Transcript Tanımı

2014-2015 Yaz Dönemi
İŞL 113
Kuruluş araştırmaları
 Ekonomik
 Teknik
 Mali
araştırmalar
araştırmalar
araştırmalar
 Yasal
araştırmalar
 Kuruluş
yeri
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
2
Ekonomik araştırmalar
 Piyasa
etüdü ve talep tahmini
 Kuruluş
yeri ve konumluk yer
seçimi
 Büyüklük
(kapasite) tanımı
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
3
Piyasa etüdü ve talep tahmini-1
Üretilecek ürün ve/ya sunulacak hizmet
ile ilgili istatistiksel bilgiler – ör. Toplam
üretim ve tüketim miktarları, mevsimlik
dalgalanmalar
 Mal veya hizmetin kullanım biçimi ve
nitelikleri
 Piyasadaki satış fiyatları ve maliyetler
 Mal veya hizmeti kullanan tüketicilerin
profili, potansiyel tüketici profili

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
4
Piyasa etüdü ve talep tahmini-2
Mevcut arzın durumu – ör. Yurt içi? Yurt
dışı?
 Yurt içi üretim yapılıyorsa, nasıl (üretici
sayısı, nitelikleri)?
 Yurt dışından geliyorsa, ithalat koşulları
 Dağıtım kanalı yapısı
 Mevcut mal veya hizmete rekabet etme
ve tamamlama durumu

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
5
Kuruluş yeri ve konumluk
yer seçimi
 Kuruluş
yeri – İşletmenin
amaçlarına en verimli, ekonomik ve
karlı şekilde ulaşmasına olanak
veren yerdir.
 Konumluk yer – fabrika, satış
mağazası gibi çeşitli tesisler nerede
açılacak?
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
6
Kuruluş yeri etmenleri







Taşıma
Hammadde
Pazar alanı
İşgücü
Su ve su
kaynakları
İklim koşulları
Sosyal ve kültürel
koşullar





Şehir ve bölge
yöneticilerinin
davranışları
Vergi, resim ve
harçlar, teşvik
önlemleri
Enerji kaynakları
İşletme dışı
artırımlar
Jeolojik koşullar
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
7
Taşıma
Taşıma giderleri – Temelde, üretim yapmak için
gerekli hammadde ve ürünleri pazara iletirken
bunlarla ilgili taşıma giderleri
 Taşıma olanakları – hangi hammadde,
malzeme ve mamul nasıl taşınacak? Ör.
Üretilen cam eşya veya buzdolabı veya
konserve ne tür araçla, nasıl taşınacak? Bunun
için ne gibi önlemler ve ek giderler gerekecek?
 Ulaştırma olanakları – ulaşımı kolaylaştıran
olanaklar (özellikle altyapı tesisleri); ör. Yol,
demiryolu, havaalanı, liman

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
8
Hammadde
 Kritik
hammaddeye yakınlık da kritik
mi? Hammadde, çabuk bozulan
nitelikteyse bu soruyu sormak
önemlidir.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
9
Pazar alanı
 Mal
ve hizmet satışına ağırlık
veren işletmeler, tüketicilerin
yoğun olduğu bölgeleri kuruluş
yeri olarak tercih etmektedirler.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
10
İşgücü
 Temin
etme kolaylığı, güçlüğü?
 Nerede,
hangi nitelikte işgücü
var? Hangi niteliktekiler tercih
edilmekte ve bu kişiler nerede?
 İşgücünün
taşınması
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
11
En uygun kapasitenin
belirlenmesi: Etmenler
 Talep
hacmi
 Teknoloji (Standartlara uyma bir kısıt
getirebilir.)
 Kuruluş yeri (yeterince hammadde?)
 Finansman
 Diğer etmenler (devlet sınırlaması,
personel bulma zorluğu)
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
12
KAPASİTE
 Teorik
(azami) kapasite
 Duraksama ve arıza hesaba katılmaz.
 Mevcut sistem değiştirilmeksizin bu
kapasiteden fazla üretim yapılamaz.
 Pratik
kapasite
 Bakım, onarım, arıza, dinlenmeler ve tatil gibi
nedenlerle duraklamalar dikkate alınır.
 Fiili
kapasite
 Belirli bir faaliyet dönemi sonunda hesaplanır.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
13
KAPASİTE (devamı)
 Kapasite
kullanım oranı:
 Fiili kapasite / Pratik kapasite
 1’e eşit ise tam kapasite çalışması olmuş
demektir.
 Optimum
kapasite
 Birim başına sabit ve değişken gider toplamı
enazdır.
 Genellikle, pratik ve tam kapasiteye yakın bir
çalışma miktarını nitelendirir.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
14
Kuruluş Yeri Seçim Yöntemleri
 Çağdaş
 Karşılaştırmalı
 Geleneksel
 Kuruluş Yeri
Üçgeni
 Eş Maliyet Eğrileri
 vd.
Yöntemler
 Ulaştırma Modeli
 Doğrusal
Programlama
 Dinamik Programlama
 Karma Tam Sayılı
Programlama
 Simülasyon
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
15
Kuruluş Yeri Üçgeni

3 kuruluş yeri etmeni
 hammadde kaynakları,
 pazar yeri,
 Taşıma
arasında belirlenir. (Hangisine daha yakın
kurulacaktır?)

Ulaştırma maliyeti en düşük olan
seçenek en uygun kuruluş yeri olarak
seçilir.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
16
Eş Maliyet Eğrileri
 Ulaştırma
maliyetlerine, enerji, işgücü
ve yöresel vergiler gibi maliyet
kalemleri eklenerek oluşturulan
toplam maliyetlerle en uygun kuruluş
yeri saptanır.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
17
En Uygun Kuruluş Yeri Seçiminde
Karşılaştırmalı Yöntemler
 Faktör
Karşılaştırma ve Puanlama
Yöntemi
 Maliyetleri
Karşılaştırma Yöntemi
 Kârlılıkları
Karşılaştırma Yöntemi
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
18
Faktör Karşılaştırma ve
Puanlama Yöntemi
Önce kuruluş yerini etkileyen faktörler
saptanır,
 sonra bu faktörlere etkileyicilik derecelerine
göre puan verilir.
 Aday kuruluş yerleri saptanır.
 Her bir kuruluş yeri için faktörlere, önem
derecesine göre puan verilir.
 Toplam puanı en yüksek olan aday yer
seçilir.

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
19
Maliyetleri Karşılaştırma Yöntemi
 Değişik
kuruluş yerleri arasında en
düşük birim maliyete sahip yer
araştırılır.
 Bunun için sabit ve değişken maliyet
kalemleri belirlenir.
 Bu yöntemin güçlüğü: sağlıklı maliyet
bilgilerinin elde edilmesi meselesidir.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
20
Kârlılıkları Karşılaştırma Yöntemi
 Aday
kuruluş yerleri arasında en karlı
olanı belirleme
 Maliyetler
yanında satış öngörüleri de
dikkate alınır.
 Güçlük:
Satış tahminlerinin tutmama
olasılığı
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
21
Türk Ticaret Kanunu’na göre İşletme Türleri
 Adi
şirket
 Kollektif şirket
Şahıs şirketleri
 Komandit şirket
 Anonim şirket
Sermaye şirketleri
 Limited şirket
 Sermayesi paylara bölünmüş komandit
şirket
Kaynak: www.hukuk.gen.tr;
www.muhasebedersleri.com/sirketler-muhasebesi/ticaretsirketleri.html
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
22
Adi şirket-1
 Borçlar
Kanunu’na tabi olan adi şirketlerin
tüzel kişilikleri bulunmamaktadır. Bu
nedenle
 kendilerine ait mal varlıkları olamayacağı gibi
 hukuki eylem ve işlemlerde de bulunamazlar.
Her türlü işlemleri ortakları tarafından yerine
getirilir.
şirket sözleşmesi herhangi bir şekle
bağlı değildir. Hatta yazılı olması dahi
gerekmez.
 Adi
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
23
Adi şirket-2
 Tanımı:
İki veya daha fazla kimsenin
müşterek bir amaca ulaşmak için
emeklerini ve mallarını birleştirmeyi kabul
ettikleri bir sözleşmedir (BK , 520. md.)
 Adi şirketler, bir ticari girişimi işletmek
üzere, kanuna ve ahlâka aykırı olmamak
ve “İktisadi Amaç” - “Kâr Elde Etmek”
üzere her türlü konuda kurulabilir.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
24
Kollektif şirket-1
Ticari hayatta, özellikle şahıs şirketleri
içerisinde yaygın olan bir şirket türüdür.
Ortakların kişisel emek ve gayretlerinin önem
kazandığı ticari işletmelerde bu ortaklık şekli
tercih edilir.
 Kollektif şirket, özellikle küçük ve orta çapta
perakende, yarı toptancı ticaret işletmeleri
ile, orta çapta işletmeler için uygundur.
 Asgari bir sermaye koyma zorunluluğu
yoktur.

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
25
Kollektif şirket-2
Kollektif şirket, birbirine güveni olan kimseler
(ortaklar) arasında kurulur. Ortakların
birbirine karşı olan güveni üçüncü kişilerin de
güvenini sağlar.
Tanımı: İki ve daha çok gerçek kişi tarafından,
 bir ticari işletmeyi müşterek ticaret unvanı
altında işletmek amacı ile bir akitle kurulan
 ve şirket alacaklarına karşı ortakların
tümünün sorumluluğu sınırsız ve zincirleme
olan;
 hak ve ehliyeti işletme konusu ile sınırlı, tüzel
kişiliğe sahip bir ticaret şirketidir.

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
26
Komandit şirket-1
 Komandit
Şirketler Türk Ticaret
Kanunu’nda tanımlanmıştır. Yasada, “Adi
Komandit” ve “Sermayesi Paylara
Bölünmüş Komandit” şirketler olmak üzere
iki türe ayrılmaktadırlar.
 Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit
Şirketlere uygulamada pek
rastlanılmadığından sadece Adi Komandit
şirketlerden bahsedilecektir.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
27
Komandit şirket-2
 Komandit
Şirketlerin en belirgin özelliği,
ortakların bir kısmının sorumluluğunun
sınırlı, bir kısmının sorumluluğunun da
sınırsız olmasıdır.
 Bu şekilde, doğrudan ticaretle
uğraşmadan kazanç elde etmek imkanı
sağlandığı gibi, ticari yeteneği ve bilgisi
olup, yeterli sermayesi olmayan kimseler
için de ticaretle uğraşma olanağı elde
edilmiş olur.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
28
Komandit şirket-3
Tanımı: Komandit Şirket, iki veya daha çok
kimse tarafından,
 bir ticari işletmeyi müşterek ticaret unvanı
altında işletmek amacıyla,
 bir akitle kurulan ve şirket alacaklılarına karşı
ortaklardan bir kısmının sorumluluğu
sınırlanmamış ve
 diğer bir kısım ortaklarının sorumluluğu belirli
bir miktar ile sınırlanmış olan,
 hak ehliyeti işletme konusu ile sınırlı, tüzel
kişiliğe sahip bir ticaret şirketidir.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
29
Anonim şirket
Ticari hayatta en önemli şirket türüdür.
 Bir veya birden fazla gerçek veya tüzel kişinin,
 belli bir iktisadi gaye ve konu ile uğraşmak
üzere,
 bir unvan altında kurdukları,
 esas sermayesi belirli ve paylara bölünmüş,
 borçlarından dolayı sadece mameleki ile sınırlı
sorumlu ve
 ortaklarının sorumluluğu yüklendiği sermaye
payı ile sınırlı,
 tüzel kişiliğe sahip bir ticaret şirketidir.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
30
Anonim Şirket – Örnekler:
Borusan Otomotiv İthalat ve Dağıtım A. Ş.
 Sarar Giyim Tekstil San. ve Ticaret A. Ş.
 Türkiye Kalkınma Bankası A. Ş.
 Selçuk Ecza Deposu A. Ş.
 Kardemir A. Ş.
 Petkim Petrokimya Holding A. Ş.
 Paşabahçe Cam San. ve Tic. A. Ş.

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
31
Limited şirket-1
Büyük ticari işletmeler için zorunlu
organizasyonlara lüzum göstermeyen küçük
ve orta büyüklükteki teşebbüslerde,
 şahıs şirketlerinin ucuz ve kolay şekilde
kurulmalarına rağmen sınırsız sorumlu
olmalarının getirdiği tehlikeleri gidermek,
 anonim şirketlerin pahalı, zaman alıcı ve
uzun formaliteleri gerektiren kuruluş
işlemlerini hafifletmek ihtiyacı
Limited Şirket türünü oluşturmuştur.

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
32
Limited şirket-2
Tanımı: Limited şirket,
 en az bir, en fazla ise elli gerçek veya tüzel
kişinin belli bir iktisadi maksat ve konu ile
uğraşmak üzere
 bir unvan altında bir akitle kurdukları,
 esas sermayesi muayyen (belirli),
 borçlarından dolayı yalnız mameleki (tüm
malları) ile sorumlu ve
 ortaklarının sorumluluğu sınırlı bulunan,
 hak ehliyeti işletme konusu ile sınırlı,
 tüzel kişiliğe sahip bir ticaret şirketidir.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
33
Limited Şirket – Örnekler:
Ankara Oto Kurtarma Nak. San Tic. Ltd. Şti.
 TeknoSoft Yazılım ve İnternet Teknolojileri
Ltd. Şti.
 Selay Kimya ve Kozmetik San. ve Tic. Ltd.
Şti.
 Gültekin Plastik Ltd. Şti.
 Lepar Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. (Japon,
Kore ve Alman araçları toptan yedek parça
satışı)
 Esen-Yapı İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti.

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
34
Şirketlerde tür değiştirme



Bir şahıs şirketi türünün bir başka şahıs şirketi türüne
veya bir sermaye şirketinin başka bir sermaye şirketi
türüne dönüşmesidir.
Tür değiştirmede, şirketin ortakları değişmemekte
ancak kollektif şirket komandit şirkete, limited şirket
anonim şirkete dönüşmektedir.
Şirketlerin tür değiştirmelerinde genel yaklaşım; aynı
türden olsun veya olmasın bütün ticaret şirketlerinin
tür değiştirmelerinin mümkün olduğu, bir şahıs
şirketinin bir diğer şahıs şirketi türüne, bir sermaye
şirketinin bir diğer sermaye şirketine dönüşebileceği
gibi, herhangi bir şahıs şirketinin sermaye şirketine,
sermaye şirketinin şahıs şirketine dönüşebileceği
şeklindedir.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
35
Şirketlerde tür değiştirme (devamı)
Burada önemli olan yeni tür şirketin kuruluş
sürecinin ve kuruluş şartlarının yerine
getirilmesidir.
 Şahıs şirketlerinin tür değiştirmesinde şirket
ortaklarının oy birliği, sermaye şirketlerinin tür
değiştirmesinde ise şirket ortaklarının oy çokluğu
yeterlidir.
 Şahıs şirketlerinin sermaye şirketine dönüşmeleri,
yeni ortaklar alınacağından, dışsal bir büyüme
örneği olup, sermaye şirketlerinin şahıs
şirketlerine dönüşmesi ise içsel yapıda bir
küçülmeye örnek teşkil etmektedir.

Kaynak: Demir, Hüseyin – “Küreselleşme Sürecinde Şirketlerde Birleşme ve Tür
Değiştirme” (www.dtm.gov.tr)
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
36
Kooperatif-1
Tanımı: Kooperatif, ortak ekonomik, sosyal,
kültürel istek ve ihtiyaçlarını demokratik
şekilde idare edilen bir kurum üzerinden
karşılamak üzere biraraya gelen gönüllü
insanlardan oluşan topluluktur.
 Kooperatifler, kişisel yardım, kişisel
sorumluluk, demokrasi, eşitlik ve
dayanışmaya dayalı değerlere değerlere
sahiptir.

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
37
Kooperatif-2
 Kurucularının
geleneğine göre, kooperatif
üyeleri dürüstlük, açıklık, sosyal
sorumluluk ve diğerlerini önemseme gibi
etik değerlere sahiptir.
Kaynak: www.aib.gov.tr/proje/kooperatif.pdf
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
38
Kooperatif ilkeleri
 Gönüllü
ve açık üyelik
 Demokratik yönetim
 Üyelerin ekonomik katılımı (eşit)
 Özerklik ve tarafsızlık
 Eğitimin geliştirilmesi
 Kooperatif içinde işbirliği
 Topluma karşı sorumluluk
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
39
Kooperatifleri diğer işlerden
ayıran özellikler
Amaç: kuruculara kar sağlamaktan çok
üyelerinin gereksinimlerini karşılamaya
yönelik olması
 Kâr dağıtımı: hisselere göre dağıtılan kâr
payı değil, üyelerin himayesine bağlı
dağıtım
 Denetim yapısı: Her üye sahip olduğu hisse
sayısına bağlı olmaksızın bir oya sahiptir.

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
40
Kooperatif çeşitleri
 Üyelerine
hammadde
sağlayan kooperatif
 Hizmet kooperatifi
 Pazarlama kooperatifi
 Finansal kooperatif
 Tüketici kooperatifi
 İşçi kooperatifi
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
41
Kaynaklar:
http://data.economicresearchforum.org
http://www.tobb.org.tr/BilgiErisimMudurlugu/Sa
yfalar/KurulanKapananSirketistatistikleri.aspx
Türkiye’de son 6 yılda kurulan ve kapanan kollektif
şirket* sayıları ve bir önceki yıla göre değişim %leri (TÜİK
ve TOBB verileri)
Yıl
Açılan
Kapanan
2008
16 (%77.8)
88 (-%25.4)
2009
10 (-%37,5)
102 (%15.9)
2010
12 (%20)
147 (%44.1)
2011
25 (%108.3)
146 (-%0.7)
2012
56 (%124)
132 (-%9.5)
2013
36 (-%35.7)
74 (-%43.9)
*General partnership
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
42
Türkiye’de son 6 yılda kurulan ve kapanan komandit
şirket* sayıları ve bir önceki yıla göre değişim %leri (TÜİK
ve TOBB verileri)
Yıl
Açılan
Kapanan
2008
1 (%9)
6 (-%14.3)
2009
0 (-%100)
11 (%83.3)
2010
1(%100)
8 (-%27.3)
2011
1 (%0)
10 ( %25)
2012
8 (%700)
6 (-%40)
2013
2 (-%75)
3 (-%50)
*Limited partnership
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
43
Türkiye’de son 6 yılda kurulan ve kapanan anonim
şirket* sayıları ve bir önceki yıla göre değişim %leri (TÜİK
ve TOBB verileri)
Yıl
2008
Açılan
Kapanan
2413 (-%28.6) 836 (-%25.75)
2009
1881 (-%22)
888 (%6.2)
2010
2810 (%49.4)
1270 (%43)
2011
2934 (%4.4)
1395 (%9.8)
2012
4059 (%38.3)
1609 (%15.3)
2013
8703 (%114.4) 1820 ( %13.1)
*Joint stock company
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
44
Türkiye’de son 6 yılda kurulan ve kapanan limited
şirket* sayıları ve bir önceki yıla göre değişim %leri (TÜİK
ve TOBB verileri)
Yıl
Açılan
Kapanan
2008
45569 (-%10.05)
8416 (%0.4)
2009
41550 (-%8.8)
9151 (%8.7)
2010
47601 (%14.6)
9975 (%9)
2011
50449 (%6)
11544 (%15.7)
2012
34764 (-%31.09)
12421 (%7.5)
2013
40287 ( %15.8)
13641 ( %9.8)
*Limited liability company
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
45
Türkiye’de son 6 yılda kurulan ve kapanan kooperatif*
sayıları ve bir önceki yıla göre değişim %leri (TÜİK ve
TOBB verileri)
Yıl
Açılan
Kapanan
2008
1004 (-%22.8)
232 (-%27)
2009
1031 (%2.7)
243 (%4.7)
2010
1547(%50)
2042 (%740.3)
2011
1033 (-%33.2)
1876 (-%8.1)
2012
877 (-%15.1)
1895 (%1.01)
2013
915 ( %4.3)
1862 (-%1.7)
*Cooperative
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
46
İşletmelerin Büyümesi
 Bazı
işletmeler kâr elde etme
olanaklarını ve rekabet gücünü
arttırma, faaliyetlerini başka coğrafik
bölgelere de yayma gibi amaçlarla
büyümeyi tercih edebilirler.
 İki türlü olur:
 İç büyüme
 Dış büyüme
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
47
İç büyüme

İç ve dış finansman olanaklarıyla birlikte üretim
kapasitesini, dış çevre ve özellikle pazar
koşullarının gerektirdiği miktarda ve çeşitte
üretim yapacak ve faaliyette bulunacak şekle
dönüştürme

Kısa veya uzun dönemli olabilir. Kısa dönemli
ise, vardiya sayısı arttırılabilir, geçici eleman
alınabilir.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
48
Dış büyüme
Başka işletme veya işletmelerle ortak hareket
etme veya sözleşmeli birliktelik ve stratejik
işbirliği veya birleşme ve ortaklıklar...
 Kısa veya uzun dönemli olabilir.
 Kısa dönemli birleşmelerde birlikte hareket
etme, güç birliği yapma, birbirini yıpratmama
gibi amaçlar vardır.
 Kartel, konsorsiyum ve stratejik işbirlikleri kısa
dönemli dış büyümeye örnek verilebilir.

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
49
Dış büyüme (devamı)

Uzun dönemli dış büyümede, genellikle
işletmelerin ekonomik ve yasal
bağımsızlıkları son bulmakta ve ortaya
yeni bir işletme varlığı çıkmaktadır.

Örneğin, tröst, birleşme, satınalma ve
holdingleşme gibi.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
50
Dış büyüme 3 şekilde olabilir:
Yatay büyüme – aynı iş kolu veya konuda faaliyet
gösteren işletmeler biraraya gelirse...
 Dikey büyüme – farklı faaliyet konularında
çalışan, genellikle birbirini bütünleyen iş kolları
arasında oluşturulan ortak hareket veya
birleşmeler...
 Çeşitlendirerek (karma) büyüme – mevcut
teknoloji, ürün ve pazarlarıyla hiçbir ilişkisi
olmayan alanlardaki işletmelerle gerçekleştirilen
birleşmeler... Burada amaç, sektörde
karşılaşılabilecek riskleri dağıtmak ve mevsimlik
dalgalanmaların etkisini azaltmaktır.

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
51
Kartel anlaşmaları

Benzer konuda çalışan işletmelerin, piyasa
koşullarını kendi amaçları doğrultusunda ve
ortak çıkarlarını korumak yolunda kullanmak için
aralarında yaptıkları anlaşmalar...

Ortak hareket etmek isteyen firmaların, tam
rekabet koşullarını bozarak tekelci piyasa
yaratma amacını taşıyan gizli kartel anlaşmaları
yasaktır.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
52
Kartel anlaşmaları (devamı)
 Ancak,
bazı durumlarda, piyasa
mekanizmalarını bozmak istemeyen,
piyasadaki kesimler arasında güçleri
dengeleyerek, tarafların ortak çıkarlarını
savunan ulusal veya uluslarası sosyal ve
ekonomik ilişkilerde tarafların haklarını
savunan, iyi niyete dayalı oluşumlar da
olabilir. Ör.: OPEC
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
53
Kartel türleri
Miktar karteli – üretim miktarını belli bir
düzeyde tutma amacı
 Bölge karteli – ürün pazarlarını pay
eden kartel
 Fiyat karteli – en çok görülen tür.
 Satın alma karteli – girdilerin satın
alınmasında ortak hareket (girdi
maliyetlerini kontrol altında tutma
olanağı sağlar)

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
54
Konsorsiyum

Belli bir projeyi veya girişimi gerçekleştirmek
için iki veya daha fazla sayıda benzer veya
çoğunlukla değişik konularda faaliyette
bulunan işletmelerin geçici olarak anlaşıp
ortak hareket etmeleri...

Ör.: Fatih Boğaz Köprüsü projesi, Ankaray
Metro Projesi, Keban Barajı Projesi
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
55
Stratejik İşbirlikleri
 Lisans Anlaşmaları
 İmtiyaz Anlaşmaları
 Yönetim
 Üretim
 Ortak
Sözleşmeleri
Sözleşmeleri
Girişim
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
56
Lisans Anlaşmaları
Bir firmanın mal ve hizmet üretimi ve/ya satış
haklarını başka ülke veya pazardaki bir başka
firmaya karşılıklı avantajlar elde etmek
amacıyla aktarması...
 Lisans alan firma, lisans veren firmanın
geliştirdiği işletmecilik sırlarını, ticari
birikimlerini, marka, patent ve teknolojisini
sözleşme kapsamı ve süresince kullanma
olanağına kavuşmaktadır.

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
57
İmtiyaz Anlaşmaları (Franchising)
Bir firmanın, geliştirdiği tüm işletmecilik ve
ticari birikim ile olanaklarından bir başka
bağımsız işletmeyi anlaşma süresince
yararlandırması...
 İşletmecilik sistemi, marka ve ünlü kılınmış
olan işletme adı, belli bir giriş bedeli
ödenmesi karşılığında kullandırtılır.
 Genelde hizmet sektöründe yaygındır.
 Lisans anlaşmalarına göre daha bağlayıcıdır
ve katı standartlara uyma zorunluluğu vardır.

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
58
Yönetim Anlaşmaları

Bir firmanın yönetiminin, bir sözleşme
doğrultusunda, bir başka firma
tarafından belirli bir süreyle
üstlenilmesine yönelik anlaşmalardır.

Daha ziyade hizmet işletmeleri arasında
rastlanmaktadır.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
59
Üretim Sözleşmeleri
 İşletmelerin
markalı ve özellikli ürünlerinin
genelde bir yabancı ülkenin bağımsız
firmaları tarafından, belirli bir süre
üretilmesi için yapılan anlaşmalar...
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
60
Ortak Girişim
İki veya daha fazla firmanın biraraya gelerek
belirli bir işletmecilik konusunda işbirliği
yapmaları...
 Firmalar, yasal açıdan, kendilerinden
bağımsız ayrı bir işletme oluştururlar.
 Kurulan işletmenin hisseleri ile yönetiminin
nasıl paylaşılacağı sözleşmeyle belirlenir.
 Ömrü, genelde 5-7 yıldır.

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
61
İşletmelerin Birleşerek Büyümeleri
 Uzun
dönemli ve kalıcı
 En çok bilinen türleri
 Tröstler
 Tam birleşmeler
○ Kaynaşma türü birleşmeler
○ Katılma türü birleşmeler
○ Satınalma türü birleşmeler
 Holdingler
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
62
Tröstler
Genelde yatay nitelikli
 Amaç, piyasada tekel koşulları yaratacak
büyüklüklere ulaşmak, dolayısıyla rekabeti
ortadan kaldırarak haksız kazanç elde
etmek...
 Gizlidir ve rakiplerin, hisse senetlerinin
dolaylı yollarla kontrol edilmesi aracılığıyla,
ele geçirilmesi şeklinde ortaya çıkabilir.

Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
63
Kaynaşma türü birleşmeler (merger)
 Yatay
 İki
bir büyüme şeklidir.
veya daha fazla işletme biraraya
gelerek kendi mevcut sistem ve yasal
yapılarına son verirler.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
64
Katılma türü birleşmeler
 Yine
yatay bir büyüme vardır.
 İki veya daha fazla işletme, içlerinden
birinin bünyesine katılmak üzere
kendi aralarında anlaşırlar.
 Sadece katılan işletme(ler) kendi
hukuki yapı ve sistemlerine son
vermektedirler.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
65
Satınalma türü birleşmeler
 Bir
işletmenin, diğer bir veya daha fazla
işletmenin hisselerini, ya o işletmeye
tamamen sahip olmayı ya da kontrol
etmeyi sağlayacak miktarda satın
almasıdır.
 Holding
türü işletme gruplarının ortaya
çıkmasına ortam hazırlar.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
66
Holdingler
 Bir
ana işletme ve buna bağlı yavru
işletmelerden oluşur.
 Genelde
 Ana
anonim şirket şeklindedir.
işletme çoğu kez üretim ve
pazarlamayla uğraşmaz.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
67
Bir sınıf-içi uygulama

Müşterisi olduğunuz çeşitli işletmeleri göz
önünde bulundurduğunuzda sizi en çok
memnun eden ve en fazla mutsuz eden birer
işletmeyi nedenlerinizle anlatınız.
Not: Olabildiğince, belli bir marka zikretmekten
çok, sıklıkla içine girdiğiniz bir mağaza veya
dükkan düşünün.
Kuruluş, hukuki yapılanma, büyüme
68