Transcript Zmierzch węgla kamiennego w Polsce

ZASOBY SUROWCÓW
ENERGETYCZNYCH POLSKI
a
BEZPIECZEŃSTWO
ENRGETYCZNE W HORYZONCIE
2050 ROKU
Dr Michał Wilczyński
Zdefiniujmy „bezpieczeństwo
energetyczne”
• bezpieczeństwo dostaw – tj. zapewnienie ciągłości i
jakości dostaw energii na poziomie wynikającym z potrzeb
społecznych i gospodarczych. Na poziomie krajowym
oznacza to także ograniczenie uzależnienia od importu
surowców energetycznych;
• bezpieczeństwo ekonomiczne – tj. zapewnienie, że ceny
energii nie będą tworzyły bariery dla rozwoju
gospodarczego i nie będą prowadziły do ubóstwa
energetycznego;
• bezpieczeństwo ekologiczne – tj. zapewnienie, że
produkcja energii nie będzie powodowała nadmiernego
zanieczyszczenia środowiska i nieodwracalnych zmian (w
tym wyczerpania zasobów).
wg prof.Z.Karaczuna, 2012
BILANS ENERGII PIERWOTNEJ
POLSKI w 2011 r.
1 600
1 400
węgiel kamienny
węgiel brunatny
1 200
ropa naftowa
1 000
PJ
gaz ziemny
inne (OZE)
800
600
400
200
0
Pozyskanie krajowe
Import
Gospodarka paliwowo-energetyczna w latach 2010, 2011.
Główny Urząd Statystyczny, 2012
PROGNOZY
World Energy Outlook 2012 - OECD/IEA: „w
krajach OECD zapotrzebowanie na węgiel
kamienny do 2030 roku będzie spadać o 1,1
% rocznie gdy w tym samym czasie w
Chinach będzie rosnąć o 2,1 %”
Według scenariusza nowych polityk IEA w następnych latach
zużycie węgla kamiennego w UE będzie maleć o 2,5 %
rocznie i w 2035 roku osiągnie 200 mln Mg tce, wobec 327
mln Mg w 2011.
Jak zmienia się struktura zużycia
nośników energii pierwotnej w Polsce
w latach 1990 - 2010
70
udział w wytwarzaniu energii ogółem [%]
60
50
40
1990
2000
2010
30
20
10
0
Węgiel kamienny
węgiel brunatny
Opracowanie własne na podstawie danych GUS [19].
ropa naftowa
gaz ziemny
OZE
Światowy handel węglem kamiennym
Annual report 2012; Facts and Trends 2011/2012-Verein der Kohlenimpoteure
W latach 1990 – 2011 wydobyto w Polsce 2.365
mln Mg węgla kamiennego a ubytek w geologicznych
zasobach bilansowych wyniósł 17.000 mln Mg.
wystarczalność zasobów przemysłowych do 2042
70
Zasoby [mld Mg]
60
za soby
geol ogi czne
50
40
za soby
pr zemysł owe
30
20
za soby
oper a tywne
10
0
1990
1995
2000
2005
2010
2020
2030
Opracowanie autora na podstawie Bilansu Zasobów Kopalin,
oraz prac Sobczyk E.J.,(2008), Ney R.,et.al.,(2003), Probierz K.,Borówka B.,(2009)
Czy Polska powinna kontynuować energetyczną
politykę węglową mając świadomość, że w 2050 roku
krajowe wydobycie węgla kamiennego nie przekroczy
28 mln Mg ?
160
wydobycie mln Mg
140
120
120
100
80
100
60
TRENDWYDOBYCIA
80
60
40
import mln Mg
wydobycie
import
prognoza MG (2008) importu
prognoza MG (2008) wydobycia
Poly. (import)
Power (wydobycie)
180
40
TRENDIMPORTU
20
20
0
0
1990
1995
2000
2005
2010
2011
2015
Opracowanie autora na podstawie danych: Bilansu Zasobów Kopalin, GUS, Ministerstwa Gospodarki,
Jaka przyszłość rysuje się przed polskim
górnictwem węgla kamiennego w obliczu
spadających od września 2011 roku cen na
rynku międzynarodowym ?
cena węgla energetycznego w Polsce loco
kopalnia zł/GJ
18
16
14
PLN/GJ
12
10
8
cif NW Europe PLN/GJ
6
średni koszt wydobycia 1 GJ
w węglu kamiennym
4
2
0
01-2010 03
05
07
09
11 01-2011 03
sezon jesienno - zimowy
05
07
09
11 01-2012 03
05
07
09
11
01
03
05
Od 2011 obowiązuje decyzja Rady Unii Europejskiej
w sprawie pomocy państwa ułatwiającej zamykanie niekonkurencyjnych
kopalń węgla (2010/787/UE).
Decyzja ta zezwala na pomoc publiczną ograniczoną jedynie do
osłony socjalnej pracowników likwidowanych kopalń.
Wszystkie nierentowne kopalnie węgla kamiennego na terenie UE
muszą być zamknięte do 31 grudnia 2018 roku.
W latach 2003 – 2011 pomoc publiczna dla Kompanii
Węglowej wyniosła 6 380 mln zł, skumulowane zyski
netto w tym okresie wyniosły 772,889 mln zł
600
Zysk netto KW SA
400
200
0
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
-200
-400
-600
Opracował autor na podstawie
sprawozdań finansowych KW SA
Nie można dłużej lekceważyć ograniczoności zasobów
nieodnawialnych...(Alternatywna Polityka
Energetyczna)
WĘGIEL BRUNATNY
Turów do 2050
wystarczalność
zasobów
Konin do 2040
Bełchatów do 2032
Adamów do 2023
80
mln Mg
70
60
50
40
Wydobycie
Prognoza PEP
30
20
10
0
1989 1993 1999 2002 2005 2008 2010 2011 2020 2030
Skala eksploatacji górniczej stanowi
zagrożenie dla wszystkich komponentów
środowiska
Kopalnia
Węgiel
[mln Mg]
Nadkład
[mln m3]
Ilość wody
wypompowanej
[mln m3]
Średni wskaźnik
zawodnienia
[m3/Mg]
Adamów
177,9
1.170,4
2.911
16,36
Bełchatów
816,1
3.477,5
7.106
8,71
Konin
534,9
2.811,1
4.368
8,17
Turów
840,2
1.841,4
886
1,05
Łącznie
2.369,1
9.300,4
14.539
6,14
Źródło: A. Tajduś, Z. Kasztelewicz, (2009)
Ponad połowa emisji ekwiwalentu dwutlenku
węgla i 86 % emisji dwutlenku siarki w Polsce
pochodzi ze spalania węgla kamiennego
SO2
Źródło
2009
Ogółem ze wszystkich źródeł
Ze spalania
węgla
kamiennego
Pyły
NOx
2010
2009
2010
2009
2010
861,7
973,6
822,1
866,8
403,6
445,3
elektrownie i
elektrociepłownie
zawodowe
323,0
366,0
225,2
234,2
12,9
13,0
ciepłownie
96,7
111,3
32,3
39,1
17,8
20,4
usługi
21,0
22,1
4,7
5,4
4,4
5,0
gospodarstwa
domowe
180,0
198,0
36,2
44,2
116,8
142,7
rolnictwo
32,0
35,2
6,4
7,9
20,8
25,4
przemysł
86,0
89,2
5,7
5,9
3,7
3,8
Za raportem LRTAP 2012 KOBIZE
Kto poza specjalistami ma świadomość, iż ze
spalaniem węgla wiąże się emisja silnie
toksycznych metali ciężkich jak: rtęć, kadm,
arsen, ołów, czy pierwiastków
promieniotwórczych uranu i toru ?
[Mg]
Cd
2009
Hg
2010
2009
Pb
2010
2009
As
2010
2009
2010
Ogółem ze
wszystkich
źródeł
36,8
44,3
14,2
14,8
458,7
524,2
40,1
44,5
Spalanie węgla
kamiennego
26,0
31,1
4,8
5,4
172,7
203,6
18,8
22,1
Za raportem LRTAP 2012 KOBIZE
Legnica – Głogów – Gubin; skala
planowanych inwestycji energetycznych
I.
Elektrownie
1.
Legnica moc 4 600 MW (produkcja energii 30 TWh/rok)
2.
Gubin moc 4 600 MW (produkcja energii 30 TWh/rok)
I.
Przewidywane skutki na przykładzie Bełchatowa
1.
Emisja do atmosfery (rocznie 2 elektrownie):
•
CO2 – 60 mln Mg, SO2 – 180.000 Mg, NOx – 60.000 Mg,
Pyły – 7.200 Mg
2.
Popioły lotne: ~ 500.000 Mg/rok
Uproszczony rachunek ekonomiczny
Każda działalność przemysłowa powoduje negatywne skutki dla zdrowia ludzi i środowiska.
Naogół są to zmiany nieodwracalne. Obecnie szkody te, w postaci tak zwanych „efektów
zewnętrznych”, nie są brane pod uwagę w rachunku ekonomicznym przedsiębiorstw przez co
powstają tzw. nieefektywności alokacyjne (nadmierna konsumpcja dóbr i usług, których
produkcja powoduje zanieczyszczenia środowiskowe i niekorzystne efekty zewnętrzne).
.
BIZNES JAK DOTĄD
Zdaniem prof.Tajdusia i
prof.Kasztelewicza (2009):
„Rozpatrując kryteria
konkurencyjności ekonomicznej
należy stwierdzić, że węgiel
brunatny jest dziś liderem w tej
kategorii, bowiem koszty
wytworzenia energii elektrycznej z
węgla brunatnego są około 20%
niższe niż te same koszty dla węgla
kamiennego i około dwa razy
mniejsze niż gazu czy energii
wiatrowej”
UWZGLEDNIENIE KOSZTÓW ZEWETRZNYCH
Zdaniem prof. Kudełko (2012):
W technologii tradycyjnej elektrownia o mocy 4600 MW bez
instalacji CCS, spełniającej standardy emisyjne obowiązujące
po 2015 roku w granicach norm, generuje koszty zewnętrzne na
poziomie około 5 mld zł/rok (167 zł/MWh). Zatem finalny koszt
MWh wyniesie 185+167=352 zł.
Przy zachowaniu ostrzejszych standardów emisyjnych
oznacza koszty rzędu 3.8 mld zł/rok. (127 zł/MWh). Zatem
finalny koszt MWh wyniesie 185+127=312 zł.
Technologia oxy-fuel pozwala zminimalizować niekorzystny
wpływ zanieczyszczeń gazowych do poziomu 0.7 mld zł/rok.
(23 zł/MWh). Zatem finalny koszt MWh wyniesie 185+23=208
zł.
Hipotetyczne całkowite zastąpienie produkcji energii
z obu elektrowni konwencjonalnych (Legnica i
Gubin) elektrowniami wiatrowymi oznaczałoby
uniknięcie 9.9 mld zł/rocznie kosztów zewnętrznych.
Dlaczego dekarbonizacja jest
konieczna w UE ?
Energy Road Map 2050
•w najbliższych dekadach i tak państwa UE muszą
ponieść wielkie nakłady na modernizację systemów
energetycznych;
• europejska gospodarka po 2030 roku będzie miała
konkurencyjny handicap na globalnym rynku jako
region o stosunkowo niewielkim uzależnieniu od
importu nośników energii i fluktuacji ich cen;
•w istotnym rozmiarze zmniejszy zanieczyszczenie
powietrza poprawiając stan zdrowia mieszkańców
kontynentu.
Naszym narodowym interesem jest niezwłoczne
wejście na drogę zmiany modelu gospodarki
energią w kierunku wyznaczonym przez Energy
Road Map 2050
OZE+ EFEKTYWNOŚĆ
ENERGETYCZNA
Szacunkowe zasoby wydobywalne gazu
niekonwencjonalnego; 346 – 768 mld m3
Wydobywalne zasoby gazu ziemnego; 142,66 mld
m3/5,65 mld m3 wydobycie roczne = wystarczalność 25
lat
Zagospodarowane złoża węgla brunatnego;
1287 mln Mg/63 mln Mg wydobycie
roczne = wystarczalność 20 lat
DEKARBONIZACJA
Zasoby przemysłowe węgla kamiennego zmniejszają się z 16,9 mld
Mg (1989) do 4,2 mld Mg w 2010 – wyczerpią się przed 2050
2020
2030
Opracowanie autora z wykorzystaniem danych Bilansu
Zasobów Kopalin; stan na 31 XII 2011 rok – PIG PSG
2040
2050
Dziękuję za uwagę !