Transcript KINH TÃÚ THË TRÆÅÌNG ÂËNH HÆÅÏNG XAÎ

KINH TẾ THỊ TRƯỜNG VÀ KINH TẾ
THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI
CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM
ThS. Nguyễn Dũng Anh
Phó Trưởng khoa Kinh tế
Học viện Chính trị khu vực III
I. Một số vấn đề lý luận và thực
tiễn về kinh tế thị trường
II. Kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
I. Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về
kinh tế thị trường
1. Thị trường, cơ chế thị trường
a. Thị trường là bộ phận quan
trọng của KTTT, nó phản ảnh tổng
hợp giữa các bộ phận của nền kinh
tế quốc dân, giữa khả năng cung
cầu hàng hoá của xã hội.
Theo Mác và Ăngghen: “Thị trường
có nghĩa là lĩnh vực trao đổi, nó
gắn liền với phân công lao động xã
hội...hễ ở đâu và khi nào có phân
công lao động xã hội và sản xuất
hàng hoá thì ở đó và khi đó có thị
trường”
Có nhiều nước quan niệm
khác nhau về thị trường:
-
Đức
Trung Quốc
Thái Lan
Việt Nam
Theo quan âiãøm cuía C.Maïc, Àngghen vaì dæåïi
goïc âäü KTCT: Thë træåìng laì täøng hoaì caïc mäúi
quan hãû mua baïn trong xaî häüi, âæåüc hçnh thaình
do nhæîng âiãöu kiãûn lëch sæí, kinh tãú, xaî häüi nháút
định.
Câu hỏi thảo luận:
Theo anh (chị) thị trường
có những đặc trưng gì?
ĐẶC TRƯNG CỦA THỊ TRƯỜNG
Thứ nhất, giá cả là công cụ quan
trọng để kích thích các hoạt động
kinh tế.
Thứ hai, có sự cạnh tranh gay gắt
Thứ ba, thị trường phát triển
hoàn chỉnh là một thể thống nhất
không chia cắt giữa các vùng, miền,
giữa thị trường trong nước và thị
trường thế giới.
b. Cơ chế thị trường
Là cơ chế tự điều chỉnh các cầu nối của
nền kinh tế bằng các quy luật, các quan
hệ kinh tế của thị trường như: quy luật
giá trị, quy luật lưu thông tiền tệ, quan
hệ cung cầu, giá cả, cạnh tranh, lưu
thông hàng hoá để đáp ứng nhu cầu thị
hiếu của người tiêu dùng, xã hội nhằm
mục tiêu lợi nhuận.
Tác động của CCTT đến sự phát
triển KT-XH như thế nào?
- Tác động tích cực
- Tác động tiêu cực
2. Kinh tế thị trường
KTTT là giai đoạn phát triển cao của
kinh tế hàng hoá, trong đó các yếu tố
đầu vào, đầu ra đều thông qua thị
trường; các chủ thể trong nền kinh tế
chịu tác động của các quy luật của thị
trường và tìm kiếm lợi ích thông qua
sự điều tiết của giá cả thị trường.
Nhæ váûy, KTTT khäng
phaíi laì mäüt giai âoaûn
biãût láûp âæïng ngoaç
kinh tãú haìng hoaï maì laì
giai âoaûn phaït triãøn cao
cuía kinh tãú hàng hoaï.
3. Đặc trưng của nền KTTT
hỗn hợp
Thứ nhất, Nền KTTT có sự điều tiết của
nhà nước là nền kinh tế đa chủ thể
Thứ hai, thị trường vừa là căn cứ, vừa là
đối tượng của mọi hoạt động sản xuất
kinh doanh
Thứ ba, CCTT và giá cả là công cụ quan
trọng để phân bổ các nguồn lực của nền
kinh tế quốc dân.
Thứ tư, vai trò điều tiết của Nhà nước
trong nền KTTT
Một là, định hướng, tạo môi trường, kiểm
soát và điều tiết sự phát triển của nền
kinh tế
Hai là, phân bổ các nguồn lực và phân phối
lại thu nhập
Ba là, giải quyết các vấn đề xã hội, bảo vệ
môi trường để đảm bảo sự phát triển bền
vững cho nền kinh tế
4. Một số mô hình kinh tế thë
træåìng của các quốc gia tiêu
biểu
- Mỹ: KTTT tự do mới
- Đức: KTTT xã hội
- Nhật Bản: KTTT phối hợp
- Thụy Điển: KTTT phúc lợi
- Trung Quốc: KTTT XHCN đặc
sắc Trung Quốc
Câu hỏi thảo luận:
Theo anh (chị) nền KTTT hiện
đại ngày nay có những đặc
trưng mới gì?
1 là, dựa trên nền tảng sở hữu hỗn
hợp của các chủ thể thị trường
2 là, dựa trên những thành tựu của
KHCN hiện đại, của kinh tế tri thức
3 là, có cơ cấu kinh tế hiện đại
4 là, dựa trên NNL chất lượng cao
5 là, vận hành bởi thể chế thị trường
hiện đại.
6 là, hệ thống an sinh XH hiện đại, vì
mục tiêu phát triển con người
Về mặt lý luận cũng như kinh nghiệm thực
tiễn của thế giới đã được kiểm chứng và
khẳng định, KTTT là phương tiện tốt nhất
tạo lập cơ sở kinh tế, sức mạnh kinh tế cho
sự phát triển hiện đại của mỗi quốc gia.
KTTT càng hiện đại và được vận hành có
hiệu quả thì cơ sở KT, sức mạnh KT do nó
tạo ra càng có điều kiện gia tăng mạnh mẽ
thế và lực. Kết luận này là đúng cho mọi
quốc gia. Việt Nam không thể là một
trường hợp ngoại lệ.
Câu hỏi thảo luận:
Theo anh (chị) Nghị quyết
nào của Đảng là mốc đầu
tiên đánh dấu sự khởi đầu
công cuộc Đổi mới ở Việt
Nam?
8/1979, Hội nghị Trung ương 6
khóa IV của Đảng, có thể coi là
cái mốc đầu tiên đánh dấu sự
khởi đầu về cả tư duy lẫn đường
lối kinh tế, trong lịch sử công
cuộc Đổi mới của Việt Nam.
II. Kinh tãú thë træåìng âënh
hæåïng XHCN åí Việt Nam
1. Tất yếu khách quan tồn tại và
phát triển kinh tãú thë træåìng
ở Việt Nam
- PCLĐXH với tính cách là cơ sở chung
của sản xuất hàng hóa được phát triển
cả chiều rộng lẫn chiều sâu
- Tồn tại nhiều hình thức sở hữu, do đó,
tồn tại nhiều chủ thể kinh tế độc lập,
lợi ích riêng nên quan hệ kinh tế giữa
họ chỉ có thể thực hiện bằng quan hệ
hàng hóa – tiền tệ.
- Thành phần KTNN và kinh tế tập
thể cùng dựa trên chế độ công hữu
về TLSX nhưng có sự khác biệt
trong quản lý, sử dụng, có quyền tự
chủ; quan hệ kinh tế cơ bản giữa họ
là quan hệ hàng – tiền.
- Quan hệ hàng – tiền còn cần thiết
trong quan hệ kinh tế đối ngoại.
Như vậy, KTTT tồn tại, phát triển ở
nước ta là tất yếu khách quan.
2. Quá trình đổi mới tư duy lý luận
phát triển KTTT định hướng XHCN ở
Việt Nam
- Giai đoạn “phá rào”: Là giai đoạn trước Đại hội
Đảng VI
- Giai đoạn xây dựng nền tảng của nền kinh tế thị
trường định hướng XHCN (1986-2001): Là giai
đoạn đổi mới toàn diện cả cấu trúc và cơ chế
vận hành nền kinh tế với nội dung chính là xóa
bỏ cơ chế kế hoạch hóa tập trung bao cấp
- Giai đoạn phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa (2001 đến nay)
3. Baín cháút cuía kinh tãú
thë træåìng âënh hæåïng
XHCN åí næåïc ta
a. Tênh cháút chung cuía KTTT
Thæï nháút, thæìa nháûn tênh
âäüc láûp, tự chủ trong sản xuất,
kinh doanh
Thæï hai, giá cả do thị trường quyết
định, hệ thống thị trường phát triển
đầy đủ, có tác dụng làm cơ sở cho việc
phân phối các nguồn lực
Thứ ba, nền kinh tế vận động theo
những quy luật vốn có của KTTT
như quy luật giá trị, cung cầu, cạnh
tranh,… hình thành cơ chế tự điều
tiết của nền kinh tế
Thứ tư, KTTT hiện đại có sự điều tiết
vĩ mô của Nhà nước thông qua pháp
luật kinh tế, kế hoạch hóa, các mục
tiêu và chính sách kinh tế.
Thæï nàm, tän troüng caïc quy
tàõc vaì thäng lãû trao âäøi
quäúc tãú
Thứ sáu, lợi nhuận là động lực chi
phối hoạt động kinh tế
b. Đặc trưng baín cháút cuía KTTT
âënh hæåïng XHCN åí Việt Nam
(VK ĐH X, tr.77,78)
KTTT định hướng XHCN:
Là kiểu tổ chức nền kinh tế vừa dựa trên
những nguyên tắc và quy luật của
KTTT, vừa dựa trên những nguyên tắc
và bản chất của CNXH.
Vì thế, KTTT định hướng XHCN ở nước
ta vừa mang đặc trưng chung của
KTTT, vừa có tính đặc thù (định
hướng XHCN)
-Về mục tiêu: Giải phóng sức sản xuất,
động viên mọi nguồn lực trong nước và
ngoài nước để thực hiện CNH, HĐH,
xây dựng cơ sở vật chất – kỹ thuật của
CNXH, nâng cao hiệu quả KT – XH,
cải thiện từng bước đời sống nhân dân.
“Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công
bằng, văn minh” ĐH XI
- Về cơ cấu các thành phần kinh tế:
Nền KTTT gồm nhiều thành phần
kinh tế trong đó kinh tế nhà nước
giữ vai trò chủ đạo.
- Về phân phối: Thực hiện nhiều
hình thức phân phối thu nhập,
trong đó lấy phân phối theo lao
động là chủ yếu.
- Về cơ chế vận hành nền kinh tế là cơ
chế thị trường có sự quản lý của
Nhà nước pháp quyền XHCN của
dân, do dân, vì dân dưới sự lãnh đạo
của Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Nền KTTT định hướng XHCN là
nền kinh tế mở, hội nhập
4. Thực trạng phát triển nền
kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
(SGK tr.112-118)
Một là, kinh tế thị trường ở trình độ
thấp biểu hiện ở trình độ phát triển
LLSX và QHSX
Hai là, KTTT định hướng XHCN ở
Việt Nam phát triển từ nền kinh tế
tập trung bao cấp
Ba là, KTTT phát triển trong quá
trình hội nhập vừa tạo cơ hội,
vừa có những thách thức đối với
sự phát triển của nền KTTT định
hướng XHCN.
5. Các giaíi phaïp hoàn thiện và phaït
triãøn KTTT âënh hướng XHCN
Thæï nháút, Hoàn thiện thể chế
KTTT định hướng XHCN (VK ĐH
XI, tr.107-111)
Thể chế KTTT định hướng XHCN là
một hệ thống khung khổ pháp lý,
các quy tắc; các chủ thể tham gia và
cơ chế vận hành.
Thæï hai: Phát triển các thành phần
kinh tế, các loại hình tổ chức SX, KD
(VK ĐH XI, tr.206-210); tái cơ cấu
kinh tế, đổi mới mô hình tăng
trưởng (QĐ 339/QĐ-TTG, ngày
19/2/2013)
Quyết định số 339/QĐ-TTg (ngày
19/2/2013) phê duyệt Đề án tổng
thể tái cơ cấu kinh tế gắn với
chuyển đổi mô hình tăng trưởng
theo hướng nâng cao chất lượng,
hiệu quả và năng lực cạnh tranh
giai đoạn 2013 – 2020 với 3 mục
tiêu cụ thể:
Hoàn thiện thể chế KTTT định
hướng XHCN
Hình thành và phát triển cơ cấu
kinh tế hợp lý
Củng cố nội lực của nền kinh tế,
chủ động hội nhập quốc tế
Thæï ba, hình thành và phát triển
âäöng bäü caïc yếu tố thë træåìng
và các loại thị trường (VK ĐH XI,
tr.210-213).
Thæï tæ, náng cao nàng læûc vaì
hiãûu quaí quaín lyï kinh tãú vé
mä cuía Nhaì næåïc (VK ĐH XI,
tr.214-215).
Thứ năm, đẩy mạnh CNH, HĐH gắn với
phát triển kinh tế tri thức nền kinh tế
quốc dân (VK ĐH XI, tr.218-221).
Thứ sáu, tích cực, chủ động, mở rộng và
nâng cao hiệu quả kinh tế đối ngoại
theo hướng đa phương hóa, đa dạng
hóa (VK ĐH XI, tr.235-238).
Tạm biệt!
Hẹn gặp lại!