Transcript Is dat ok?
VLAGGENSYSTEEM, WAAR LIGT DE GRENS? Expertisepunt Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag (Expertisepunt SGOG) SEPTEMBER 2011 Lou Repetur Het vlaggensysteem. Praten met kinderen en jongeren over seks en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Ontwikkeld door Sensoa in samenwerking met MOVISIE Waarom nodig? Cijfers: * Seksueel misbruik van kinderen en jongeren blijft een hoge incidentie hebben. • Algemeen: 39% vrouwen slachtoffer van seksueel geweld 7% mannen slachtoffer van seksueel geweld (Rutgers Nisso Groep 2006) • Het gaat goed met de seksuele gezondheid van jongeren van 12 tot 25 jaar. Maar…18% van de meiden, 4% van de heterojongens, 26% van de homojongens is wel eens gedwongen iets toe te staan op seksueel gebied. (Seks onder je 25e, 2005) Wat is het probleem? * Seksualiteit vaak geen onderwerp in team: - verschillen in visie verlamt teams - discussie is vaak geladen en persoonlijk - eigen persoonlijke ervaringen staan in de weg - men gaat het gesprek uit de weg * Men wil vooral risico’s vermijden * Seksuele ontwikkeling krijgt moeilijk ruimte * Overreactie of laisser faire * Mistoestanden blijven lang toegedekt Grensoverschrijdend of niet? * Verschillen in beoordeling o.a. afhankelijk van: • eigen ervaring en visie op seksualiteit • de persoon over wie het gaat • de context Bedoeling vlaggensysteem * Objectievere normen * Gesprek te stimuleren * Kader scheppen * Seksueel gedrag duiden Bestaat uit * Een normatieve lijst (korte versielange versie) * Criteria voor beoordeling * Vlaggen (gradaties) Twee dertienjarige meisjes zitten in de slaapkamer op bed. Ze strelen elkaar tussen en over de bovenbenen en vinden het fijn. Is dat ok? Een groepje van 17 jarige jongens masturberen zich samen. Ze hebben veel lol. Is dat ok? Is dat ok? Een jongen van 10 maakt obscene tekeningen op zijn kamer Is dat ok? Een blote jongen van 10 zet een meisje van 10 onder druk om hem te pijpen. Beoordelen van seksueel gedrag * Groene vlag: aanvaardbaar en positief seksueel gedrag * Gele vlag: occasioneel licht grensoverschrijdend gedrag * Rode vlag:zorgwekkend grensoverschrijdend gedrag * Zwarte vlag:zwaar seksueel grensoverschrijdend gedrag De normatieve lijst * Gebaseerd op bestaande literatuur over seksuele ontwikkeling * Ingedeeld in leeftijdsfases * Consequent volgens de vlaggen ingevuld * Uitgebreid feedback van experts, werkveld en ouders (2008-2009) * Is slechts vertrekpunt voor beoordeling SEKSUALITEIT, WANNEER GRENSOVERSCHRIJDEND? Zes criteria: * Consent of wederzijdse toestemming * Vrijwilligheid * Gelijkwaardigheid * Leeftijdsadequaat * Contextadequaat * Zelfrespecterend Één criteria afdoende, per geval uniek. Wederzijdse toestemming * Is er consent? * Begrip en besef van wat voorgesteld wordt * Kennis van de maatschappelijke norm * Bewustzijn van de mogelijke gevolgen en alternatieven * Verwachting dat een onderling akkoord gerespecteerd zal worden * Mentale competentie Vrijwilligheid * Is er dwang? * Druk die de vrije wil van het slachtoffer ontkent * Perceptie van macht of autoriteit * Perceptie van kracht * Secundaire winst of verlies (geld, voordelen, vriendschap in ruil voor seks of angst voor verlies van liefde en vriendschap) Gelijkwaardigheid * Is er gelijkwaardigheid tss beide partijen? * Is er een balans tussen beide partijen op vlak van leeftijd, kennis, intelligentie, macht, aanzien, religie, levenservaring… Leeftijds- of ontwikkelingsadequaat gedrag * Is dit gedrag geobserveerd bij meer dan 20 % van de actoren bij recente observaties * Is het gezien de leeftijdsspecifieke mogelijkheden te verwachten? * Is het gezien de specificiteit van de ontwikkeling te verwachten vb autisme, intelligentieniveau,… Context adequaat * Contextgebonden regels * De algemene maatschappelijke norm: * Privacy: naaktheid en aanrakingen zijn beperkt tot bepaalde plaatsen en mensen * Tijd en cultuurgevoelig * Persoonlijk en specifiek * Storend voor een meerderheid Zelfrespect Gedrag kan fysiek en/of psychisch zelfbeschadigend zijn: * Fysieke kwetsuren zoals wondjes; pijn, infectie, mishandeling * Psychische pijn zoals vernederd worden, uitgelachen, te kijk gezet, … Schema * Grensoverschrijding op één van de criteria voldoende * Mate van grensoverschrijding bepaalt de kleur van de vlag * Herhaald gedrag-rodere kleur * Urgentie vanaf Rood * Seksueel misbruik: grijze zone groen geel rood zwart toestemming OK +- OK - OK --OK vrijwilligheid OK +- OK - OK --OK gelijkwaardig OK heid +- OK - OK --OK Leeft/ontw. adequaat OK +- OK - OK --OK Contextadequaat OK +- OK - OK --OK Zelfrespect OK +- OK - OK --OK Seksueel misbruik Indien het gedrag * Duidelijk zonder wederzijdse toestemming is * Duidelijk niet vrijwillig is * Er geen voldoende gelijkwaardigheid is tussen de partners wordt het beschouwd als seksueel misbruik. Hoe reageren? * Groen: accepteren en eventueel uitleggen * Geel: begrenzen en alternatieven bieden, uitleggen * Rood: verbieden, uitleggen en controleren, eventueel straf of interventie aankondigen * Zwart: verbieden, uitleggen, tussenkomen met straf of/en begeleiding Vlaggensysteem heeft nut * Helpt om seksualiteit bespreekbaar te maken * Helpt opvoeders de emoties te hanteren die SGG oproept * Stimuleert het praten over SGG * Het gesprek is neutraler en rustiger * Je kan kinderen verantwoordelijkheid geven * Het kind luistert en voelt zich begrepen, is minder defensief * Het SGG neemt af * Nadenken over “toezicht”, ook bij nieuwe vormen van misbruik Meer info: www.seksueelgeweld.info www.movisie.nl www. sensoa.be www.jeugdprostitutie.nu DANK! Lou Repetur, [email protected] 030-7892117