Transcript Kagir
SRS 126 ONARIM ATÖLYESİ
(KAGİR)
İnş. Yük. Müh. H.İbrahim YUMRUTAŞ
2
DERS İÇERİĞİ
Kagir yapı, yapı elemanları ve yapım sistemlerinin
tanımlanıp örneklenmesi
Kagir yapı ve yapı elemanlarında meydana gelen
deformasyonlar ve nedenlerinin tespiti
Yapılan inceleme ve analizler neticesinde gerekli ve
uygun olan onarım tekniklerinin uygulanması
Deprem Yönetmeliği (2007)
3
YAPININ TANIMI
Canlıların beslenmek ve barınmak gibi doğal
gereksinimlerini karşılamak üzere, çeşitli malzemeler
ve yapım teknikleri kullanarak oluşturulan yer altı,
yerüstü veya su tesisleridir.
3194 SAYILI İMAR KANUNUNA GÖRE;
Karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi veya
hususi, yeraltı veya yerüstü inşaatı ile bunların ilave,
değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik
tesislerdir.
4
YAPILARIN ÖZELLİKLERİ
Bir yapının beklentileri en uygun biçimde
karşılayabilmesi için bazı özellikleri taşıması
gerekmektedir.
Planlanan amaca uygun olmalı
Kullanılacak malzemeler, yapının özelliklerine ve
yapım tekniklerine uygun olmalı
İç (hareketli ve sabit yükler, yangın vb. ) ve dış
(deprem, rüzgar, kar, yağmur vb.) etkilere karşı
dayanıklı olmalı (EMNİYET)
Güzel görünümlü olmalı (ESTETİK)
Makul bir maliyette olmalı (EKONOMİ)
5
YAPILARIN SINIFLANDIRILMASI
Yapı malzemesine göre,
Bulundukları yere göre,
Sürekliliğine göre,
Hizmet amaçlarına göre,
Mülkiyetlerine göre,
Taşıyıcı sistemlerine göre,
İnşaat safhalarına göre
6
YAPI MALZEMESİNE GÖRE YAPILARIN
SINIFLANDIRILMASI
Malzemenin tarihsel gelişiminde birbirinden farklı üç süreç
görülmektedir.
Birinci süreç (Tarih öncesi- ilkçağ)
malzeme şekillendirilmeden doğal haliyle kullanılmıştır.
İkinci süreç (Klasik çağ-19.yy)
Malzeme şekillendirilerek çeşitli strüktür ve formlar
oluşturulmuştur.
Üçüncü süreç (19yy-…….)
Gelişen teknolojik imkanlar sayesinde malzeme kullanılacağı
yere göre önceden planlanmış, hatta iç yapısı değiştirilerek türev
malzemeler elde edilmiştir.
Örn: PVC petrol türevli bir malzemedir.
7
YAPI MALZEMESİNE GÖRE YAPILARIN
SINIFLANDIRILMASI
Bu sınıflandırma, yapıların taşıyıcı sistemleri ve
duvarlarını oluşturan malzemeler için yapılmış olup
yapı malzemelerinin, birtakım özellikleri karşılaması
gerekmektedir.
Kerpiç yapılar,
Ahşap yapılar,
Hımış yapılar,
Taş yapılar,
Betonarme yapılar,
Çelik yapılar.
8
YAPI MALZEMESİNE GÖRE YAPILARIN
SINIFLANDIRILMASI
Kerpiç yapılar, (kum+kil+su
kurutma)
9
YAPI MALZEMESİNE GÖRE YAPILARIN
SINIFLANDIRILMASI
Ahşap yapılar
10
YAPI MALZEMESİNE GÖRE YAPILARIN
SINIFLANDIRILMASI
Hımış yapılar, (Boşluk kısımları taş, tuğla veya
kerpiçle doldurulan ahşap iskeletli yapı)
11
YAPI MALZEMESİNE GÖRE YAPILARIN
SINIFLANDIRILMASI
Taş yapılar
12
YAPI MALZEMESİNE GÖRE YAPILARIN
SINIFLANDIRILMASI
Betonarme yapılar (Beton+çelik)
13
YAPI MALZEMESİNE GÖRE YAPILARIN
SINIFLANDIRILMASI
Çelik yapılar
14
BULUNDUKLARI YERE GÖRE YAPILARIN
SINIFLANDIRILMASI
Altyapılar;
Yol, içme suyu şebekesi, kanalizasyon şebekesi,
menfez, vb. zemin seviyesinin altında kalan yapılardır.
Üstyapılar;
Zemin seviyesinin üzerinde yapılan tüm yapıları
kapsar.
15
SÜREKLİLİĞİNE GÖRE YAPILARIN
SINIFLANDIRILMASI
Muvakkat (Geçici) yapılar;
Kısa ve geçici bir süre kullanılmak üzere yapılan
şantiye binası, baraka vb. yapılardır.
Daimi yapılar;
Hizmet ömrü boyunca kullanılmak üzere inşaa edilmiş
olan yapılardır.
16
HİZMET AMAÇLARINA GÖRE YAPILARIN
SINIFLANDIRILMASI
Konutlar (müstakil ev, apartman, köşk vb.)
Konaklama yapıları (otel, motel vb.)
Kültür yapıları (okul, müze, kütüphane vb.)
Sağlık yapıları (hastane, sağlık ocağı, vb.)
Dini yapılar (cami, mescit, kilise, havra vb.)
Sosyal yapılar (sinema, tiyatro vb.)
Ticaret yapıları (Banka, dükkan, iş hanı vb.)
Endüstri yapıları (fabrika, atölye vb.)
Ulaştırma yapıları (terminal, gar, liman, yol, köprü vb.)
Spor yapıları (stadyum, yüzme havuzu, hipodrom vb.)
Su yapıları (baraj, su kanalı, içme suyu, kanalizasyon vb.)
Anıtsal yapılar (Anıtkabir, Çanakkale şehitler abidesi vb.)
17
MÜLKİYETLERİNE GÖRE YAPILARIN
SINIFLANDIRILMASI
Resmi yapılar
Vakıf yapıları
Özel yapılar
18
TAŞIYICI SİSTEMLERİNE GÖRE YAPILARIN
SINIFLANDIRILMASI
Kagir (Yığma) yapılar
Ahşap yığma yapılar
Kagir yığma yapılar
İskelet yapılar
Ahşap iskelet yapılar
Betonarme iskelet yapılar
Çelik iskelet yapılar
Prefabrik yapılar
19
İNŞAAT SAFHALARINA GÖRE YAPILARIN
SINIFLANDIRILMASI
Kaba yapı
Temel, duvar, kolon, kiriş, döşeme, merdiven, çatı
vb. taşıyıcı elemanlardan oluşan sistem
İnce yapı
Sıva, boya, badana, yalıtım, doğramalar, tesisat vb.
kaba yapıyı örten ince imalat
20
YAPIYI OLUŞTURAN ELEMANLAR
Taşıyıcı Elemanlar
Tamamlayıcı Elemanlar
Temeller,
Kapı ve pencere doğramaları,
Duvarlar,
Kaplamalar (döşeme, duvar..)
Kolonlar,
Korkuluklar (merdiven, teras..)
Kirişler,
Yalıtım,
Döşemeler,
Boya, badana
Merdivenler,
Çatılar
21
YAPIYI OLUŞTURAN ELEMANLAR
Tesisatlar
Sıcak, soğuk ve atık su tesisatları,
Elektrik tesisatı
Isıtma tesisatı
Havalandırma tesisatı
İklimlendirme (klima) tesisatı
Asansör tesisatı
Kanalizasyon tesisatı
Telefon tesisatı
Televizyon tesisatı
22
KAGİR (YIĞMA)YAPI
Doğal malzemelerin (ahşap, taş vb.) veya yapay
malzemelerin (kerpiç, briket, tuğla, kumtaşı, gaz beton
vb.), bir mineral bağlayıcı ile yapılmış harç kullanılarak
örülmesi ya da harçsız olarak örülmesi sonucu elde
edilen, kendi kendini taşıyan yapı çeşididir.
23
KAGİR (YIĞMA)YAPI
Kullanılan malzemenin özellikleri, yapı zemini, ve
yapının
kullanım
amacı
yığma
biçimlendirilmesinde rol oynamaktadır.
yapıların
24
KAGİR (YIĞMA) YAPI
Yığma yapı sanatına en temel
ve görkemli örneklerden biri
olarak Mısır’da inşa edilmiş
piramitleri
gösterebiliriz.
Piramitlerin ise en büyük üne
kavuşanı olan kare piramit
KEOPS 145 m yüksekliği ile
yığma
seviyenin
yapıların
en
örneklerinden biridir.
ulaştığı
önemli
25
KAGİR (YIĞMA) YAPI
Yığma
yapım
tekniği
sadece
kapalı
mekanlar elde etmek amacıyla değil aynı
zamanda estetik unsurlar oluşturmak
maksadıyla da kullanılabilmektedir.
Örneğin; kemer, tonoz, kubbe gibi.
26
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
Doğal malzemeler
Taş
Ahşap
Yapay malzemeler
Tuğla
Gaz beton
Kumtaşı (Grovak)
Briket
Kerpiç
Harçlar
27
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA DUVARLAR
Yığma yapıdaki duvarlar, yapıdaki görevleri bakımından
3’e ayrılırlar;
1. Taşıyıcı duvarlar
2. Taşıyıcı olmayan duvarlar
3. Destek duvarları
28
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA DUVARLAR
TAŞIYICI DUVARLAR
Taşıyıcı duvarlar, yapıdaki hareketsiz (ölü) ve hareketli
yüklerle, rüzgar vb. yatay yükleri alarak, altındaki taşıyıcı
elemanlara ileten düzlemsel yapı elemanlarıdır. Bu duvarlar,
daima basınç gerilmeleriyle karşı karşıyadırlar.
Taşıyıcı duvarlar, yapıdaki yeri bakımından taşıyıcı iç duvarlar
ve taşıyıcı dış duvarlar olarak ayrılırlar.
Taşıyıcı duvarların eksenlerinin, temelden çatıya kadar aynı
düşey düzlem içerisinde bulunması gerekir.
29
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA DUVARLAR
TAŞIYICI OLMAYAN DUVARLAR
Kendi ağırlığından başka yük taşımayan duvarlardır. Ancak
muhtemel rüzgar, deprem etkisi vb. yatay yükleri temas halinde
bulunduğu diğer taşıyıcı elemanlara (taşıyıcı duvar, döşeme plağı,
kolon vb.) güvenle iletebilecek sağlamlıkta olmalıdır.
Yapıdaki yeri bakımından taşıyıcı olmayan dış duvarlar ve
taşıyıcı olmayan iç duvarlar şeklinde ayrılırlar.
Taşıyıcı olmayan dış duvarlar genellikle karkas (iskelet sistem)
yapılarda kolonlar ve kiriş arası çerçevenin doldurulmasında
kullanılırlar.
30
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA DUVARLAR
DESTEK DUVARLARI
Özellikle uzun açıklıklı taşıyıcı duvarlar, etkisi altında
bulundukları düşey ve yatay yükler altında devrilmemeleri için,
destek duvarlarıyla desteklenmelidirler. Bu amaçla yapılacak
destek
duvarlarının,
destekledikleri
düzenlenmeleri gerekmektedir.
duvara
dik
olarak
31
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA DUVARLAR
DESTEK DUVARLARI
Duvarlar, destekleme amacıyla yapılmış destek duvarlarıyla
desteklendikleri
gibi,
desteklenebilmektedir.
diğer
taşıyıcı
duvarlarla
da
32
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
KERPİÇ
Kolay bulunabilen ve ekonomik bir yapı malzemesidir.
Kerpicin uzun yıllar boyunca kullanılan bir yapı malzemesi olduğu
bilinmektedir.
Son yıllarda eşdeğer yapı malzemelerinin pahalı olması bunun yanında
atık malzemelerin çevre problemi oluşturması bilim adamlarını atık
malzemelerle yeni kerpiç üretimi araştırmasına sevk etmiştir.
33
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
KERPİÇ
Kum, kil vb. doğal malzemelerin suyla plastik kıvamda yoğrularak
kalıplanması ve açık havada kurutulmasıyla elde edilir.
Kerpiç duvarlar, genellikle tek katlı, küçük ve geçici yapılarda
uygulanabilirler. Neme ve suya karşı dayanımları oldukça azdır. Bu
nedenle yapının su basman seviyesine kadar olan kısmında taş, tuğla
vb. elemanlar kullanmak daha doğru olacaktır.
34
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
KERPİÇ
Güneşte kurutuldukları için iç kısımlarındaki kuruma ile dış yüzeyin
kuruması eşit olmadığından çatlamalar meydana gelir. Bunu önlemek
için birtakım bitkisel atıklar (sap, saman vb.) katılarak çatlamalar büyük
oranda önlenmiş olur.
Kerpiçlerin
basınç
muhtevasındaki
göstermektedir.
dayanımları
killi
toprağın
tuğla
kadar
cinsine
olmamakla
bağlı
olarak
birlikte
değişim
35
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
KERPİÇ
Kerpiç genellikle iki boyutta yapılır.
1.
Kuzu kerpiç : 10 x 13 x 28 cm
2.
Ana kerpiç : 10 x 28 x 28 cm
36
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
KERPİÇ
Kerpiç duvarların kalınlıkları da kerpiç boyutlarına uygun olarak 13 ya
da 28 cm olur. Örülmesi ise tuğla duvarlardaki gibi düz örgüdür.
Kullanılan harç kille suyun karıştırılmasıyla elde edilir ve duvarın yüzeyi
de bu harçla sıvanır. Harcın içerisine kıyılmış bitki kökü, saman vb.
konularak sıvanın, dolayısıyla duvarın yağmur, nem vb. etkilere karşı
kısmen de olsa dayanıklı olması sağlanır.
37
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞ
Yer kabuğunu oluşturan sert ve katı kütlelere taş (kayaç) denir.
Genellikle bir veya birden fazla mineralin bir araya gelmesiyle meydana
gelirler.
Tarih
boyunca
en
malzemelerindendir.
çok
kullanılan
ve
en
iyi
tanınan
yapı
38
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞLARIN SINIFLANDIRILMASI
Meydana gelişlerine göre,
Elde edilişlerine göre,
Şekil ve görevlerine göre,
İşleniş şekillerine göre,
Serliklerine göre,
Gruplara ayırmak mümkündür.
39
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞLARIN MEYDANA GELİŞLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI
Tortul (sedimanter):
Her çeşit taş parçalarının ve minerallerin çeşitli sebeplerden dolayı bozulup
dağılması daha sonra da değişik yollarla taşınarak bir yerde çökelmesi
sonucu oluşurlar. Akarsu yataklarında bol miktarda bulunurlar.
Magmatik (Püskürük):
Magmanın yüzeye çıkması ve burada soğuması sonucu oluşurlar. Genellikle
gözenekli yapıya sahiptirler.
Metamorfik (Başkalaşmış):
Daha evvel mevcut olan küçük kütlelerin ısı ve basınç altında değişime
uğraması sonucu oluşurlar.
40
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞLARIN ELDE EDİLİŞLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI
Doğal ve yapay olmak üzere iki şekilde elde edilirler.
Doğal taşlar, doğadan kütle olarak elde edilirler.
Yapay taşlar ise, küçük boyuttaki taşların herhangi bir yapıştırıcı veya
bağlayıcı ile birleştirilerek istenilen boyutta ve şekilde elde edilen
taşlardır. (Beton, karo, parke taşı, kaldırım taşı vb.)
41
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞLARIN
ŞEKİL VE GÖREVLERİNE GÖRE
SINIFLANDIRILMASI
Sıra taşı (Boyuna taş): Uzun kenarı duvar yüzüne paralel gelecek
şekilde yerleştirilen taştır.
Kenet taşı (Bağlantı taşı): Uzun kenarı duvar yüzüne dik gelecek
şekilde yerleştirilen taştır.
42
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞLARIN İŞLENİŞ ŞEKİLLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI
1.
Moloz taş duvarlar
2. Kaba yonu taş duvarlar
3. İnce yonu taş duvarlar
4. Kesme taş duvarlar
43
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
MOLOZ TAŞ DUVARLAR
Taş ocağından çıkarılan taşların, hiçbir işleme tabi tutulmadan ya da
çaplandıktan sonra kullanılmasıyla yapılan duvarlardır.
Bu taşlar
duvardaki yerine konulurken, fazla kısımları çekiçle kırılarak alınır.
Kuru(harçsız) ve harçlı olmak üzere iki şekilde yapılabilirler.
Harçsız moloz taş duvarlar yük taşımayan bahçe duvarı, istinat
duvarı gibi yerlerde uygulanır.
44
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
KABA YONU TAŞ DUVARLAR
Yapının, yüzeyi sıvanmayacak cephe duvarlarıyla, çevre ve istinat
duvarlarında uygulanır. Adı üzerinde taşların kabaca yonulması
suretiyle elde edilirler.
45
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
İNCE YONU TAŞ DUVARLAR
İşçiliğin ve maliyetin fazla olması nedeniyle daha çok estetik ve
mimari bakımdan gerek duyulan anıt, mabet vb. yerlerde ve binaların
yüzeyi sıvanmayacak cephe duvarlarında uygulanırlar.
46
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
KESME TAŞ DUVARLAR
Kesme blok taş duvar; duvarda kullanılan taşların derinliği,
duvar kalınlığını verecek şekilde düzenlenir ya da kenet taşlarının
derinliği ile arka arkaya gelen iki sıra taşının toplam derinliği duvar
kalınlığına eşit olacak biçimde düzenlenir. Bu tür duvarların uygulama
alanı taş işçiliğinin fazla olması nedeniyle giderek azalmaktadır.
Kesme blok kaplama (plak)taş duvar; bu tür duvarlarda, bir
yüzeyi ile bu yüzeyi çevreleyen kenarları düzgün ve gönyesinde
kesilerek, ya da işlenerek hazırlanan taşlar kullanılır. Bu taşlar,
arkasındaki kagir duvarla birlikte örülürler. Görünümleri kesme blok
taş duvarlar gibi olup taş işçilikleri daha azdır.
47
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
KESME TAŞ DUVARLAR
48
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞ
Taş duvarlar, doğada serbest halde bulunan veya taş ocaklarından
çıkartılan taşların, belirli kurallara göre örülmesiyle oluşturulurlar.
Taş ocaklarından çıkarılacak taşlar, kazma, manivela vb. el araçlarıyla,
kırıcı iş makineleriyle veya patlayıcı madde kullanılmak suretiyle elde
edilirler.
Ocaktan çıkarılan taşlar ya hiçbir işleme tabi tutulmadan ya da balyoz,
çekiç, murç, külünk gibi el araçlarıyla kabaca düzeltilerek (çaplama
veya sayalama) şantiyeye gönderilirler.
49
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞ
Ocaktan yeni çıkan taş, henüz nemini kaybetmemiş olduğundan
yumuşaktır ve dolayısıyla işlenmesi daha kolaydır.
Taşlar ocakta sayalanırken yerine konulacağı boyutlardan işleme payı
olarak her iki yanda 2-3 cm pay bırakılır. Buna çapak payı denir.
Böylece hazırlanarak şantiyeye gönderilen taşlar, gerekiyorsa projesinde
belirtilen şekil ve boyutlara göre el araçları yada makinelerde işlenir.
50
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
KULLANILACAK TAŞLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ
Homojen, damarsız, çatlaksız, yoğun (boşluksuz) olmalı,
Hava etkilerine ve dona dayanıklı olmalıdır.
Ocak nemini kaybetmemiş olmalıdır. (tercih sebebidir.)
Kırıldığında keskin köşeler vermeyen, kum gibi ufalanan taşlar
kullanılmalıdır.
Kalker türünden taşlar, ateş etkisi olan yerlerde kullanılmamalıdır.
Özellikle yonu işerinde, ince taneli ve kolay işlenebilir taşlar
seçilmelidir.
51
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
KULLANILACAK TAŞLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ
Daha önce aynı ocaktan çıkarılıp ta, yakın yapılarda kullanılmış ve
dayanıklılığı denenmiş taşlar, öncelikle tercih edilmelidir.
Önem derecesi yüksek yapılarda kullanılacak taşlar, laboratuvar
testlerinden geçirildikten sonra kullanılmalıdır.
Çok kenarlı taşlarda, hiçbir köşe açısı 60◦ den az olmamalıdır.
Aşınmaya karşı dayanımlı olmalıdır.
Basınç ve çekmeye karşı yeterince dayanıklı olmalıdır.
52
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞ DUVARLARIN GENEL YAPIM KURALLARI
Topraklı, killi, yosunlu ve kirli taşlar yerine konulmadan önce
temizlenmeli, gerekirse yıkanmalıdır.
Duvar içerisinde çakıl taşı iriliğinde ufak taş ve kama kullanılmamalı,
birbirine yanaşan taşlar birbirinin boşluğunu dolduracak irilikte
seçilmelidir.
Taşlar, yatak yüzleri ve oluşum tabakaları yatay gelecek biçimde
konulmalıdır. Böylece yüklerin, yatay derzlere ve oluşum tabakalarına
dik gelmesi sağlanacaktır.
53
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞ DUVARLARIN GENEL YAPIM KURALLARI
Duvara konulan her iki taşta bir, duvar yüzeyine dik doğrultuda,
mümkünse duvar kalınlığınca kenet taşları konulmalıdır.
54
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞ DUVARLARIN GENEL YAPIM KURALLARI
Köşelerde, duvar başlangıç ve bitimlerinde, kapı ve pencere yanlarında
düzgün ve iri taşlar kullanılmalıdır. Taşlar, iç ve dış köşelerde birbirini
bağlayacak biçimde yerleştirilmelidir.
55
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞ DUVARLARIN GENEL YAPIM KURALLARI
Yüzeyi sıvanacak moloz taş duvarlarda, köşelerle kapı ve pencere
yanları tuğlayla örülebilir.
56
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞ DUVARLARIN GENEL YAPIM KURALLARI
Duvar köşeleri şakülünde örülmeli,her sırada duvarın ön ve arka
yüzünde, baş ve sondaki taşların üst hizasından ip çekilmelidir. Taşlar
bu iplere değdirilmeden, ipe uygun olarak yerleştirilmelidir. Böylece
duvarın kalınlığı, duvar boyunca aynı ve duvar yüzeyi de düzgün
olacaktır.
57
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞ DUVARLARIN GENEL YAPIM KURALLARI
Taş duvarlarda bacaların örülmesinde, tuğla ya da özel baca blokları
kullanılmalıdır.
Temelde taştan oluşturulan sömel ampatman taşlarının, beklenen
dayanımı verebilmeleri için, iri taşlardan seçilerek derin bağlantı
yapmaları sağlanmalıdır.
58
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞ DUVARLARIN GENEL YAPIM KURALLARI
Dikey derzler, mümkün olduğunca aynı kalınlıkta yapılmalı, duvar
içinde ve yüzünde üst üste gelmemelidir. (şaşırtmaca)
59
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞ DUVARLARIN GENEL YAPIM KURALLARI
Yüzeyi sıvanmayacak taş duvarların derzleri estetik görünüm sağlamak
için mala derzi, oyuk derz, kabarık derz ve çekme derz olarak imal
edilebilir.
60
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞ DUVARLARIN GENEL YAPIM KURALLARI
Derzler birbirlerine an az 12 cm şaşırtılarak konulmalıdır.
Taş duvarlar, yapıldıkları yerin özelliğine ve taşıdığı yüke bağlı olarak
45, 50, 60 ve 70 cm gibi kalınlıklarda yapılabilirler.
61
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TAŞ DUVARLARIN GENEL YAPIM KURALLARI
Taş duvarın üzeri, duvar yüksekliğince her 150 cm’de bir tesviye
edilmeli ve üzerine de 20-25 cm kalınlığında hatıl yapılmalıdır. Hatıllar;
hem duvar üzerinin tesviye edilmesini hem de tüm duvarların birlikte
çalışmasını sağlarlar. Ayrıca onarım kolaylığı da sağlar. Yerine göre
ahşap, tuğla ya da betonarmeden yapılabilirler.
Taş sıraları ve hatıllar yatay olarak düzenlenmeli, eğimli ya da zemin
eğimine uydurularak yapılmamalıdır.
62
63
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLALAR
Killi toprağın ve balçığın (içinde çeşitli organik maddeler bulunan
daha çok killi, koyu, yapışkan kıvamdaki çamurdur) suyla yoğrulup,
kalıplandıktan sonra kurutulup, genellikle 600 – 900 derecede
pişirilmesiyle elde edilir.
64
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLALAR
Bir tuğlanın kalitesi basit gözlem ve deneylerle anlaşılabilir;
İyi pişmiş olmalı ancak yanık olmamalı
Kenar ve yüzeyleri düzgün olmalı
Üzerinde çatlak, yarık ve boşluklar bulunmamalı
1,50 m yüksekten sert bir zemine bırakıldığında, ikiden fazla
parçaya ayrılmamalı
Üzerine çekiçle vurulduğunda tiz ve berrak bir ses vermeli
Su içerisinde 12 saat bekletildiğinde, ağırlığının % 20 sinden fazla
su emmemiş olmalıdır.
65
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA ÇEŞİTLERİ
Makine tuğlaları
Klinker tuğlaları
Cephe tuğlası
Ateş tuğlası
66
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA ÇEŞİTLERİ
Makine Tuğlası
Killi toprak ve balçığın ayrı olarak veya harmanlanarak su, kum,
öğütülmüş tuğla, kiremit tozu, kül vb. malzemeler karıştırılarak
makinelerde şekillendirildikten sonra fırınlarda pişirilmesi ile
elde edilirler.
Düzgün yüzeyli, keskin köşeli ve boşluksuz bir yapı gösterirler.
Su emmeleri düşüktür.
Düşey delikli veya dolu olarak üretilebilirler.
67
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA ÇEŞİTLERİ
Klinker Tuğlaları
Sinterleşmeye kadar pişirilmiş, birim ağırlığı ve basınç dayanımı
yüksek, dona dayanıklı duvar tuğlasıdır.
Su emmeleri oldukça azdır. Su içinde kalan duvarlarda kullanılır.
Sinterleşme: Şekillendirilip kurutulmuş tuğla hammaddesinin erimeye
yakın bir duruma kadar pişirilmesiyle elde edilir. Camsı bir yüzey
oluşturduğu için su emmesi düşüktür.
68
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA ÇEŞİTLERİ
Cephe Tuğlası
Cephelerde dekoratif amaçlı olarak kullanılır.
Su emmesi düşük olduğu için donmaya karşı dayanıklıdır.
Delikli veya dolu olarak üretilebilmektedir.
69
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA ÇEŞİTLERİ
Ateş Tuğlası
Yüksek ısıya dayanım gösterirler (yaklaşık 2550 derece)
Kullanılacak olan yere göre istenilen boyutta üretilirler.
70
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA ÇEŞİTLERİ
Fabrika Tuğlası
Boyutlarına göre;
Normal tuğla: 50 x 90 x 190
Modüler tuğla : 85 x 90 x 190
Blok tuğla: Modüler tuğladan daha büyük boyutlardadır.
İnce Blok Tuğla
8,5 x 19 x 19
Normal Blok Tuğla
13,5 x 19 x 19
Yığma yapı blok tuğlası
29- 39 x 19 x 13.5
71
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA ÇEŞİTLERİ
Fabrika Tuğlası
Delik oranlarına göre;
Dolu tuğla
Seyrek delikli tuğla
Az delikli tuğla
72
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA ÇEŞİTLERİ
Fabrika Tuğlası
İmalat metodlarına göre;
Sinterleşmemiş tuğla
Klinker tuğlası
Dona dayanıklılık durumlarına göre;
Dona dayanıklı (cephe tuğlası)
Dona hassas
73
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA ÇEŞİTLERİ
Fabrika Tuğlası
Ayrıca, hafif tuğla adı verilen, daha hafif ve daha fazla yalıtım
yeteneğine sahip olan tuğlalar da üretilmektedir. Bu tuğlalar, tuğla
hamuru içerisine ahşap talaşı, kömür vb. yanıcı maddeler katılarak
imal edilir. Böylece pişme anında bu maddeler yanacak ve tuğla
bünyesinde boşluk oluşturacaktır.
74
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA DUVARLARIN GENEL YAPIM KURALLARI
Tuğlalar toz ve topraktan temizlenmiş olmalı, kullanılacağı zaman
suyla ıslatılmalıdır. (harcın suyunu çekmesin diye)
Tuğlalar serilen harcın üzerine, her tarafından harç fışkıracak şekilde
ve üzerine bastırılarak iyice oturtulmalıdır.
Tesviye ve şakül alma işlemine özen gösterilmelidir.
Dikey derzler 10 mm, yatay derzler ise 12 mm olmalıdır. Dikey derzler,
duvarın hiçbir yerinde üst üste gelmeyecek biçimde ve an az çeyrek tuğla
boyu kadar şaşırtılmalıdır.
75
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA DUVARLARIN GENEL YAPIM KURALLARI
Duvarda mümkün olduğunca tam tuğla kullanılmalı, parça tuğlalar
yalnızca örgünün gerektirdiği bağlantı yerlerinde kullanılmalıdır.
Taşıyıcı duvarlar, her kat seviyesinde duvar genişliğince ve en az 25
cm yüksekliğinde betonarme hatıl ile kuşatılmalıdır.
Yarım tuğla kalınlığındaki duvar örülürken, 1,50 m yüksekliğe
gelindiğinde en az 6 saat beklenmeli, daha sonra duvarın örülmesine
devam edilmelidir.
76
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA DUVARLARIN GENEL YAPIM KURALLARI
-3 dereceden soğuk havalarda tuğla duvar örülmemeli, ya da harcın
donmaması için gerekli önlemler alınmalıdır.
Duvarın sonu düz olarak bitirilemiyorsa ya da sonradan duvar boyuna ekleme
yapılacak ise iki duvarın birbirine iyi bir şekilde bağlantı yapabilmesi için
duvarda, asma ya da kademeli dişler bırakılmalıdır.
77
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA DUVAR DİZİLERİ
Tuğlalar duvara belirli konumlarda
oturtulurlar. Dizi adı verilen bu
konumlar duvarın türüne ve sırasına
göre farklı şekillerde olur.
1.
Düz dizi
5. Dik kılıç dizi
2. Kilit dizi
6. Yatay zikzak dizi
3. Düz kılıç dizi
7.
4. Kilit kılıç dizi
Kılıç zikzak dizi
78
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA DUVAR ÖRGÜLERİ
Tuğla duvarlar yapıldıkları yere, yapılma amacına ve kalınlıklarına göre
farklı şekillerde örülürler. Tuğla duvar örgü şekilleri, genellikle yığma
yapılarda taşıyıcı duvar olarak örülen, normal ve modüler tuğla için
geçerlidir. Bu nedenle tuğla duvar örgüleri yığma yapılarda
önem arz eder.
1.
Düz örgü
2. Kilit örgü
3. Düz kılıç örgü
4. Şaşırtma (blok) örgü
5. Boşluklu Duvar örgüsü
79
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA DUVAR ÖRGÜLERİ
Düz örgü
Düz
dizilerin
üst
üste
konulmasıyla oluşur. Yalnızca
yarım
tuğla
kalınlığındaki
bölme duvarlarıyla, bacalarda
uygulanır. Duvar kalınlığı az
olduğundan
taşıttırılmaz.
duvarlara
yük
80
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA DUVAR ÖRGÜLERİ
Kilit Örgü
Kilit
dizilerin
üst
üste
konulmasıyla oluşur. Yalnızca
bir
tuğla
kalınlığındaki
duvarlarda uygulanır. Birinci
sıraya tam tuğlayla başlanır.
İkinci sıraya ise iki adet
üççeyrek tuğlalarla başlanır.
Kilit sıra şeklinde devam
eder.
81
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA DUVAR ÖRGÜLERİ
Düz Kılıç Örgü
Duvar kalınlığı az olduğundan, çok küçük ve yük taşımayan bölme
duvarı olarak veya başka bir duvar ya da döşeme ve bahçe yolu üzerine
kaplama olarak uygulanır.
82
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA DUVAR ÖRGÜLERİ
Şaşırtma (Blok) Örgü
Genellikle yığma yapılarda,
taşıyıcı olarak en çok
kullanılan örgü çeşididir.
Blok
örgüde
denilen
şaşırtma örgü, kilit ve düz
dizilerle 19 cm kalınlığında
yapılır. Birinci sıraya kilit
diziyle
başlanır.
İkinci
sıraya ise üç çeyrek tuğla ile
başlanır ve düz dizi halinde
devam eder.
83
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA DUVAR ÖRGÜLERİ
Boşluklu Duvar Örgüsü
Ses ve ısı yalıtımı sağlamak amacıyla, iki duvar arasında 5 cm kadar
boşluk bırakılarak oluşturulur. Burada düz ve şaşırtma örgüler birlikte
uygulanır. İstenirse, arada kalan boşluğun içerisine yalıtım gereçleri
de doldurularak, daha fazla ısı ve ses yalıtımı sağlanabilir.
84
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
UYGULAMA
TAM TUĞLA KALINLIĞINDA ŞAŞIRTMA ÖRGÜ İLE TUĞLA DUVAR ÖRÜLMESİ
1) Duvar yapılacak zemin
temizlenmeli
2) Duvar yapılacak zemin
ıslatılmalı
85
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
UYGULAMA
TAM TUĞLA KALINLIĞINDA ŞAŞIRTMA ÖRGÜ İLE TUĞLA DUVAR ÖRÜLMESİ
3) Hazırlanan harç iyice
karıştırılmalı
4) Tuğlalar ıslatılmalı
86
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
UYGULAMA
TAM TUĞLA KALINLIĞINDA ŞAŞIRTMA ÖRGÜ İLE TUĞLA DUVAR ÖRÜLMESİ
5) Birinci sıra köşe tam
tuğlalarının konulacağı yere
harç, mala ile yayılmalı
6) Birinci sıra köşe tam
tuğlaları yerleştirilmeli
87
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
UYGULAMA
TAM TUĞLA KALINLIĞINDA ŞAŞIRTMA ÖRGÜ İLE TUĞLA DUVAR ÖRÜLMESİ
7) Köşe tam tuğlalarından
duvarın ön yüzüne göre ip
çekilmeli
8) Aralar, harçlı olarak ve
ipe göre örülmeli
88
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
UYGULAMA
TAM TUĞLA KALINLIĞINDA ŞAŞIRTMA ÖRGÜ İLE TUĞLA DUVAR ÖRÜLMESİ
9) Derzler sıvamadan
doldurulmalı
10) İkinci sıranın başına
yarım tuğla yerleştirilmeli
89
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
UYGULAMA
TAM TUĞLA KALINLIĞINDA ŞAŞIRTMA ÖRGÜ İLE TUĞLA DUVAR ÖRÜLMESİ
11) Köşe tuğlalarının ipi
çekilmeli
12) Ara tuğlalar ipe uygun
şekilde harçlı olarak
yerleştirilmeli
90
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
UYGULAMA
TAM TUĞLA KALINLIĞINDA ŞAŞIRTMA ÖRGÜ İLE TUĞLA DUVAR ÖRÜLMESİ
13) Duvar köşeleri 3. sıradan
itibaren çekül ile kontrol
edilmeli
14) Tuğlaların aynı hizada
olup olmadıkları mastar ve
su düzeci yardımıyla
kontrol edilmeli
91
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
TUĞLA DUVARLARIN ŞEKİL ve KONUMLARI
1.
Kapı ve pencere dişleri
2. Dik açılı köşe birleşmeleri
3. Geniş açılı köşe birleşmeleri
4. Dar açılı köşe birleşmeleri
5. Dik saplanmalar
6. Eğik saplanmalar
7.
Dik ve eğik kesişmeler
8. Ayaklı tuğla duvarlar
9. Tuğla sütunlar
92
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
BRİKET
İskelet (karkas) yapıların yük taşımayan duvarlarında ya da en çok
iki katlı yığma yapıların duvarlarında uygulanırlar.
Kum, çakıl, cüruf, tuğla ve kiremit kırıkları, bims (sünger taşı) gibi
dolgu malzemelerinin çimento ve suyla nemli kıvamda karıştırılıp, özel
kalıplarda dövme, prese (basınç) ve vibre (titreşim) edilmeleri
suretiyle imal edilirler.
Kum ve çakılla yapılan beton briket duvarlar, diğerlerine göre daha
ağır olurlar. Buna karşılık, yüke ve hava koşullarına karşı dayanımları
daha fazladır.
93
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
BRİKET
Ancak hafiflik, ses ve ısı yalıtımı bakımından bims ile yapılanları
tercih edilmektedir.
Genellikle iki delikli ve beş yüzü kapalı, bir yüzü açık olarak imal
edilirler.
94
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
BRİKET DUVARLARIN YAPIMI
Briket duvarların örülmesi, düz örgü şeklindedir.
Önce, duvarın oturacağı zemin ve briketler suyla ıslatılır. Duvarın ilk ve
son briketleri, harçlı olarak yerleştirilirler. Sonra, bu briketlerden duvarın
ön yüzüne gelecek şekilde ip çekilir. Zemine harç yayılır ve ipe uyarak
duvar örülür
Briketin boşlukları alta gelecek şekilde yerleştirme yapılır ki içeriye harç
dolmasın.
Duvar başlarında ve köşelerinde, özel olarak imal edilmiş ya da tam
briketlerden kırılarak hazırlanmış yarım briketler kullanılır. Böylece dikey
derzler, briket boyunun yarısı kadar kaydırılarak bağlantı yapılmış olur.
95
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
ALÇI BLOK
Alçının
belirli
oranda
suyla
karıştırılarak
kurutulmasıyla imal edilir.
Alçı bloklar;
Deliksiz (dolu gövdeli) alçı bölme blokları
Delikli (boşluklu) alçı bölme blokları ve
Alçı duvar levhaları
olarak yapılabilmektedir.
kalıplanması
ve
96
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
ALÇI BLOK
Deliksiz (dolu gövdeli) – delikli (boşluklu) alçı bloklar;
Yapıların dış etkilerle karşı karşıya olmayan iç mekanlarını bölmede
kullanılır.
Taşıyıcı özelliği olmadığı için yük taşıttırılmaz
Rutubetli yerlerde kullanılmaz.
Sıva yapılmadan kullanılırlar. Bu nedenle
yüzey ve köşelerin, yükleme,
boşaltma ve taşıma sırasında hasar görmemesi için mutlaka ambalajlanması
gerekir.
Genellikle dikdörtgen prizma şeklinde kenar yüzeyinde karşılıklı lamba ve
zıvana bulunan elemanlardır.
97
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
ALÇI BLOK
Deliksiz (dolu gövdeli) – delikli (boşluklu) alçı bloklar;
98
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
ALÇI BLOK
Alçı duvar Levhaları (Alçıpan)
Yapıların iç duvar, tavan ve bölme yüzeylerini kaplamak için yapı alçısı ile
lifsiz veya lifli malzemelerden yapılmış ve ön yüzeyleri kağıtla kaplanmış
levhalardır.
99
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
ALÇI BLOK AVANTAJLARI
Hafiftir
İşçiliği kolaydır
Testere ile kesilebilir
Ses ve ısıya karşı yalıtım sağlar
Kalınlığının az olması nedeniyle kullanım alanından kazanç sağlar
Yüzeylerinin düzgün olmasından dolayı ayrıca sıva yapmaya gerek
kalmaz doğrudan kağıt, boya vb. uygulanabilir.
100
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
ALÇI BLOK DEZAVANTAJLARI
Neme karşı hassastırlar
Suya karşı hassastırlar
Taşıma güçleri yok denecek kadar azdır.
101
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
ALÇI BLOK DUVAR YAPIMI
Yapıştırıcı olarak, donma süreci fazla olan özel alçı hamuru
kullanılır
Duvar örülürken zemin iyice temizlenerek suyla ıslatılır. Zemine
ince bir alçı hamuru serilir ve üzerine 10-12 mm kalınlığında ve alçı
blok kalınlığı kadar genişlikte esnek bir bant duvar boyunca döşenir.
Bandın üzerine de tekrar ince bir alçı hamuru serildikten sonra alçı
bloklar da düz örgüde olduğu gibi ve birbirlerine alçı hamuruyla
yapıştırılarak örülürler.
Yan duvarlara, kolonlara veya üstteki tavana alüminyum köşebent
veya alçı kartonpiyer ile bağlanmalıdırlar.
102
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
GAZ BETON (YTONG)
Kuvarsit, alüminyum tozu (gözenek oluşturması niçin), çimento,
kireç ve alçıtaşı ve suyun karıştırılıp kalıplanması ve önce havada
sonra da yüksek basınçlı buharda setleştirilmesiyle imal edilirler.
103
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
GAZ BETON (YTONG)
Gözenekli hafif bir yapı malzemesidir.
Hacim olarak %70-80 gözeneklerden oluşur.
Gözenekler küçük, yuvarlak, homojen dağılımlıdır.
Yoğunluğu düşük masif bir malzemedir.
İmalat sırasında içerisine çelik çubuklar konulmak suretiyle donatılı
gaz betonlar da yapılmaktadır.
Duvar, duvar kaplaması ve lento olarak kullanılır.
Genellikle iskelet yapılarda uygulanırlar, yığma yapılarda yük
taşıyan duvarlarda kullanılmaları pek uygun değildir.
104
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
GAZ BETONUN AVANTAJLARI
Hafiftir
Isı yalıtımı sağlar
İşçiliği kolaydır
Düzgün yüzeylidir.
Üzerine çivi çakılabilir.
Isıya karşı dayanıklıdır. (yaklaşık 1200 derece ve 240 dakika)
Basınca karşı kısmen dayanıklıdır.
Yüzeyin pürüzsüz olmasından dolayı üzeri yalnızca ince sıvayla kapatılabilir.
Çevre dostudur.
105
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
GAZ BETONUN DEZAVANTAJLARI
Basınca karşı kısmen dayanıklıdır. Bu nedenle yığma yapı
malzemesi olarak kullanılması pek uygun değildir.
Suya ve neme karşı dayanımı azdır.
106
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
HARÇLAR
Kum, çimento veya kireç gibi bir bağlayıcı ile suyun birlikte karıştırılarak
plastik kıvama getirilmesiyle elde edilen malzemeye harç denir.
Harçların;
Yeterli mukavemette olması,
Su ve rutubeti geçirmemesi,
Boşluksuz olması,
İyi yapışması (aderans),
Dış tesirlere karşı dirençli olması,
istenir.
107
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA KULLANILAN
MALZEMELER
HARÇ ÇEŞİTLERİ
Harçlar kullanıldıkları yere göre 3 gruba ayrılırlar;
1.
Duvar harcı
Kireç harcı
Melez (takviyeli) harç
Çimento harcı
2. Sıva harcı
Kaba sıva harcı
İnce sıva harcı
3. Şaplar
(Çimento + Kireç)
108
BETONARME
Betonarme duvar, duvar boyutlarına uygun olarak hazırlanan kalıp
içerisine, hesaplanan miktarda donatı konulup üzerine beton dökülmesi
suretiyle elde edilir.
Taşıma gücü son derece yüksektir.
Duvar kalınlığı en az 20 cm olarak yapılır.
Yığma yapılarda, bodrum ve temel duvarı ya da istinat duvarının beton
olarak yapılması durumunda, hem yandan gelen yüksek zemin basıncının
emniyetle karşılanabilmesi, hem de duvar kalınlığının azaltılması için
kullanılırlar.
Betonarme iskelet yapıların çok katlı olması ve hesaplamalara göre,
kolon kesitlerinin çok büyük çıkması durumunda kolonlar kalınlığı az
genişliği fazla olan perde duvarı şeklinde yapılabilirler. Bu duvarlar aynı
aks üzerinde temelden çatıya kadar devam ederler.
109
TEMELLER
Yapının kendi ağırlığıyla, üzerine binen tüm yükleri (zati, hareketli,
hareketsiz) alıp zemine aktaran yapı elemanlarıdır.
Temelin oturacağı tabii zemine temel yatağı adı verilir. Bu zemin
değişik özelliklerde oluşum verebildiği gibi, farklı derinliklerde ve
hatta iklim ve mevsime göre de değişik özellikler gösterebilmektedir.
Bu nedenle, iyi bir zemin etüdü yapılmadan oluşturulan temel, yapı
yapıldıktan sonra tehlikeli olabilmektedir.
110
TEMELLER
Temel tabanının sağlam bir zemine oturtulması gerekir. Aksi taktirde,
temelin
yapacağı
dengesiz
oturmalar
binayı,
olumsuz
yönde
etkileyecektir. Örneğin; zeminde bulunan kireç taşı taneleri, yer altı
suyu yada kimyasal etkilerle eriyip boşluklar oluşturabilir. Ya da
zemine sızan veya zemin bünyesinde bulunan su zerreleri donma
yaparlar ve temel zemininde kabarma veya kayma yaparak temelde
istenmeyen hareketlerin doğmasına sebebiyet verebilirler. Bu nedenle
temel tabanı (sömel tabanı) zemin yüzeyinden belirli bir derinliğe
oturtulmalıdır. Bu derinliğe don seviyesi denir.
111
TEMELLER
Don seviyesi, yapının büyüklüğüne ve yapının yapıldığı yerin iklim
koşullarına göre değişebilmektedir.
Günümüzde, katkı maddeleri ve yalıtım gereçleri kullanımı sonucu don
derinliği kavramı eski önemini yitirmiştir.
112
TEMELLER
Temel zemininde kabul edilebilir bir oturma miktarı bulunmaktadır
ancak bu oturmanın üniform yani temelin her bölgesinde aynı olması
istenir.
113
TEMELLER
Zemindeki farklı oturmaları ve çökmeleri karşılamak amacıyla, yapıda
gerekli mesafelerde dilatasyon derzleri bırakılmalıdır. Burada amaç
yapının farklı oturmalar yapabileceği parçalara bölünmesidir. Böylece
her bölümün ayrı ayrı çalışması sağlanır.
114
TEMELLER
YAPI ÇUKURU
Temellerin, dolayısıyla yapının oturacağı çukur, yapı alanının büyüklüğüne,
toprak ve temellerin cinsine göre insan gücü veya makinelerle açılır.
Küçük alanlarda ve yumuşak zeminlerde insan gücü daha ekonomik
olabilirken, alan büyüdükçe ve zemin sertleştikçe makine kullanımı daha
ekonomik olmaya başlar.
İster insan gücü ister makine kullanılsın, her iki durumda da toprağın
kazılan çukura kaymaması için toprağın cinsine göre belirli bir açı ile
kazılması gerekir.
Sıkı veya az sıkı zeminlerde
45°
Sıkı zeminlerde
60 °
Kaya zeminlerde
90 °
115
TEMELLER
ZEMİN SINIFLARI
DBYYHK gereği ülkemizde zeminler 4 sınıfa ayrılmıştır.
I. Çok sert
II. Sert
III. Hafif Sert
IV. Yumuşak
Temellerin, dolayısıyla yapının yeri çevrede daha önce Tapu ve Kadastro
dairelerince belirlenmiş röper noktaları esas alınarak belirlenir. Bu
işleme aplikasyon veya yapıyı aplike etmek denir.
116
TEMELLER
TEMEL ÇEŞİTLERİ
Temeller, zemin etüdleri, yapı yükleri ve birtakım kurallar dikkate
alınarak taş, beton, betonarme, ahşap, çelik gibi malzemelerle inşa
edilirler.
1)
Yüzeysel Temeller
1.1. Tekil (Münferit) temel
1.2. Sürekli (Şerit veya mütemadi) temel
1.3 Radye temel
2)
Derin Temeller
2.1. Ayak temel
2.2. Kazık temel
2.3. Kesonlar
117
TEMELLER
YÜZEYSEL TEMELLER
Yapı yükünün, zemin yüzeyine yakın bir yerde ve kabul edilebilir oturma
sınırları dahilinde güvenle aktarılmasına uygun zemin bulunması
durumunda uygulanır.
Yığma yapılarda temel duvarları, iskelet (karkas) yapılarda ise kolonlar
altına, yükü daha geniş bir alana yaymak amacıyla yapılan temel
elemanlarına sömel denir.
Sömel, taştan yapılan bir temel duvarında yine taş olarak yapılabilir
ancak sömeller, temel duvarlarından gelen yükü daha rijit ve
emniyetli bir biçimde temel tabanına yaydıklarından, genellikle
betonarme olarak yapılması daha uygun olur. Çünkü yapının yükü,
temel tabanına betonarme sömellerde 45° taş sömellerde ise 60 ° lik
bir açıyla yayılır.
118
TEMELLER
YÜZEYSEL TEMELLER
Bazı durumlarda sömelin boyutları çok büyük çıkabilir. Bu gibi
durumlarda taş ve beton gibi malzeme zayiatını (fire) önlemek için
sömelde, tabana doğru genişletme yapılır. Bu genişletmeye
ampatman denir.
Ampatmanlar, taş sömellerde 2/1, betonarme sömellerdeyse 1/1 eğimle
yapılırlar. Betonarme sömelde, temel duvarı ya da kolonun da
betonarmeden olması durumunda ampatman kademeli olarak
yapılabilir.
119
TEMELLER
YÜZEYSEL TEMELLER
Ampatmanlar, gelişigüzel boyutlandırılmamalıdır aksi halde sömelde
ortaya çıkacak deformasyonlar sonucu çatlama ve kırılmalar olabilir.
Bu deformasyonları önlemek için;
Sömele uygun bir boyut verilir
Oluşacak gerilmeleri önleyebilecek nitelikte dayanımlı malzeme
kullanılır.
120
TEMELLER
1.1 TEKİL TEMELLER
Münferit temel de denilmekte olan bu tip temeller, temel zemininin
orta sertlikte ve yapı yükünün de az olması durumunda uygulanırlar.
Betonarme karkas yapıda, yükleri taşıyan kolonların altına tekil sömel
olarak yapılırlar. Bu tür sömeller , düz, ampatmanlı ve eğimli olarak
yapılabilmektedir.
121
TEMELLER
1.1 TEKİL TEMELLER
Genellikle kare ya da dikdörtgen olarak düzenlenirler.
Ayrı ayrı çalıştıklarından dolayı, kaymalarını önlemek amacıyla bağ
kirişleriyle birbirlerine bağlanırlar.
122
TEMELLER
1.2 SÜREKLİ TEMELLER
Mütemadi veya sürekli temel de denilmektedir.
Temel zemininin sağlam olduğu yerlerde yapı yükünü zemine aktarmak
amacıyla uygulanırlar.
Temel duvarı, ya doğrudan temel tabanı üzerine ya da temel zemini
üzerine dökülen betonarme sömel hatılı, ya da taştan yapılan
ampatmanlı sömel üzerine oturtulur. Bu şekilde yapılan sürekli
temellere duvar altı temeli de denir. Her durumda da temel yatağı
üzerine 5-20 cm kadar kalınlıkta kum serilmesi veya 10 cm civarında
grobeton dökülmesi; yükün temel zeminine daha düzenli yayılması,
deprem sarsıntılarının sönümlenmesi ve su yalıtımına katkıda
bulunması açısından son derece faydalıdır.
123
TEMELLER
1.2 SÜREKLİ TEMELLER
124
TEMELLER
1.2 SÜREKLİ TEMELLER
125
TEMELLER
1.2 SÜREKLİ TEMELLER
Sürekli temellere ait en kesit örnekleri;
126
TEMELLER
1.2 SÜREKLİ TEMELLER
Yığma yapılarda her türlü yükün toplanarak temellere iletildiği temel
duvarları DBYYHK’ e göre planlanır ve özel örgü kuralları ile
örülürler.
Yığma yapı temelleri kendi içinde ;
Giriş kat döşemesi zemine oturmayan
(havalandırmalı)
Giriş
kat
döşemesi
zemine
oturan
(havalandırmasız)
olarak ikiye ayrılabilir.
127
TEMELLER
1.2 SÜREKLİ TEMELLER
Giriş kat döşemesi zemine oturan (havalandırmasız) temeller;
Zemine oturan temellerde, farklı yük aldıkları için temel duvarı ile zemin
döşemesini yaklaşık 2-3 cm lik bir oturma derzi ile ayırmak gerekir.
Zemine oturan döşeme, blokaj denilen 15 cm yüksekliğindeki taşların
yere, tabanları üzerine dengeli duracak şekilde yerleştirilmeleri ve
araları kamalandıktan sonra tokmaklanmalarıyla yapılan ve üzerine
grobeton denilen demirsiz beton dökülmesiyle elde edilir.
Topraktaki nemin kılcal olarak yapının kullanım alanlarına kadar
yükselmesini önlemek için temel duvarının ve döşeme grobetonunun
üstüne bir yalıtım tabakası uygulanması gerekir.
128
TEMELLER
1.2 SÜREKLİ TEMELLER
Giriş kat döşemesi zemine oturan (havalandırmasız) temeller;
129
TEMELLER
1.2 SÜREKLİ TEMELLER
Giriş kat döşemesi zemine oturmayan (havalandırmalı) temeller;
Zemin kat döşemesinin (ahşap vb.) zemin ile ilişkisini kesmek amacıyla
kullanılan havalandırmalı temel tipleridir. Kılcal suya karşı yalıtım
sağlanması ve toprakla temasın kesilmesi açısından uygundurlar.
Havalandırma, temel duvarı hatılının altında bırakılan boşluklarla
sağlanır. Boşluk bırakılacak yerde bir kare prizma veya silindir biçimli
künkü duvarla birlikte örmek en basit yoldur.
Bu havalandırma deliklerinin içte kalan temel duvarlarında da
uygulanarak
zemin
sağlanması gerekir.
altı boşluğunun
tümünün havalanmasının
130
TEMELLER
1.2 SÜREKLİ TEMELLER
Giriş kat döşemesi zemine oturmayan (havalandırmalı) temeller;
Dıştaki deliklerin ağızları bir tel ile kapatılarak içeriye hayvan, haşerat vb.
girmesi önlenmelidir.
İçte kalan zemin toprağının üstüne birkaç cm kalınlığında çimento tabakası
serilerek yapıya zarar verebilecek bitkilerin oluşması önlenmelidir.
Toprağın nemi, yalnızca temel duvarlarından kılcal olarak yükseleceği için
sadece bu kısımlarda yalıtım malzemesi kullanmak yeterli olacaktır.
Zemin döşemesinin altındaki havalandırma nedeniyle burada da dış hava
koşulları oluşacağından döşemede ısı ve buhar akımlarıyla ilgili gerekli
önlemler alınmalıdır.
131
TEMELLER
1.2 SÜREKLİ TEMELLER
Giriş kat döşemesi zemine oturmayan (havalandırmalı) temeller;
132
TEMELLER
1.3 RADYE TEMELLER
Dolgu zeminlerde,
Emniyet gerilmesinin çok düşük olduğu zeminlerde,
Temel zemininin fazlaca sıkışabilme özelliği gösterdiği durumlarda,
Mimari gereksinimlerle temel duvarı ve kolonlarının birbirine çok
yakın olması durumunda
kullanılan temel tipleridir.
Burada yapı, zemini tamamen örten ve tersine çalışan bir döşeme
üzerine inşa edilir.
133
TEMELLER
1.3RADYE
TEMELLER
Zemin yapısına, yapı
yüküne
ve
duvarı
temel
veya
kolonların
açıklıklarına
çeşitli
göre
şekillerde
yapılabilirler.
134
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
YALITIM (İZOLASYON): Yapı ile içerisindeki eşya ve canlıları;
Su ve nem,
Isı,
Ses
etkilerinden korumak amacıyla alınan önlemlerdir.
135
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
SU VE NEME KARŞI YALITIM
Doğada su yer üstü (nehir, göl, deniz vb.) ve yer altı kaynakları (yer altı
suları) ile atmosferde bulunan nem (su buharı) olmak üzere 3 şekilde
bulunur.
Atmosferdeki suyun yeryüzüne geçişi havanın herhangi bir durumda
taşıdığı nem miktarından (bağıl nem), yağmur ve kardan kaynaklanır.
136
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
SU VE NEME KARŞI YALITIM
Suyun malzeme üzerindeki etkisi ;
1)
Yapı veya malzeme su içerisindedir (doğrudan) (Basınçlı ve kapiler su
emme)
2)
Yüzey ve sızıntı
Yer altı suyu
Toplanma suyu
Su, yapıya veya malzemeye yüzeysel olarak etkimektedir (dolaylı) (Yüzeysel
ıslanma)
3)
Nem (su buharı)
Yağmur
Kar
Tesisat arızaları
Nem etkisi sonucu ortaya çıkan buhar geçirimliği
137
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
SU VE NEME KARŞI YALITIM
Basınçlı ve kapiler su emme olayının görüldüğü yerler;
Temeller
Bodrum duvarları ve döşemeleri
Su depoları
Barajlar
Yüzeysel ıslanma olayının görüldüğü yerler;
Çatılar, teraslar
Islak hacim döşemeleri
Derzler ve doğramalar
138
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
SU VE NEME KARŞI YALITIM
Su
içerisinde
bulunan
bir
malzemeyi
etkileyen
faktörler
malzemenin boşluğu ve suyun basıncıdır.
Su ile dolaylı olarak temasta bulunan bir yapı veya malzemeyi
etkileyen faktörler ise; malzemedeki kılcal boşluklara sızan suyun
sıcaklık düşmesi neticesinde donması ve genleşerek malzemede
bozulmalara sebebiyet vermesi (donma-çözülme) ayrıca farklı
sıcaklık
değerlerine
maruz
malzemede
yoğuşma (kondansasyon) dur.
görülen
terleme
ve
139
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
SU VE NEME KARŞI YALITIM
Basınçlı ve kapiler su emme olayına karşı alınabilecek önlemler;
Drenaj (sudan arındırma)
Su geçirimsiz örtüler (yalıtım)
Su basman
Bina çevresinde tretuvar (yaya kaldırımı) (bi nevi denizlik ve damlalık gibi
düşünün)
Yüzeysel ıslanma olayına karşı alınabilecek önlemler;
Su geçirmeyen geniş saçaklı çatı
Meyillendirme ve toplama
Kaplama (sıva, çinko, bakır vb. )
Malzeme seçimi
Su geçirimsiz örtüler (yalıtım)
Derz dolgu
Denizlik, damlalık vb.
140
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
SU VE NEME KARŞI YALITIM
Bazı malzemelerin kapiler su geçirimliliğine örnek olarak bir damla (50mg)
suyu emme süreleri;
Taş:
Kireç sıva:
Çimento harcı:
Asbest beton:
Klinker tuğlası:
Boyalı sıva:
Silikonlu sıva:
2 sn
2-4 sn
5-7 sn
37-70 sn
600-1800 sn
275-500 sn
3600 sn
Ahşapta, hücresel yapısını oluşturan selülozun su emme özelliği nedeniyle
nem ve su miktarlarında büyük değişimler gözlenebilmektedir. Ahşap
havanın neminden de etkilendiğinden dolayı bünyesindeki nem yüzdesi
hiçbir zaman sıfıra düşmez.
141
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
SU VE NEME KARŞI YALITIM
DRENAJ
Bina çevresinde, temel duvarlarından 50-100 cm kadar dışarıda ve temel
tabanından 30-50 cm derinlikte %5-10 eğimli bir kanal açılır. Kanal tabanına
genellikle 20 cm çapında beton ya da kil künkler ( veya PVC büzler) 2-4 cm
aralıklarla döşenir. Künklerin ek yerlerinin alt yarısı çimento harcıyla
kapatılır. Kanal künk yüksekliğinin yarısına kadar kil ile doldurularak iyice
sıkıştırılır. Kil dolgu ve künklerin üzeri önce iri sonra ufak taş parçalarıyla,
yüzeye yakın kısmı ise iri kumla doldurulur.
Drenaj kanalının köşe yaptığı yerlerde, en az 50x50 cm boyutunda ve kanal
tabanından 15-20 cm aşağıda başlayıp bahçe seviyesine kadar yükselen taş
yada beton bacalar (rögar) yapılır ve künkler bu rögarlara bağlanır ve
oradan da kanalizasyon, dere vb. bağlanarak su ortamdan uzaklaştırılır.
142
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
143
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
SU VE NEME KARŞI YALITIM
TEMEL VE BODRUM DÖŞEMELERİNDE YALITIM
144
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
SU VE NEME KARŞI YALITIM
TEMEL VE BODRUM DÖŞEMELERİNDE YALITIM
145
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
SU VE NEME KARŞI YALITIM
TEMEL VE BODRUM DÖŞEMELERİNDE YALITIM
146
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
SU VE NEME KARŞI YALITIM
SU ve NEME KARŞI YALITIM ÖRTÜLERİNİN UYGULANMASINDA
GENEL İLKELER
Yüzeyler düzgün, temiz ve kuru olmalı
En az yüzde 2 meyil olmalı
Toplanan su dren ve oluklarla aktarılmalı
Yalıtım örtüsü serilirken üzerinde delik vb. açılmamasına dikkat edilmeli
Özellikle üzerinde yürünen yüzeylerde yalıtım örtüsünün zedelenmemesi için
gerekli koruma tedbirleri alınmalıdır.
Uygulama sırasında hava koşulları yağışlı ve nemli olmamalıdır.
Ek yerlerinde bindirme yapılmalıdır (Yaklaşık 10 cm)
Yalıtım mümkün olduğunca tek seferde yapılıp bitirilmelidir.
147
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Bir malzemedeki ısı miktarı; o malzemenin atomlarının titreşimi ve
kinetik enerjilerinin toplamı olarak ifade edilmektedir.
Katı, sıvı ve gazların ısı etkisi ile hacim değişimine uğramaları
sonucu ortaya çıkan bozulma çeşidine ısısal deformasyon denir.
148
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Isı iletim metodları;
Kondüksiyon: İki cismin teması söz konusudur.
Konveksiyon: Hava molekülleri vasıtası ile bir iletim söz konusudur.
Radyasyon: Elektromanyetik dalgalar (ışınım) yolu ile gerçekleşir.
Kondüksiyon
yolu ile malzemede meydana gelen ısı geçirimlilik
olayında malzemenin ısı geçirimliliği kalınlığına ve ısı iletkenlik
katsayısına bağlı olarak değişim göstermektedir.
149
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Bazı malzemelerin ısı iletkenlik katsayısı değerleri;
Granit, Bazalt, Mermer:
Alçı:
Beton:
Tuğla (dolu):
Tuğla (delikli):
Kontraplak:
Plastik köpük (stropor):
Denizlerin geç ısınıp geç soğuması
3,00
0,47
1,30
0,70
0,40
0,12
0,035 (ısı yalıtımında kullanılır)
150
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Bazı malzemelerin ısısal genleşme katsayısı değerleri;
Taş:
Alçı:
Beton:
Tuğla:
Cam:
Çelik:
Ahşap (life dik):
Ahşap (life paralel):
7-12
25
10-12
5-8
3-5
12
30-50
4-9
151
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Yapıda ısısal özelliklerin beraberinde getirdiği sorunlar;
Yapı içerisinde yaşayan insanların konforunun zedelenmesine,
Isısal deformasyonlar (çatlama, yoğuşma vb.) sonucu yapının veya
malzemenin tahrip olmasına dolayısıyla maliyet artışına,
Isıtma-soğutma maliyetlerinin artmasına sebep olmaktadır.
152
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Nem-Isı ilişkisi;
Nem artışı ile birlikte sıcaklığın etkisi de artar
Malzeme gözenekliliği-Isı ilişkisi;
Gözenekler içerisindeki durgun havanın ısı iletkenliği azdır. Ayrıca gözenek miktarı
arttıkça malzemenin birim hacim ağırlığı (yoğunluğu) azalır. Yoğunluk azaldığı
için de ısı iletkenliği küçülür.
Isısal genleşme; malzemede meydana gelen iç gerilmeler, sıcaklık değişim hızı
ve malzemelerin ısı iletkenlik değeri ile ilgilidir.
Hızlı ve büyük sıcaklık değişmeleri küçük ve yavaş sıcaklık değişmelerinden daha
zararlıdır. Örn: çöllerin oluşumu
153
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Türkiye’nin çeşitli bölgeleri için uygulanacak yapıların yapı elemanlarına ait en az
ısı iletim katsayıları ve dirençlerine ilişkin değerler bir tablo halinde toplanmıştır.
Bu tabloya göre ülkemiz, yıllık en düşük sıcaklık ortalamaları ve nem faktörleri
göz önüne alınarak 4 farklı ısıtma bölgesine ayrılmıştır.
Dolayısıyla, çeşitli bölgelerde yapılacak yapılarda gerekli ısı yalıtımını sağlamak
için, seçilen malzemeler tabloda verilen değerleri karşılayacak şekilde bir
hesaplama yapılması gerekmektedir.
154
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
16 Ocak 1985 tarihli yönetmelik (Yürürlükten kaldırılmıştır)
08 Mayıs 2000 Binalarda ısı yalıtım yönetmeliği (Yürürlükten kaldırılmıştır)
09 Ekim 2008 Binalarda ısı yalıtım yönetmeliği (Yürürlükten kaldırılmıştır)
05 Aralık 2008 Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği
Isı yalıtım projesi zorunluluğu
MADDE 10 – (1) Bu Yönetmelik hükümleri uyarınca TS 825 standardında belirtilen
hesap metoduna göre, yetkili makine mühendisi tarafından hazırlanan "ısı
yalıtımı projesi" imara ilişkin mevzuat gereğince yapı ruhsatı verilmesi safhasında
tesisat projesi ile birlikte ilgili idarelerce istenir.
155
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Yapıda ısı etkisine karşı alınabilecek önlemler;
Genleşme derzleri bırakmak
Anolar halinde imalat
Isı tutucu malzeme kullanmak (yalıtım)
Malzeme seçimi (ısı iletkenliği düşük, gözenekli, açık renkli, parlak vb. malzeme
kullanmak)
Düşük ısılarda, soğuk yöne (kuzey) koridorları veya cephenin dar kısmını
vermek ayrıca, hava sızmalarını önlemek için masif elemanlar kullanmak
Yüksek ısılarda, soğuk çatı sistemlerini tercih etmek ve mümkün mertebe geniş
saçaklar kullanmak, ayrıca parçalı elemanlar kullanmak
Pencere yüzeylerini olabildiğince azaltmak ve çift cam kullanmak
Asma tavan kullanmak
156
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI YALITIM MALZEMELERİ;
Perlit, asbest, cüruf veya bims (süngertaşı) betonu
Delikli tuğla veya asmolen
Plastik köpükler (stropor)
Cam yünü (İzocam)
Gaz beton (Ytong)
Lif levha (sunta vb.)
Çift cam (Isıcam)
Ahşap talaşı
157
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Isı etkisine karşı yapılan yalıtımı uygulandıkları yere göre sıralayalım;
Zemine oturan döşemede
Altı açık döşemede
Dış duvarlarda
Teras çatılarda (sıcak çatılar)
Örtülü çatılarda (soğuk çatılar)
Genelde ısı yalıtımının dıştan (soğuk yüzeyde) yapılması esastır.
158
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Zemin üzerine oturan döşeme;
Soğuk bölgelerde, yapının iç ısısıyla zemin ısısı arasındaki farkın büyük
olması durumunda ısı yalıtımı yapmak gerekir.
159
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
160
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Altı açık döşemede;
Boşluklu briket ya da döşeme bloğu kullanarak veya döşeme betonu
üzerine ısı yalıtım gereci döşenerek sağlanır.
161
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
162
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Kagir Dış duvarlarda;
Hava içerisindeki su buharının, dışarıdan duvar bünyesine girerek yoğunlaşmasını
önlemek için, dış duvarı sıcak tutmak ve bunun içinde yalıtımı dışarıdan
(soğuk yüze) yapmak gerekir. Ancak bunun uygulaması zor olacağı için
genellikle duvarın içerisinde veya iç yüzünde yalıtım yapılır.
163
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
164
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Ahşap Dış duvarlarda;
Özellikle yanmayan, haşere barındırmayan ve çürümeyen ısı yalıtım gereçleri
kullanılmalıdır.
Yalıtım malzemesi duvarın iç yüzüne yerleştirilir.
Duvar içerisinde boşluk bırakılması durumunda, içeride hapsolunan su
buharının yoğuşmasını önlemek için, ısı yalıtım malzemesinin iç yüzeyine,
buhar kesici koymak uygun olur.
165
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
166
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Teras Çatılarda (Sıcak çatılar);
Üzerinde yürünen teras çatılarda, üzerindeki kaplamanın ısı değişimlerinden
etkilenmemesi için, mümkün olduğunca küçük alanlara bölünmesi ve aralarının
(derz) elastik bir dolgu gereciyle doldurularak, genleşmeye uygun duruma getirilmesi
gerekmektedir.
167
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Örtülü Çatılarda (Soğuk çatılar);
Döşemeli Çatılar
Döşemesiz çatılar
168
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Döşemeli- Örtülü Çatılarda (Soğuk çatılar);
169
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Döşemesiz- Örtülü Çatılarda (Soğuk çatılar);
Isı yalıtım malzemesi, çatı kaplamasının altına ve mertekler arasına
uygun bir konstüksiyonla yerleştirilir. Ancak, dış hava sirkülasyonu
sağlayarak, yalıtım gerecinin havalandırılması için, yalıtım gereciyle çatı
kaplaması arasında bir boşluk bırakılmalıdır.
170
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
ISI ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Isı yalıtımlarında kullanılan gereçlerin türleri ve kalınlıkları,
gereçlerin ısı geçirgenlik değerlerine göre yapılacak hesaplamalarla
tespit edilmelidir. Aksi halde, ya gereğinden fazla yalıtım yapılarak
gereksiz masraf yapılmış olacak, ya da yapılan yalıtımdan beklenen
sonuç alınamayacaktır.
171
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
SES ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Isıya
karşı
kullanılan
yalıtım
gereçleri
ve
uygulanan
yalıtım
konstrüksiyonları ses ve ısının benzerlikleri nedeniyle, sese karşı yapılan
yalıtımlarda da aynen uygulanabilmektedir. Ancak müzik, radyo,
televizyon
vb.
stüdyolarında,
konservatuarlarda,
hastanelerde,
sinemalarda, toplantı odalarında vb. yerlerde uygulanan ses yalıtımları
daha çok önem kazanmaktadır.
172
KAGİR (YIĞMA) YAPILARDA YALITIM
SES ETKİSİNE KARŞI YALITIM
Buralarda ses yalıtımı, genellikle döşeme, duvarlar, ve tavanda olmak
üzere tüm yüzeylerde uygulanır. Böylece, tüm yüzeyleri yalıtılmış yüzer
oda oluşturulur. Ayrıca, pencerelerde özel konstrüksiyon uygulanarak,
aralarında durgun ve kuru hava ya da havası alınmış iki ve hatta üç cam
uygulaması yapılır.
Kapılarda ise; çift kapı yapılarak, ya da kapı iskeleti arasına izocam,
sytropor, keçe gibi yalıtım gereçleri doldurularak ses yalıtımı sağlanır.