Transcript i. OPBRENGST GERICHT WERKEN (OGW)

Opbrengst Gericht Werken:
DIFFERENTIATIE
in de dagelijkse
lespraktijk
middels het format
KLASHANDELINGSPLAN
8 november 2012
Inhoud workshop
PLENAIR DEEL 1:
i. Achtergrond OGW
ii. Van theorie naar praktijk:
Identificeren van overeenkomsten en verschillen
iii. Het klashandelingsplan in de praktijk
iv. VOORAFGAAND TRAJECT 2011-2012
v. Van impliciet naar expliciet:
What happens inside the black box?
IN GROEPEN DEEL 2
Nabespreking ahv stellingen en vragen
i. OPBRENGST GERICHT WERKEN (OGW)
meten is weten
Opbrengst Gericht Werken (OGW)
meten is zweten
Van uitkomsten naar
planmatige actie!
OGW als ideaal onderwijsmodel
De toetsresultaten worden pro-actief ingezet als
individueel startpunt (huidige positie) om vanaf
dit punt planmatig en doelgericht te werken aan
het wegwerken van hiaten (bij zwakke lln)
of
excelleren en verdiepen (bij sterke lln)
met hetzelfde einddoel: het diploma
convergente differentiatie
Assessment als leidraad
“Assessment verwijst naar alle activiteiten,
ondernomen door docenten en hun leerlingen
bij zelfevaluatie, die informatie geven en
aansluitend moeten worden gebruikt als
feedback om het onderwijs hierop aan te
passen en de leeractiviteiten waarin ze
betrokken zijn. Dit assessment wordt
'formatief assessment' wanneer de
leerresultaten worden gebruikt om het
lesgeven aan te passen aan de leerbehoeften.”
(Black & Wiliam, 1998).
Formatief assessment en OGW
In een leeromgeving bevat feedback over de
inspanningen van de lerenden drie elementen:
(1) het gewenste doel;
(2) het bewijs over de huidige positie;
(3) en enig begrip van een manier om de kloof te
dichten tussen de twee.
(Sadler, 1989).
ii. IDENTIFICEREN VAN
OVEREENKOMSTEN EN VERSCHILLEN
Differentiatie kan worden omschreven als het
bewust omgaan met verschillen tussen
leerlingen in de klas in instructie, in lesstof en
in prestaties.
• Didactische differentiatie: vraagt om een
goede voorbereiding en om inzicht in de vraag
met welke onderdelen bepaalde leerlingen
waarschijnlijk moeite zullen hebben.
• Eén werkvorm is zelden effectief voor alle lln
in de groep
GW vraagt een andere zienswijze en benadering van
het onderwijsleerproces.
etsen worden geanalyseerd en concreet ingezet om
vast te stellen:
Wat is het gewenste toekomstig niveau
Wat is het huidige niveau van de leerling
Hoe kunnen we de kloof tussen beiden verkleinen
vanuit een overkoepelende,
vakoverstijgende aanpak
baseerd op planmatig handelen
Planmatig handelen
De planmatige aanpak leidt ertoe dat het dagelijks
handelen van iedere docent wordt geleid door het
vooraf (doelgericht) inplannen van activiteiten en
het achteraf evalueren van de behaalde resultaten,
zowel qua inhoud als proces.
Hierbij hoort een open en heldere communicatie met
duidelijke afspraken op basis van eerlijkheid,
duidelijkheid en openheid.
Feedback speelt hier een belangrijke rol in:
leerling
docent en docent
docent
In plaats van losse gesegmenteerde vakonderdelen
synergetisch samenwerken middels
gemeenschappelijke doelen en gezamenlijke actie
Rol van de docent I
Monitoring
= stelselmatig volgen van de vorderingen
Rol van de docent II
Scaffolding
= middels maatwerk ondersteunen
iii. HET KLASHANDELINGSPLAN OPSTELLEN
volgens de stappen OGW
Synergetisch, vanuit de focus TAALBELEID
Waarnemen
1. Verzamelen van gegevens uit CITO-VAS woordenschat –
leesvaardigheid – rekenen/wiskunde
2. Signaleren van leerlingen met speciale behoeften
Begrijpen
3. Onderwijsbehoeften benoemen
Plannen
4. Leerlingen clusteren
5. Opstellen klashandelingsplan
Realiseren
6. Uitvoeren klashandelingsplan
ZORGLEERLINGEN
HANDELINGS
PLAN
TAAL-REKEN
BELEID
OGW
AFSPRAKEN
HELE KLAS
INDIVIDUELE
LEERLINGEN
HANDELINGS
PLAN
DIVERSE
TOETSGEGEVENS
DIFFERENTIATIE??
KLASHANDELINGSPLAN
= een synergetische, praktische weergave van
alle huidige toetsresultaten:
 AFSPRAKEN HELE KLAS klassenplattegrond, volgboekje
leerling, Equip-afspraken, etc. (resultaten observatieinstrumenten)
 LEERLINGEN MET EEN HANDELINGSPLAN zorg en
individuele lln (resultaten externe en interne metingen)
 DIFFERENTIATIE leesvaardigheid, woordenschat en
rekenen/wiskunde (nav resultaten CITO-VAS) en eigen
vakgebied (nav resultaten methodegebonden toetsen)
één format voor alle gegevens
Drie functies klashandelingsplan
1. Taalbeleid wordt vestigingsbreed gepraktiseerd door de
analyse van CITO-VAS-resultaten begrijpend lezen en
woordenschat en hier planmatig actie aan te verbinden
(expliciet).
2. Middel waarmee de toetsresultaten worden geanalyseerd,
verwerkt in concrete doelstellingen en vertaald naar de
beschrijving van de wijze waarop planmatig wordt gehandeld
tijdens de dagelijkse lespraktijk van de docent (expliciet).
3. Docenten worden aangescherpt in hun professionaliteit
doordat het klashandelingsplan ze op praktische wijze op weg
helpt naar de toepassing van gedifferentieerd handelen
(impliciet).
Model OGW gefaseerde toepassing differentiatie
Model OGW
gefaseerde toepassing differentiatie
trap 3.
trap 2.
trap 1.
taalgericht
vakonderwijs
differentiatie
eigen
vakgebied
taalgericht en
differentiatie
Het Model Opbrengst Gericht Werken visualiseert de gefaseerde
toepassing van differentiatie in de dagelijkse lespraktijk.
Handvatten
OGW in de praktijk
iv. VOORAFGAAND TRAJECT 2011-2012
Het schooljaar 2011-2012 is planmatig gewerkt aan
docentprofessionalisering:
 kwartaallijkse plenaire presentaties over onderwijskundige
thema’s;
 het docentteam heeft in werkbijeenkomsten deze thema’s
uitgediept met als uitkomst tastbare resultaten (in de vorm van
concrete afspraken, ontwikkelde werkdocumenten), die direct
konden worden geïmplementeerd.
 uitkomsten van de werkbijeenkomsten zijn gepresenteerd tijdens
‘sharing of good practice’;
 periodiek vonden wederkerige collegiale lesbezoeken plaats, ahv
de scoring op Kijkwijzers en feedbackuitwisseling tijdens het
nagesprek met SMART-doelen;
 overkoepelende lesbezoeken alle docenten plus nagesprekken
door onderwijskundige.
Kwartaallijkse plenaire presentaties
onderwijskundige thema’s
Doel: toename van kennis en knowhow over specifieke
onderwerpen en het creëren van een gezamenlijke basis,
eenzelfde referentiekader omtrent kennis.
Vastgesteld: op basis van uitkomsten Rapport
Onderwijsinspectie en uitkomsten professionaliteitsscan
docenten, ondermeer:
Model Activerende Instructie – uniforme regels en afspraken
klassenmanegement LIV- manieren van differentiatie en
bijbehorende administratie – taxonomie van Bloom –
toetsing, normering en cesuur – de vijf docentrollen – van
eindproduct naar leerproces: van Wolf naar curriculum –
leerlingprofielen AOC-Raad – OGW – Taal- Rekenbeleid –
klassenmanagement – feedback
Docentprofessionalisering
Met professioneel docentgedrag wordt bedoeld de mate van
toepassing van prototypische expertdocentschappen zoals
ondermeer: structurering lesgeven door toepassing
verschillende lesfasen en bijbehorende docentrollen;
specifieke constructieve feedback en feedforward; de inzet
van formatief assessment, evenals scaffolding en monitoring;
bevordering van deep-level-learning en zelfreflectie.
Doel van docentprofessionalisering: zichtbare
gedragsverandering in de dagelijkse lespraktijk.
Meting hiervan dus ook op dit gedragsniveau (Kirkpatrick
evaluatieniveau 3) middels lesobservaties met een Kijkwijzer.
Tijdens de nabespreking vindt feedback en reflectie plaats ahv
evaluatieformulier met SMART-doelen.
KLASHANDELINGSPLAN IN PDCA-CYCLUS
1.PLAN
Groepsgegevens analyseren en doelen formuleren
SMART-formuleren van beoogde resultaten
2.DO
Uitvoeren en resultaten meten
3. CHECK
Analyse en verklaring resultaten
4. ACT
vaststellen van noodzakelijke interventies en acties
om doelen te bereiken
herhaalde cyclus
Stap 1. OGW in de praktijk 1A
gekoppeld aan Taalbeleid
1A.PLAN De mentor analyseert de
groepsgegevens CITO-VAS leesvaardigheid,
woordenschat en rekenen/wiskunde en
formuleert SMART de doelen
met als driedeling:
kern (de grootste groep)
uitschieters omhoog en omlaag
basisinstructie
korte instructie
verlengde instructie
OGW in de praktijk vervolg stap 1B
gekoppeld aan Taalbeleid
1B.PLAN De docent zet binnen zijn eigen
vakgebied actie op de genoemde
doelstellingen voor leesvaardigheid,
woordenschat (en rekenen/wiskunde) en
verwerkt dit in het klashandelingsplan.
specifiek beschrijven in het klashandelingsplan hoe
je aan woordenschat gaat werken binnen de
vaklessen middels planmatig aanbieden van
geschikte leerstof (werkboeken, etc.)
Stap 1. Van CITO-VAS naar OGW
OGW in de praktijk vervolg stap 2.
leerlingperspectief
2.DO
Uitvoeren en resultaten meten
De leerling is zich bewust van de gestelde doelen en
voelt zich verantwoordelijk voor het eigen leerproces.
 Stel de leerling op de hoogte van zijn/haar huidige
leerniveau en het gewenste niveau.
 Deel met de leerling de gestelde doelen en laat
hem/haar het nut en belang hiervan inzien.
 Leg uit dat de leerling zelf verantwoordelijk is voor
zijn/haar eigen leerproces.
 Vertel de werkwijze waarop de leerling de doelen gaat
behalen.
OGW in de praktijk vervolg stap 2.
docentperspectief
2.DO De leerling is zich bewust van de gestelde doelen
en voelt zich verantwoordelijk voor het eigen
leerproces.
Hierbij gerichte samenwerking met de docent.
 Geef planmatig leerstof aan de drie groepen in de klas.
 Laat hierbij leerlingen ook regelmatig niveauoverstijgend samenwerken.
convergente differentiatie
NA EERSTE NIEUWE TOETSGEGEVENS
EVALUATIERONDE
3. CHECK
Analyse en verklaring resultaten
4. ACT
vaststellen van noodzakelijke interventies
en acties om doelen te bereiken
v. PROCES: VAN IMPLICIET NAAR EXPLICIET
What happens inside the black box?
Het klaslokaal wordt vergeleken met de black box.
De deur gaat dicht, de les begint, maar wat gebeurt er daadwerkelijk tijdens
het leerproces?
input
??????????
inside the Black Box
output
??????????
Black and Wiliams, 1998
http://scholar.google.nl/scholar?hl=nl&q=black+wiliams&btnG=&lr
Black en Wiliam (1998) vergelijken het leerproces
dat zich afspeelt in het klaslokaal met het proces
van Connectionisme, waarbij bepaalde
hoeveelheden input van buitenaf worden
aangeleverd bij de leerlingen, waar bepaalde
eisen aan worden gesteld, hopelijk resulterend in
een acceptabele, bevredigende hoeveelheid
output aan de kant van de leerlingen.
Tussen de input en de output ligt een enigszins
ongrijpbaar gebied, namelijk het leerproces dat
plaatsvindt met impliciete, onbewuste factoren in
het klaslokaal, de vitale en essentiële plaats waar
de input zich omzet in output.
NABESPREKING:
STELLINGEN EN VRAGEN
1. Sharing of good practice
Welke INPUT leidt tot
welk PROCES in de black box
en leidt vervolgens tot welke (succesvolle) OUTPUT?
Wat werkt goed in de dagelijkse lespraktijk bij de toepassing van
differentiatie?
Hoe wordt op jullie school differentiatie succesvol en planmatig
toegepast?
2. Expliciteren van het onderwijsleerproces
Zijn succesvolle docentvaardigheden aan te leren of
zijn ze aangeboren?
Hoe kan het impliciete, ongrijpbare proces expliciet
worden?
Op welke wijze krijg je praktisering van OGWdifferentiatie geborgd in de dagelijkse lespraktijk bij
docenten?
Hoe implementeer en borg je dit?
3. Docentprofessionalisering
“Een school presteert nooit beter dan de
professionals in die scholen. Docenten zijn dan
ook de allerbelangrijkste factor.”
Opbrengstgericht werken, maatwerk, differentiatie
en het bevorderen van ambitie vereisen
gemotiveerde en professionale leraren.
Zijn er voldoende gemotiveerde en professionele
leraren aanwezig?
(Actieplan Beter Presteren; Actieplan Leraar 2020 – een krachtig beroep)
4. Praktisering van differentiatie
Bekijk en bespreek:
het klashandelingsplan - de handvatten –
het tijdpad - het uitgewerkte voorbeeld van
differentiatie voor het vak NaSk.
Is dit in deze vorm in te zetten binnen jullie
school?
Op welke punten is eventueel aanpassing nodig?