Transcript Walka o granice II RP w latach 1919-21.

WALKA O GRANICE II RP W LATACH 1919-21.
SOJUSZ POLSKO - UKRAIŃSKI
Po zwycięstwie bolszewików w Rosji, władze wystosowały
do rządu polskiego propozycje pokojowe co do
ustalenia granic.
Piłsudski podchodził jednak do tych propozycji nieufnie,
gdyż nie do końca było pewne czy są one szczere, czy
stanowią jedynie „gładką mowę” dla opinii publicznej, a
w rzeczywistości mają dać czas Rosji na
przygotowanie się do wojny o granice. Dlatego
Piłsudski wysunął pomysł zawiązania sojuszu polsko –
ukraińskiego i przeprowadzenie ofensywy na Ukrainie,
by wyprzedzić działania Armii Czerwonej.
Już latem 1919 roku Armia Czerwona zajęła
Kijów. W odwecie 21 kwietnia 1920 roku
podpisał układ z przywódcą ukraińskim
Semenem Petlurą – naczelnym dowódcą
ukraińskich sił zbrojnych. Był to de facto
układ sojuszniczy wymierzony przeciwko
Rosji. Polska uznała niepodległość Ukrainy, a
granicę polsko – ukraińską ustalono na byłej
granicy Rosji i Austro – Węgier. W skład
umowy wchodziła też konwencja wojskowa o
współdziałaniu armii obydwu państw przeciw
Armii Czerwonej.
Układ zawarty pomiędzy Piłsudskim a Petlurą został
skrytykowany przez Narodową Demokrację i PPS,
ponieważ partie te uważały, że Ukraina prędzej
czy później podejmie walkę o tereny Galicji, a siła
militarna Polski jest zbyt słaba by walczyć na dwa
fronty – z Rosją i Ukrainą.
25 kwietnia 1920 roku siły polsko – ukraińskie
podjęły ofensywę w kierunku Kijowa. Armia
Czerwona nie stawiała wielkiego oporu i już 7
maja oddziały polskie wkroczyły do Kijowa.
Armia Czerwona jednak po wycofaniu się z
Kijowa, zreorganizowała się i już w lipcu
1920 przypuściła kontrofensywę na
Białorusi. Atakiem kierował
doświadczony generał carski – Michaił
Tuchaczewski. Kontratak był tak
sprawny, że już w sierpniu 1920 Armia
Czerwona zapędziła się pod Warszawę.
Niepodległość państwa polskiego
ponownie została zagrożona.
WALKA O WARSZAWĘ
Jeszcze w lipcu 1920 po stronie
radzieckiej utworzony został
Tymczasowy Komitet Rewolucyjny
Polski, w którego skład weszli:
- Feliks Dzierżyński
- Julian Marchlewski
- Feliks Kon
Organizacja ta miała na celu przejąć
władzę w Warszawie po zajęciu jej
przez bolszewików. Zapowiadano
również utworzenie Polskiej
Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
Społeczeństwo polskie jednak
agresywnie odpowiedziało na tę
propagandę i zorganizowało masową
mobilizację. Podobnej postawy nie
można było jednak oczekiwać od
ludności niepolskiej, która to w
większości opowiadała się po stronie
bolszewickiej ( np. Niemcy liczyli na
upadek Polski i przejęcie jej ziem,
zwłaszcza terenów byłego zaboru
pruskiego; Litwa natomiast miała
nadzieję na odzyskanie Wilna);
ROP
W związku z zagrożeniem 1 lipca 1920 roku sejm
przekazał część kompetencji Radzie Obrony Państwa,
która łączyła uprawnienia władzy ustawodawczej,
wykonawczej i wojskowej. W skład Rady wchodzili:
- Naczelnik Państwa;
- Marszałek sejmu
- Premier
- 3 ministrów wyznaczonych przez rząd
- 3 przedstawicieli armii
- 10 przedstawicieli klubów sejmowych.
KONFERENCJA W SPA
Zagrożona Polska starała się uzyskać
poparcie i pomoc państw zachodnich.
Premier rządu – Władysław Grabski wziął
udział w konferencji państw Ententy w
Spa, w Belgii, na której to Anglia i Francja
zobowiązały się do udzielenia Polsce
pomocy dyplomatycznej i militarnej, ale
postawiły wiele warunków, których
Grabski nie mógł zaakceptować.
Grabski zgodził się uznać linię Curzona za
podstawę rozmów z rządem
bolszewickim, pozostawiając Wilno w
granicach Litwy, oraz przyjąć decyzję
Rady Najwyższej co do granicy z
Czechosłowacją. Plebiscyty na Śląsku
Cieszyńskim, Spiszu i Orawie zostały
odwołane.
Decyzje te zostały przyjęte z oburzeniem.
Władysław Grabski podał się do dymisji, a
nowym premierem został Przywódca PSL
„Piast” – Wincenty Witos.
„CUD NAD WISŁĄ”
13 sierpnia rozpoczęły się działania na przedpolach
Warszawy
16 sierpnia nastąpiła wielka kontrofensywa wojsk polskich
znad Wieprza;
W ciągu kilku dni armia rosyjska została otoczona i
pokonana. Wydarzenie to nosi miano „cudu nad Wisłą”,
wymyślone przez endecję, która w ten sposób
próbowała umniejszać zasługi wojsk dowodzonych
przez Piłsudskiego i jego sztab.
W rzeczywistości sukces bitwy warszawskiej był
dziełem sztabu Piłsudskiego oraz zdolnych
polskich dowódców wojskowych – gen.
Tadeusza Rozwadowskiego, Władysława
Sikorskiego i Józefa Hallera.
Bitwa warszawska stanowiła moment zwrotny w
dziejach wojny polsko-bolszewickiej. Zmusiła
Armię czerwoną do wycofania na całej linii
frontu i zdecydowała o ostatecznym
zwycięstwie strony polskiej, choć jeszcze we
wrześniu dochodziło do potyczek z
bolszewikami (np. bitwa nad Niemnem)
POKÓJ W RYDZE
Pod koniec września 1920 roku rozpoczęły się
rozmowy pokojowe, najpierw w Mińsku, a później
w Rydze. Szczególnie dużą rolę odegrał tu jeden z
założycieli Narodowej Demokracji Stanisław
Grabski, z którego inicjatywy delegacja polska
ograniczyła postulaty terytorialne. Działanie
Grabskiego było zmierzone i zmierzało do
ograniczenia ludności białoruskiej na ziemiach
polskich i obalenia koncepcji federalistycznej II RP
zgłoszonej przez Piłsudskiego. Grabski chciał
również szybko zakończyć wojnę i dojść do
porozumienia z Rosją
Mimo wielu ustępstw, warunki te nie zadowalały strony
rosyjskiej. Ostatecznie jednak 18 stycznia 1921 roku
podpisano pokój ryski. Oddziały polskie wycofały się z
zajmowanego obszaru należącego do Litwy i Rosji, a
Rosja zobowiązała się do zwrotu dzieł sztuki i
zabytków kultury wywiezionych z Polski w okresie
rozbiorów oraz do spłaty 30 milionów rubli w złocie
jako rekompensaty wkładu ziem polskich w rozwój
gospodarczy Rosji. Postanowienia traktatu nigdy nie
zostały w pełni zrealizowane.
GRANICA Z CZECHOSŁOWACJĄ I
LITWĄ
Decyzje dotyczące granicy z Czechosłowacją
zapadły już na konferencji w Spa. Na tej
podstawie dokonano podziału Śląska
Cieszyńskiego wzdłuż linii rzeki Olzy. Większa
część spornego terenu znalazła się po stronie
Czechosłowackiej, mimo iż zamieszkiwana była
w większości przez ludność polską.
W X 1920 roku na Wileńszczyznę wkroczyła Litewsko –
Białoruska Dywizja Piechoty dowodzona przez gen.
Lucjana Żeligowskiego. Utworzono wtedy odrębne
państwo – Litwę Środkową. Formalnie te działania
uznane były za bunt, a nieformalnie Żeligowski
działał na polecenie Piłsudskiego.
Wileńszczyznę w 1922 roku przyłączono do państwa
polskiego, a decyzję o wytyczeniu granicy między
Polską i Litwą podjęła w 1923 roku Liga Narodów.
Jako podstawę przyjęto linię rozgraniczenia wojsk.
Granica ta jednak nie została uznana przez Litwę i
do 1927 formalnie między Polską a Litwą trwał stan
wojny. Nie utrzymywano też żadnych stosunków
politycznych.