Transcript Władysław Grabski 1920 rok

Grabscy w XV wieku
Grabscy herbu Pomian z Gabi na Kujawach, to
ród wywodzący swoje szlachectwo z czasów bitwy
grunwaldzkiej.
Grabscy w XVIII wieku
Pradziadek przyszłego premiera Franciszek Grabski
brał udział w konfederacji barskiej.
Za swoją zbrojną działalność niepodległościową
skierowaną przeciwko dominacji rosyjskiej w
Rzeczpospolitej został pozbawiony majątku.
Grabscy w XIX wieku


Dziadek Andrzej Rafał pozbawiony
materialnego oparcia został zmuszony do pracy
w charakterze rządcy w cudzych majątkach
ziemiańskich.
Podobnie pracował na chleb ojciec przyszłego
premiera rządca Feliks Grabski.
Grabscy w XIX wieku
Ojciec Władysława Grabskiego – Feliks Grabski
za niewielki uzbierany kapitał nabył dobra
ziemskie Borów w 1859 r. od Antoniego
Grabowskiego - prawnuka króla Stanisława
Augusta.
Borów
Dworek rodziny Grabskich
Władysław Grabski
Ojcem Władysława był Feliks Grabski, a matką
Stanisława z domu Mittelstaedt, córka niemieckiego
posła do Reichstagu - Seweryna. Rodzeństwo to;
a) starszy brat Stanisław Grabski przyszły wiceprezes
Stronnictwa Demokratyczno - Narodowego i minister
oświaty, b) siostra Zofia Kirkor – Kiedroniowa, żona
Józefa Kiedronia, ministra przemysłu i handlu w
rządzie Władysława, c) siostra Halina Brzezińska, żona
profesora Józefa Brzezińskiego z Krakowa.
Władysław Grabski
Stanisław Grabski
Zofia Kirkor - Kiedroniowa
Działaczka społeczna.
Autorka wspomnień
z okresu
międzywojennego
Władysław Grabski

1883 – 1892 Uczył się w V męskim Gimnazjum Filologicznym w Warszawie.

1892 -1897 Odbył studia wyższe w Paryskiej Szkole Nauk Politycznych oraz
studia historyczne na Sorbonie, a także studia rolnicze na uniwersytecie w
Halle.

1899 Założył rolniczą stację doświadczalną pod Kutnem, budował stawy
hodowlane, wprowadził uprawę buraka cukrowego, hodowla krów i koni.

1900 Ożenił się z Katarzyną z Lewandowskich. Mieli czterech synów:
Wacława (ur. 1900), Władysława Jana (ur. 1901), Zdzisława (ur. 1905),
Andrzeja (ur. 1908).

1904 Założył w Warszawie Towarzystwo Melioracyjne i przewodził jego
pracom.1905-1912 Przez trzy kadencje był posłem do Dumy.

1907 Wszedł do Komitetu Centralnego Towarzystwa Rolniczego.
Katarzyna z Lewandowskich
Czterej synowie patrona
Synowie patrona
Synowie Władysława Grabskiego:




Wacław (ur. 10 października 1900, zm. 16 kwietnia
1916),
Władysław Jan (ur. 21 października 1901, zm. 3
listopada 1970; był on ojcem Macieja Władysława
Grabskiego i dziadkiem Małgorzaty Kidawy-Błońskiej),
Zdzisław (ur.7 lipca 1905, zm. 20 stycznia 1973), był on
ojcem Elżbiety Grabskiej – Wallis,
Andrzej Kazimierz (ur. 15 maja 1908, zm. 18 maja
1965; był on ojcem Andrzeja Feliksa Grabskiego).
Władysław Jan Grabski
Władysław Grabski
Premier z małżonką nad stawami hodowlanymi 80 ha i 5 ton karpia.
Władysław Grabski
Premier objeżdża swoje dobra, czyli 560 ha ziemi ornej.
Władysław Grabski 1918 rok
26 października 1918 objął funkcję ministra rolnictwa i
dóbr koronnych w gabinecie Józefa Śnieżyńskiego.
Był to rząd powołany przez Radę Regencyjną, namiastkę władzy
najwyższej w Królestwie Polskim.
Rząd ten zachowywał lojalność wobec niemieckiego okupanta.
Władysław Grabski funkcję ministerialną, sprawował jednak
tylko przez 13 dni.
4 listopada 1918 Rada Regencyjna odwołała gabinet w związku z
próbą zamachu stanu, a 14 listopada uległa samorozwiązaniu
przekazując całą swoją władzę Józefowi Piłsudskiemu.
Władysław Grabski 1919 rok
W grudniu 1919 roku Władysław Grabski po raz pierwszy
został ministrem skarbu. W rządzie Leopolda Skulskiego
reprezentował endecję. Pełnił tę funkcję do listopada 1920
roku.
Państwo toczyło wojnę z Rosją bolszewicką.
Rząd drukował pieniądze bez pokrycia w towarze
dostępnym na rynku, za pośrednictwem Polskiej Krajowej
Kasy Pożyczkowej.
Polska 1920 rok
Marka polska
Polska 1920 rok
Władysław Grabski 1920 rok



W związku z nieprzewidzianymi zawirowaniami wojennymi rząd
Leopolda Skulskiego musiał podać się do dymisji.
W ten sposób Władysław Grabski ponownie utracił tekę
ministra.
23 czerwca 1920 roku powołano pierwszy polski rząd
pozaparlamentarny, nazywany w naszych czasach potocznie
rządem fachowców. Na jego czele stanął premier Władysław
Grabski. Ściśle rzecz ujmując, zgodnie z tzw. Małą Konstytucją,
Władysław Grabski był Prezydentem Rady Ministrów, a funkcję
głowy państwa pełnił Naczelnik Józef Piłsudski.
Władysław Grabski 1920 rok

Aby pozyskać pomoc państw zachodnich dla ulegającej
agresji bolszewickiej - Polsce, premier udał się do
miejscowości Spa w Belgii.

Tam poczynił ustępstwa terytorialne za cenę brytyjskiej
mediacji. Polska uznała linię Curzona za podstawę
rokowań pokojowych z Rosją bolszewicką.
Linia Curzona
Władysław Grabski 1920 rok

Premier umożliwił Polsce późniejsze dystansowanie się
od tych upokarzających ustępstw oświadczając, że do
Spa pojechał jako osoba prywatna.

Mimo to jego ustępstwa spotkały się z głośną krytyką
parlamentarną, a ponadto postępy wojsk bolszewickich
zmusiły parlament do powołania Rady Obrony
Państwa.
W tej sytuacji 24 lipca 1920 roku rząd Grabskiego
podał się do dymisji.

Władysław Grabski 1920 rok





Po odparciu bolszewickiego najazdu, Władysław
Grabski został ministrem skarbu w rządzie Wincentego
Witosa.
Reprezentował w tym gabinecie endecję.
24 listopada 1920 roku, endecja wycofała go z rządu.
Od tego momentu stosunki Władysława Grabskiego z
ruchem narodowo – demokratycznym były chłodne.
Ostateczne zerwanie nastąpiło po zabójstwie
prezydenta Gabriela Narutowicza w 1922 roku.
Władysław Grabski 1923 rok
W kraju panowała hiperinflacja.
Władysław Grabski 1923 rok
Inflacja wynosiła 360% miesięcznie.
Stanisław Wojciechowski



Za jednego dolara w czerwcu
1923 roku płacono trzy i pół
miliona marek polskich.
W tych warunkach Sejm nie
sprzeciwił się powołaniu przez
prezydenta Stanisława
Wojciechowskiego gabinetu
pozaparlamentarnego pod
przewodnictwem Władysława
Grabskiego.
17 grudzień 1923 roku.
Stanisław Wojciechowski w Spale
Nominacja premiera i ministrów
Rząd Władysława Grabskiego
W środku siedzi premier i minister skarbu. Był to gabinet
pozaparlamentarny ale sam Grabski miał opinię człowieka
prezydenta, ponieważ łączyły ich kontakty rodzinne Władysław
Jan Grabski został mężem Zofii Wojciechowskiej.
Rząd Władysława Grabskiego





Układ gabinetu był bardzo rodzinny.
Brat premiera Stanisław był ministrem oświecenia i
wyznań religijnych.
Szwagier premiera Józef Kiedroń był ministrem
przemysłu i handlu.
Prezydent Wojciechowski był teściem syna premiera.
Nawet najwięksi przeciwnicy nie oskarżali premiera o
nepotyzm.
Plan naprawy finansów Grabskiego








Przyśpieszenie ściągania podatku majątkowego.
Zgromadzenie doraźnych oszczędności.
Zrównoważenie dochodów i wydatków budżetowych.
Zaprzestanie drukowania marek bez pokrycia.
Wykupienie marek z rąk posiadaczy.
Stworzenie Banku Polskiego.
Wprowadzenie nowej waluty - złotego.
Równowaga budżetowa była koniecznym
warunkiem reformy walutowej.
Reformator wróg obszarników

W grudniu 1923 roku, Sejm uchwalił ustawę o podatku
majątkowym. Podatek ten obciążał zwłaszcza wielkich
właścicieli ziemskich. Mniejsze gospodarstwa chłopskie były od
niego zwolnione.
Reformator wróg fabrykantów



W maju 1923 roku, Sejm
uchwalił ustawę o
państwowym podatku
przemysłowym.
Wynosił on 2% obrotu
przedsiębiorstwa.
Kapitał obcy (niemiecki)
nie był zainteresowany
we wzmocnieniu
finansowym państwa
polskiego.
Reformator wróg ludu




Powstanie krakowskie
6 listopada 1923 r.
Rada Ministrów
podnosi dwukrotnie
podatek od spirytusu,
dziesięciokrotnie
podatek od cukru,
dwukrotnie podatek
od zapałek.
Władysław Grabski 1924 rok
28 kwietnia 1924 r. Władysław Grabski stworzył Bank
Polski oraz wprowadził nową walutę w miejsce marki,
złotego.
Władysław Grabski 1924 rok
Emitowane przez bank na prawie wyłączności banknoty i monety
nowej waluty – złoty polski, miały mieć pokrycie w
zgromadzonych w skarbcu sztabach złota i dewizach w 30%.
Kurs dolara ustalono na 5,18 zł.
Władysław Grabski i ministrowie

Sytuacja ekonomiczna kraju, mimo
pewnego zastrzyku obcego kapitału
z udzielonych Polsce pożyczek
zagranicznych, nie mogła się
ustabilizować ze względu na wybuch
wojny celnej z Niemcami.

W czerwcu 1925 roku, wygasły
traktatowe zobowiązania Niemiec do
zakupu polskiego węgla.

Niemcy wprowadziły wysokie cła
na handel z Polską.
Locarno 1925

Podczas tej konferencji
międzynarodowej we
Włoszech zawarto liczne
umowy międzynarodowe.

Jądrem tych układów był
tzw. pakt reński, w którym
państwa zachodnie tj.
Francja, Anglia, Włochy,
Belgia i Niemcy
gwarantowały
nienaruszalności granicy
niemiecko - francuskiej i
niemiecko – belgijskiej.
Aristide Briand , Austin
Chamberlain i Gustav Streesemann
Władysław Grabski konkordat



Unormował stosunki z
Watykanem, podpisując 10
lutego 1925 r. Konkordat z
Piusem XI.
Rokowania z ramienia rządu
polskiego prowadził w
Rzymie Stanisław Grabski.
Gwarantował Kościołowi
nienaruszalność dóbr, m.in.
z planowanej reformy rolnej
oraz zwrot dóbr
skonfiskowanych przez
zaborców
Władysław Grabski i reforma rolna





Rząd przygotował projekt reformy rolnej, uchwalonej w
grudniu 1925 r., czyli po dymisji gabinetu.
Podstawą miała być parcelacja dobrowolna majątków
obszarniczych – głównie na kresach.
Wyjątkowo przewidziano wykup przymusowy.
Ziemię otrzymywali zasłużeni żołnierze.
Reforma nie została zrealizowana przez rządy
sanacyjne.
Władysław Grabski odchodzi

W lipcu 1925 roku doszło do załamania kursu złotego.
Rząd, aby pokryć niedobory budżetowe wypuścił w obieg bilon i
bilety skarbowe. Takim pieniądzem płacił urzędnikom
państwowym i nauczycielom. Podkopało to zaufanie do złotego i
wywołało zjawisko dwuwalutowości. Zjawisko to pogłębiła
decyzja Banku Polskiego, który zaczął dzielić konta klientów na
banknotowe i bilonowe.

W listopadzie 1925 roku po kolejnym załamaniu złotego, Bank
Polski wbrew Grabskiemu dopuścił do spadku wartości waluty.
Była to bezpośrednia przyczyna dymisji rządu 13 listopada 1925
roku.
Rząd Władysława Grabskiego 1923 – 1925 rok
Sam Grabski uważał, że
obaliła go potrójna
opozycja w:



Sejmie ( PSL Wyzwolenie),
Banku Polskim,
kołach przemysłowych
(Lewiatan)
Sejm rysunek satyryczny
Rząd Władysława Grabskiego 1923 – 1925 rok
W swym całokształcie
znaczenie rządów Władysława
Grabskiego wiąże się jednak
przede wszystkim z jego
reformą walutową.
Wbrew wszelkim trudnościom i
perturbacjom reforma ta zdała
egzamin i ostała się, jako
trwały spadek po premierze.
Jednocześnie była ona
nieodzowną przesłanką
względnej stabilizacji
gospodarczej kraju.
Władysław Grabski naukowiec.

Wiosną 1926 Grabski w broszurze pt.: Jak zażegnać największe
niebezpieczeństwo, postulował polityczne "zawieszenie broni", które
jego zdaniem miało doprowadzić do rozwiązania ostrych
konfliktów społecznych i kryzysu politycznego.

Proponował rozwiązanie parlamentu na 2 lata, utworzenie 22
osobowej Rady Ustawodawczej, wejście do rządu liderów
skłóconych grup politycznych (Józef Piłsudski, Roman
Dmowski, Wincenty Witos) oraz hipoteczne zabezpieczenie
podatku majątkowego.

Propozycje te nie doczekały się realizacji.
Władysław Grabski naukowiec.
Dalsze lata życia Władysława
Grabskiego to poświęcenie się
pracy naukowej na SGGW w
Warszawie.




Na uczelni tej utworzył zakład
Polityki Ekonomicznej na
Wydziale Leśnym.
Zorganizował również Sekcję
Agronomii.
Zorganizował zakład socjologii
wsi.
W okresie od 1926 do 1928 był
rektorem SGGW, a w latach
1928–1929 jej prorektorem.
Władysław Grabski naukowiec.




Kierował wieloma towarzystwami naukowymi, był prezesem
Towarzystwa Ekonomistów i Statystyków Polskich .
W 1930 ukazała się kolejna książka Grabskiego pt. Wieś i folwark.
Drobne i duże gospodarstwa rolne ze stanowiska ekonomicznego, w której
opisywał zalety polskich gospodarstw wiejskich.
W 1935 opublikował książkę pt.: Idea Polski. Pozycja poświęcona
była postaci Józefa Piłsudskiego oraz polityce poszczególnych
grup i stronnictw.
W tym samym roku opublikował książkę pt.: Historię wsi w Polsce,
składającą się z zapisu cyklu wykładów Grabskiego,
wygłoszonych na UW w latach 1921–1922 i na SGGW. Książka
zawierała opis rozwoju agrarnego na ziemiach polskich w
porównaniu z sytuacją w Europie Zachodniej.
Śmierć Władysława Grabskiego 1938 rok
Osiągnięcia Władysława
Grabskiego
1. Wprowadzenie reformy systemu
budżetowego.
Efekty były natychmiast widoczne, gdy 10 stycznia kurs
marki znalazł się na najniższym poziomie, to w połowie
tego miesiąca nie tylko powstrzymano jego spadek, ale
nastąpił pewien jego wzrost. Umożliwiło to w lutym
wstrzymanie emisji marek polskich na potrzeby
skarbowe. Uzyskano wtedy po raz pierwszy w II
Rzeczypospolitej dodatni budżet państwa. Już od lutego
rozpoczął się także spadek cen detalicznych, co
oznaczało wzrost płac realnych.
2. Utworzenie Banku Polski i emisja złotego.
28 kwietnia 1924 roku Władysław Grabski
założył Bank Polski jako instytucję emisyjną,
nadano mu charakter spółki akcyjnej, niezależnej
od państwa. Akcje Banku zostały w pełni
rozprzedane w kraju.
Pozostałe reformy Grabskiego
3. Rozbudował system banków państwowych i utworzył
potężny Bank Gospodarstwa Krajowego, powstały w
maju 1924 r. z połączenia trzech państwowych
zakładów kredytowych dawnej Galicji, w celu
finansowania przedsiębiorstw państwowych, inwestycji
samorządowych, budownictwa mieszkaniowego i
kredytowania firm prywatnych. Nowe podstawy prawne
uzyskały też dwa inne banki państwowe: Pocztowa
Kasa Oszczędności i Państwowy Bank Rolny.
4. Zapoczątkował zmiany w strukturze polskiego eksportu
i w produkcji przemysłowej,
5. Utworzył zasiłki dla bezrobotnych.
6. Aktywnie uczestniczył w staraniach o budowę portu
gdyńskiego.
7. Wprowadził szkoły dwujęzyczne, umożliwiając rozwój
kultury mniejszościom narodowym. 31.07.1924 r. sejm
na wniosek rządu Grabskiego uchwalił ustawy,
dotyczące szkolnictwa mniejszości ukraińskiej i
białoruskiej oraz ich praw językowych w kontaktach z
administracją państwową i w sądownictwie.
Wprowadzono szkoły tzw. utrakwistyczne
(dwujęzyczne), w których zajęcia były prowadzone w
języku polskim i drugim. Ustawa dopuszczała tworzenie
szkół prywatnych z językiem wykładowym danej
mniejszości. Ustawodawstwo szkolne i mniejszościowe
z 1924 r. było jedyną w okresie międzywojennym próbą
uregulowania stosunków z mniejszościami słowiańskimi
i oparcia ich na kompleksowej koncepcji polityki
państwa w tych sprawach.
8. Unormował stosunki z Watykanem, podpisując 10
lutego 1925 roku Konkordat z Piusem XI, rokowania z
ramienia rządu polskiego prowadził w Rzymie
Stanisław Grabski. Watykan zobowiązywał się do
wprowadzenia podziału na diecezje, dostosowanego do
granic Polski, co oznaczało ich uznanie. Żadna część
Polski nie mogła podlegać biskupowi, którego siedziba
znajdowałaby się poza granicami kraju. Biskupstwa
wileńskie i krakowskie podniesiono do rangi
arcybiskupstw, utworzono diecezję śląską w
Katowicach z biskupem Augustem Hlondem na czele.
Kościół wyrażał zgodę na objęcie parcelacją także
majątków kościelnych, w trakcie reformy rolnej.
Uzgodniono także, że cudzoziemcy bez zezwolenia
rządu nie będą mogli piastować stanowisk
przełożonych zakonów. Biskupi zostali zobowiązani do
składania przysięgi wierności na ręce prezydenta
Rzeczypospolitej.
9. Przygotował projekt reformy rolnej, uchwalonej
w grudniu 1925 r., realizowanej aż do wybuchu
II Wojny Światowej. Podstawą miała być
parcelacja dobrowolna, a dopiero gdyby w ciągu
roku rozmiary jej nie osiągnęły 200 tys. ha, rząd
miał prawo przystąpić do przymusowego
wykupu folwarków celem osiągnięcia tej granicy.
Wyznaczony przez ustawę roczny kontyngent
parcelacyjny dzielono na województwa.
Obowiązywały ceny rynkowe ziemi. Parcelacji
podlegały nadwyżki ziemi ponad 180 ha, na
Wołyniu i Polesiu - ponad 300 ha, a w majątkach
uprzemysłowionych, w których znajdowały się
zakłady przetwarzające produkty zebrane z pól,
np. gorzelnie i cukrownie, granicę wolno było
podnieść do 700 ha.
10. Rząd W. Grabskiego podpisał protokół genewski, potępiał on
wojnę napastniczą, przewidywał ograniczenie zbrojeń i zasadę
obowiązkowego arbitrażu w kwestiach spornych, a także
wspólne zobowiązanie do pomocy na wypadek agresji na któreś
z państw sygnatariuszy. Orędownikami zasad protokółu
ogłoszonych 2.10.1924 r., które mogły umocnić pokój
europejski, były państwa, którym szczególnie zależało na
międzynarodowych gwarancjach dla swych granic: Francja,
Polska, Czechosłowacja i Belgia. Oponowała głównie Anglia.
Przed polską polityką zagraniczną stanęła alternatywa: podjąć
akcję na rzecz udaremnienia paktu gwarancyjnego planowanego
przez wielkie mocarstwa lub włączyć się do rokowań, by
wpłynąć na ich przebieg w kierunku dla siebie najbardziej
pożądanym. W. Grabski podjął decyzję, że Polska przyjmuje
drugie rozwiązanie, podjęto intensywne próby oddziaływania na
stosunek wielkich mocarstw do Polski oraz umocnienie
międzynarodowej pozycji Polski przez poprawę stosunków z
sąsiadami.
11. Sukcesem było podpisanie umowy tranzytowej z
Jugosławią i Rumunią w kwietniu 1925 r., gwarantującej
bezpieczny transport materiałów wojennych dla Polski
w razie zagrożenia lub wojny.
12. W. Grabski doprowadził do znacznej poprawy
stosunków zarówno politycznych jak i gospodarczych z
ZSRR. Od jesieni 1924 r. Polska uznała Związek
Radziecki i nawiązała z nim kontakty dyplomatyczne.
3.08.1925 r. podpisano umowę moskiewską o
rozstrzyganiu zatargów granicznych, podpisano
protokół w Jampolu o zapobieganiu napadów i
likwidacji band nadgranicznych. Sukcesem rządu
Grabskiego była też wizyta ministra spraw
zagranicznych Cziczerina w Warszawie, rozmawiano o
pakcie o nieagresji, jednak do podpisania nie doszło.
13.Poprawiono także kontakty z Czechosłowacją.,
w kwietniu 1925 r. podpisano polskoczechosłowacki traktat arbitrażowy, konwencję
handlową i umowę regulującą sytuację
mniejszości - polskiej w Czechosłowacji i
czeskiej oraz słowackiej w Polsce.
14. 5.10.1925 r. w Locarno rozpoczęła się międzynarodowa
konferencja w sprawie gwarancji bezpieczeństwa w Europie
Zachodniej z udziałem: Francji, Anglii, Włoch, Belgii i Niemiec.
Delegacje Polski i Czechosłowacji zostały dopuszczone do obrad
dopiero w ostatniej fazie rozmów na skutek żądań polskich.
16.10.1925 r. parafowano teksty Paktu Reńskiego , traktaty
arbitrażowe między Niemcami i Polską oraz Niemcami i
Czechosłowacją. Pakt Reński uznawał nienaruszalność granicy
między Francją, Belgią i Niemcami. Polska i Czechosłowacja
zostały potraktowane odmiennie, w układach arbitrażowych
podpisanych przez Niemcy nie było już uroczystych zapewnień
niemieckich o nieagresji. Traktat arbitrażowy polsko-niemiecki
wprowadzał po prostu zasadę regulowania spraw spornych
między stronami na drodze pokojowych negocjacji przy
ewentualnym udziale organów międzynarodowych. Rozwiązanie
narzucone przez wielkie mocarstwa w Locarno nie było
korzystne dla Polski, ale rząd Grabskiego nie mógł się w żaden
sposób przeciwstawić.