Transcript PPP a koncesja na roboty budowlane

SEMINARIUM
Rekompensata i studium wykonalności
w kontekście działania 4.1. –
gospodarka odpadami
Wrocław 24 października 2011
Rafał Szporko
DS Consulting
PLAN SEMINARIUM
2
O czym będziemy mówić?
PLAN SEMINARIUM (I)



Przegląd dokumentów dot. tematu (aktów
prawnych, wytycznych itp.)
Wprowadzenie do zagadnień oceny efektywności
projektów inwestycyjnych
Studium wykonalności z zakresu gospodarki
odpadami – najważniejsze elementy
3
PLAN SEMINARIUM (II)

Pomoc publiczna w projektach odpadowych – identyfikacja i
ocena wysokości form pomocy




Umowa wykonawcza i rekompensata





Legalizacja pomocy publicznej w gospodarce odpadowej – wytyczne MRR w
zakresie zasad dofinansowania z programów operacyjnych podmiotów
realizujących obowiązek świadczenia usług w ramach zadań własnych JST w
gospodarce odpadami
Formy przysporzenia występujące w projektach odpadowych
Obliczanie wysokości rekompensaty - Przykłady kalkulacji ekwiwalentu dotacji
brutto pomocy udzielanej w różnych formach
Wymagane elementy umów wykonawczych
Mechanizmy określenia wysokości rekompensaty i jej kontroli
Zagadnienia dyskusyjne
Przykład analizy finansowej ZZO z wyliczeniem wysokości rekompensaty
Konsekwencje nowej ustawa o utrzymaniu czystości i
porządku w gminie
4
PRZEGLĄD DOKUMENTÓW
DOTYCZĄCYCH TEMATU
5
Spis lektur obowiązkowych
ANALIZA FINANSOWA I EKONOMICZNA DOKUMENTY



POLSKA - Wytyczne do przygotowania inwestycji w zakresie
środowiska współfinansowanych przez Fundusz Spójności i
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w latach 20072013 (JASPERS)
Wytyczne w zakresie wybranych zagadnień związanych z
przygotowywaniem projektów inwestycyjnych w tym
generujących dochód (MRR, styczeń 2009)
Metodologia opracowania studium wykonalności – analiza
ekonomiczno-finansowa na potrzeby RPO WD 2007-2013
(03.03.2010)
6
POMOC PUBLICZNA I REKOMPENSATA
–
DOKUMENTY (I)




Decyzja Komisji z dnia 28 listopada 2005 r. w sprawie stosowania art. 86 ust.
2 Traktatu WE do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu
świadczenia usług publicznych, przyznawanej przedsiębiorstwom
zobowiązanym do zarządzania usługami świadczonymi w ogólnym interesie
gospodarczym
Wytyczne w zakresie zasad dofinansowania z programów operacyjnych
podmiotów realizujących obowiązek świadczenia usług publicznych w ramach
zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego w gospodarce odpadami,
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 2 marca 2010 r. (Wytyczne
MRR)
Najczęściej zadawane pytania dotyczące Wytycznych Ministra Rozwoju
Regionalnego (lipiec 2010 r.)
Podstawowe elementy umowy o świadczenie usług publicznych (umowy
wykonawczej) w zakresie gospodarki odpadami komunalnym (lipiec 2010 r.)
7
POMOC PUBLICZNA I REKOMPENSATA
DOKUMENTY (II)



–
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie
szczegółowego sposobu obliczania wartości pomocy publicznej udzielanej
w różnych formach, Dz.U. Nr 194, poz. 1983 z późn. zm.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2008 r. w sprawie
sprawozdań o udzielonej pomocy publicznej, informacji o nieudzieleniu
takiej pomocy oraz sprawozdań o zaległościach przedsiębiorców we
wpłatach we wpłatach świadczeń należnych na rzecz sektora finansów
publicznych, Dz. U. Nr 153, poz. 952 z późn. zm.
Komunikat Komisji Europejskiej w sprawie zmiany metody ustalania
stóp referencyjnych i dyskontowych (Dz. U. C 14 z 19.1.2008, str. 6)
(Komunikat KE)
8
WPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ
OCENY EFEKTYWNOŚCI
PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH
9
Kiedy projekt jest opłacalny a kiedy uzasadniony
ekonomicznie?
WPROWADZENIE DO ZASAD OBLICZANIA
EFEKTYWNOŚCI FINANSOWEJ I LUKI W FINANSOWANIU
PROJEKT 1
PROJEKT 2
Który projekt jest lepszy?
10
DYSKONTOWANIE

zdyskontowanie przyszłych strumieni
pieniężnych oznacza sprowadzenie ich do
aktualnej wartości uwzględniając określoną
stopę dyskontową
1
Kd  Kp 
d n
(1 
)
100
gdzie:
Kd – aktualna wartość przyszłej
płatności
d – stopa dyskontowa
n – liczba okresów
Kp – suma przyszłej wartości po
upływie n okresów
11
DYSKONTOWE MIARY OCENY PROJEKTU

Na bazie rachunku dyskontowego stworzone
zostały tzw. dyskontowe miary oceny projektów
inwestycyjnych:
NPV (zaktualizowana wartość netto – net present
value)
 IRR (wewnętrzna stopa zwrotu – internal rate of
return)
 B/C (Wskaźnik Przychody / Koszty)

12
ZAKTUALIZOWANA WARTOŚĆ NETTO (NPV)
– suma bieżących wartości wszystkich przyszłych
przepływów gotówkowych.
T
NPV 
NBt


t
t 1 (1  r )
NPV 
NB1
NB 2
NB 3
NBT



...


1
2
3
T
(1  r )
(1  r )
(1  r )
(1  r )
NBt – różnica pomiędzy przychodami a kosztami w
okresie t , r – stopa dyskontowa.
13
WEWNĘTRZNA STOPA ZWROTU (IRR)
Maksymalna stopa dyskontowa przy której projekt
będzie do zaakceptowania (opłacalny).
 Stopa przy której przepływy gotówkowe dają zerową
wartość NPV.

NPV  0 
NB1
NB 2
NB 3
NBT



...

0
1
2
3
T
(1  r*) (1  r*) (1  r*)
(1  r*)

NBt – różnica pomiędzy przychodami a kosztami w
okresie t, r – IRR.
14
WSKAŹNIK PRZYCHODY / KOSZTY (B/C)

Bierzemy pod uwagę sumę zdyskontowanych
korzyści oraz kosztów (w okresie projekcji) a nie
absolutne wartości korzyści.
T
Bt

t
B
NPV ( Bt )
(1  r )

 t T1
Ct
C
NPV (Ct )

t
t 1 (1  r )
Bt - przychody w okresie t,
 Ct - koszty w okresie t
 r - stopa dyskontowa

15
KRYTERIA WYBORU PROJEKTU




NPV dodatnie (większe od zera) oznacza, że przychody
wygenerowane przez projekt są większe niż wydatki/koszty
– projekt jest wykonalny, do zaakceptowania
Jeżeli projekt ma IRR większą niż stopa dyskontowa,
która pokrywa koszt kapitału utraconych korzyści, projekt
należy uznać za atrakcyjny.
Wskaźnik B/C większy od jedności – zdyskontowane
przychody z projektu przewyższają zdyskontowane koszty –
projekt jest efektywny finansowo.
W projektach infrastrukturalnych kryteria te odnoszą się do
wskaźników ekonomicznych. Finansowo projekty te mogą
być nierentowne.
16
STUDIUM WYKONALNOŚCI
17
z zakresu gospodarki odpadami
ETAPY OCENY WYKONALNOŚCI PROJEKTÓW
INWESTYCYJNYCH
Faza
1
2
3
4
Zakres analiz
Definiowane
problemów
i warunków brzegowych
Analizy wielokryterialne
Analizy wykonalności
wybranych wariantów
(techniczne.
Organizacyjne,
marketingowe,
środowiskowe, finansowe,
ekonomiczne)
Szczegółowa analiza
wybranego wariantu
Projekt techniczny dla
wybranego wariantu
Zakres Wariantów
Duża liczba możliwych rozwiązań
– wariantów projektu
Proces decyzyjny
Wstępne SW
Kilka możliwych wariantów
projektu w tym
wariant inwestycyjny
Studium
Wykonalności
Jeden wariant
projektu
Dokumentacja
techniczna
18
UKŁAD RAMOWY STUDIUM WYKONALNOŚCI
Definicja celów projektu,
 Identyfikacja projektu
 Analiza wykonalności i rozwiązań alternatywnych
 Analiza finansowa
 Analiza kosztów i korzyści
 Analiza wrażliwości i ryzyka

Metodologia opracowania studium
wykonalności – analiza ekonomicznofinansowa na potrzeby RPO WD 20072013 (03.03.2010)
19
ANALIZA FINANSOWA - CELE
analiza mająca na celu:
 ustalenie wartości wskaźników
efektywności finansowej projektu,
 weryfikację trwałości finansowej projektu oraz
 ustalenie właściwego (maksymalnego)
dofinansowania z funduszy UE.
20
ANALIZA FINANSOWA - PODEJŚCIE


Dokonywana jest ona zazwyczaj z punktu
widzenia właściciela infrastruktury. W
przypadku, gdy właściciel i operator (np.
infrastruktury) są odrębnymi podmiotami,
można zastosować skonsolidowaną metodę
analizy.
W analizie finansowej, w celu ustalenia
wskaźników efektywności finansowej oraz
wyliczenia luki w finansowaniu, stosuje się
metodę zdyskontowanego przepływu środków
pieniężnych (DCF).
Wpływy
Właściciel
Operator
Wypływy
21
OPRACOWANIE ANALIZY FINANSOWEJ
ROZDZIAŁ 7.2. WYTYCZNYCH
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Określenie założeń dla analizy finansowej.
Zestawienie przepływów pieniężnych projektu, w tym planu
inwestycyjnego projektu.
Ustalenie poziomu dofinansowania projektu z funduszy UE.
Określenie źródeł finansowania projektu (montaż finansowy)
Ustalenie wartości wskaźników efektywności finansowej
projektu.
Weryfikacja finansowej trwałości.
22
METODYKA PRZEPROWADZENIA
ANALIZY FINANSOWEJ
ROZDZIAŁ 7.3. WYTYCZNYCH

Metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych –
analiza DCF (Discounted Cash Flow) bierze pod uwagę:
 Podejście skonsolidowane (gdy właściciel
infrastruktury i operator to inne podmioty)
 wyłącznie rzeczywiste przepływy pieniężne
(+ewentualne nakłady niepieniężne)
 ujęcie przepływów pieniężnych w momencie ich
ponoszenia
 uwzględnia wartość rezydualną
 uwzględnia wartość pieniądza w czasie
23
ZAŁOŻENIA DO ANALIZY
FINANSOWEJ
ROZDZIAŁ 7.4. WYTYCZNYCH






Ceny nominalne jak i realne
ceny brutto lub ceny netto (gdy VAT nie stanowi wydatku
kwalifikowalnego)
Scenariusze makroekonomiczne: podstawowy i
pesymistyczny z Wariantów Rozwoju Gospodarczego
Polski (MG)
finansowa stopa dyskontowa: 8% (ceny nominalne), 5%
(ceny stałe) lub wyższa dla projektów PPP
okres objęty analizą – okres życia ekonomicznego projektu
(dla odpadów przyjęto 15 lat)
okres amortyzacji – ekonomicznie uzasadniony okres
użytkowania
24
METODY ANALIZY FINANSOWEJ W ZALEŻNOŚCI
OD KATEGORII INWESTYCJI
ROZDZIAŁ 7.5. WYTYCZNYCH
a) Czy możliwe jest oddzielenie strumienia przychodów
inwestycyjnych od ogólnego
strumienia przychodów beneficjenta?
b) Czy możliwe jest oddzielenie strumienia kosztów operacyjnych i
nakładów związanych z inwestycją od ogólnego strumienia kosztów
operacyjnych i nakładów beneficjenta?
TAK
Metoda Standardowa
(analiza przepływów dla samego
Projektu)
NIE
przynajmniej na
jedno pytanie
Metoda Złożona
(model przyrostowy (różnicowy))
25
METODA STANDARDOWA
ROZDZIAŁ 7.5. WYTYCZNYCH



ZASTOSOWANIE: inwestycje, dla których możliwe jest
oddzielenie przepływów pieniężnych projektu od
przepływów ogólnych beneficjenta.
Projekty w formule PROJECT FINANCE
Do określenia prognozy obejmujące:
 wydatki, tj. nakłady inwestycyjne projektu
współfinansowanego ze środków UE, nakłady
odtworzeniowe w ramach ww. projektu, zmiany w
kapitale obrotowym netto oraz koszty działalności
operacyjnej,
 przychody generowane przez projekt.
26
METODA ZŁOŻONA
ROZDZIAŁ 7.5. WYTYCZNYCH



ZASTOSOWANIE: inwestycje, dla których niemożliwe
jest rozdzielenie przepływów pieniężnych projektu od
ogólnych przepływów pieniężnych beneficjenta
Analiza finansowa prowadzona metodą złożoną opiera
się na różnicowym modelu finansowym
Dwa podejścia:
 Podmiot z Projektem minus podmiot bez Projektu
(branże regulowane w tym odpady)
 Działalność z Projektem minus działalność bez
Projektu
27
METODA ZŁOŻONA
ROZDZIAŁ 7.5. WYTYCZNYCH
Podmiot / działalność gospodarcza
„Z PROJEKTEM”

Nakłady inwestycyjne:









nakłady inwestycyjne na projekt UE
inne nakłady inwestycyjne

inne nakłady inwestycyjne
Nakłady odtworzeniowe:

nakłady odtworzeniowe na projekt UE,
nakłady odtworzeniowe innych inwestycji
nakłady odtworzeniowe istniejących
aktywów
Koszty operacyjne
Przychody
Zmiany w kapitale obrotowym
Nakłady inwestycyjne:

Nakłady odtworzeniowe:

Podmiot / działalność gospodarcza
„BEZ PROJEKTU”

nakłady odtworzeniowe innych
inwestycji
nakłady odtworzeniowe
istniejących aktywów

Koszty operacyjne

Przychody

Zmiany w kapitale obrotowym
Wariant
Różnicowy
28
ZAGADNIENIA W ANALIZIE FINANSOWEJ










Koszty inwestycyjne
Harmonogram amortyzacji
Wartość rezydualna
Koszty działalności operacyjnej
Przychody operacyjne
Kapitał obrotowy
Obliczanie dofinansowania
Harmonogram spłaty pożyczki/kredytu
Efektywność finansowa i trwałość projektu
Sprawozdania finansowe (rachunek zysków i strat,
bilans, rachunek przepływów pieniężnych)
29
KOSZTY INWESTYCYJNE – KATEGORIE WE
WNIOSKU O DOFINANSOWANIE

Opłaty za planowanie/projekt

Zakup gruntów

Budynki i budowa

Zakłady i maszyny

Nieprzewidziane wydatki

Pomoc techniczna (JRP)

Podanie do wiadomości (promocja)

Nadzór podczas realizacji budowy
Nakłady inwestycyjne – wydatki ponoszone w związku z
realizacją projektu do momentu oddania powstałego majątku
do użytkowania
30
KOSZTY PROJEKTU
ZAGADNIENIA



– POZOSTAŁE
Całkowity koszt projektu – nakłady inwestycyjne
powiększone o ewentualne rezerwy, VAT
Rozliczenie kosztów pośrednich (koszty nadzoru,
finansowe etc.)
Harmonogram projektu
2008
rok
kwartał I kw
II kw III kw IV kw
2009
I kw
II kw
2010
III kw
IV kw
I kw
II kw
2011
III kw
IV kw
I kw
II kw
III kw
2012
IV kw
I kw
II kw
III kw
IV kw
Badania morfologiczne
Przygotowanie SW oraz SIWZ
Podjęcie uchwał przez R. Gmin
1 1 1
1 1
Zmiany w statucie EKOGOK
1 1
uzyskanie decyzji środowiskowych
1 1 1 1 1
Powołanie JRP
1
Powołanie MAO
1
Promesa na pożyczkę WFOŚiGW
1
Złożenie wniosku o dofinansowanie
1
Procedura konkursowa
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
Umowa o dofinansowanie
1
Przetarg na kontrakt 7 (Inżynier projektu) oraz kontrakt 6 (Promocja)
2 2 2
Przetargi na kontrakty 1, 2, 3 (etap II) 4, 5, 6
Przetarg na kontrakt 3 (etap I)
2 2 2
2 2 2
Kontrakt 1: Cześć mechaniczna MBP (…)
3 3 3 3 3 3 3 3 4 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5 5
Kontrakt 2: Część biologiczna MBP
Kontrakt 3: Stacja przeładunkowa (Wąwolnica)
3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5 5 5
3 3 3 4
1 1
3 3 3 3 3 3 4 1 1 1 1 1 1 1
Kontrakt 4: Budowa instalacji (…) w Sulęcinie
3 3 3 3 3 3 4 1 1 1 1
Kontrakt 5: Zakup pojemników na zbiórkę selektywną
1 1
Kontrakt 6: Promocja i edukacja ekologiczna
Kontrakt 7: Inżynier Projektu
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
Rozliczenie projektu
JRP
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
procedura przetargowa
pozwolenie na budowę
projektowanie
realizacja zadania
rozruch
31
ZAGADNIENIE KWALIFIKOWALNOŚCI
KOSZTÓW


Wydatek kwalifikowalny to wydatek lub koszt poniesiony przez
Beneficjenta (lub podmiot upoważniony do ponoszenia wydatków
kwalifikowalnych wskazany w umowie o dofinansowanie) w
związku realizacją projektu, zgodnie z zasadami obowiązującymi
w Wytycznych, który kwalifikuje się do refundacji ze środków
przeznaczonych na realizację programu operacyjnego w trybie
określonym w umowie o dofinansowanie
Zasady kwalifikowalności znajdują się w Krajowych wytycznych
dotyczących kwalifikowania wydatków w ramach funduszy
strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania
20007-2013 oraz wytycznych dotyczących kwalifikowalności
wydatków w ramach poszczególnych programów operacyjnych
32
AMORTYZACJA
Równowartość zużycia składników majątku trwałego
zaliczana w koszty działalności, obliczona zgodnie z
obowiązującymi w tym zakresie przepisami
 Cel odpisów amortyzacyjnych:

Odtworzenia majątku,
 Spłata zobowiązań


Wpływ amortyzacji na dofinansowanie:
Poprzez wartość rezydualną
 Poprzez przychody – gdy stosujemy zasadę pokrycia
wszelkich kosztów

33
WARTOŚĆ REZYDUALNA


Wartość rezydualna nie powinna być niższa niż
wartość księgowa netto aktywów Projektu UE i
związanych z nim inwestycji odtworzeniowych
Wartość rezydualna jest uwzględniana w liczeniu
dofinansowania i we wskaźnikach efektywności
projektu
34
KOSZTY DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ
NA CO ZWRÓCIĆ UWAGĘ?
Poziom kosztów ponoszonych dotychczasowo jako
punkt wyjścia
 Wpływ dokonywanych inwestycji na pozycje kosztów
 Koszty stałe i zmienne (zależne od poziomu usług)
 Zależność opłat środowiskowych od technologii
 Koszty monitoringu i rekultywacji kwater powinny
wynikać z harmonogramu ich wypełniania
 Amortyzacja nie powinna być brana pod uwagę przy
liczeniu luki finansowej i efektywności finansowej
inwestycji

35
PRZYCHODY OPERACYJNE
NA CO ZWRÓCIĆ UWAGĘ?




Rodzaje przychodów operacyjnych: z odbioru odpadów (opłata
na bramie) oraz z innych źródeł
Rozliczenie dotacji ujęte w pozostałych przychodach
operacyjnych
Zasada „zanieczyszczający płaci”(Polluter Pays Principle) jest
zachowana jeśli prognozowane przychody odpowiadają kosztom
funkcjonowania systemu (marża zysku na sprzedaży jest
dodatnia)
Zagadnienie ścieżki cenowej: „Scenariusz bez projektu"
powinien zakładać taką samą lub niższą marżę zysku na
sprzedaży niż „scenariusz z projektem”.
36
PRZYCHODY OPERACYJNE NA POTRZEBY
WYLICZENIA LUKI (I)
ZAGADNIENIE DOSTĘPNOŚCI CENOWEJ
Niesymetryczny rozkład dochodu gospodarstw
domowych – mediana jako miara średnia
 Określenie dochodu do dyspozycji wg metodyki
JASPERS (Wytyczne do przygotowania inwestycji w
zakresie środowiska)
 Określenie poziomu cen odpowiadającemu 0,75%
dochodu do dyspozycji (SPOD – sektorowy próg
obciążenia dochodów)
 Ceny muszą uwzględniać opłatę na bramie + cenę
pobieraną przez firmy transportujące odpady

37
PRZYCHODY OPERACYJNE NA POTRZEBY
WYLICZENIA LUKI (II)
ZAGADNIENIE DOSTĘPNOŚCI CENOWEJ
Dualizm cenowy: inna ścieżka cenowa dla potrzeb
wyliczenia luki finansowej, inna w projekcji
finansowej operatora
 Ograniczenie dostępnością cenową cen w wariancie z
Projektem; ceny w wariancie bez Projektu nie są
ograniczane

38
WYZNACZENIE POZIOMU
DOFINANSOWANIA (I)
METODYKA LUKI FINANSOWEJ



Projekty generujące dochód (przychód netto, dochód netto) zdyskontowane przychody projektu > zdyskontowane koszty
operacyjne projektu (bez względu na wielkość wartości
rezydualnej)
Metoda luki w finansowaniu gwarantuje, że projekt będzie
miał wystarczające zasoby finansowe na realizację oraz pozwala
uniknąć przyznania nienależnych korzyści odbiorcy pomocy, czyli
finansowania projektu w wysokości wyższej niż jest to konieczne.
Wskaźnik luki w finansowaniu – to ta część zdyskontowanych
nakładów inwestycyjnych na realizację projektu, która nie jest
pokryta sumą zdyskontowanych dochodów z projektu
39
WYZNACZENIE POZIOMU DOFINANSOWANIA (III)
PRZYKŁADOWA KALKULACJA
Lp.
Wartość
niezdyskontowana
PLN
Główne elementy i parametry
Wartość
dyskontowana w
PLN
1
Okres odniesienia (lata)
15
2
Finansowa stopa dyskontowa (%)
8%
3
Łączny koszt inwestycji (w PLN, Niedyskontowany)
4
Łączny koszt inwestycji (w PLN, dyskontowany)
5
Wartość rezydualna (w PLN, niedyskontowana)
6
Wartość rezydualna (w PLN, dyskontowana)
15 000 000
7
Dochody (w PLN, dyskontowane)
31 000 000
8
Koszty operacyjne (w PLN, dyskontowane)
25 000 000
9
Dochód netto = dochody - koszty operacyjne + wartość rezydualna (w PLN,
dyskontowany) = (7) - (8) + (6)
21 000 000
10
Wydatki kwalifikowane (art. 55 ust. 2) = koszt inwestycji - dochód netto (w
PLN, dyskontowane) = (4) - (9)
60 000 000
11
Luka w finansowaniu (%) = (10) / (4)
74,07%
Poziom dofinansowania
62,96%
100 000 000
81 000 000
49 000 000
40
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROJEKTU
MONTAŻ FINANSOWY




Przegląd i porównanie dostępnych instrumentów finansowych (form
finansowania);
Identyfikacja i dokonanie wyboru potencjalnych instytucji finansowych
uczestniczących w finansowaniu projektu inwestycyjnego;
Określenie proporcji środków pochodzących z różnych źródeł, z których
dany projekt będzie współfinansowany
Możliwe źródła:

środki własne,

finansowanie zwrotne (kredyt, pożyczka, emisja obligacji),

dotacje, granty,

partnerstwo publiczno-prywatne,

leasing.
41
HARMONOGRAM SPŁATY KREDYTU
250,000
200,000

Annuitet– łączna płatność
zawierająca zarówno odsetki
jak i kapitał jest stała w
okresie prognozy
150,000
100,000
50,000
0
1
2
3
4
5
6
rata kapitałowa

Równe raty kapitałowe –
łączna płatność zawierająca
zarówno odsetki jak i kapitał
będzie malała w okresie
prognozy
7
8
9
10
odsetki
250,000
200,000
150,000
100,000
50,000
0
1
2
3
4
5
rata kapitałowa
6
7
8
9
10
odsetki
42
PROJEKCJA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH

Rachunek zysków i strat
•

Przychody operacyjne
•
Koszty działalności operacyjnej
•
Pozostałe przychody/koszty operacyjne
•
Przychody/koszty finansowe
•
Zyski/straty nadzwyczajne
•
Zysk/strata brutto/netto
Rachunek przepływów pieniężnych
(Cash Flow)
•
•
•
•

Bilans

Przepływy z działalności
inwestycyjnej
Przepływy z działalności
finansowej
Stan środków pieniężnych na
koniec okresu
Aktywa

Aktywa trwałe

Aktywa obrotowe

Przepływy z działalności
operacyjnej
Pasywa

Kapitał własny

Zobowiązania i rezerwy
43
ANALIZA WSKAŹNIKOWA

Analiza płynności finansowej


Analiza rentowności




Wskaźnik bieżącej płynności (aktywa obrotowe / zobowiązania
krótkoterminowe)
Wskaźnik rentowności sprzedaży ( ROS = zysk netto / przychody ze
sprzedaży)
Wskaźnik rentowności majątku (ROA = zysk netto / aktywa)
Wskaźnik rentowności kapitałów (ROE = zysk netto / kapitały
własne)
Analiza zadłużenia


Wskaźnik ogólnego zadłużenia (zobowiązania i rezerwy / aktywa)
Wskaźnik pokrycia obsługi długu (WPOD)
44
EFEKTYWNOŚĆ FINANSOWA PROJEKTU (I)

Wskaźniki efektywności finansowej projektu:

FNPV/C - Finansowa zdyskontowana wartość netto inwestycji

FRR/C - Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji

FNPV/K - Finansowa zdyskontowana wartość netto kapitału

FRR/K - Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z kapitału
45
EFEKTYWNOŚĆ FINANSOWA PROJEKTU (II)

FNPV/C < 0

FRR/C < stopa dyskontowa



ZASADA - wartość FNPV/C mniejsza od zera a FRR/C mniejsza od
zastosowanej stopy dyskontowej (lub ujemna)
Wskaźniki FNPV/C i FRR/C liczy się bez dotacji i z dotacją
Projekt (bez uwzględnienia dotacji ma ujemny FNPV/C oraz posiada
niski lub ujemny wskaźnik FRR/C) staje się wykonalny finansowo (tzn.
wskaźnik FRR/C z uwzględnieniem dotacji jest na odpowiednim poziomie
– mieści się w przedziale 0%<FRR/C<stopa dyskontowa).
46
EFEKTYWNOŚĆ FINANSOWA PROJEKTU (III)





FNPV/K – suma zdyskontowanych strumieni pieniężnych netto wygenerowanych dla
beneficjenta w wyniku realizacji inwestycji. Pozwala ocenić rentowność zaangażowanych
środków krajowych.
FRR/K – stopa dyskontowa, przy której finansowa zdyskontowana wartość netto kapitału
równa jest zero
FNPV/K oraz FRR/K oblicza się dla „dużych projektów”
Projekt uznaje się za efektywny dla podmiotu realizującego jeśli FNPV/K jest większe od zera
(zdyskontowane wpływy przekraczają zdyskontowane wydatki).
Dla projektów współfinansowanych z funduszy UE FRR/K nie powinien przewyższać
stopy dyskontowej (celem uniknięcia nadmiernego zwrotu z projektu kosztem podatnika
unijnego).
47
ANALIZA TRWAŁOŚCI FINANSOWEJ




Analiza trwałości wykazuje, że zasoby finansowe na realizację
przedsięwzięcia zostały zapewnione i są wystarczające do
sfinansowania jego kosztów w fazie realizacji i eksploatacji.
Należy sprawdzić trwałość podmiotu odpowiedzialnego za
inwestycję, a nie jedynie samej inwestycji
Analiza przepływów pieniężnych powinna wskazywać, że
beneficjent / operator ma dodatnie skumulowane saldo
przepływów pieniężnych na koniec każdego roku wdrażania
inwestycji i jej eksploatacji.
Analiza wskaźnikowa jako element oceny trwałości finansowej:
w przypadku podmiotów publicznych objętych ustawą o finansach
publicznych stosunek długu do wykonanych dochodów ogółem nie
przekracza 60% (oraz nowy indywidualny wskaźnik zadłużenia).
 w przypadku spółek podlegających Kodeksowi spółek handlowych,
wskaźnik pokrycia obsługi długu jest nie 1,5 dla sektora odpadów
stałych.

48
ANALIZA EKONOMICZNA
RODZAJE PODEJŚĆ
Analiza
ekonomiczna
Analiza kosztów i
korzyści
Analiza
wielokryterialna
Analiza
efektywności
kosztowej
49
ANALIZA KOSZTÓW I KORZYŚCI
PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE W STOSUNKU DO ANALIZY FINANSOWEJ
Wyszczególnienie
Analiza finansowa
Analiza ekonomiczna
(CBA)
1. Punkt widzenia
Inwestor/ operator
społeczeństwo
2. Horyzont czasowy
15 lat (lub inny przyjęty) 15 lat (lub inny przyjęty)
3. Jednostka miary
PLN (EUR) – ceny stałe
lub zmienne
PLN (EUR) – ceny stałe,
ekonomiczne
4. Metodyka
Zdyskontowane
przepływy pieniężne
Zdyskontowane
przepływy pieniężne
5. Przepływy będące
podstawą oceny
Wyodrębnione wpływy i
wypływy dla Projektu
Korzyści i koszty
ekonomiczne projektu
6. Wskaźniki oceny
FNPV/C, FRR/C
FNPV/K, FRR/K
ENPV, ERR
50
ANALIZA KOSZTÓW I KORZYŚCI
PRZEJŚCIE OD ANALIZY FINANSOWEJ DO EKONOMICZNEJ
Przepływy netto w analizie
finansowej
Korekty o transfery fiskalne
Korekty o efekty zewnętrzne
Korekty cen



Np. podatek VAT do
nakładów inwestycyjnych
Np. Ograniczenie emisji CO2
do atmosfery
Np. uwzględnienie ceny
gruntu przeznaczonego na
cele inwestycji
Przepływy netto w analizie
ekonomicznej
51
ANALIZA EKONOMICZNA
WSKAŹNIKI EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ

ENPV - Ekonomiczna zdyskontowana wartość netto (różnica
ogółu zdyskontowanych korzyści i kosztów związanych z
inwestycją)
ENPV > 0

ERR - Ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu
(ekonomiczna stopa zwrotu z inwestycji)
ERR > stopa dyskontowa

BCR - stosunek zdyskontowanych korzyści do zdyskontowanych
kosztów generowanych przez projekt
BCR > 1
52
ANALIZA EFEKTYWNOŚCI KOSZTOWEJ
METODĄ DGC

dynamiczny koszt jednostkowy DGC (Dynamic Generation Cost) jest
równy cenie, która pozwala na uzyskanie zdyskontowanych przychodów
równych zdyskontowanym kosztom, a więc minimalnej cenie, która
powoduje, że przedsięwzięcie staje się rentowne.
gdzie:
 p EE - cena za jednostkę miary rezultatu;
 KIt - nakłady inwestycyjne poniesione w danym roku;
 KEt - koszty eksploatacyjne poniesione w danym roku;
 i - stopa dyskontowa;
 t -rok, przyjmuje wartości od 0 do n;
 EEt - miara rezultatu,
53
POMOC PUBLICZNA W
PROJEKTACH ODPADOWYCH
54
identyfikacja i ocena wysokości form pomocy
POJĘCIE POMOCY PUBLICZNEJ



Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Traktatach,
wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu
zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi
zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom
lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym
w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami
Członkowskimi (art. 107 ust. 1 TFUE)
Pomocą publiczną jest transfer zasobów, który można przypisać władzy
publicznej, o ile spełnia kumulatywnie następujące warunki:
1.
Skutkuje przysporzeniem na warunkach korzystniejszych niż rynkowe
2.
Jest selektywny
3.
Skutkuje zakłóceniem lub zagrożeniem zakłócenia konkurencji
4.
Wpływa na wymianę gospodarczą między krajami członkowskimi UE
Regułą jest zakaz udzielania pomocy publicznej!
55
SZCZEGÓLNE ZNACZENIE USŁUG
ŚWIADCZONYCH W OGÓLNYM INTERESIE
GOSPODARCZYM DLA FUNKCJONOWANIA


UE
Bez uszczerbku dla artykułu 4 Traktatu o Unii Europejskiej i artykułów 93, 106 i 107
niniejszego Traktatu oraz zważywszy na miejsce, jakie usługi świadczone w ogólnym interesie
gospodarczym zajmują wśród wspólnych wartości Unii, jak również ich znaczenie we
wspieraniu jej spójności społecznej i terytorialnej, Unia i Państwa Członkowskie, każde w
granicach swych kompetencji i w granicach stosowania Traktatów, zapewniają, aby te usługi
funkcjonowały na podstawie zasad i na warunkach, w szczególności gospodarczych i
finansowych, które pozwolą im wypełniać ich zadania. Parlament Europejski i Rada,
stanowiąc w drodze rozporządzeń zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą, ustanawiają te
zasady i określają te warunki, bez uszczerbku dla kompetencji, które Państwa Członkowskie
mają, w poszanowaniu Traktatów, do świadczenia, zlecania i finansowania takich usług (art.
14 TFUE).
Przedsiębiorstwa zobowiązane do zarządzania usługami świadczonymi w ogólnym interesie
gospodarczym lub mające charakter monopolu skarbowego podlegają normom Traktatów,
zwłaszcza regułom konkurencji, w granicach, w jakich ich stosowanie nie stanowi prawnej lub
faktycznej przeszkody w wykonywaniu poszczególnych zadań im powierzonych (art. 106 ust. 2
TFUE).
56
USŁUGI ŚWIADCZONE W OGÓLNYM
INTERESIE GOSPODARCZYM

Services of General Economic Interest (SGEI)

Brak jednolitej definicji

„Usługi o charakterze gospodarczym, które według państw
członkowskich UE lub Wspólnoty podlegają określonym
obowiązkom z tytułu świadczenia usług publicznych ze
względu na kryterium użyteczności publicznej”
(M. Cichowicz, W. Dzierżanowski, M. Stachowiak, M. Zasłona, Usługi użyteczności publicznej
a pomoc publiczna, s. 4)

Przykładowe sektory użyteczności publicznej: usługi
wodociągowo – kanalizacyjne, transport publiczny, usługi
pocztowe, sektor energetyczny, gospodarka odpadami
57
WYROK C-280/00 ALTMARK,
TZW. KRYTERIA ALTMARK

Rekompensata z tytułu świadczenia usług publicznych nie stanowi pomocy publicznej
w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE gdy:
1.
Przedsiębiorstwo beneficjent jest faktycznie zobowiązane do świadczenia usługi
użyteczności publicznej i zobowiązanie to jest w sposób jasny zdefiniowane,
2.
Parametry, w oparciu o które obliczane jest wynagrodzenie za wykonywane usługi
(rekompensata) są określone z góry w sposób obiektywny i przejrzysty
3.
Rekompensata nie przewyższa kwoty niezbędnej dla pokrycia całości lub części
kosztów związanych z wykonywaniem zobowiązania świadczenia usługi
użyteczności publicznej, uwzględniając związane z tym wykonywaniem usługi
przychody i rozsądny zysk jakiego przedsiębiorstwo może się spodziewać w związku
z wykonywanymi usługami – nie jest nadmierna,
4.
Wybór przedsiębiorstwa zobowiązanego do wykonywania usługi użyteczności
publicznej jest dokonywany w drodze przetargu publicznego – gdy tak się nie dzieje
poziom koniecznej rekompensaty powinien być określany w oparciu o analizę
kosztów, jakie poniosłoby prawidłowo zarządzane przedsiębiorstwo
58
PAKIET ALTMARK



Decyzja Komisji nr 2005/842/WE w sprawie stosowania art. 86 ust. 2
TWE do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia
usług publicznych przyznawanej niektórym przedsiębiorstwom, którym
zostało powierzone świadczenie usług w ogólnym interesie
gospodarczym
Wspólnotowe ramy prawne dotyczące pomocy państwa w formie
rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych
Dyrektywa Komisji 2005/81/WE nowelizująca dyrektywę Komisji
80/723/EWG z 25.06.1980 r. w sprawie przejrzystości stosunków
finansowych między państwami członkowskimi i przedsiębiorstwami
publicznymi, a także przejrzystości finansowej wewnątrz określonych
przedsiębiorstw
Cel: Kodyfikacja dotychczasowego orzecznictwa ETS i wprowadzenie
rozwiązań zwiększających stan pewności prawnej w sprawie SGEI
59
DECYZJA KOMISJI NR 2005/842/WE


Pomoc zgodna ze wspólnym rynkiem, nie podlega notyfikacji do KE, jeżeli:

Rekompensata została przyznana jedynie w celu zapewnienia świadczenia usług
stanowiących SGEI;

Operator został specjalnie zobowiązany przez organ publiczny do wykonywania
szczególnych SGEI – tzw. akt o charakterze władczym;

Określono szczegółowe warunków wyliczenia i sprawdzenia kwot rekompensaty;

Rekompensata nie przekracza kwoty koniecznej do pokrycia kosztów, przy uwzględnieniu
odpowiednich wpływów i rozsądnego zysku.
Decyzja dotyczy rekompensat przyznanych operatorom, którzy spełniają łącznie
poniższe przesłanki:

osiągającym średni roczny obrót przed opodatkowaniem, uwzględniający całą działalność
nie przekraczający 100 mln EUR w okresie dwóch lat obrotowych poprzedzających rok, w
którym powierzono im wykonywanie zadań z tytułu usług świadczonych w ogólnym
interesie gospodarczym i

otrzymującym rekompensatę roczną z tytułu usług, o których mowa w lit. a, nie
przekraczającą 30 mln EUR.
60
WSPÓLNOTOWE RAMY PRAWNE


Rekompensaty z tytułu świadczenia usług
publicznych, które stanowią pomoc państwa i nie
wchodzą w zakres decyzji nr 2005/842/WE
podlegają obowiązkowi notyfikacji do KE
Wspólnotowe ramy określają warunki konieczne
do zakwalifikowania pomocy państwa, jako
zgodnej z zasadami wspólnego rynku
61
WYTYCZNE MRR – KONCEPCJA SYSTEMU




Gospodarka odpadami jest zadaniem własnym samorządów
(gmin)
Gmina realizuje swoje zadania w formie samorządowego
zakładu budżetowego albo poprzez spółki komunalne, może
również powierzać wykonywanie zadań przedsiębiorcom
zewnętrznym w drodze umowy cywilnoprawnej
Dofinansowanie samorządowych projektów odpadowych
udzielane jest jako rekompensata z tytułu świadczenia
usług publicznych i:

nie stanowi pomocy publicznej, jeżeli spełnia kryteria Altmark
– nie podlega notyfikacji;

stanowi dozwoloną pomoc publiczną, jeżeli spełnia warunki
określone w Decyzji Komisji nr 2005/842/WE – nie podlega
notyfikacji.
Inne drogi legalizacji pomocy publicznej w gospodarce
odpadami - Regionalne Programy Operacyjne
62
ZAKŁAD BUDŻETOWY

Samodzielna realizacja zadania przez Gminę

Brak postępowania przetargowego, brak umów cywilnoprawnych

Nałożenie obowiązku świadczenia usług publicznych w drodze
aktu władczego – statutu


Cel: zaspokajanie potrzeb mieszkańców w zakresie określonego
zadania własnego jednostki samorządu terytorialnego poprzez
świadczenie usług publicznych w wykonaniu obowiązku służby
publicznej (konieczność stosownych nowelizacji)
Szczegółowe określenie zakresu nałożonego obowiązku w
Regulaminie w sposób zgodny z wymaganiami Decyzji Komisji nr
2005/842/WE

Nie jest dopuszczalne świadczenie usług publicznych przez
zakład budżetowy na terenie innych gmin niż gmina macierzysta

Gminy powiązane porozumieniami stają się gminami
macierzystymi
63
SPÓŁKA KOMUNALNA (1)



Samodzielna realizacja zadania przez Gminę
Nie jest dopuszczalne świadczenie usług publicznych przez
spółkę komunalną na terenie innych gmin niż gmina
macierzysta / gminy macierzyste
Spółka komunalna jako tzw. podmiot wewnętrzny gminy
(doktryna Teckal), tj:
gmina ma decydujący wpływ na decyzje podejmowane przez
spółkę komunalną w zakresie prowadzonej przez nią
działalności o charakterze użyteczności publicznej,
 gmina posiada 100% udziałów w spółce komunalnej i zachowuje
ten udział przez cały okres trwania zobowiązania do
świadczenia usług publicznych,
 usługi zlecone przez gminę stanowią podstawowy przedmiot
działalności spółki komunalnej

64
SPÓŁKA KOMUNALNA (2)

Powierzenie wykonywania zadań – akt o charakterze
władczym:

Uchwała Rady Gminy o powołaniu Spółki


Statut/umowa Spółki



Określenie celu działalności Spółki jako wykonywanie zadania
własnego gminy dotyczącego zaspakajania potrzeb mieszkańców w
zakresie określonego zadania własnego gminy
Określenie celu działalności Spółki j.w.
Odzwierciedlenie celu działalności Spółki w szczegółowym opisie
działalności
Szczegółowe regulacje dotyczące wykonywania zadań
gminy należy zawrzeć w umowie wykonawczej i
regulaminie świadczenia usług, w sposób zgodny z
wymaganiami Decyzji Komisji nr 2005/842/WE
65
OKREŚLANIE WYSOKOŚCI POMOCY PUBLICZNEJ

Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowego
sposobu obliczania wartości pomocy publicznej udzielanej w
różnych formach z dnia 11 sierpnia 2004 r. (Dz.U. Nr 194,
poz. 1983 z późn. zm.) określa sposób przeliczania wartości
pomocy publicznej, udzielanej w różnych formach, na równą
jej wartość dotacji, wyrażoną w ekwiwalencie dotacji brutto
(EDB) lub w ekwiwalencie dotacji netto (EDN)
EDN = EDB * (1 - t)
66
FORMY POMOCY PUBLICZNEJ WG
ROZPORZĄDZENIA RADY MINISTRÓW














dotacja
ulga podatkowa
dokapitalizowania beneficjenta pomocy lub podmiotu ubiegającego się o pomoc przez
nabywanie lub obejmowanie akcji (udziałów)
zwolnienia od wpłat z zysku w przedsiębiorstwie państwowym (…)
pożyczka lub kredyt preferencyjny
dopłata do oprocentowania kredytu
poręczenie lub gwarancja
odstąpienie od dochodzenia wierzytelności
zaniechanie poboru podatku
rozłożenia na raty zapłaty podatku lub innego świadczenia pieniężnego (…)
rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej lub innego zaległego świadczenia
pieniężnego (…)
zbycie mienia będącego własnością Skarbu Państwa lub JST na warunkach
korzystniejszych od oferowanych na rynku
oddania do korzystania mienia będącego własnością Skarbu Państwa lub JST na
warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku
przyspieszona amortyzacja
67
TYPOWE FORMY PRZYSPORZENIA
(REKOMPENSATY) W GOSPODARCE ODPADOWEJ
 Dofinansowanie
projektu z UE (dotacja)
 Dokapitalizowanie spółki
 Poręczenie kredytu / pożyczki
 Preferencyjne warunki kredytowania
 Oddania do korzystania mienia będącego
własnością Skarbu Państwa lub JST na
warunkach korzystniejszych od oferowanych
na rynku
68
PRZYKŁADY PRZELICZENIA FORM POMOCY
NA EDB

W przypadku gdy pomoc jest rozłożona w czasie (…) przy
obliczaniu EDB uwzględnia się zdyskontowaną kwotę tej
pomocy
F
PV 
n
(1  r )


Generalna zasada kalkulacji EDB to oszacowanie różnicy w
przepływach finansowych dla beneficjenta pomocy pomiędzy
sytuacją „z pomocą” z warunkami rynkowymi
EDB dla dotacji - jest równy kwocie dotacji
69
DOKAPITALIZOWANIE SPÓŁKI
DE
EDB  D 
 nd
nd  n
Gdzie:
D – wielkość wkładu pieniężnego lub wkładu niepieniężnego
E – wielkość kapitału własnego
n – liczba akcji lub udziałów przed dokapitalizowaniem
nd – liczba akcji lub udziałów obejmowanych w wyniku dokapitalizowania
Przykład rachunkowy
Wniosek: wysokość EDB zależy od tego na jakich warunkach są
obejmowane akcje / udziały oraz ich obecnej wartości. Możliwe jest,
iż EDB będzie w tym wypadku równy zero lub ujemny
70
PORĘCZENIE KREDYTU / POŻYCZKI



gdy nie jest możliwe ustalenie wartości rynkowej opłaty prowizyjnej za udzielenie
analogicznego poręczenia lub gwarancji - jest równy różnicy między
zdyskontowaną wartością odsetek od pożyczki, kredytu lub innego
zobowiązania uzyskanego na warunkach rynkowych bez poręczenia lub
gwarancji a zdyskontowaną wartością odsetek od pożyczki, kredytu lub
innego zobowiązania uzyskanego dzięki udzieleniu poręczenia lub
gwarancji, pomniejszoną o wartość opłaty prowizyjnej zapłaconej za udzielenie
poręczenia lub gwarancji; gdy ustalenie rynkowej stopy procentowej napotyka
znaczne trudności, wartość odsetek odpowiadającą warunkom rynkowym ustala
się przy zastosowaniu stopy referencyjnej (par. 4 ust. 8 pkt b)
stopa referencyjna - stosowana zastępczo do stopy rynkowej, stopa
oprocentowania równą sumie stopy bazowej i odpowiedniej marży ustalonej
przez Komisję Europejską
stopa bazowa - stopa oprocentowania okresowo ustalaną przez Komisję
Europejską na podstawie obiektywnych kryteriów, publikowaną w Dzienniku
Urzędowym Unii Europejskiej
71
MARŻE WG KOMUNIKATU KE
Zależnie od ratingu danego przedsiębiorstwa oraz od
oferowanego poziomu zabezpieczeń zasadniczo należy
stosować następujące marże (punkty bazowe):
Poziom zabezpieczeń
Kategoria ratingu
Wysoki
Standardowy
Niski
Wysoki (AAA-A)
60
75
100
Dobry (BBB)
75
100
220
Zadowalający (BB)
100
220
400
Niski (B)
220
400
650
Zły/Trudności finansowe (CCC i poniżej)
400
650
1000
stopa bazowa – 4,26%
Źródło: http://www.uokik.gov.pl/stopa_referencyjna_i_archiwum.php
72
PREFERENCYJNE FINANSOWANIE ZWROTNE

EDB dla pożyczki lub kredytu preferencyjnego udzielanych
podmiotom niebędącym w trudnej sytuacji ekonomicznej
według kryteriów określonych w przepisach prawa Unii
Europejskiej dotyczących udzielania pomocy publicznej i
posiadającym zabezpieczenia wymagane przez banki - jest
równy różnicy między zdyskontowaną wartością
odsetek od analogicznej pożyczki lub kredytu
udzielanego na warunkach rynkowych a
zdyskontowaną wartością odsetek płaconych od
pożyczki lub kredytu preferencyjnego
Przykład rachunkowy
73
UMOWA WYKONAWCZA
I
REKOMPENSATA
74
Wymagane elementy umów wykonawczych
Mechanizmy określenia wysokości rekompensaty
i jej kontroli
Zagadnienia dyskusyjne
ELEMENTY UMOWY WYKONAWCZEJ










Preambuła
Strony umowy
Postanowienia wstępne (definicje, przedmiot umowy,
zakres świadczonych usług)
Prawa i obowiązki stron
System finansowania usług – rekompensata
Monitoring i kontrola realizacji usług
Kary umowne
Obowiązywanie umowy
Postanowienia końcowe
Załączniki
75
PREAMBUŁA UMOWY WYKONAWCZEJ
Określenie celów i okoliczności zawarcia umowy
 Wytyczne MRR rekomendują odniesienie do:






stron Umowy
celu zawarcia Umowy
organizacji systemu gospodarki odpadami na danym
obszarze i kierunków jego rozwoju
orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości w zakresie
podmiotu wewnętrznego oraz odpowiednich
dokumentów określających status operatora jako
podmiotu wewnętrznego;
źródeł finansowania usług, z uwzględnieniem
funduszy unijnych
76
PREAMBUŁA UMOWY WYKONAWCZEJPRZYKŁAD
„Zważywszy, że:
1.
2.
3.
Zamawiający posiadają 100 % udziałów w kapitale zakładowym Spółki - Wykonawcy.
Zamawiający na podstawie uchwał (…) powierzyli Spółce wykonywanie obowiązkowych zadań własnych gmin w zakresie
gospodarki odpadami komunalnymi zgodnie z:
1.
art. 7 ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 2001 r., nr 142, poz. 1591 z późn.
zm.),
2.
art. 2 i art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. 1997 r. Nr 9, poz. 43, z późn.
zm.),
3.
art. 16a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z późn. zm.),
4.
Umową Spółki – Wykonawcy
Zamawiający mają decydujący wpływ na decyzje podejmowane przez Spółkę-Wykonawcę w zakresie prowadzonej przez
nią działalności, poprzez powoływanie organów Spółki i kontrolowanie ich działalności zgodnie z postanowieniami
Umowy Spółki oraz poprzez zatwierdzanie regulaminu świadczenia usług i ustalanie poziomu opłat.
Usługi powierzone przez Zamawiających stanowią podstawowy przedmiot działalności Wykonawcy.
5.
Zasady korzystania przez odbiorców z usług publicznych świadczonych przez Wykonawcę oraz ustalanie poziomu opłat
zostały określone w Regulaminie świadczenia usług przez (…)
6.
Minister Rozwoju Regionalnego wydał Wytyczne (…)., zgodnie z którymi przez „rekompensatę” należy rozumieć wszelkie
przysporzenia, w dowolnej formie (np. dotacja, zwolnienie podatkowe, wynagrodzenie), otrzymywane przez operatora z
tytułu i w celu pokrycia kosztów związanych ze świadczeniem usług publicznych,
7.
Wykonawca realizuje projekt (…), który zakłada dofinansowanie ze środków Programu (…) w kwocie (…) i złożył
wniosek o dofinansowanie do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz, że do wniosku
o dofinansowanie powyższego projektu dołączył model finansowy wykazujący, iż w wyniku otrzymania przez Wykonawcę
dotacji ze środków (…), w wysokości (…), podniesienie kapitału w Spółce poprzez Właścicieli w łącznej kwocie (…)oraz
otrzymania preferencyjnych warunków oprocentowania pożyczki z NFOŚiGW nie przekroczy dopuszczalnej kwoty
rekompensaty określonej w Wytycznych, o których mowa w ust. 6 niniejszego paragrafu.
Strony postanowiły, co następuje”
4.
77
STRONY UMOWY WYKONAWCZEJ I NIEZBĘDNE
DEFINICJE

Strony umowy
organizator (gmina, związek międzygminny)
 operator (spółka komunalna, przedsiębiorca
zewnętrzny)


Definicje

gminy macierzyste, marża zysku, rekompensata,
rekompensata eksploatacyjna, projekt inwestycyjny,
rozsądny zysk, i in.
78
POSTANOWIENIA WSTĘPNE

Przedmiot umowy – świadczenie usług publicznych
w zakresie gospodarki odpadami – wskazanie
konkretnych zadań, ewentualnie usługi dodatkowe
„1.Utrzymanie wysypisk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych – zgodnie
z brzmieniem art. 7 ust 1 pkt. 3 ustawy o samorządzie gminnym.
2. Zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z
innymi gminami instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania
odpadów komunalnych oraz innych zadań zgodnie z art. 16a ustawy o
odpadach (tekst jednolity: Dz. U. 2007 r. nr 39, poz. 251 z późn. zm.).

Zakres usług:

Czas trwania obowiązku świadczenia usług publicznych

Zakres terytorialny świadczonych usług
79
ZASADY ŚWIADCZENIA USŁUG

Zasady korzystania przez odbiorców z usług
publicznych świadczonych przez Operatora

Sposób ustalania cen świadczonych usług

Parametry jakościowe usług

Wymagania efektywnościowe (kontrola kosztów)

Zasady korzystania z infrastruktury (należącej do
operatora bądź udostępnionej przez organizatora)
80
PRAWA I OBOWIĄZKI STRON (1)


Zakres praw i obowiązków zależy od przyjętego
podziału zadań i jest wynikiem negocjacji stron
Podstawowe prawa i obowiązki operatora
Prawo do uzyskania rekompensaty
 Wykonywanie usług o określonych parametrach, na
warunkach określonych w umowie
 Prowadzenie stosownych ewidencji umożliwiających
dokonanie rozliczeń
 Posiadanie koniecznych zezwoleń, decyzji,
ubezpieczenia

81
PRAWA I OBOWIĄZKI STRON (2)

Podstawowe prawa i obowiązki organizatora






Obowiązek wypłaty rekompensaty
Prawo do przekazywania odpadów powstających na
terenie gmin macierzystych do Zakładu Operatora a
obowiązek zapewnienia pełnego strumienia odpadów
Prawo do określenia jakościowych parametrów
świadczonych usług (przy współudziale Operatora)
Prawo do określania cen usług (przy współudziale
Operatora)
Monitoring i kontrola wykonywania usług
Prawo do otrzymywania stosownych sprawozdań
82
MONITORING ŚWIADCZONYCH USŁUG I
KARY UMOWNE
Zasady i częstotliwość prowadzenia monitoringu i
przeprowadzania kontroli, zwłaszcza w zakresie
parametrów jakościowych – np. w oparciu o
system sprawozdań
 Kary umowne zastrzeżone na wypadek:

Uchybień proceduralnych
 Uchybień jakościowych

83
OBOWIĄZYWANIE UMOWY



Umowa na czas określony, równoznaczny z czasem trwania
zobowiązania publicznego, tj. okresem referencyjnym dla
którego ustalono wartość dofinansowania dla projektu
Warunki dopuszczalności zmian umowy (należy uwzględnić
reguły wynikające z zasad konkurencji)
Możliwość wygaśnięcia umowy:

W drodze rozwiązania za porozumieniem stron

W drodze wypowiedzenia umowy w razie:

Utraty statusu podmiotu wewnętrznego

Utraty wymaganych zezwoleń

Uniemożliwienia wykonywania zadań w wyniku działania siły wyższej
84
NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI PŁYNĄCE Z
WYTYCZNYCH MRR W ZAKRESIE REKOMPENSATY



rekompensata –wszelkie przysporzenia, w dowolnej
formie (np. dotacja, zwolnienie podatkowe, wynagrodzenie,
w tym wynagrodzenie otrzymywane na podstawie umowy o
świadczenie usług publicznych), otrzymywane przez
operatora wyłącznie z tytułu i w celu pokrycia kosztów
związanych ze świadczeniem usług publicznych (pkt. 5)
najbardziej adekwatną miarą zysku osiąganego przez
operatora z zainwestowanego kapitału jest kalkulacja
średniorocznego zwrotu z kapitału w całym okresie umowy
o usługi publiczne (Par. 101 )
Rekomendowaną stopą zwrotu z kapitału własnego dla
przedsięwzięć odpadowych jest 6% w ujęciu realnym.
85
OCENA WIELKOŚCI REKOMPENSATY W
PROJEKTACH ODPADOWYCH
Sposobem weryfikacji, czy przedsiębiorstwo
nie otrzymuje przysporzenia/rekompensaty
w wysokości przekraczającej „rozsądny”
poziom zysku, jest badanie wskaźnika
średniorocznego zwrotu z kapitału
własnego w całym okresie prognozy.
 Należy przyjąć jednocześnie, że wskaźnik ten nie
powinna przekroczyć 6% w ujęciu realnym lub
9% w ujęciu nominalnym

86
TYPOWE SKŁADNIKI REKOMPENSATY I ICH
ROZKŁAD W CZASIE
budowa
eksploatacja
Dofinansowanie
Poręczenie / preferencyjne warunki kredytowania
Dotacja przedmiotowa / Rekompensata eksploatacyjna
Dokapitalizowanie


Oś czasu
Czy jest podstawa prawna do przekazywania dotacji przedmiotowej?
Za podstawę prawną przekazywania rekompensat z tytułu świadczenia
usług publicznych należy uznać Artykuł 106 Traktatu o
funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dawny art. 86 ust. 2 TWE) oraz
decyzję KE, których stosowanie w warunkach polskich mogą ułatwić
postanowienia Wytycznych (FAQ, str. 16)
87
PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE MECHANIZMÓW
WERYFIKACJI WYSOKOŚCI REKOMPENSATY
NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA DOTYCZĄCE WYTYCZNYCH MRR

Do oceny czy rekompensata za świadczenie usług
publicznych nie jest nadmierna można posługiwać
się np. średnioroczną wartością wskaźnika ROA
(Return On Assets), czyli stopą zwrotu z aktywów,
liczoną wg wzoru:
ROA = zysk netto / średni stan aktywów ogółem x 100%.

Rekomendowana średnioroczna wartość wskaźnika
ROA odpowiadająca rozsądnemu zyskowi, 6% w
ujęciu realnym (9% w ujęciu nominalnym) (pkt 100
Wytycznych).
88
PRZYKŁADOWA KALKULACJA REKOMPENSATY
EKSPLOATACYJNEJ
Re = KO + Kf + CIT + Mz – P – Pd – Di – Pf
Gdzie:
Re – rekompensata eksploatacyjna
Ko – koszty operacyjne (wraz z amortyzacją) związane ze świadczeniem usług w
ramach niniejszej umowy
Kf – koszty finansowe bezpośrednio związane ze świadczeniem usług w tym
zakupami inwestycyjnymi na potrzeby ich świadczenia,
CIT – podatek dochodowy od osób prawnych,
Mz – marża zysku wyrażona kwotowo (określona w granicach rozsądnego zysku),
P – przychody za odbiór odpadów,
Pd – przychody dodatkowe, związane bezpośrednio z działalnością podstawową,
dla których nie jest możliwe wydzielenie kosztów np. przychody ze sprzedaży
surowców wtórnych, energii elektrycznej, cieplnej, certyfikatów etc.
Di – przychody z tytułu otrzymania dofinansowania Projektu Inwestycyjnego
rozliczane w danym roku (pozostałe przychody operacyjne).
Pf – przychody finansowe
89
PRZYKŁADOWA PROCEDURA USTALANIA
I WERYFIKACJI REKOMPENSATY
ZZO przedkłada projekcję finansową
na lata obowiązywania umowy,
wniosek taryfowy wraz z kalkulacją
rekompensaty eksploatacyjnej celem zatwierdzenia.
Zatwierdzenie sprawozdań
finansowych
Wykonawca może zaproponować
poziom taryf niepokrywający w pełni kosztów działalności
wraz z wnioskiem o rekompensatę eksploatacyjną.
JST zatwierdza projekcję finansową,
wniosek taryfowy wraz z kalkulacją rekompensaty
eksploatacyjnej lub przedstawia do nich uwagi.
W obliczu przekroczenia SPOD JST może proponować
poziom taryf niepokrywający w pełni kosztów
działalności wraz ze zobowiązaniem do przekazania
rekompensaty eksploatacyjnej
ZZO przedkłada poprawione:
projekcję finansową na lata
obowiązywania umowy, wniosek
taryfowy
Opracowanie cennika
i planu finansowego ZZO
31.10
30.11
7.12
15.12
Rok obrachunkowy
Przedłożenie przez ZZO
sprawozdań finansowych
jednostce macierzystej celem
weryfikacji poziomu
rekompensaty wraz z
kalkulacją wskaźnika ROA
Akceptacja sprawozdań
przez JST (pozytywna
weryfikacja) lub
określenie wysokości
nadmiernej
rekompensaty (kalkulacja
nadpłaty i określenie
maksymalnego ROA w
kolejnych latach)
czas
90
JAK ROZUMIEĆ „ZWROT Z KAPITAŁÓW
WŁASNYCH”?
Różnice między wskaźnikiem ROE (Return On
Equity) a ROA (Return On Assets)
 Konsekwencje zastosowania danego wskaźnika
 Problemy związane z aportem jako elementem
rekompensaty

Do oceny czy rekompensata za świadczenie usług publicznych nie jest
nadmierna można posługiwać się np. średnioroczną wartością wskaźnika
ROA (Return On Assets), czyli stopą zwrotu z aktywów, liczoną wg wzoru:
ROA = zysk netto / średni stan aktywów ogółem x 100%.
Cytat z Najczęściej zadawanych pytań… pkt 3.4
91
MAKSYMALNA WYSOKOŚĆ REKOMPENSATY

Nie podlega notyfikacji rekompensata z tytułu świadczenia
usług publicznych przyznana przedsiębiorstwom o średnim
rocznym obrocie przed opodatkowaniem, uwzględniającym
całą działalność, nieprzekraczającym 100 mln EUR w
okresie dwóch lat obrotowych poprzedzających rok, w
którym powierzono im wykonywanie zadań z tytułu usług
świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym i które
otrzymują rekompensatę roczną z tytułu usług, o których
mowa, nieprzekraczającą 30 mln EUR
92
INNE ZAGADNIENIA ZWIĄZANE Z REKOMPENSATĄ
Zatrzymanie zysku w spółce – czy jest formą
pomocy?
 Przypisanie kosztów i przychodów do rodzajów
działalności
 Rekompensata a zasada „zanieczyszczający płaci”
– kto płaci za usługi ZZO?
 Praktyczne zastosowanie mechanizmów
weryfikacji wysokości rekompensaty
 Konsekwencje zastosowania wskaźnika ROA dla
oceny poziomu rekompensaty wypłaconej w
różnych formach

93
ZATRZYMANIE ZYSKU W SPÓŁCE
Brak wskazania w rozporządzeniu Rady
Ministrów jako formy pomocy
 Akumulacja zysku przed realizacją projektu na
wkład własny jest działaniem uzasadnionym
biznesowo (Test prywatnego inwestora)

94
PRZYPISANIE KOSZTÓW I PRZYCHODÓW DO
RODZAJÓW DZIAŁALNOŚCI




Operator prowadzący inną, nie związaną ze świadczeniem
usługi publicznej, działalność gospodarczą zobowiązany jest
prowadzić rachunkowość w sposób umożliwiający
prawidłową alokację kosztów i przychodów związanych
ze świadczeniem usługi publicznej, rozdzielając je od kosztów i
przychodów związanych z inną działalnością gospodarczą
Przychody i koszty usług dodatkowych powinny być
wyłączone z kalkulacji rekompensaty
Przychody pozostające w bezpośrednim związku z
wykorzystaniem składników majątkowych służących
świadczeniu usług należy włączyć do kalkulacji
rekompensaty
Przychody z tytułu zagospodarowania odpadów z gmin
nienależących do systemu
95
REKOMPENSATA A ZASADA
„ZANIECZYSZCZAJĄCY PŁACI”




Dualizm cenowy (ceny ograniczone SPOD na potrzeby
wyliczenia luki oraz ceny pokrywające koszty w projekcji
finansowej)
Następuje podwójne pokrycie kosztów majątku: najpierw
przez dofinansowanie, potem przez odbiorców
…ale…
pokrycie pełnej amortyzacji daje możliwość odtworzenia
majątku w przyszłości
dofinansowanie pozwala uniknąć kosztów finansowych
(niższe ceny dla odbiorców)
96
KONSEKWENCJE ZASTOSOWANIA WSKAŹNIKA
ROA DLA OCENY POZIOMU REKOMPENSATY
WYPŁACONEJ W RÓŻNYCH FORMACH



Maksymalne odsuniecie ryzyka przekroczenia
poziomu dopuszczalnej rekompensaty
Wątpliwości w zakresie trafności użycia wskaźnika
ROA w kontekście pojęcia „kapitał własny” (own
capital)
Problematyczny wpływ na wskaźnik ROA niektórych
form pomocy (dokapitalizowanie, przekazanie w
użytkowanie środka trwałego, dofinansowanie) –
przekazanie pomocy nie zawsze prowadzi do wzrostu
wskaźnika czyli zbliżenia się do granicy rozsądnego
zysku
97
PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE MECHANIZMÓW
WERYFIKACJI WYSOKOŚCI REKOMPENSATY
NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA DOTYCZĄCE WYTYCZNYCH MRR
Sposób obliczenia przed rozpoczęciem świadczenia usług publicznych oraz w trakcie
świadczenia tych usług:
- przed zawarciem umowy o dofinansowanie - średnia wartość ROA z poszczególnych
lat okresu świadczenia usług publicznych,
- w czasie świadczenia usług publicznych ROA oblicza się:
(i) na podstawie danych z roku obrotowego podlegającego weryfikacji oraz
poprzednich lat świadczenia powierzonych usług publicznych - jeżeli jest niższa,
niż graniczna wartość lub
(ii) jako średnią wartość obliczoną na podstawie danych z całego okresu na jaki
zawarto umowę wykonawczą - jeżeli wartość na podstawie danych z roku
podlegającego weryfikacji oraz poprzednich lat świadczenia powierzonych usług
publicznych jest wyższa niż określona w pkt 100 Wytycznych (wtedy roczne
wskaźniki ROA ex-post ujmuje się wg danych historycznych, natomiast roczne
wskaźniki ROA ex-ante ujmuje się wg danych wynikających ze zweryfikowanej
prognozy finansowej sporządzonej na okres pozostały do końcowego terminu
zobowiązania do świadczenia usług publicznych.
98
SUPLEMENT
99
Zmiany w systemie rekompensat po wejściu w
życie nowej ustawy o utrzymaniu czystości i
porządku w gminach
OBOWIĄZKI GMIN WYNIKAJĄCE ZE ZNOWELIZOWANEJ USTAWY
O UTRZYMANIU PORZĄDKU I CZYSTOŚCI W GMINACH (I)
Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich
utrzymania, a w szczególności:






tworzą warunki do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na
terenie gminy lub zapewniają wykonanie tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek
organizacyjnych (brzmienie dotychczasowe)
zapewniają budowę, utrzymanie i eksploatację własnych lub wspólnych z innymi
gminami regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów (por. art. 3a)
obejmują wszystkich właścicieli nieruchomości na terenie gminy systemem gospodarowania
odpadami komunalnymi
nadzorują gospodarowanie odpadami komunalnymi, w tym realizację zadań
powierzonych podmiotom odbierającym odpady komunalne od właścicieli
nieruchomości
prowadzą działania informacyjne i edukacyjne w zakresie prawidłowego gospodarowania
odpadami komunalnymi
dokonują corocznej analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi, w celu weryfikacji
możliwości technicznych i organizacyjnych gminy w zakresie gospodarowania odpadami
komunalnymi
100
OBOWIĄZKI GMIN WYNIKAJĄCE ZE ZNOWELIZOWANEJ USTAWY
O UTRZYMANIU PORZĄDKU I CZYSTOŚCI W GMINACH (II)




tworzą punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający łatwy
dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym wskazują miejsca, w których mogą
być prowadzone zbiórki WEEE pochodzącego z gospodarstw domowych
zapewniają
osiągnięcie
odpowiednich
poziomów
recyklingu, przygotowania do
ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania
prowadzą działania informacyjne i edukacyjne w zakresie prawidłowego gospodarowania
odpadami komunalnymi, w szczególności w zakresie selektywnego zbierania odpadów
komunalnych
udostępniają na stronie internetowej urzędu gminy oraz w sposób zwyczajowo
przyjęty
informacje
o
funkcjonowaniu
systemu gospodarowania odpadami
komunalnymi
Istotne rozszerzenie katalogu obowiązków gmin!
101
PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE W NOWYM SYSTEMIE
Mieszkańcy
Opłata
•Przetarg na odbieranie
lub na odpieranie
i zagospodarowanie odpadów
Firma
Wywozowa
Gmina
Opłata
•Przetarg lub
•Formuła PPP lub
•Koncesja
zgodnie z art. 3a
Kto płaci za usługi
regionalnej instalacji
Albo
Zwolnienie z ww procedur
w przypadku zakładów
w budowie lub istniejących
Regionalna
Instalacja (ZZO)
?
102
KONSEKWENCJE WPROWADZENIA
ZMIAN W ODNIESIENIU DO
PROJEKTÓW ODPADOWYCH DOFINANSOWANYCH Z




UE
Zmiana przepisów nie wpłynie na możliwość dofinansowania
samorządowych projektów odpadowych
W dalszym ciągu dofinansowanie będzie traktowane jako rekompensata
za świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym (art. 106 TFUE,
wytyczne MRR)
W przypadku płatności dla Regionalnej Instalacji ze strony JST płatność
taka będzie traktowana jako element rekompensaty i w skrajnych
przypadkach może prowadzić do przekroczenia limitu przychodów (30
mln euro)
Konsekwencje dla beneficjentów:



konieczność zaimplementowania nowych zasad regulacyjnych w swoich systemach
gospodarowania odpadami
Przygotowania odpowiednich wyjaśnień do wniosków o dofinansowanie
Ewentualna konieczność przeliczenia projektów w przypadku istotnych zmian w
parametrach finansowych mogących mieć wpływ na lukę i poziom dofinansowania
103
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
Rafał Szporko
[email protected]
DS CONSULTING Sp. z o.o.
ul. Grunwaldzka 209
80-266 Gdańsk
104
www.dsconsulting.com.pl