Transcript Lecture2 - WordPress.com

Лекц №2
Компьютерын хэрэглээ-I.
 A computer is a programmable machine that
receives input, stores and manipulates data, and
provides output in a useful format.
 In regards to today’s computers, the “machine” part of
the computer is called the hardware, while the
“programmable” part is called the software.
Мэдээлэл (information) гэж юу вэ?
Тодорхой эх үүсвэр бүхий дуу авиа, дүрс, зураг, тоо, үсэг,
тэмдэгт, үг г.м. зүйлсийг мэдээлэл буюу мэдээллийн
хэлбэрүүд гэнэ.
Компьютер нь доорхи 5 төрлийн мэдээллийг хүлээн авч,
боловсруулж, хадгалж, гаргаж чаддаг электрон машин юм.
Үүнд:
 Тоон мэдээлэл (тоонууд)
 Текстэн мэдээлэл (үсэг, үг, өгүүлбэр, текст)
 Графикан мэдээлэл (зурмал зураг, фото зураг, шугам зураг)
 Дуу авиан мэдээлэл (хөгжим, яриа, дуу авиа)
 Видео мэдээлэл (видео кино, хүүхэлдэйн кино, кино зураг)
Мэдээлэл боловсруулах
 Мэдээллийг боловсруулна гэдэг нь, хэрэглэгчийн тавьсан
зорилгын дагуу компьютер өгөгдсөн мэдээллийг хувирган
өөрчилж өөр мэдээлэл болгох процесс юм.
 Мэдээлэл боловсруулалтын үр дүнд мэдээлэл устаж алга
болохгүй.
 Мэдээллийг боловсруулах үйл ажиллагааны энгийн жишээ бол
математик тооцоо.
 Мэдээлэл боловсруулах процессыг бас дараах нэр
томъёонуудаар илэрхийлж болно.
Мэдээлэл боловсруулах
 Боловсруулалтанд орох чиглэлээр “урсаж” буй
мэдээллийг өгөгдөл (data), боловсруулалтаас гарах
чиглэлд “урсаж” буй мэдээллийг үр дүн (result) хэмээн
нэрлэж болно.
 Боловсруулах гэж буй мэдээллийг бодлого (task) эсвэл
асуудал(problem) хэмээн нэрлэж болно.
 Тэгвэл “мэдээлэл боловсруулах” гэдгийг “асуудал
шийдвэрлэх” (problem solving) хэмээн нэрийдэж болно.
Компьютерт мэдээллийг яаж дүрсэлдэг вэ?
Компьютер нь зөвхөн 0 ба 1 гэсэн хоёр тооноос
бүрдсэн мэдээллийг ойлгож боловсруулдаг.
ЖНЬ: text- coding in binary
numbers->coding in binary
image -> coding in binary
2-тын тс дэх зураг
Өгөгдлийг компьютерт дүрслэх
 Компьютер програмыг биелүүлэхийн тулд програм болон
өгөгдлүүдийг шуурхай санах ойд түр зуур байрлуулдаг.
 Шуурхай санах ойн хувьд программ ба өгөгдлийн
хооронд ялгаа байхгүй бөгөөд Фон Нейманы зарчмаар
бүгдийг нь өгөгдөл гэж үздэг.
Мэдээлэл хэмжих нэгж
 Компьютерт
мэдээлэл хадгалах хамгийн бага
нэгжийг Bit(бит) гэнэ. Компьютерын команд нь 8
битээс бүрдэнэ. 8 битийг 1 Byte(байт) гэнэ.
 1 byte=8 bit
 1kbyte=1024 byte
 1 Mbyte=1024 kbyte
 1Gbyte =1024 Mbyte
Фон Нейманы зарчим
 Компьютер нь хоёртын тооллын системд ажилладаг байх
нь зүйтэй юм.
 Програм ба өгөгдөл нь компьютерын санах байгууламжид
хамтдаа хадгалагдаж байх нь зүйтэй юм.
 Програм ба өгөгдөл нь санах байгууламжид хоёртын
тоогоор кодлогдон хадгалагдана. Тиймээс хадгалалтын
төвшиндөө, програм ба өгөгдлийн хооронд ялгаа байхгүй.
 Компьютерын тооцоо хийдэг хэсгийн шууд гүйцэтгэж
чадах арифметик үйлдэл нь зөвхөн нэмэх үйлдэл байх нь
зүйтэй юм. Бусад үйлдлүүд нэмэх үйлдлээр
илэрхийлэгддэг байна.
Фон Нейманы зарчим
 Байттай ажиллахдаа бүх биттэй нь нэгэн зэрэг харьцдаг.
Үүнийг тооцооны параллель зарчим гэнэ.
 Санах байгууламжийн мэдээлэл унших, бичих хурд нь
компьютерын тооцоо хийх хэсгийн мэдээлэл боловсруулах
хурдаас олон дахин бага байдаг. Адил эрэмбийн хурд бүхий
санах байгууламж бүтээх нь бэрхшээлтэй юм. Тиймээс
санах байгууламжийг олон давхаргат зохион байгуулалт
(hierarchic organization) бүхий хийх нь зүйтэй юм.
Өгөгдлийг компьютерт дүрслэх
 Санах ой (memory) нь дараалсан олон жижиг хэсгүүдээс
тогтсон байдаг. Нэг ийм хэсгийг нүд (cell) гэнэ. Нүд
болгон өөрийн гэсэн үл давтагдах дугаартай байна.
Түүнийг хаяг (address) гэнэ.
нүднүүд
i
i+1
i+2
i+3
хаягууд
Өгөгдлийг компьютерт дүрслэх
 Нэг нүд ямар хэмжээний мэдээлэл хадгалах багтаамжтай
вэ?
 1 бит баймаар санагдавч тийм биш харин 8 бит байдаг
байна.
 8 битийг 1 байт(byte) гэж нэрлэнэ. Учир нь ганц бит
хангалттай мэдээллийг дүрсэлж чадахгүй. Харин бүлэг
бит бол дүрсэлж чадна. Жишээ нь 1 байт бол латин
цагаан толгойн нэг үсгийг кодлоход яг хүрэлцдэг байна.
Өгөгдлийг компьютерт дүрслэх
 Ийнхүү санах ойн нэгжээр бит биш байтыг авсан учраас
санах ойн нүд гэхийн оронд санах ойн байт, нүдийн хаяг
гэхийн оронд байтын хаяг гэх мэтээр ярьж бичдэг.
 Байт дотроо битүүд нь 0-7 хүртэл дугаарлагдсан байдаг.
Дугаар баруунаас зүүн тийш өсч эрэмблэгдэнэ.
Өгөгдлийг компьютерт дүрслэх
 Нэг байт хамгийн багадаа 000000002=010, хамгийн
ихдээ 111111112=255=28-1 гэсэн утга авна. Тиймээс
нийтдээ 25610=28 янзын утга авах боломжтой.
 Өөр бусад нэгжүүд:
1 килобайт=1024 байт=210 байт (1Kbyte)
1 мегабайт=1024 Kb=220 байт (1Mbyte)
1 гигабайт=1024 Mb=230 байт (1Gbyte)
1 терабайт=1024 Gb=240 байт (1Tbyte)
1 петабайт=1024 Tb=250 байт (1Pbyte)
Компьютерын бүтэц-зохион байгуулалт,
ажиллах зарчим-1
Өнөөдөр ихэнх компьютер Фон Нейманы зарчмын дагуу
бүтээгдсэн байдаг. Ж.нь PC.
 PC нь үндсэн 4 блок хэсэг буюу “эрхтнээс” тогтоно:
Санах ой (Memory)
Процессор (Processor) - CPU
Оролтын төхөөрөмж (Input device)
Гаралтын төхөөрөмж (Output device).
 Эдгээр блок хэсгүүд нь өөр хоорондоо мэдээлэл дамжуулах
шугамаар холбогдсон байна.
 Компьютер нь мэдээллийг оролт, гаралтын хэрэгслээрээ гадаад
ертөнцтэй солилцож, санах ойдоо хадгалж, процессороороо
боловсруулдаг.
Компьютерын бүтэц-зохион байгуулалт,
ажиллах зарчим-2
 Санах ой (СО) бол дугаарлагдсан үүрнүүдээс (эгэл
хэсгүүдээс) тогтсон хадгалах байгууламж.
 Үүрийн дугаарыг хаяг (address) гэнэ. Процессор хугацааны
дурын агшинд санах ойн дурын үүрэнд хандах боломжтой
байдаг.
 Санах ойн үүрэг:



бусад хэсгүүдээс мэдээлэл хүлээж авах
мэдээллийг хадгалах
бусад хэсгүүдэд мэдээлэл дамжуулах
Program
A program is a sequence of instructions
that can be executed by a computer
to solve some problem or perform a
specified task.
Програм гэдэг бол ямар нэг асуудлыг шийдвэрлэхийн
тулд эсвэл ямар нэгэн үйлдлийг гүйцэтгэхийн
тулд компьютерт өгч байгаа зааварчилгаанууд
(команд) юм.
 Програм бол тодорхой командуудын дараалал.
 Команд (instruction) бол процессорын гүйцэтгэх ёстой
эгэл үйлдлийн заавар юм. Уг заавар нь гүйцэтгэх
үйлдлийг илэрхийлсэн бичиглэл, уг үйлдэлд шаардагдах
өгөгдлүүдийн санах ойн хаяг, үйлдлийн үр дүнг хадгалах
санах ойн хаяг зэргийг агуулсан 2-тын код байна.
 Фон Нейманы зарчмын дагуу програм ба өгөгдөл СО-д
хамтдаа хадгалагддаг. Тиймээс тухайн нүдэнд тоо, текст
юм уу командын аль нь хадгалагдаж буйг компьютер
ялгахгүй. Энэ нь олон давуу боломжийг компьютерт
олгодог байна. Тухайлбал, програмыг биелж байхад нь
түүний аль нэг хэсэгт өөрчлөлт хийх боломжтой болно.
 Процессор нь удирдах төхөөрөмж (УТ), арифметик-
логик төхөөрөмж (АЛТ) гэсэн 2 хэсгээс тогтоно.
 Удирдах төхөөрөмж (УТ) нь компьютерын хэсгүүдийг
удирдах үүрэгтэй.
 Арифметик-логик төхөөрөмж (АЛТ) нь команд биелүүл-
дэг хэсэг. Ө/х. процессор бол:
 өгөгдсөн програмын дагуу, арифметик ба логик
үйлдлүүд хийх замаар мэдээллийг боловсруулах
 компьютерын хэсгүүдийн ажиллагааг програмын
төвшинд удирдах үүрэгтэй.
Мэдээлэл дамжуулах шугам буюу System bus
 CPU, СО болон оролт, гаралтын блокууд өөр хоорондоо
тусгай шугамуудаар холбогддог. Эдгээр шугамыг system
bus гэнэ. Энэ нь мэдээлэл дамжуулах шугам юм. Физик
бүтцийн хувьд эдгээр нь эд ангиудыг холбосон цахилгаан
“утаснууд” байна.
 Мэдээлэл дамжуулах шугамыг 3 ангилдаг байна:
 Хаягийн шугам (Address bus)
 Удирдах шугам (Control bus)
 Өгөгдлийн шугам Data bus
 Хаягийн шугамаар СО-н нүдний хаягийн талаарх мэдээлэл
дамжина.
 Удирдах шугамаар CPU-ийн УТ-ийн гаргасан удирдах
дохионууд дамжина.
 Өгөгдлийн шугамаар өгөгдөл юм уу програмын хэсгүүд
дамжина.
 System bus нь урьдаас тодорхойлогдсон “дамжуулах
өргөн”-тэй байдаг.
 Энэ “өргөн”-ийг data bandwidth гэдэг. Энэ нь нэг удаадаа
хэр хэмжээний мэдээлэл дамжуулах вэ гэдгийг үзүүлдэг
хэмжээ юм. Тиймээс data bandwidth их байх тусам
мэдээлэл дамжих хурд өндөр байж таарна.
 8 бит, 16 бит, 32 бит, 64 битийн систем шугамууд байдаг.
Өгөгдөл хадгалах төхөөрөмжүүд
 Мэдээллийг шуурхай хадгалахдаа санах ойг, тогтмол
байдлаар хадгалахдаа дискийг хэрэглэнэ
Санах ой
Компьютерын хамгийн чухал хэсгийн нэг нь түүний
санах ой юм.
Үндсэн санах ой нь дараах 2 төрөлтэй байна.
 RAM
 ROM
RAM
RAM гэдэг нь Random Access Memory гэсэн үгийн
товчлол бєгєєд, монголчилсон утга нь гэвэл,
санамсаргүй (замбараагүй) хандалттай санах ой.
"санамсаргүй" (random) гэж байгаагийн учир нь ийм
тєрлийн санах ойн аль ч үүрэнд нь мєр ба баганых нь
дугаарыг ашиглан шууд хандаж болдогт оршино.
Компьютерийг асаалттай байх vед хэрэглэгдэж
байгаа бүхий л мэдээлэл єгєгдєл нь энд түр
хадгалагдана. Шуурхай санах ойд байгаа бүх зүйлс
компьютер унтрахад санах ойгоос бүрэн арилдаг.
ROM
ROM гэдэг нь Read only Memory буюу тогтмол санах
ой.
Тогтмол санах ойд компьютерыг анх асаахад хамгийн
шаардлагатай эхэнд нь ажилладаг техникийн хэвийн
байдлыг шалгадаг программ, удирдлагын системийг
анхлуулан ачаалагч програмууд хадгалагддаг ба эдгээр
програмуудыг компьютерыг үйлдвэрлэгч бичээд
компьютерт суулгасан байдаг. Тогтмол санах ойд
байгаа мэдээллийг зөвхөн унших боломжтой, устгаж
өөрчлөх боломжгүй. Компьютерыг унтраасны дараа ч
тогтмол санах ойдоо хадгалаастай байдаг.
Санах ойн багтаамж
 Санах ойн багтаамж нь компьютерын нэг гол
үзүүлэлт болох ба багтаамж их байх тусмаа өндөр
сайн компьютерийн тоонд орно.
 1980 –аад оны үед персональ компьютерүүд гарч
ирэхдээ 64 kb, 256 kb, 512kb хэмжээтэй байсан ба
дараа нь 1M хэмжээтэй болжээ. Сүүлийн үед RAM
1GB, 2GB, 8GB byte хэмжээтэй болсон.
Өгөгдөл хадгалах төхөөрөмжүүд
Мэдээллийг шуурхай хадгалахдаа санах ойг, тогтмол
байдлаар хадгалахдаа дискийг хэрэглэнэ гэж бид өмнө
нь үзсэн.
 Hard disk driver буюу хатуу диск драйвер
 Floppy disk driver уян диск драйвер
 Compact disk driver (CD) буюу лазерийн диск драйвер
Эдгээр диск унших
хайрцагт оршино.
төхөөрөмжүүд
процессорын
Hard disk driver
Энэ нь нэг талдаа удирдах электроник микросхем
хавтантай гадна талаараа гадны соронзон орноос
хамгаалах хєнгєн цагааны тусгай хайлшин битүү
бүрхүүл бүхий хайрцаг байна. Энэ микросхем
хавтан нь соронзон хэлбэрт байгаа мэдээллийг байт
болгож хувиргах, мєн буцааж хувиргах ажлыг
гүйцэтгэнэ.
USB disk
EasyDisk-ийг энгийнээр тайлбарлавал зөөврийн
маш жижигхэн хатуу диск юм. Төрөл бүрийн файл
хадгалах, зөөвөрлөхөд зориулаглсан. USB хурдан
холболтоор компьютертэй холбон хэрэглэдэг.
Одоогоор худалдаанд гарч буй EasyDisk-ний
багтаамж нь 16MB, 32MB, 64 MB, 128MB, 256MB,
512MB, 1G, 2G хэмжээтэй байна.
Compacct Disk
CD нь ойрлцоогоор 1,2 миллиметрийн зузаантай ердєє
л нэг энгийн пластик диск. CD-нд дээд тал нь 74
минутын дуу хєгжим бичиж болно.
Компьютерын үндсэн үйлдлүүд
 Асаах



Тэжээлийн залгуурыг шалгах
Компьютераа асаана
Компьютерт холбогдсон бүх төхөөрөмжийг асаана
Компьютерын үндсэн үйлдлүүд

Унтраах
◦ Хадгалаагүй ажлуудаа хадгална
◦ Start+Turn off computer
Компьютерын үндсэн үйлдлүүд

Компьютер нь дөнгөж асаад системийг шалгаж дууссаны
дараа Windows-ийг ачаалж эхэлдэг. Windows цонхыг гарч
ирэхээс өмнө F8 товч дарж Windows Boot Table –ийг гаргаж
ирдэг. Эндээс хэрэглэгч өөрөө Windows-ыг хэрхэн
ачаалахыгаа сонгож ажиллуулж болдог. F8 товч дарсны дараа
дараах сонголт гарч ирдэг.
- Normal mode
- Logged (BOOTLOG.TXT)
- Safe Mode
- Safe Mode With Network Support
- Step by Step confirmation
- Command Prompt Only
- Safe Mode Command Prompt Only
- Previous Version of MS-DOS
Компьютерын үндсэн үйлдлүүд

Normal Mode
Windows-ыг хэвийн байдлаар эхлүүлнэ.

Logged
Windows-ийг хэвийнээр ажиллуулах бөгөөд ялгаа нь
Windows хэрхэн ажиллаж эхэлж байгаа бүх үйлдлүүдийг
нь бүртгэн авсан Bootlog.txt файлыг c:\ хавтсанд
үүсгэдэг.
Мэргэжилтнүүд энэ файлыг харан хаана нь алдаа
гарсныг тодорхойлж ажилладаг.
Компьютерын үндсэн үйлдлүүд
Safe Mode
Windows заримдаа хэрэглэгчийн буруу ажиллагаа, буруу
тохируулга, вирус гэх мэтээс болж хэвийн ажиллах
чадваргүй болдог бөгөөд энэ үед энэ горимоор Windowsийг ачаалдаг.
Энэ горимд Windows нь үндсэн драйверуудаас бусдыг нь
ачаалахгүй бөгөөд илүү дутуу тохиргоонуудыг үл тооцон
ажилладаг.
Энэ горимоор орж Windows-ын тохиргоог зассаны дараа
дахин Restart /системийг унтраан/ хийн эргэж хэвийн
горимоор орох боломжтой болдог.
Компьютерын үндсэн үйлдлүүд

Step by Step confirmation
Windows-ыг ачаалах явцыг алхам алхмаар нь явуулж
удирдах боломжтой болно. Тухайлбал хэрэггүй
тохиргоог алгасах гэх мэт.

Command Prompt Only
Системийн файлуудыг ачаалах боловч /config.sys ба
autoexec.bat
файлуудыг
ачаална/
Windows-ыг
ачаалдаггүй. ¯үний оронд DOS горимд орж ирдэг. Энэ
горимд Windows-ийн ямар ч хамгаалалт байхгүй учир
Windows-н дурын тохиргоог өөрчилж устгаж болдог тул
анхааралтай ажиллах хэрэгтэй.

Safe Mode Command Prompt Only
Дээрхтэй ижил боловч системийн
ачаалдаггүйгээрээ ялгаатай.
файлуудыг
Компьютерын үндсэн үйлдлүүд

Stand by
Компьютерийг түр идэвхгүй байдалд оруулдаг. Энэ үед
бүх процесс зогсож процессорын сэнс ч ажиллахгүй
болох боловч бүрмөсөн унтарснаас ялгаатай. Энэ
байдлаас гаргахын тулд Wake Up товчийг дарна.

Shutdown
Компьютер бүрмөсөн унтарна. Windows-ыг төгсгөнө.

Restart
Windows-ийг дахин эхнээс нь ачаална.

Restart in MS-DOS mode
Windows-ийг төгсгөн DOS горим руу орж ирдэг.
(ctrl+alt+del)
Компьютерын үндсэн үйлдлүүд

DOS нь Windows-ын өмнөх хувилбар бөгөөд түүний
командууд нь Windows-той таардаг.
- DOS-с Windows руу шилжиж болно. үүний тулд
командын мөрөнд дараах командыг өгнө.
 Win

Үүний дараа Windows ачаалагдаж эхэлнэ. Мөн Windows-с
DOS ын орчинд ажиллаж болно. Үүний тулд дараах
командыг өгнө.
-Start->Programs->MS-DOS Prompt

Windows руугаа шилжихдээ
-Exit
DOS-ийн командуудаас

cd..
тухайн хавтаснаас гарах

cd tttt
tttt хавтас руу орох

Dir
тухайн хавтасны бүх файл, хавтасны
мэдээллийг жагсаалт хэлбэрээр гаргана

Dir/w
тухайн хавтасны бүх файл, хавтасны
нэрсийг нэг дэлгэцэнд багтаан гаргана
Системийн мэдээлэл My computer Properties
Үйлдлийн систем /Operation system/
 Компьютерыг эхлүүлдэг програм Boot-ыг уншиж дууссаны дараа
үйлдлийн систем ачааллаж бусад хэрэглээний програмыг
ажиллуулах гол үүргийг гүйцэтгэдэг. Үйлдлийн систем нь санах ой
руу ачаалагддаг бөгөөд компьютерын хүчин чадлыг зохицуулж,
хуваарилахаас гадна компьютерын гараас өгөгдсөн командыг дэлгэц
рүү илгээх, дискэн дээр файл болон директоруудыг хадгалах мөн
дагалдах төхөөрөмжүүд болох принтер, хулгана, уян болон хатуу
дискний ажиллагааг хянадаг.
 Мөн
үйлдлийн систем нь бусдын хийж буй үйлдэлд
нөлөөлөхгүйгээр систем рүү олон хэрэглэгч зэрэг хандаж чадахуйц
нөхцлийг олгож, ачааллыг нь зохицуулж өгөхөөс гадна системийн
нууцлал нь маш сайн хийгдсэн байдаг.
Үйлдлийн системийг доорх төрлүүдээр ангилдаг:
 Multitasking- үйлдлийн систем олон төрлийн програмуудыг нэгэн зэрэг
ажиллуулахад аль програм нь ямар горимоор хэдий хэрийн хугацаанд
ажиллахыг зохицуулах боломж
 Multiuser- Нэгэн зэрэг олон хэрэглэгч хандаж ажиллах. Зарим үйлдлийн
систем нь мянга мянган хэрэглэгч зэрэг хандаж чадахуйц боломжтой
байдаг.
 Multiprocessing – Нэгээс дээш тооны процессорыг нэгтгэсэн хүчин
чадал бүхий үйлдэлтэй процессорыг хэлнэ.
 Multithreading – Нэг програм дээр олон талаас нь зэрэг ажиллах
боломж.
Үйлдлийн системүүдийн төрөл:
DOS
Linux
Windows
MacOS
OS/2
SunOS
Unix
PalmOS
Үйлдлийн систем
 Windows үйлдлийн систем нь компьютерын дотоод үйл
ажиллагааг хангах зориулалттай, мөн компьютер дээр ажиллах
бусад програм хангамжийг зохицуулан ажилладаг системийн
програм хангамж юм.
 1981 онд анх MS DOS 1.0 хувилбар гарснаар үүссэн гэж үздэг.
 1983 онд MS DOS 2.0 хувилбарыг PC-д зориулан гаргасан нь
хатуу дисктэй харилцан ажиллах чадвартай болсон.
 1984 онд гарсан MS DOS 3.2 хувилбар нь уян дисктэй ажиллах
чадвартай болсон. MS DOS 3.2 хувилбар нь 3.5 inch– ийн уян
дисктэй ажиллах чадвартай болсон.
Үйлдлийн систем
Windows 1.0
Windows 1.0 1985 оны 11-р сарын 20-д гарсан.
CGA/Hercules/EGA (илүү нийцэж ажиллана)
Шаардлага:
 MS-DOS 2.0
 256 KB Ram
 хоёр талтай буюу double-sided disk drives эсвэл hard
drive
Windows 2.10
Windows 2.1 нь 1988 оны 5-р сарын 27-нд албан ёсоор
зарлагджээ.
Шаардлага:
MS-DOS version 3.0 түүнээс хойших
512 Kb RAM
Нэг уян диск эсвэл хатуу диск
График кард
Туслах чанарын хулгана
Үйлдлийн систем
 Windows 3.1x
Энэ хувилбар нь 1992-1994 оны хооронд албан
ёсоор гарсан.
Шаардлага:
 Intel 80286 процессортой байх ёстой
 20001 MB буюу түүнээс илүү их санах ойтой.
 Дискийн багтаамж 6.5 МВ байсан ч 9 MB-г
санал болгож байжээ.
Windows 95
Windows 95 бол 1995 оны 8 сарын 24-нд гарсан. Энэ
үйлдлийн системийн хувьд хэрэглэгчийн интерфэйс
илүү сайн боловсронгуй болсон. Энэ хувилбарыг
суулгахын тулд системийн шаардлага буюу
компьютерын үзүүлэлт нь:
Intel 80386 DX CPU-тэй байх
Системийн RAM нь 4 MB байх
Хатуу дискийн хэмжээ нь 50 MB
Үйлдлийн систем
 Windows 98
1998 оны 6-р сарын 25-нд энэ хувилбар
гарсан. Манайд хамгийн их нийтлэг
ашиглагдаж эхэлсэн үйлдлийн систем юм.
 Системийн шаардлага нь:
 486DX-2/66 MHz буюу түүнээс дээш
процессор (Pentium процессор бол бүр
сайн)
 16 MB-ийн RAM (24MB ч байж болно)
 Хамгийн багадаа 500 MB-ийн хатуу
дисктэй
 VGA буюу түүнээс дээш нягтрал бүхий
монитортой higher resolution monitor
 CD-ROM болон DVD-Rom драйвертай
 Маузтай
Үйлдлийн систем
 Windows 2000
Windows 2000 нь 2000 оны 2-р сарын 17-нд
зарлагджээ. Энэ нь дотроо гурван өөр
шаардлага бүхий гурван өөр систем байсан
юм. Энэхүү үйлдлийн систем нь гол давуу тал
нь зарим нэг шинэ боломжуудыг хэрэглэгчдэд
олгосон билээ. Жишээ нь,
Windows Desktop Update, Internet Explorer 5
болон Outlook Express-ийг шинээр
хэрэглэгчдэд танилцуулсан юм.




Windows 2000 Professional
133 MHz ба түүнээс дээш CPU
32 MB-ийн RAM (64 MB)
700 megabytes хатуу дискийн
зай space (2 GB )




Windows 2000 Server/Advanced Server
133 MHz CPU
Хамгийн багадаа 256 MB-ийн RAM
Хатуу дискийн зай 2 GB
Үйлдлийн систем
 Windows Me
2000 оныхоо 9-р сарын 24-нд энэ
хувилбар зарлагдсан юм. Энэ хувилбар
нэг их урт хугацаанд байгаагүй, бараг
нэг жил орчмын хугацаанд л байсан
бөгөөд тун удалгүй дараачийн
хувилбар болох XP гарчээ.
 150 MHz Pentium процессор
 320 MB хатуу дискийн зай
 32 MB RAM
Үйлдлийн систем
 Windows XP
Өмнөх хувилбараасаа ердөө жил ч
хүрэхгүй хугацаанд буюу 2001 оны
10-р сарын 25-нд Windows XP
гарсан юм.
 233 MHz процессор
 63 MB RAM
 Хатуу дискийн сул зай 1.5 GB
байх ёстой
 Super VGA video adapter ба
монитор
 CD-ROM drive буюу DVD drive
Үйлдлийн систем
 Windows Vista
2007 оны 1-р сарын 30-нд олон нийтэд
зарлагдсан үйлдлийн систем бол
Windows Vista юм. Системийн
шаардлагын тухайд хамгийн их
шүүмжлэгдсэн нь энэхүү систем байлаа.
Vista-г суулгахын тулд хүчин чадал
үзүүлэлт нилээн сайн байх ёстой болсон.






Vista Capable
800 MHz процессор
512 MB RAM
32 MB график санах ой
20 GB хатуу дискийн багтаамж
Хатуу дискийн сул зай 15 GB






Vista Premium Ready
1.0 GHz процессор
1 GB RAM
128 MB График санах ой
40 GB hard disk багтаамж
15 GB хатуу дискийн сул зай
Үйлдлийн систем
 2009/10/22
 1 gigahertz (GHz) or faster 32-bit
(x86) or 64-bit (x64) processor
 1 gigabyte (GB) RAM (32-bit) or
2 GB RAM (64-bit)
 16 GB available hard disk space
(32-bit) or 20 GB (64-bit)
Үйлдлийн систем
 2012/10/26
 Processor: 1 gigahertz (GHz) or
faster with support for PAE, NX,
and SSE2 (more info)
 RAM: 1 gigabyte (GB) (32-bit) or
2 GB (64-bit)
 Hard disk space: 16 GB (32-bit)
or 20 GB (64-bit)
32bit vs 64bit processor & OS
 32bit processor support
 64 bit OS not
up to 3.25GB RAM
 64bit processor support
up to 1 billion gigabytes.
 The 64bit processor
gives more greater
performance then 32bit
Processor.
compatible with 32 bit
processor.
 32 bit OS compatible
with 64 bit processor.
 64 bit processor -> 32
bit OS-> not effective
Types of OS
Үйлдлийн систем
 Түгээмэл 4 тархацын хувьд
 Fedora
 CentOS
 Ubuntu
 Debian
Үйлдлийн систем
Windows үйлдлийн системийн давуу тал:
 Microsoft Windows –ийн бусад үйлдлийн системээс ялгарах
хамгийн чухал давуу тал нь түүний “хэрэглэхэд хялбар”
байдал нь юм. Ашиглахад ямар нэгэн системийн нарийн
мэдлэг шаардлагагүй.
 Бусад техник төхөөрөмжүүдтэй хамгийн сайн зохицох
чадвартай. Өөрөөр хэлбэл ямарч төхөөрөмжийн Windows
орчны програм нь хялбархан олддог.
 Одоогоор зохиогдоод байгаа програм хангамжийн дийлэнх
хэсэг нь мөн л Windows-т зориулагдсан байдаг. Энэ нь
Windows-ийг ашиглавал их өргөн хүрээтэй ажиллаж чадна
гэсэн үг.
 Жил болгон сайжруулсан хувилбар нь гарч байдаг.
Windows үйлдлийн системийн сул тал:
 Хамгийн сул тал бол түүний хамгаалалтын (Security) асуудал
байдаг. Хэрэв сүлжээнд чухал өгөгдлийг холбон ашиглах бол
Windows-ийг ашиглах нь огт тохиромжгүй. Учир нь хакерууд
түүнд төвөггүй нэвтэрч өгөгдлийг нь хулгайлж чадна.
Хэдийгээр тийм боловч сүүлийн үеийн хувилбаруудад
хамгаалалтын асуудлыг тусган үзэхийг оролдож байгаа
бөгөөд тухайлбал Windows NT хувилбар нь арай дөнгүүр
болжээ гэж мэргэжилтнүүд үздэг. Хамгаалалтын асуудал дээр
UNIX төрлийн системүүд сайн байдаг байна.
 Тусгай зориулалтын системээр ашиглагдах боломж муу
байдаг. Өөрөөр хэлбэл мэргэжлийн компьютер график, видео
хийхэд ихэвчлэн IRIX мэт өөр системийг ашигладаг.
Start цэс
Start button
Start цэс рүү хандах дараах аргууд байна.
• Ctrl+Esc
• (Win logo)
Taskbar
Quick
Launch Toolbar
Taskbar-ийн тохиргоо
• Lock the taskbar
• Auto-hide the taskbar
• Keep the taskbar on top of other
• Group similar taskbar buttons
• Show Quick Launch
• Show the clock
• Hide inactive icons
Öîíõòîé àæèëëàõ ìýäýãäýõ¿¿í
Öîíõ áîë Windows-èéí ìýäýýëëèéã õàðóóëàõ ¿íäñýí àðãà þì. Öîíõíû дîòîð òåêñò,
çóðàã, ôаéëóóä ãýõ ìýò ÿìàð ÷ òºðëèéí ìýäýýëýë áàéæ áîëíî.
Öîíõíû á¿òýö
Title bar áóþó
Ãàð÷èãèéí ìºð
Menu bar áóþó
Öýñèéí ìºð
Ç¿¿í öîíõ
Áàðóóí öîíõ
Цэс
Öýñ íü òîäîðõîé íýã ¿éëäëýýð ãàð÷ èðäýã áºãººä íýã òºðëèéí
ìýäýýëë¿¿äèéã áàãöëàí õàäãàëñàí áàéäàã.
Öýñíýýñ êîìàíä ñîíãîõ:
 Alt+äîîãóóð çóðààñòàé ¿ñãèéí õàìò
Æèøýý íü:
 File = Alt+F
 Edit = Alt+E
 View = Alt+V
 Tools = Alt+T
 Help = Alt+H
Цонх удирдах
Öîíõ èäýâõèòýé áàéõ ¿åä Alt+Spacebar òîâ÷íû òóñëàìæòàéãààð óäèðäàõ
öýñ ãàðãàíà
Restore- Цîíõûã äóíäàæ õýìæýýíä
àâàà÷èõ
Move- Öîíõûã 纺õ
Size- Öîíõíû õýìæýýã ººð÷ëºõ
Minimize- Öîíõ õóðààõ
Maximize- Öîíõûã õàìãèéí òîì
õýìæýýíä õ¿ðãýõ
Close- Öîíõ õààõ
Цонхтой ажиллах командуудын товчны
комбинац
 Restore
 Move
 Size
 Minimize
 Maximize
 Close
 Öîíõ õîîðîíä øèëæèõ
 Идэвхтэй цонхнуудыг зэрэг буулгах
Alt-spacebar+r
Alt+spacebar+m
Alt+spacebar+s
Alt+spacebar+n
Alt+spacebar+x
Alt+F4
Alt+Tab
Win logo+D
Файл
 Ямар ч үйлдлийн системд өгөгдлийг хадгалах үндсэн арга
бол файл юм. Энэ бол мэдээллийг агуулах хайрцаг гэсэн үг.
Доторх мэдээллийн төрлөөсөө хамааран файлын олон
төрөл байдаг.
 Windows-т файлыг тодорхойлох гурван тодорхойлогч
байдаг. Нэр, өргөтгөл, icon. Нэр нь 256 тэмдэгт хүртэл
урттай үг өгүүлбэр байж болно. Харин өргөтгөл нь
түүнийг ямар төрлийн файл болохыг харуулна.
 Icon нь мөн ямар төрлийн файл болохыг зургаар үзүүлсэн
хэлбэр юм.
Файлын үндсэн төрлүүд
 Програмын файлууд
 Тохиргооны файл
 Зургын файлууд
 Дүрс бичлэгийн файлууд
 Дууны файлууд
 Баримт бичиг
 Интернетийн файлууд
 Шахагдсан файлууд
 Програмчлалын хэлний файлууд
com, exe, bat
sys, ini, inf
bmp, jpg, gif, pcx
avi, mpg, mpe
mp3, wav, mid
doc, xls, ppt, pdf
htm, cla, php, asp
arj, zip, rar, tgz
cpp, pas, bas,mdb
Анхаарал тавьсанд баярлалаа