آزمایشگاه رفرانس بهداشت حرفه ای اصفهان
Download
Report
Transcript آزمایشگاه رفرانس بهداشت حرفه ای اصفهان
آزمایشگاه رفرانس بهداشت حرفه ای
اصفهان بخش عوامل شیمیایی
بخش آزمایشگاه عوامل شیمیایی
تهیه کننده :احمد خاکساری کارشناس مسئول آزمایشگاه بهداشت حرفه ای
اصفهان
بخش های مختلف آزمایشگاه عوامل شیمیایی
• بخش تجهیزات قرائت مستقیم
• بخش نمونه برداری از آالیندههای هوا
• بخش آماده سازی نمونه ها
• بخش آنالیز دستگاهی
بخش تجهیزات قرائت مستقیم
•
•
•
•
•
کاغذهای معرف
محلول های معرف
دتکتورتیوپهای بلند مدت وکوتاه مدت
گازیابهای تک منظوره
گازیابهای مولتی وارن
کاربرد لوله های آشکار ساز:
بنزن
تولوئن
اتانول
CO
و بسیاری از مواد دیگر.....
دتکتور تیوپهای کوتاه مدت
• لوله های هستند به طول 11سانتی متر وقطرخارجی 6
میلی متر وقطر داخلی 4میلی متر که از مواد جاذب جامد
وواکنش دهنده پر شده است ودر اثر واکنش با آالینده
شیمیایی تغییر رنگ ایجاد میشود که طول تغییر رنگ
برابر میزان آلودگی بر حسب ppmمی باشد
• مشخصات این دتکتور تیوپها درجه بندی بر حسب ppm
و تعداد ضربه ای که توسط پمپ باید زده شود ( ) nمی
باشد
پمپهای مورد استفاده جهت دتکتور تیوپهای کوتاه
مدت
•
•
•
•
پمپ آکاردئونی دستی با حجم 100سی سی در هر ضربه
پمپ پیستونی دستی با حجم 100سی سی در هرضربه
پمپ کوانتیمتر مدل 1با قابلیت برنامه ریزی اتوماتیک
جهت ضربه زدن با حجم 100سی سی در هر ضربه
پمپ کوانتیمتر مدل 1000با قابلیت برنامه ریزی
اتوماتیک جهت ضربه زدن با حجم 100سی سی در هر
ضربه
روش اندازه گیری با دتکتور کوتاه مدت
• ابتدا با وارد کردن سر دتکتوربه داخل روزنه پمپ دو سر
دتکتور شکسته میشود سپس با توجه به جهت فلش روی
دتکتور دتکتور به پمپ وصل میشود سپس با توجه به تعداد
ضربه ( ) n=5ضربه به پمپ زده میشود وهوااز داخل
دتکتورعبور داده میشود تا تغییر رنگ ایجاد شود انتهایی
ترین نقطه تغییر رنگ قرائت میشود وبر حسب ppm
گزارش میشود
دتکتور تیوپهای بلند مدت
• این دتکتور تیوپها دارای درجه بندی
برحسب میکرولیتر می باشد وبرای نمونه
برداری نیاز به یک پمپ با دبی پایین به
نام پلی متر دارد
• ابتدا دو سر دتکتور شکسته میشود واز
طریق فلش روی دتکتور آن را به پمپ
وصل می کنیم سپس پمپ را روشن ومرتبا
به دتکتور نگاه میکنیم تا تغییر رنگ در
دتکتور ایجاد شود به محض تغییر رنگ
پمپ را خاموش می کنیم ودتکتور تیوپ را
از پمپ خارج می کنیم وطول تغییر رنگ
را بر حسب میکرو لیتر یاد داشت می کنیم
روش محاسبه
•
•
•
•
حجم هوای عبوری از روی دتکتور را بر حسب لیتر
محاسبه می کنیم:
= )n2-n1)*kحجم هوای عبوری بر حسب لیتر
طول تغییر رنگ در دتکتور بر حسب میکرولیترخوانده
میشود
از تقسیم میکرولیتر خوانده شده بر حجم هوای عبوری بر
حسب لیتر غلظت بر حسب ppmبدست می اید
گازیابها
• مکانیسم عمل گاز یابها بر اساس واکنش شیمیایی است که
این واکنش شیمیایی در گازیاب با توجه به میزان آلودگی بر
حسب ppmگزارش میشود وچنانچه از حد خاصی باالتر
رود به صورت آالرم هشدار خواهد داد
• گازیابها به دودسته تقسیم میشود :
• -1گازیابهای تک منظوره نظیر ازن سنج – کلر سنج و...
-2گازیابهای مولتی وارن یا چند منظوره :این گازیابها
دارای چندین سنسور هستند که چند نوع گاز را در آن واحد
اندازه گیری می کنند
بخش نمونه برداری از آالیندهها
•
•
•
•
پمپهای نمونه برداری هوا با دبی های پایین –متوسط -دبی
باال
وسایل جمع آوری نمونه ها :فیلترهلدرها – سیکلونها –
بابلرها – ایمپینجرها – جاذبهای جامد – فیلترها
وسایل کالیبراسیون
وسایل حمل نمونه به آزمایشگاه
پمپهای نمونه برداری
• پمپ نمونه برداری LOW FLOWبا دبی زیر 500سی
سی در دقیقه برای نمونه برداری با جاذبهای جامد نظیر
ذغال فعال
• پمپ نمونه برداری فردی …SKC-GILIAN-SIBATA,با
دبی 1-5لیتر در دقیقه برای نمونه برداری با فیلترها
وبابلر ها وایمپینجرها
• پمپهای با دبی 25-45لیتر در دقیقه برای نمونهای محیطی
با دبی باال نظیر آالیندههای زیست محیطی
وسایل نمونه برداری آلودگی هوا
فیلتر هلدر ها
• فیلتر هلدرهای 3قسمتی از جنس پلی استایرن با قطر 37
و 25میلی متر جهت نمونه برداری گرد وغبارکلی –فیوم
فلزی – میستهای روغن
• IOMنوع جدیدی از فیلترهلدر ها با قطر 25میلی متر
جهت نمونه برداری گرد وغبارکلی
• فیلتر هلدرهای داالنی با قطر 25میلی متر جهت نمونه
برداری از ذرات آزبست
سیکلونها
• جهت نمونه برداری از گرد وغبار قابل استنشاق از وسایلی
به نام سیکلون ( مینی سیکلون ) استفاده میشود که قادر اند
گرد وغبارهای زیر 5میکرون ( ) RESرا نمونه برداری
کنند
• از جنس آلومینیومی یا پلی اتیلنی یا پلی استایرن ساخته
میشود
• سیکلون در منطقه تنفسی کارگر نصب ونمونه برداری
انجام میشود
بابلرها وایمپینجرها
• در داخل این وسایل گاز شوی محلول جاذب ریخته میشود
وسپس با دبی 1لیتر در دقیقه نمونه برداری انجام میشود
مکانیسم عمل بابلرها وایمپینجرها بر اساس جذب درون
مایع انجام میشود
• گازشویها دارای یک مخزن مدرج جهت محلول جاذب می
باشند ودارای یک نازل جهت انتقال هوا به درون محلول
هستند ویک خروجی که به پمپ نمونه برداری وصل
میشود
بطری های گاز شوی
• بطريهاي گازشوي
بابلرهاي متخلخل
بطريهاي نمونه گير با لوله هاي مارپيچي
ستون هاي حاوي گوي هاي شيشه اي
فیلترها
• فیلتر ها دارای سه مشخصه هستند
• جنس
• قطر
• پورسایز
جنس قطر وپورسایز فیلترها با توجه به متد وروش نمونه
برداری ووسایل اندازه گیری انتخاب میشود
انواع فیلترها
•
•
•
•
فیلتر :PVCبرای نمونه برداری گرد وغبارهای معدنی
وآلی از این فیلترها استفاده میشود
فیلتر ممبران :برای نمونه برداری فیوم های فلزی استفاده
میشود همچنین برای شمارش الیاف آزبست از این فیلترها
استفاده میشود
فایبر گالس :برای نمونه برداری بعضی از گرد وغبار
خصوصا گرد وغبار های حرارتی کاربرد دارند
فیلتر تفلون :برای گرد وغبارهای بیولوژیکی ومیکروبی
نظیر قارچها کپکها و...
جاذبهای جامد
•
•
•
•
لوله های ذغال فعال چارکل تیوپ
سیلیکاژل تیوپ
آلومیناژل
لوله هایی هستند به طول 7سانتی متر وقطر خارجی 6
میلی متر وقطر داخلی 4میلی متر که از دو قسمت سمپل
وشاهد تشکیل شده است وبا مش مشخصی از ذرات جاذب
جامد پر شده است
جاذب های سطحی
جاذب های سطحی دارای دو بخش عقب و جلو هستند
در صورتیکه که االینده در بخش عقب بیشتر از 1/10بخش جلویی باشد
نمونه فاقد اعتبار میباشد
آالینده به مرور جاذب را ترک نموده و خارج می شود .در نتیجه باید سریعا
آناليز گردد.
بخش آماده سازی نمونه ها
•
•
•
•
•
•
آماده سازی نمونه های فیلتری در روش گراوی متری :
برای توزین فیلترها موارد زیر باید اعمال شود :
24ساعت فیلتر باید درون دسیکاتور قرار گیرد
برای انتقال فیلتر به ترازو از پنس استفاده شود
برای جابجایی فیلتر ها نهایت دقت اعمال شود
برای توزین از ترازوی 0/01میلی گرم استفاده شود
در صورتی که از IOMاستفاده شده است فیلتر با ضمائم
وزن شود
آماده سازی نمونه ها ادامه
•
•
•
•
•
•
•
آماده سازی فیلتر های حاوی فیوم فلزی :
ابتدا فیلتربا پنس پلی اتیلنی به بشر 100سی سی انتقال داده میشود
روی فیلتر 10سی سی اسی نیتریک غلیظ ریخته شود
بشر روی هات پلیتن قرار داده شود ودمای هات پلیت روی 140درجه تنظیم
گردد
درب بشر با شیشه ساعت بسته شود
پس هضم فیلتر وتبخیر اسید پس ازتشکیل رسوب سفید رنگ در ته بشر
عملیات خاکستر سازی را متوقف می نمایم پس از سرد شدن بشر 10سی سی
اسید نیتریک 10درصد به بشر اضافه نموده ونمونه را آماده تزریق به دستگاه
اتمیک ابزوبشن می نماییم
آماده سازی فیلترهای حاوی آزبست توسط بخارات استن انجام میشود وفیلتر
روی الم فیکس شده وجهت شمارش الیف آزبست آماده میشود
آماده سازی نمونه های جاذب مایع وجامد
• نمونه های جاذب مایع که از ایمپینجر ویا بابلر خارج میشود درون
یک ارلن ریخته ومعرف های مورد نیاز طبق دستورالعمل هر متد
به آن اضافه شده ونمونه ها جهت آنالیز دستگاهی با دستگاه
اسپکتروفوتومتری یا گاز کروماتوگرافی آماده میشود 0
• آماده سازی نمونه های جاذب جامد :ابتدا دو قسمت سمپل وشاهد
لوله های ذغال فعال را در درون ظروف کوچک دربسته با درپوش
مخصوص ریخته وبه هر کدام 1سی سی کربن دی سولفید اضافه
نموده وبه مدت 2ساعت در آزمایشگاه نگه داری می کنیم پس از 2
ساعت می توانیم با گاز کروماتوگرافی قرائت نماییم در صورت
آماده نبودن دستگاه گازکروماتوگرافی نمونه ها را در یخچال
نگهداری می کنیم 0
روش های آنالیز نمونه ها
•
•
•
•
•
•
روش گراوی متری
روش اتمیک ابزوبشن
روش اسپکتروفوتومتری
روش گازکروماتوگرافی
روش x-ray
روش شمارش با میکروسکوپ فاز کنتراست
روش گراوی متری
• این روش برای تعیین غلظت اکثر گرد وغبار های آلی
ومعدنی درهوا به کار می رود
• در این روش از یک ترازوی حساس با دقت 0/00001
گرم یا 0/01میلی گرم استفاده میشود
• فیلترهای حاوی گرد وغبار پس از قرارگیری به مدت 24
ساعت در دسیکاتور با ترازو وزن شده ومیزان گرد وغبار
موجود روی فیلتر اندازه گیری میشود وبا توجه به حجم
هوای نمونه برداری غلظت بر حسب میلی گرم بر متر
مکعب هوا محاسبه میشود
روش اتمیک ابزوربشن
•
•
•
•
برای تعیین فلزات در نمونه های هوا آب خاک ومواد غذایی ونمونه
های بیولوژی از دستگاه اتمیک ابزوبشن استفاده میشود
آماده سازی هر کدام از نمونه ها براساس متد های مخصوص آن
ماده انجامک میشود ونمونه ها پس از آماده سازی با دستگاه اتمیک
ابزوبشن خوانده میشود
دستگاه اتمیک ابزوبشن برای هر عنصر یک هالو کاتد المپ
مخصوص آن عنصر را دارد وتعداد عناصری که دستگاه میتواند
تعیین مقدار کند بستگی به تعداد المپهای موجود دستگاه دارد
برای اندازه گیری غلظت هر عنصر ابتدا باید محلول های
استاندارد آن عنصر ساخته شود وسپس با توجه به غلظت استاندارد
ها غلظت نمونه مجهول محاسبه گردد
دستگاه اتیمیك ابزوربشن
روش گاز کروماتوگرافی
• بسیاری از ترکیبات شیمیایی آلی توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی
تعیین مقدار می شود در این روش نمونه ها پس از جمع اوری بر
روی کربن اکتیو ویا سیلیکاژل تیوپ در آزمایشگاه توسط کربن دی
سولفید باز یافت شده وتوسط سرنگ میکرولیتری به دستگاه
گازکروماتوگرافی تزریق می شود پس از عبور نمونه از ستون
گازکروماتوگرافی نمونه ها جداسازی شده وبه ترتیب به دتکتور
TCیا FIDمی رسد وتوسط دتکتور شناسایی می گردد وبه
صورت پیک در مانیتور ظاهر میشود ابتدا نمونه استاندارد به
دستگاه تزریق شده وپیک استاندارد ثبت می گردد سپس نمونه به
دستگاه تزریق میشود تا تعیین مقدار گردد
دستگاه گازكروماتوگرافي
روش اسپکتروفوتومتری
• در این روش نمونه ها در طول موج خاصی که نمونه
جذب دارد خوانده میشود ابتدا توسط بالنک دستگاه صفر
میشود وسپس نمونه محلول در داخل بالنک توسط دستگاه
خوانده میشود چنانچه ماده در طول موج 200-400
نانومتر جذب داشته باشد با اسپکتروفوتومتر UVوچنانچه
در طول موج 400-900نانومتر جذب داشته باشد با
اسپکتروفوتومتر VISخوانده میشود
بخش ساخت محلول های استاندارد
• برای تعیین میزان غلظت آالیندهها ابتدا برای هر دستگاه آنالیز نیاز
به ساخت محلول های استاندارد می باشد که طبق دستورالعمل هر
متد استانداردها ساخته میشود برای این کار ابتدا محلول استاندارد
مادر( استوک ) 1000ppmساخته میشود به عنوان مثال برای
ساخت استوک سرب یک گرم پودرسرب خالص را در50سی سی
اسید نیترک 2موالر حل می کنیم وبه حجم یک لیتر می رسانیم
ویا 598/1گرم نیترات سرب را در 100سی سی آب مقطر 2بار
تقطیر حل کرده وبه حجم یک لیتر می رسانیم تا استوک
1000ppmساخته شود سپس با این استاندارد سایر استاندارد های
مورد نیاز با توجه به نوع نمونه ودقت روش ساخته میشود
دستگاه اسپكتروفتومتر()uu-vis
اسپکتروفتومتری IR
برای ترکیباتی نظیر:
ترکیبات آلی
اتیلن
اتان
پروپان
بوتان
CO
CO2
اسپکتروفتومتری UV
برای ترکیباتی نظیر:
ترکیبات کربونیل
ترکیبات آروماتیک
ترکیبات چند حلقوی
ترکیبات خطی اشباع نشده
NH3
NOX
O3
...........SO2
ترازوي حساس با دقت
0.01 mg
• موادي كه به روش گراوي متري تعیین مقدارمیشوند توسط
فیلترنمونه برداري وتوسط ترازوي 0/01 mgتعیین
مقدارمیشوند نظیر :گردوغبارنیترات آمونیوم -سولفات
آمونیوم -ذغال -پنبه -ایندوسولفان -گالیوم -میست
گلیسیرین -گرافیت -كائولین -پشم شیشه -میست روغن
معدني -سیمان -تالك -تیتانیوم دي اكساید -استئارات
روي و...
دستگاه اتميك ابزوربشن شعله ایphilips
( )AA
جهت تعیین غلظت فیوم فلزي درهواي محیط كار -آب -خاك
مواد غذایي -مواد بیولوژیكي و ...ازدستگاه اتمیكاستفاده میشود
باتوجه به 10المپ موجود در آزمایشگاه بهداشت حرفه أي
فلزات زیرقابل اندازه گیري مي باشد :
سرب -كروم -نیكل -مس -كادمیوم -سلنیوم -آرسنیك -
آهن -قلع -آلومنیوم -
در صورت فراهم شدن المپ سایرفلزات نظیرالمپ منگنز-
منیزیوم سدیم -مولیبدن و ...این فلزات نیزقابل اندازه گیري
هستند.
دستگاه اتميك ابزوربشن perkinelmerهمراه
با کوره گرافيت وسيستم ويپر ژنراتور ( )AAG
• جهت تعیین غلظت فیوم فلزي درهواي محیط كار -آب -
خاك -مواد غذایي -مواد بیولوژیكي و ...ازدستگاه اتمیك
استفاده میشود
• باتوجه به 20المپ موجود در آزمایشگاه بهداشت حرفه
أي فلزات زیرقابل اندازه گیري مي باشد :
• جیوه – سیلیس – آرسنیک – روی – مس – آهن – نیکل
– آلومینیوم – استرانسیوم – باریوم – کلسیم – کروم –
نقره – سلنیوم – فسفر – منیزیوم – سرب – کادمیوم –
کبالت -
دستگاه اسپكترفتومتر UV - VIS
• آالینده هایي كه به صورت محلول در طول موج - 900
200نانومتر جذب داشته باشند توسط این دستگاه قابل
اندازه گیري هستند .نظیر :آمونیاك -دي متیل هیدرازین -
فرمالدئید -كتن -نیتروؤن دي اكساید -ازن -فسژن -
استي بین -آرسین -كرومیوم -سرب و...
اسپکتروفوتومتر vis
• آالینده هایي كه به صورت محلول در طول موج - 900
400نانومتر جذب داشته باشند توسط این دستگاه قابل
اندازه گیري هستند .نظیر :سرب -آمونیاك -فرمالدإید -
كتن -كرومیوم ...-
گازکروماتوگرافی unicam
اندازه گیری گازها وبخاراتی که به روش گازکروماتوگرافی
انجام میشود.
( دستگاه در حالت تعمیر است وقرار است مجددا راه اندازی
شود )
رديف
نام دستگاه اندازه گيري
شرح فعاليت وكاربرد دستگاه
1
پمپ نمونه برداري SKC
نمونه برداري گردوغباروگازوبخارشيميايي درهواي محيط كار
2
پمپ نمونه برداري GILIAN
نمونه برداري گردوغباروگازوبخارشيميايي درهواي محيط كار
3
پمپ نمونه برداري SIBATA
نمونه برداري گردوغباروگازوبخارشيميايي درهواي محيط كار
4
پمپ نمونه برداري فلو پايين
GILIAN
پمپ نمونه برداري پلي متر
نمونه برداري گازوبخارشيميايي درهواي محيط كاربادبي پايين
( 1 - 300سي سي دردقيقه )
نمونه برداري گازها با دتكتورتيوپهاي بلندمدت
6
پمپ نمونه برداري كوانتيمتر
نمونه برداري گازها با دتكتورتيوپهاي كوتاه مدت
7
پمپ نمونه برداري دراگر دستي
نمونه برداري گازها با دتكتورتيوپهاي كوتاه مدت
8
پمپ نمونه برداري پيستوني
نمونه برداري گازها با دتكتورتيوپهاي كوتاه مدت
9
10
پمپ نمونه برداري
NEGRETTI
پمپ نمونه برداري DESAGA
11
چاركل تيوپ وسيليكاؤل تيوپ
نمونه برداري گردوغباروگازوبخارشيميايي درهواي محيط كار
با دبي باال ( 25- 45ليتر در دقيقه )
نمونه برداري گازوبخارشيميايي درهواي محيط كاربادبي
( 1 - 12ليتردردقيقه )
نمونه برداري گازهاوبخارات آلي درهواي محيط كار
12
بابلر -ايمپينجر
نمونه برداري گازوبخارشيميايي بامحلول جاذب درهواي محيط كار
5
موفق باشيد