Transcript Tıbbi Atık Yönetimi Sunumu - Bursa Halk Sağlığı Müdürlüğü

Tıbbi Atık Yönetimi
İZMİT ATIK VE ARTIKLARI ARITMA
YAKMA VE DEĞERLENDİRME A.Ş.
TIBBİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
Sağlık kuruluşlarında üretilen atıklar, Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine
göre uygun olarak toplanır, taşınır ve bertaraf edilir.
Bu yönetmeliğin amacı, Tıbbi atıkların oluşumundan bertarafına kadar
çevre ve insan sağlığına zarar vermeden;
 Tıbbi atığın kaynağında ayrı ayrı toplanması,
 Ünite içinde taşınması ve geçici depolanması
 Tıbbi atıkların sağlık kuruluşlarından toplanması, taşınması ve nihai
bertarafının sağlanması
İşlemlerine yönelik prensip, politika ve programları belirlemek ve
uygulanmasını sağlamaktır.
HASTANE ATIKLARIN SINIFLANDIRLMASI
1. EVSEL NİTELİKLİ ATIKLAR: Bahçe, mutfak ve idari birimlerden
kaynaklanan atıklardır.
2. TIBBİ ATIKLAR : Ünitelerden kaynaklanan enfeksiyöz, patalojik ve delici
kesici atıklardır.
3. TEHLİKELİ ATIKLAR : Ünitelerden kaynaklanan genetoksik, farmasotik
ve kimyasal atıklar
4. RADYOAKTİF ATIKLAR : Tekrar kullanılması düşünülmeyen her türlü
radyoaktif maddeler veya radyoaktif maddelerle bulaşmış diğer
malzemelerdir.
Sayfa  3
Sayfa  4
TIBBİ ATIK YÖNETİMİ
Tıbbi atığın oluşumundan bertarafına kadar risk altındaki insanların
sağlığını ve çevreyi bu atıkların tehlikeli, zararlı ve enfeksiyon
etkilerinden korumak için doğru işleyen bir atık yönetim sisteminin
kurulması gerekmektedir.
Başarılı bir tıbbi atık yönetim sistemi için aşağıdaki hususlar önem arz
eder.
•Atık miktarının belirlenmesi
•Atık miktarının kaynağında en aza indirilmesi
•Atıkların kaynağında doğru şekilde ayrıştırılması
•Geri kazanabilecek atıkların ayrıştırılarak ekonomiye kazandırılması
Sayfa  5
ATIK YÖNETİMİ KAVRAMI
Atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri dönüşümü-tekrar
kullanımı ve bertarafı aşamalarının sistemli bir şekilde yürütülmesidir.
EN İYİ
TEKNOLOJİLER/ATIK
AZALTMA
EVSEL ATIK
ATIK
BELEDİYE
LİSANSLI GERİ
DÖNÜŞÜM TESİSİ
ENDÜSTRİYEL –
TEHLİKELİ - ÖZEL
ATIK
LİSANSLI BERTARAF
TESİSİ
Sayfa  6
TIBBİ ATIK YÖNETİM SİSTEMİ ALTI AŞAMA
 Atığın kaynağında ayrıştırılması ve biriktirilmesi
 Atığın ayrı konteynerlerle ünite dışına taşınması
 Atıkların geçici atık deposu veya konteynerde muhafaza edilmesi
 Atıkların geçici atık deposundan alınması ve bertaraf tesisine taşınması
 Atığın bertaraf edilmesi ( Yakma, Sterilizasyon, depolama )
 Takip sistemi
.
Sayfa  7
FAALİYETLERİ SONUCU ATIK OLUŞUMUNA NEDEN OLAN SAĞLIK KURULUŞLARI

A) Büyük Ölçekli Kaynaklar
–
Üniversite hastaneleri ve klinikleri
–
Genel maksatlı hastaneler ve klinikleri
–
Doğum hastaneleri ve klinikleri
–
Askeri hastaneler ve klinikleri
Sayfa  8
B) Orta Ölçekli Kaynaklar
–Sağlık merkezleri, tıp merkezleri, dispanserler
–Ayakta tedavi merkezleri
–Morglar ve otopsi merkezleri
–Hayvan çiftlikleri, hayvanlar üzerinde araştırma ve deneyler yapan kuruluşlar
–Bakımevleri ve huzurevleri
–Tıbbi ve biyomedikal laboratuarlar
–Hayvan hastaneleri
–Kan bankaları ve transfüzyon merkezleri
–Acil yardım ve ilk yardım merkezleri
–Diyaliz merkezleri
–Rehabilitasyon merkezleri
–Biyoteknoloji laboratuvarları ve enstitüleri
–Tıbbi araştırma merkezleri
–Diyaliz merkezleriRehabilitasyon merkezleri
–Biyoteknoloji laboratuvarları ve enstitüleri
–Tıbbi araştırma merkezleri
Sayfa  9
C)Küçük Ölçekli Kaynaklar
– Kan bankaları ve transfüzyon merkezleri
– Doktor, diş ve ağız sağlığı muayenehaneleri
– Veteriner muayenehaneleri
– Akupunktur merkezleri
– Fizik tedavi merkezleri
– Evde yapılan tedavi ve hemşire hizmetleri
– Güzellik, kulak delme ve dövme merkezleri
– Eczaneler
– Ambulans hizmetleri
– Hayvanat bahçeleri
Sayfa  10
Sağlık kuruluşlarında oluşan atığın içeriği
 Sağlık kuruluşlarında üretilen atıkların;

%
80’i evsel nitelikli atık

%
1 5’i patolojik ve enfekte atık

%
3 ’ü kimyasal ve farmakolojik atık

%
1’ i kesici-delici atık

%
1 ’den az özel atıklar ( atık pil, kırık cam malzemeler).
Sayfa  11
Atıkların Ayrıştırılması
 Sağlık kuruluşlarından çıkan tüm atıkların toplanmasında farklı
renkli torbalar kullanılmalıdır.
 Kırmızı torba Tıbbi atıklar
 Siyah torba Evsel atıklar
 Mavi torba Geri kazanılabilen atıklar
Sayfa  12
Atıkların Ayrıştırılması
 Tıbbi atıkların toplanmasında;
– yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taşımaya dayanıklı;
– orijinal orta yoğunluklu polietilen hammaddeden sızdırmaz, çift taban
dikişli ve körüksüz olarak üretilen,
– kırmızı renkli plastik torbalar kullanılır.
Torbalar en fazla ¾ oranında doldurulur, ağızları sıkıca bağlanır ve gerekli
görüldüğü hallerde her bir torba yine aynı özelliklere sahip diğer bir
torbaya konularak kesin sızdırmazlık sağlanır. Bu torbalar hiçbir şekilde
geri kazanılmaz ve tekrar kullanılmaz.
Sayfa  13
Tıbbi atık torbasının özellikleri
 Kırmızı renkli
 150 μm kalınlığında
 Yırtılma ve delinmeye dayanıklı
 Sızdırmaz ve taşınmaya dayanıklı
 Üzerinde ‘Tıbbi atık’ ve/veya uluslar arası
 amblem olmalı
Sayfa  14
Torbalar ¾ oranında doldurulmalı
Kırmızı çöp poşetine atılacaklar
 Enjektörler
 Delici-kesici aletler
 İV kateterler
 Pansuman malzemeleri
 Foley sonda
 Kan, Gaita,idrar ve balgam kapları
 Cerrahi pansuman malzemeleri
 NG sonda
 Bildirimi zorunlu hastaların atıkları
 Trakeostomi kanülü
 Karantina altındaki hastaların vücut çıkartılarını
 İdrar torbası
 Kan ve kan ürünleri olmak üzere her türlü vücut
sıvıları
 Kullanılmış eldiven, bandaj, flaster,
tamponlar
 Enfeksiyöz ajanların laboratuvar kültürlerini
 Araştırma amacı ile kullanılan enfekte deney
hayvanlarının leşleri ile enfekte hayvanlara ve
çıkartılarına temas etmiş her türlü malzemeyi,
 Bakteri ve virüs içeren hava filtreleri
 Diyaliz atıkları
Sayfa  15
Mavi çöp poşetine atılacaklar
 Geri kazanılabilen atıklar (serum, ilaç şişeleri)
 Tıbbi malzeme ambalajlamasında kullanılan kağıtlar
 Plastik ambalajlar
Sayfa  16
Siyah çöp poşetine atılacaklar
1. Bahçe, mutfak ve idari birimlerden kaynaklanan evsel atıklar siyah çöp
poşetine atılmalıdır.
Sayfa  17
Kesici delici atık kutuları
 Kesici – Delici Atıklar ; Kesici delici özelliği olan atıklar diğer tıbbi
atıklardan ayrı olarak sarı atık kutularında toplanır.Enjektör iğnesi, iğne
içeren diğer kesiciler, bistüri, lam lamel, cam pastör pipeti, kırılmış diğer
cam vb. atıklardır.
 Enjektörler kullanıldıktan sonra enjektör uçları bükülmeden ve ağzı
kapatılmadan kutulara atılmalıdır.
Sayfa  18
Kesici-Delici Atık Kabı
– Delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı,
– Su geçirmez ve sızdırmaz,
– Açılması ve karıştırılması mümkün olmayan nitelikte olmalıdır
 Kesici ve delici nitelikte tıbbi atıklar diğer tıbbi atıklardan ayrı olmalıdır.
 Bu biriktirme kapları, en fazla ¾ oranında doldurulur, ağızları kapatılır ve
kırmızı plastik torbalara konulur.
 Kesici-delici atık biriktirme kapları dolduktan sonra kesinlikle
sıkıştırılmaz, açılmaz, boşaltılmaz ve geri kazanılmaz.
Sayfa  19
TIBBİ ATIKLARIN ÜNİTE İÇİNDE TAŞINMASI
 Tıbbi atıklar konteynerler veya tıbbi atık kovası ile taşınır.
 Konteynerler, tekerlekli, kapaklı, paslanmaz metal veya plastik
malzemeden yapılmış, ve keskin kenarlı olmayan, temizlenmesi ve
dezenfeksiyonu kolay olmalıdır.
 Tıbbi atık kovasının taşınması için kullanılan taşıma araçları sadece bu iş
kullanılmalıdır. Kullanılan bu araçlar turuncu renkli olacak ve üzerinde
“Uluslar arası Biyotehlike” ve “Dikkat! Tıbbi atık “ibaresi olacaktır.
 Toplama ve taşıma sırasında tıbbi atığa el ile mudahale edilmez.
 Tıbbi atıklar evsel nitelikli atıklar ile aynı araca yüklenmez.
 Tıbbi atık taşımasında görevlendirilen personel, turuncu renkli elbise ve
eldiven giyer.
 Ünite içinde tıbbi atık taşıma güzergahı insan ve hasta trafiğinin yoğun
olduğu bölgelerden mümkün olduğu kadar uzak olacak şekilde belirlenir.
Sayfa  20
Tıbbi Atıkların Geçici Depolanması
 20 yatak kapasitesi üzerindeki hastaneler geçici atık deposu yapmak zorundadır.
 Atıklar bertaraf tesisine taşınmadan önce bu depo veya konteynerlerde 48 saate kadar bekletebilir.
Sıcaklığın +4 C olması durumunda bu süre 1 haftaya kadar uzayabilir.
Geçici Atık Depolama Ünitesi
 İki ayrı bölmeden oluşur (tıbbi atık + evsel atık),
 En az iki günlük atığı alabilir,
 Deponun tabanı ve duvarları sağlam, geçirimsiz, mikroorganizma ve kir tutmayan, temizlenmesi kolay bir
malzeme ile kaplanır,
 Yeterli aydınlatma ve pasif havalandırma sistemi bulunur,
 Kapılar dışa açılır veya sürmeli olur,
 Kapılar turuncu renge boyanır, üzerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ve “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi
bulunur,
 Atık taşıma araçlarının rahatlıkla ulaşabileceği ve yanaşabileceği yerlerde inşa edilir,
 Hastane giriş-çıkışı, otopark gibi yoğun insan ve hasta trafiğinin olduğu yerler ile gıda depolama,
hazırlama ve satış yerlerinin yakınlarında inşa edilemez.
 Tıbbi atık bölmesinin temizliği/dezenfeksiyonu kuru olarak yapılır.
Sayfa  21
ATIKLARIN BERTARAF TESİSLERİNE TAŞINMASI
Tıbbi atıklar aşağıdaki özelliğe sahip araçlarla taşınır.
 Araçların tıbbi atık taşıma lisansı olmalı
 Dış yüzeyi turuncu olmalı
 Sağ, sol ve arka kısımlarında “Uluslararası Biyotehlike” ve “Dikkat! Tıbbi
Atık “ibaresi olmalı
 Atıkların yüklendiği kısım tamamen kapalı olmalı
 Atık yükleme kısmının kolaylıkla temizlenebilen düzgün yüzey olması
 Sıkıştırma mekanizmasının bulunmaması
Sayfa  22
Tıbbi Atık Taşıma Araçları
Sayfa  23
Tıbbi atıkların Bertarafı
 Efekte atıklar sterilize
edilerek atık içindeki patajonler
yok edilmektedir.
Sterilizasyon sonrası çıkan atıklar
parçalandıktan sonra evsel
atıklarla beraber depolanarak
nihai bertarafı sağlanmaktadır.
Sayfa  24
PATOLOJİK ATIKLARIN BERTARAFI
 Patolojik atıklar İZAYDAŞ
Yakma Fabrikasında yakılarak
bertaraf edilmektedir.
Sayfa  25
TIBBİ ATIKLARIN POTANSİYEL RİSKLERİ
 1. Enfeksiyon üretme riski ;
 HIV, Hepatit A, B,C,
 Mide enfeksiyonları,
 Kan enfeksiyonları,
 Solunum yolu enfeksiyonları,
 Genel enfeksiyonlar
2. Genetoksik riskler
Bu atıklar mutajonik, tratojenik ve kansarojen karakterleri nedeniyle yüksek risk gurubuna giren atıklardır.
3. İlaç ve kimyasallardan türeyen riskler
Toksik, aşındırıcı, bozucu, yanıcı, reaktif ve patlayıcı olması
4. Delici ve kesici atıkların riskleri
Delme yada kesmeye neden olabilecek ve enfeksiyona neden olabilecek unsurları içerir.
5. Patolojik ve Anatomik atıkların riskleri
Hoş olmayan etik ve estetik etkilerden dolayı halk üzerinde piskolojik bir risk taşıdığı kabul edilir.
6.Radyoaktif riskler
Riskleri herkesce malumdur. 1988 yılında Brezilyada hastane tıbbi atığı içinde bulunan radyoaktif malzeme
nedeniyle 250 kişi ölüm ve ağır hasar nedeniyle tedavi altına alınmıştır.
Sayfa  26
TIBBİ ATIK RİSKLERİ KİMLERİ ETKİLER
 Sağlık personeli
 Hasta ve ziyaretçiler
 Çamaşırhane ve ulaşım gibi yardımcı servislerin çalışanları
 Tıbbi atık toplama , taşıma ve bertarafını sağlayan personel
 Genel nufus
 Çevre
Sayfa  27
TIBBİ ATIKLARIN POTANSİYEL RİSKLERİ
Potansiyel riskler nelerdir
Tıbbi atıklardan kaynaklanan riskler
kimleri etkilemektedir.
Sayfa  28
TIBBİ ATIKLARIN RİSKLERİ
 Tıbbi atıklara ilişkin büyük riskler kendi doğasından değil ama
anların yanlış yönetim sistemlerinden kaynaklandığı
unutulmamalıdır.
 Tıbbi atıklardan kaynaklanan riskler sadece atıklarla
doğrudan temas halinde olanlar aracılığı ile ortaya çıkmaz.
Bunun yanında enfekte organizmaların farklı yollarla dağılıp
genel nufusa yayılmasıyla da risk oluşturabilirler.
Sayfa  29
Personeli Eğitilmesi
 Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli ünite personelinin / özel
 temizlik firmalarının ve personellerinin tıbbi atıkların






-toplanması,
-taşınması,
-geçici depolanması,
-yarattığı sağlık riskleri
-neden olabilecekleri yaralanma ve hastalıklar
-bir kaza veya yaralanma anında alınacak tedbirleri
 içeren bir eğitim programına periyodik olarak tabi tutulması
 ve bu eğitimin alındığının belgelenmesi zorunludur.
Sayfa  30
ÜNİTE İÇİ ATIK YÖNETİM PLANI
 Sağlık kuruluşlarında atık yönetim planlarının oluşturulması ve bu
planın uygulanmasından sorumlu sorumlu bir kişi/heyet tespit
edilmesi gerekmektedir.
 Bir sağlık kuruluşunda atık yönetim planının geliştirilebilmesi için,
atık yönetim biriminin, hastanede üretilen tüm atıkların türünü ve
miktarının bilinmesi gerekmektedir.
Sayfa  31
Ünite içi atık yönetim planını hazırlamak
Üniteler(tıbbi atık üreticileri), atıkların
Kaynağında ayrı toplanması ve biriktirilmesi
Atıkların toplanmasında ve taşınmasında kullanılacak ekipman ve araçlar
Atık miktarları
Toplanma sıklığı
Geçici depolama sistemleri
Toplama ekipmanlarının temizliği ve dezenfeksiyonu
Kaza anında alınacak önlemler ve yapılacak işlemler,
Bu atık yönetiminde sorumlu personel ve eğitimleri
başta olmak üzere detaylı bilgileri içeren Ünite İçi Atık Yönetim Planı’nı hazırlamak
ve uygulamak zorundadır.
Sayfa  32
Hastane çalışanları arasından
Yönetim Sorumlusu (AYS),
görevlendirilecek
Atık
Hastane atık yönetim planının geliştirilmesi
Günlük işlemlerin gerçekleştirilmesi ve
Atık bertaraf sisteminin izlenmesi ile ilgili tüm sorumluğu
üstlenir.
Sayfa  33
Atık Yönetim Sorumlusu (AYS),
Atıkların toplanması açısından;
Atık konteynırlarının toplanmasını ve hastane bünyesindeki geçici
depolama yerine taşınmasını günlük olarak kontrol eder.
Hastane satın alma müdürlüğü ile işbirliği yaparak üretilen atıklar için
uygun torba ve konteynırların, çalışanlar için koruyucu elbise ile tekerlekli
taşıma araçlarının daima mevcut olmasını sağlar.
Hastane içerisinde üretilen atığın toplanması ile görevlendirilen çalışanların sevk
ve idaresinde söz sahibidir.
Sayfa  34
MEVCUT DURUM VE PROBLEMLER
 Tıbbi atıklarla ilgili yetersiz bilgi ve bilinç
 Yasal yükümlüklerle ilgili yetersiz bilgi ve bilinç
 Hizmet içi eğitimlerin yeterli olmayışı
 Tıbbi atık miktarları ile ilgili veri eksikliği
 Kayıtların tutulmaması
 Atık ayrıştırmasının doğru şekilde yapılmaması
 Uygun konteyner ve torba kullanımı konusunda eksiklikler( aynı renk
torbaların kullanılması )
 Kesici ve delici atıkların tıbbi atık poşetlerine atılması
 Tehlikeli atıkların ayrı şekilde toplatılarak bertaraf edilmemesi
Sayfa  35
TEŞEKKÜR EDERİZ.
Sayfa  36