
97
97
97
98
98
Bağışık
77,35
70,55
63,75
68,85
77,35
83,3
81,6
92,15
92,15
92,15
93,1
93,1
Duyarlı
22,65
29,45
36,25
31,15
22,65
16,7
18,4
7,85
7,85
7,85
6,90
6,90
2.doz
Aşılı
91
83
97
97
98
84
94
92
88
91
86
-
Bağışık
19,58
23,22
33,40
28,70
21,09
13,32
16,43
6,86
6,56
6,80
5,64
-
Duyarlı
6,23
2,84
2,45
1,56
3,37
1,97
0,99
1,29
1,06
1,26
6,90
-
Yığılımlı
duyarlı
6,2
9,1
1.doz
Aşılı
11,5 13,1 16,5 18,4 19,4 20,7 21,8 23,0 29,9
-
39
Mardin Savur İlçesi
Sıtma Salgını
41
42
CISID veritabanında Sıtma
http://data.euro.who.int/cisid/?TabID=323574, 25.10.2013
Olgu sınıflaması
Yerel olgu (local, autochthonous) : Ülke içinde sivrisinek sokması
ile oluşan olgu
Yerli (indigenous) olgu: Yaşanan yerde yakalanılan hastalık,
bölge/ülke dışından bir olguyla (hariçten gelen) güçlü doğrudan
bağlantı kanıtı olmayan olgu
Hariçten gelenden türeyen (introduced) olgu: Bilinen
hariçten gelen bir olguyla güçlü doğrudan epidemiyolojik bağlantısı
olan (hariçten gelen bir olgudan kan emmiş bir sivrisineğin sokması ile
oluşan olgu)
Yerli ve/veya hariçten gelenden türeyen olguların varlığı yerel
bulaşın (local transmission) olduğunu gösterir.
44
Sağlık Bakanlığı 2013 Mali Yılı Bütçe Sunumu, R.Akdağ, 14.12.2013
45
Olguların yaşa ve cinsiyete göre
dağılımı
Bakanlığın bildirimine göre
Kesin 206 sıtma vakasının
115’i erkek, 91’i kadındır,
38 hasta 2-9 yaş grubundadır
21 hasta 65 yaştan büyüktür.
2-9 yaş grubunda parazit prevelansı % 10.9’dur.
Bu sıklık orta ve yüksek düzey olarak nitelenmektedir.
Bu durumda vektörlerin etkili olduğu ve hastalanma
ve ölüm azaltmanın öncelikli olduğu bildirilmektedir.
Consepts of malaria Surveillance in the elimination phase,
An operational manual, WHO, 2012:
48
Bölgemizde Yeniden Görülmeye
Başlayan Çocuk Felci Hastalığı
Bildirim için şüpheli olgu
(Akut Flask Paralizi)
O 15 yaşın altında bir kişide, travma öyküsü
olmaksızın yumuşak felç
O Sıklık: Polio dışı nedenlerle yılda en az
1/100.000
Akut Flask Paralizi (AFP) Nedenleri
Diğer
Enterovirüsler
Ekovirüs
Koksakivirüs
AKUT
FLASK
PARALİZİ
Travmatik nörit
Transvers
Miyelit
Guılan barre
sendromu
POLİO VİRÜS
İncelemenin amacı, nedenin polio virüsünün varlığını genotipi
dahil aramaktır!
51
Türkiye’de Çocuk Felcine Karşı
Bağışıklama Takvimi
Ölü aşı (IPV):
OBeşli karma aşının içinde
2,4,6 ve 18.aylarda
ODörtlü karma aşının
içinde İlkokul 1. sınıfta
OToplam 5 doz
Canlı aşı (OPV):
OBeşli karma aşı ile birlikte 6.
ve 18. aylarda iki kez,
OToplam 2 doz
http://www.hisam.hacettepe.edu.tr/chbhastalik/sunum/AhmetOzlu.pdf,
08.1.2013
http://www.polioeradication.org/Dataandmo
nitoring/Poliothisweek/Poliocasesworldwide.
aspx#fragment-2, 07.11.2013
Wild Poliovirus (WPV)
olguları
Toplam olgular
Dünya’da
Endemik
ülkelerde
Endemik
olmayan
ülkelerde
2013
322
110
212
- See more at: http://www.polioeradication.org/Dataandmonitoring/Poliothisweek.aspx#sthash.qcbPlyXE.dpuf
Endemik ülkeler ve
2013 olgu sayıları
Ülke
Sayı
Pakistan
53
Suriye Arap Cumhuriyeti
10
Kamerun
1
Somali
180
Afganistan
8
Eyopya
7
Nijerya
49
http://www.polioeradication.org/Portals/0/Document/Data&Monitor
ing/Wild_poliovirus_list_2008_2013_29Oct.pdf, 07.11.2013
Türkiye ve DSÖ Avrupa Bölgesinde
Polio Sürveyansı Göstergeleri (01.11.2013)
Ülke
Türkiye
DSÖ Avrupa
Bölgesi
Türkiye
DSÖ Avrupa
Bölgesi
Türkiye
DSÖ Avrupa
Bölgesi
Türkiye
DSÖ Avrupa
Bölgesi
Türkiye
DSÖ Avrupa
Bölgesi
Yıl
İnceleme için
Toplam
Wild virüs
Bildirilen AFP Polio Dışı AFP
Specimeni Doğrulanmış doğrulanmış
olgu sayısı
Hızı
yeterli AFP % Polio sayısı
olgu saysı
2013
148
0.9
76
0
0
2013
1278
1.3
88
0
0
2012
172
0.9
81
0
0
2012
1512
1.3
89
0
0
2011
196
1.0
81
0
0
2011
1544
1.3
87
0
0
2010
215
1.1
74
0
0
2010
2087
1.2
86
478
478
2009
169
0.8
76
0
0
2009
1363
0.9
84
0
0
http://apps.who.int/immunization_monitoring/en/diseases/poliomyelitis/afpextract.cfm, 08.11.2013
Suriye Polio Sürveyansı Göstergeleri
Karar
AFP olgusu
aşamasında
sayısı
bekleyen
Yıl
2013
2012
2011
2010
2009
88
109
168
194
203
22
0
0
0
0
Non polio
Guillian
İnceleme
AFP hızı
Barre Hızı
için örnek
<15 yıl
<15 yıl
yeterliliği %
(yüzbinde)
(yüzbinde)
1,2
1,1
1,7
2,0
2,1
72,7
84,4
93,5
95,4
93,1
0,6
0,7
1,0
1,2
1,1
http://www.emro.who.int/polio/strategy-surveillance/, 07.11.2013
ECDC Polio Riskine karşı Avrupa
Bölgesine aşağıdaki önerileri
sunmuştur:
O Kamplarda Suriye yurttaşlarını konuk eden
ülkeler wild polio virüsünün dolaşımını
değerlendirmelidir. Bu değerlendirme,
güçlendirilmiş klinik sürveyans, çevresel
sürveyans ve belirtisi olan/olmayanlardan
sistematik dışkı örneği toplamakla yapılabilir.
O Suriye yurttaşlarını sığınmacı olarak kabul eden
ülkeler kabulde aşı durumunu değerlendirmeli
ve bağışıklama hizmeti sunmalıdır.
O Bu çabalar ve diğer halk sağlığı hizmetleri
desteklenmelidir.
http://ecdc.europa.eu/en/publications/Publications/RRA%20poliomyelitis
%20Syria%2021%2010%202013.pdf
Sonuçlar
O
Savaşın çökerttiği temel sağlık hizmetleri (bağışıklama, atıkların
zararsızlaştırılması, sağlık bakımı…) yalnızca Suriye yurttaşları
için değil, Türkiye dahil komşuları için 1990’ların sonunda
eradike edilmiş polio hastalığını ciddi bir tehdit olarak yeniden
ortaya çıkarmıştır.
O
Geçmişte Polio eradikasyonu bağlamında yürütülmüş başarılı
çalışmaların agressif bir biçimde yürütülmesine gereksinim
vardır.
Türkiye’de yürütülmesi gerekli
önlemler
O
O
Akut Flask Paralizi sürveyansı aktif bir biçimde
güçlendirilerek sürdürülmelidir. Olgu bulma hızı
15 yaşındaki nüfus için
2/100 000 ya da daha yüksek düzeyde
tutulmalıdır.
Suriye ya da diğer endemik bölgelerden insanların
dolaştığı yerlerde çevresel sürveyans yapılmalıdır.
O
Sığınmacıların yerleştirildiği kampların olduğu illerde ve
kamp dışında yerleşimin olduğu illerde mop-up türü ek
aşılama aktiviteleri yürütülmelidir. Kızamık salgının durumu
değerlendirilerek aşılamada OPV ve KKK aşılarının birlikte
yapılabilirliği gözden geçirilmelidir.
O
DSÖ önerilerine uygun bir biçimde salgın iletişimi
gerçekleştirilmelidir.
O
Hekimlerimizi AFP bildirimleri konusunda duyarlı ve istekli
olmaya, Sağlık Bakanlığının yürüttüğü salgın kontrol
önlemlerine katkı vermeye davet ediyoruz.
62
Herkese Sağlık ve
Güvenli Bir Gelecek
diliyorum
Ercan Akyol, ODTÜ'de ağaç dikme şenliği
http://siyasikarikaturler.blogspot.com/
64