Transcript kamera-ııı
Kamera Objektifleri Objektifler, birden fazla mercek içeren, fotoğraf makinelerinde ve kameralarda görüntü toplamaya yarayan iki tarafı açık tüplerdir. Mercek ise "bir tarafı küresel diğer tarafı düz olan, camdan yapılma ve bir ışık demetini kırarak belli bir noktaya düşüren saydam cisim" olarak tanımlanabilir. Objektifin temel görevi, içindeki mercekler vasıtasıyla dış dünyadaki görüntüleri toplayarak kamera gövdesine ulaştırmaktır. Objektifin en önünde bulunan mercek görüntüyü toplar, bu görüntü daha arkalardaki merceklerden aynasal yansıyarak kamera gövdesine ulaşır. Kamera gövdesinde bulunan CCD'ler bu görüntüleri elektronik sinyallere çevirir. Kameralar ve objektifler insan gözünün görüntüyü oluşturma sisteminden yola çıkarak üretilmiş ve geliştirilmiştir. Profesyonel kameraların ve bazı yarı profesyonel kameraların objektifleri ise takılıp çıkarılabilir. Bu özellik, çekimin niteliğine göre farklı türde objektif kullanılabilmesine imkân sağlar. Kameralarda kullanılan objektifler, teknik özelliklerine göre değişir. Objektif seçiminde, konu hakkında doğru bilgiler vermek temel amaçtır. İlgiyi konu üzerinde toplayarak arka veya ön planları netsizleştirmek mümkündür. Aynı görüntü her objektifle alınabileceği gibi, alınan bu görüntüler arasında psikolojik ve teknik farklılıklar olabilir. Görüntü yönetmeni tarafından iyi bilinmesi gereken bu etkiler, objektifler ile sağlanır. Normal insan görüşü, çevresel alanı da katmak koşuluyla yatay olarak 180 derece civarındadır. Ayrıntıları çok daha iyi gören vahşi hayvanların görüş alanı 40 derece kadardır. 35mm'lik filmde 50 mm, normal objektif olarak kabul edilir. Bunun 16 mm'deki karşılığı 25 mm'dir. Aslında 40 mm civarında bir objektif normal görüşe çok daha yakındır. Videoda normal objektif, video alıcısının (CCD) boyutuna göre değişir. Bir objektifin odak uzaklığı, onun görüş alanını da belirler. Teknik olarak odak uzunluğu, kameradaki çerçeve açıklığının köşegenine eşit olan objektif, normal objektif olarak kabul edilir. Profesyonel objektiflerin üzerinde bazı ayarlamalar için üç adet "halka" veya diğer adıyla "bilezik" vardır. Bunlar önden arkaya doğru sırasıyla netlik bileziği, zoom bileziği, diyafram bileziği ve makro bileziğidir. Netlik Bileziği Kameralar, otomatik netlik konumunda iken en yakındaki nesneyi ve mümkün olan en geniş alanı net gösterecek şekilde çalışır. Objektif üzerindeki netlik ayar düğmesi, elle ayarlama (manuel) konumuna alındığında; kameraman netlik bileziğini sağa-sola çevirerek istenen kişilerin/nesnelerin net veya bulanık görünmesini sağlayabilir. Netlik bileziğinin üzerinde metre veya feet gösteren rakamlar vardır. Örneğin netlik bileziği 5 metreye ayarlandığında 5 metre uzaklıktaki cisimler ve etrafında bir alan net olacak, daha öndeki veya arkadaki cisimler bulanık görünecektir. Netlik ayarlanırken çekimi yapılan konuya sonuna kadar optik yaklaşılması (zoom in) ve sonrasında netlik bileziğiyle ayarlama yapılması daha iyi sonuç alınmasını sağlar. Zoom Bileziği Kameranın konumunu değiştirmeden kişi veya nesnelere yakınlaşmayı veya bunlardan uzaklaşmayı sağlar. Bu merceksel hareket diğer değişle optik yakınlaşma ile kamera, hiç hareket etmediği hâlde bir odanın tümü görüntülenebileceği gibi sadece bir kişinin yakın plan çekimi de yapılabilir. Merceksel yakınlaşma ve uzaklaşma hareketlerini zoom bileziğinin yanı sıra, objektifin sağ tarafında bulunan zoom motoru ile de yapmak mümkündür. Objektifin üzerindeki son halka diyafram halkasıdır. Bu halka sağasola çevrildiğinde objektifin içindeki perde genişler veya daralır, bu şekilde gövdeye girecek ışık miktarı belirlenir. Işık miktarı diyafram ile kontrol edilir. Diyafram Bileziği Her objektifin içinde aynen insan gözündeki iris sistemi gibi ne kadar ışık geçeceğini belirleyen bir düzenek bulunur. Böylece farklı ışık koşullarında ışığın geçiş oranı değiştirilebilir. Diyafram sistemi çalışırken oluşan dairesel açıklığa, diyafram açıklığı adı verilir. Diyaframın oluşturduğu dairesel açıklıklar, uluslar arası, kabul edilmiş belli rakamlarla gösterilir. Birbirinin katları olarak büyüyüp küçülen diyafram değerleri (tam değerler) sırasıyla şöyledir. 1 1.4 2 2.8 4 5.6 8 11 16 22 32 Sayısal olarak en küçük değer, ışığın en çok geçtiği durumu ifade eder. Her bir değer kendinden bir öncekine göre iki kat daha fazla ışık geçirir. Alan Derinliği Diyafram açıklıklarının objektiften geçerek filme etki eden ışık miktarını ayarlaması yanında, ikinci bir görevi de alan derinliğini belirlemesidir. Alan derinliği, çerçevenin içinde ön plandaki en net nokta ile arka plandaki en net nokta arasındaki uzaklıktır. Alan derinliği sınırları yani en öndeki net nokta ile en arkadaki net nokta arasındaki mesafe; istenilen netliğin sınırları, objektif odak uzaklığı, diyafram açıklığı ve konu ile kamera arasındaki mesafe gibi birtakım etkenlere bağlıdır. Diyafram açıklığı küçüldükçe alan derinliği artar, yakındaki ve uzaktaki cisimlerin görüntüleri daha net olur. Diyafram açıklığı büyüdükçe alan derinliği azalır ve belli bir uzaklıktaki bütün cisimlerin, objektif sonsuza ayarlanmadıkça kesin, belirli net bir görüntüsünü elde etmek olanaksızlaşır Odak Uzaklığı Objektifler farklı boyutlarda görüntü üretir. Bunun nedeni objektiflerin odak uzaklığından kaynaklanmaktadır yani odak uzaklığı objektifin odak merkezi ile görüntünün oluştuğu düzlem arasındaki uzaklıktır. Bu objektifler kullanıldığında görüntüde oluşturulan etki de değişir. Bu nedenle görüntüde oluşturulmak istenilen etki önceden planlanmalıdır. Örneğin geniş açı bir objektif raylar boyunca görünen derinliği abartabilir ya da ön plandaki ağaçları ve binaları büyütür; bir tele objektif zorlayıcı bir biçimde derinliği azaltır, ağaçları birlikte çok yakın ve nerdeyse aynı boyutta gösterir. OBJEKTİFLERİN YAPISI Bir kamera için görüntü kalitesi ve olanakları, objektifin yapısıyla doğrudan orantılıdır. Objektiflerin içerisinde farklı sayılarda mercek elemanlar bulunmaktadır. Film ve video kayıtlarında görüntü üzerinde istenen büyüklükte çerçeve yapılırken mercekler kullanılır Mercekler içbükey ve dışbükey olarak adlandırılır. İçbükey mercekler, üzerine düşen ışınları mercekten geçtikten sonra birbirinden uzaklaştırır. Gerçek olmayan düz ve küçük görüntüler oluştururlar. Görüntü her zaman odak ile mercek merkezi arasında oluşur. Cismin merceğe olan uzaklığı bunu etkilemez. İçbükey merceklere, kalın kenarlı mercek ismi de verilir. Nedeni kenarlarının kalın, merkezinin ince olmasıdır. Dışbükey mercekler, üzerine düşen ışınlar mercekten geçtikten sonra birbirine yakınlaştırır. Dışbükey merceklere ince kenarlı mercek ismi de verilir. Nedeni kenarlarının ince, merkezinin kalın olmasıdır. Mercekler özünde, yontulmuş cam parçalarıdır. Temel işlevleri, görüntüyü küçültüp yoğunlaştırarak arkalarındaki bir düzleme ters olarak düşürmektir. Temelde tek bir mercek ile görüntü alınabilse de hatta sadece bir delik bile aynı sonucu verecektir Merceğin küresel yapısından dolayı, merkezdeki ve kenarlardaki kırılmalar farklı odak noktalarında birleşir ve görüntünün seçikliğini birkaç nokta da yineler. Diğer deyişle, yüzeyde oluşan görüntünün ortasında iyi bir ışık ve keskinlik varken yanlara doğru gittikçe ışık gücünün düşmesi ve netliğin kaybolması sorunu ortaya çıkar. Tek mercek görüntülerinde, küresel yapıda olan merceğin, duyarlı yüzeye düşürdüğü görüntü küreseldir. Ancak görüntü düzlemi düz olduğu için, orta nokta net ise, kenarlar; kenarlar net ise orta nokta net olmaz. Tüm bu hatalar, basit bir büyüteçle kâğıt üzerine düşürülen bir görüntüde gözlenebilir. Bu nedenle iyi bir görüntü elde etmek için kalın ve ince kenarlı mercekler bir arada kullanılır. Bir merceğin dağıttığı görüntü, diğeri tarafından toplanır. Böylece merceklerin hesaplamalar ve mekanik düzeneklerle birleştirilmesi sonucu, kaliteli görüntü elde edebilen bir objektif üretilmiş olur. Objektifler, kameranın bakış açısının genişliğini belirler. İki farklı objektifin aynı sahneyi görüntülemesi durumunda, ortaya çıkan görüntülerdeki perspektif ilişkileri farklı olabilir. Bir objektifin görevi, bakılan ve kaydedilmesi düşünülen konunun görüntüsünü bir film duyarkatı ya da bir video kamerasında olduğu gibi görüntü toplayıcı CCD'lerin üzerine düşürmektedir. Kameranın gördüklerinin ne kadar uzakta ya da yakında görüneceği, kullanılan objektife göre değişmektedir. Bazı objektifler, cisme ya da hareketli bir nesneye yakın olsalar bile onları bulundukarı yerden daha uzaktaymış gibi gösterir. Başka bir çeşit objektif ise görüntüsü kaydedilecek olan cisimden uzakta olsa bile yakındaymış gibi gösterebilme yetisine sahiptir. Profesyonel kameralarda objektifler değişebilir. Bir objektifin merkezine optik merkez (optical center) ve bu merkezden objektifin yüzeyine dik olarak geçen doğruya da optik eksen (optical axis) adı verilir. Objektifin optik ekseni üzerinde ve uzakta bulunan bir kaynaktan bu eksene paralel olarak gelen ışınlar, mercekten geçip kırılarak yine bu eksen üzerinde belli bir noktada kesişirler ve görüntü ters oluşur. Bu noktaya odak noktası (focus point-plane) denir. Objektifin film ya da sensör yüzeyine aktardığı görüntünün sınırlarının görüntü merkezinde yaptığı açı görüş açısıdır. Bu değer odak uzaklığı ile ters orantılıdır. Yani odak uzaklığı arttıkça görüş açısı azalır. Görüntüdeki perspektifin kontrolü, kameraman ve özellikle yönetmen için çok önemlidir. Bu süreçteki başlıca değişken, objektifin odak uzunluğudur. Teknik olarak odak uzunluğu objektifin merkezinden, ışık ışınlarının filmdeki bir odak noktasına doğru birleştiği noktaya olan mesafedir. Odak uzunluğu, görüntüdeki şeylerin algılanan büyüklüğünü, derinliğini ve ölçeğini değiştirir. Odak uzunluğu, objektif sonsuza netlendiğinde sistemin son merceğinin optik merkezi ile görüntünün oluştuğu odak noktası arasındaki uzunluğun milimetre cinsinden ifadesidir. Bir objektifin temel özelliklerinin göz önünde tutulması gerekir. Bu özellikler şöyle sıralanabilir: 1. Odak uzaklığı 2. Diyafram açıklığı 3. Bakış açısı 4. Seçme gücü 5. En yakın netleme uzaklığı 6. Ağırlığı ve büyüklüğü OBJEKTİFİN ÇEŞİTLERİ VE ETKİLERİ Objektiflerin sınıflandırması da odak uzaklığına göre (bakış açısına göre) yapılır: sabit odak uzaklıklı objektifler ve değişebilir odak uzaklıklı objektifler. Bu evrensel tanım, video kameralarda bir değişikliğe uğramıştır. İki video kamera farklı büyüklükte görüntü algılayıcılara sahip olabilir (CCD). Bu video kameralar kullanıldığında aynı görüş açısını sağlamak için rakamsal olarak farklı odak uzaklıklarına sahip objektif kullanacaklar demektir Örneğin birinde 20 mm'de görünen görüntü, diğerinde 12'mm ye denk gelecektir. Diğer değişle, her formatın normal merceğinin odak uzaklığı o sistemin ürettiği görüntünün diyagonal uzunluğuna yaklaşık olarak eşittir. Objektif çeşitleri normal, geniş, dar (tele) ve zoom olarak sınıflandırılabilir Normal Açılı Objektifler Normal objektifi teknik olarak tanımlamak için tarihî süreçten bahsetmek gerekmektedir. Süreç içinde belirli bir kültürün mekân algısına bağlı olarak değişiklik gösterdiği ve onunla tutarlı görüntüler üretmeyi amaçladığı görülür. Sinema tarihi boyunca normal görüntü 75 mm'den 65 mm'ye (Edison, Griffith), sonra 50 mm'ye (1920'lerden 1940'lara kadar), daha sonra da 35 mm'ye doğru uzanan bir değişim gösterir. 1950'li yıllarda ise geniş perdenin, yönetmenleri geniş açılı mercekler kullanmaya yönelttiği görülür. Geniş perde, eski 50 mm merceklerin sağladığından daha geniş açılı bir görüntüye gereksinim duyuyordu. Bu değişim, sonuçta hem perde için hem de kameralar için bir standartlaşma getirmek zorunda kaldı. Bu yüzden objektifi tanımlarken 35 mm film kamerası göz önünde bulundurularak yapılmaktadır. 35 mm filmde; 50 mm. Objektif, normal objektif olarak tanımlanır. Normal objektifler, görüş açıları insan gözüne en yakın olan objektiflerdir (45-50 Derece). Objektifin odak uzaklığı, kullanılan filmin diyagonal köşe uzaklığına yaklaşık olarak eşitse, objektif o film boyutu için normal objektiftir. Örneğin 35 mm filmin boyutu 24x36 mm ve köşegen uzunluğu 43 mm'dir. Bu durumda, 50 mm bir objektif 35 mm kameralar için normal objektiftir. Bir video kamerada görüntü algılayıcısının (CCD) boyutu 35 mm film boyutuna eşitse 50 mm objektif normal objektif olarak tanımlanabilir. Yarı profesyonel ve amatör kameraların görüntü algılayıcılarının (CCD) boyutlarına göre, 7-21 mm'lik objektifler normal objektif sayılabilir. Genellikle bu tip kameralarda objektifler gövdeye sabitlenmiştir ve zoom objektifler ile birlikte kullanılmaktadır. Optik kalitesi olarak en iyi sonuçlar normal objektiflerle elde edilir. İnsan gözünün algılamasına yakın bir görüş açısına ve çerçevelemeye sahiptir. Bu merceklerle insan gözünün gördüğünden farklı, sıra dışı bir görüntü elde edilemez. Normal objektiflerle gerçekleştirilen çekimlerde kamera hareketinin hızı nesnelerin kameraya doğru ya da kameradan geriye doğru hareketlerinin hızları her zaman normal algı içindedir. Kısa Odaklı (Geniş Açılı) Objektifler Geniş açılı objektifler, odak uzaklığı, kullanılan film boyutunun ya da video görüntü algılayıcısının (CCD) köşegen uzunluğundan az olan objektiflerdir. Bu objektifler, normal objektiften daha geniş bir açıyla konuya bakar ve bir film karesine normal objektiften çok daha fazla şey sığdırır. Örneğin açık bir alanda basketbol oynayanların çekimini normal objektif kullanarak kaydetmek için konudan uzaklaşmak gerekir. Oysa aynı çekim geniş açılı bir objektifle çok daha yakından çekilebilir; çünkü geniş açılı objektifler, normal objektiflere göre daha geniş bir bakış açısı sağlar. Geniş açılı objektiflerin odak uzaklıklarının kısa olduğu tasarımından da anlaşılabilir. Bu tip objektifler, diğer objektiflere kıyasla daha kısa ve şişkin görünümlüdür. Normalden daha geniş bir objektif, perspektifte derinliği abartır. Önden arkaya sıralamada cisimler birbirine gerçekte olduğundan daha uzakmış gibi görünür. Bu abartılmış derinlik duygusu psikolojik imalar içerir. Objektife doğru gelen ya da objektiften uzaklaşan hareketlerin hızı yükselir; açı genişlemiştir ve uzaktaki cisimler çok daha küçüktür. Bütün bunlar seyircinin kendini çok daha fazla sahnenin "içinde" hissetmesine yol açar. Bu da çoğu zaman yönetmenin amaçladığı şeydir. Geniş açı objektiflerin bir başka özelliği de, belirli bir uzaklıkta ve diyaframda daha büyük alan derinliğine sahip olmasıdır. Alan derinliğinin büyük olması, sahnede daha çok şeyin net görünmesini sağlar. Küçük mekânlarda kameramanın daha çok şeyi çerçeve içine sığdırabilmesini ve rahat hareket etmesini sağlar Uzun Odaklı (Dar Açılı) Objektifler "Dar odak uzaklıklı objektifler" veya "tele objektifler" olarak da adlandırılır. Tele objektifler, uzun odak uzaklıklı objektiflerdir. Odak uzaklığının uzun olması nedeniyle ürettiği görüntü büyüktür ve dar bakış açısı sağlar. Tele objektifler diğer değişle, dar açılı objektifler, odak uzaklığı kullanılan film boyutunun ya da görüntü algılayıcısının köşegen uzunluğundan fazla olan objektiflerdir. Bu objektiflerle kamera pozisyonunu değiştirmeden uzaktaki nesnelerin yakınlaştırılmış ve büyütülmüş görüntüleri elde edilir. Dış çekimlerde; özellikle uzakta hareket eden uçak, roket gibi araçların veya doğada yaşayan vahşi hayvanların görüntülenmesinde kullanılır. Bu objektifler özellikle dış çekimlerde oldukça yararlıdır. Bununla birlikte, bu objektiflerden stüdyo çekimlerinde de faydalanılır. Birden fazla kamera ile çalışıldığı durumlarda konunun yakın çekimlerini alabilmek için her zaman kamerayı hareket ettirmek mümkün olmayabilir. Örneğin bir kamera yayındayken genel çekimde bulunabilir ve yakın çekim almak için konuya yaklaşan başka bir kamera yakın çekim alabilir ve tele objektifler bunu sağlayacak görüntüyü verir. Bu objektifler, sabit odaklılar içinde en az alan derinliğine sahip olanlardır. Bu objektiflerle bu yüzden netlik yapmak, diğerlerine kıyasla daha zordur. Kamera önündeki oyuncuların ya da nesnelerin ileri veya geriye doğru küçük hareketlerinde bile netliğin bozulduğu gözlenebilir. Ayrıca bu objektiflerle hareketli kamera kullanımında sıkıntılar olacaktır. Kameranın en ufak bir hareketi, görüntüde çok büyük sıçramalara neden olacaktır. Hem netliğin çabuk bozulması hem de en küçük titreşimin görüntüye yansıması, hareketli çekimlerde tercih edilmeme sebebidir. Tele objektifler hiçbir zaman iyi bir görüntü vermez. Mutlaka bir parça bükülme hatası bulunur. Bu bükülme hatası odak uzaklığı büyüdükçe artar. Ayrıca kalabalık etkisi yaratırlar. Bir mekânı olduğundan kalabalık göstermek için dar açı(te-le) bir objektif gereklidir. Böylece kamera önündeki nesneler sıkıştırılmış olur. Perspektif daralacağı için o çizgideki nesneler birbirlerine yaklaşır. Böylece kalabalık olmasa da kalabalıkmış gibi görünür. Tele objektif sınıfına giren diğer objektifler; 200 mm, 300 mm, 400 mm, 500 mm ve aynalı 500 mm, 1000 mm, 2000 mm ve adaptörlü teleskop takılan daha uzun odaklı objektiflerdir. Değişebilir Odak Uzaklıklı Objektifler "Zoom objektifler" olarak da adlandırılır. Bu tür objektiflerin getirdiği en büyük kolaylık zoom bileziği veya zoom motoru ile isteğe bağlı olarak görüş açısının geniş açıdan dar açıya kadar değişik odak uzaklıklarını sağlayarak kolayca değiştirilebilmesidir. Profesyonel video kameralar için üretilen zoom objektiflerde mutlaka zoom motoru objektife takılmıştır. Zoom objektifler genellikle odak uzaklıklarının aralığına göre tanımlanır; örneğin 12-120 mm; 12 mm ile 120 mm arasında değişen odak uzaklığını ifade eder. Objektifin tele değeri olan 120, 12'ye bölündüğünde bulunan 10 değeri, 12 mm'den 120 mm'ye 10 kez büyültme ve küçültme kabiliyetini belirtir. Böyle bir objektif aynı zamanda 10:1 zoom olarak da tanımlanır. Video kameralarının zoom objektiflerinin görüntü küçültme ve büyültme oranları ise objektif üzerinde yazılan 4X, 10X, 12X gibi tanımlamalarla belirtilir. Örneğin 12X'lik bir zoom objektif, görüntüyü 12 kez büyütebilmek ve küçültebilmektedir. Balıkgözü Objektif Balıkgözü objektif, 6-16 mm arasında odak uzunluğuna sahip olan objektif çeşitidir. Odak uzunluklarından anlaşılacağı üzere çok geniş bakış açısı yaratır. Tam çerçeveli balıkgözü objektifler, dairesel balıkgözü görüntüsünü dikdörtgen bir kareye sığdırılır. Bu yüzden herhangi bir balıkgözü objektif, görüntünün merkezinden geçenler hariç bütün düz çizgilerin kavislenmesine sebep olur. Çerçevenin dikdörtgen olması, çekilen görüntüyü gerçek dışı hale getirir. Makro Objektif Canlı veya cansız varlıkların tamamını ya da bir kısmının çok yakından görüntülenmelerine genel olarak makro adı verilir. Makro objektifler de bu tanım doğrultusunda üretilmiştir. Çok yakın çekim için özel olarak tasarlanmışdır. Bir nesnenin çerçeve içinde 1:1 ve 1:2 ölçeklerde kaydedilmesini sağlayabilen objektiflerdir. Ayrıca bu özellik bazı zoom objektiflerin üzerinde makro tuşu olarak yer almaktadır. Makro çekim yapabilmek için kullanılan objektifin yakın netlik mesafesinin düşük olması gerekir. Profesyonel kameralarda bulunan sabit odaklı objektiflerin çok azı 25 cm'den daha yakın netlik yapabilir. Zoom objektiflerin en yakın netlik sınırı 60¬100 cm arasındadır. Makro çalışmanın en önemli özelliği, görüntünün büyüme dercesidir. Örneğin boyu 1,5 cm olan bir nesnenin görüntüdeki boyu yine 1,5 cm olacaktır. Bu durumda karşılaştırmayı şu şekilde yapılabilir; 35 mm filmin çerçeve¬sinin yüksekliği 16 mm, genişliği 22 mm'dir. Diğer değişle, 1:1 olarak kaydedilen bir nesne, neredeyse film yüzeyinin tamamını kaplar.