Transcript tartışma nasıl yazılır

TARTIŞMA NASIL YAZILIR
Prof. Dr. Tekin AKPOLAT
Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı
25 Mart 2012
SAMSUN
PLAN
•
•
•
•
Temel bilgiler
Makale şablonu
Örnekler
Hatalar
Bir makalenin ana hatları
•
•
•
•
Giriş
Materyel ve Metod (Gereç ve Yöntem...)
Bulgular
Tartışma
Dört temel soru
•
•
•
•
Çalışma niye yapıldı? Giriş ve Amaç
Nasıl yapıldı? Yöntem
Ne bulundu? Bulgular
Ne anlama geliyor? Tartışma ve Sonuç
Tartışma
• Bulgular ne anlama geliyor?
• Tartışma girişin tekrarı niteliği taşımamalı
Tartışmanın amacı
Ana bulguları ortaya koymak
Metottaki noksanlıkların altını çizmek
Bulguları, yayınlanmış diğer bilimsel yazılarla
karşılaştırmak
Bulguların ne anlama geldiğini tartışmak
Tartışma
Makalenin en zor yazılan kısmıdır.
Genelde ret edilen makalelerin büyük bir kısmı,
tartışma yeterli bulunmadığı için ret edilmiştir.
Bu kısım aynı zamanda yazım hatalarının en fazla
görüldüğü bölümdür.
Temel bilgiler
•
•
•
•
Sonuç(ların) yorumlandığı bölümdür.
Kişisel kanaatlerin yapıldığı yerdir.
Dikkatli olunması gereklidir.
Makale taslağı bittiğinde, ulaşılan sonuç ile
baştaki soru tekrar düşünülüp, karşılaştırılmalı
Temel bilgiler
• Dil sade ve basit olmalıdır, hakemi ve okuyucuyu
yormamalıdır
• Anadilde yazmıyorsanız destek almakta fayda
vardır
• Gereksiz kısaltmalardan kaçınmak lazım, hakemin
tartışmayı okurken kısaltmanın açıklandığı önceki
kısımlara dönmesi iyi değildir
• Yazım kurallarına mutlaka uyulmalıdır
Temel bilgiler
• Bir tartışmanın değerini uzunluğundan ziyade
içeriği belirler.
• Tartışmada çalışmanın ana bulguları (tekrar
etmeden) ortaya konularak, benzer çalışmaların
sonuçlarıyla birlikte karşılaştırmalı bir
değerlendirme yapılır.
Temel bilgiler
• Bulguların ne anlama geldiği, ileri araştırmalar için
sağlanan ipuçları vurgulanmalıdır.
• Varılan sonuçların, çalışma amaçlarıyla bağlantısı
kurularak, eldeki verilerin tam olarak
desteklemediği sonuç ve yargılardan kaçınılmalıdır.
• Gerektiğinde varsayımlar ileri sürülebilir.
• Uygun olursa öneriler de bu bölüme eklenebilir.
Temel bilgiler
• Eğer bir tarışmanın sonuçlar bölümü uzunsa,
tartışma bölümünün kısa olarak sunulan verilerin
araştırmaya konu olan soruya ne yönde yanıt
sağladığını açıklayan bir özetle başlaması yararlı
olabilir.
• Ancak tartışma bölümünün temel fonksiyonları
daha önemlidir.
• Öncelikle yazar görünen yanıtı destekleyen başka
delilleri de sunmalıdır
• Bu deliller yazarın daha önce bildirdiği
araştırmalardan veya başkalarının çalışmalarından
gelebilir.
Temel bilgiler
• Fakat dürüst ve entelektüel bakımdan tarafsız bir
yazar, görünen, muhtemelen de doğru olan, yanıt
hakkında sorulabilecek zıt delilleri de sunmalıdır.
• Bu zıt deliller aynı soru üzerinde çalışan
başkalarının araştırmalarından elde edilmiş
olabilir.
• Eğer böyle zıt deliller varsa, yazar delillerin
gerçekten zıt mı olduğunu yoksa araştırma
protokolleri, deneklerin cinsiyet farkları veya
başka değişkenlere bağlı mı olduğunu tartışmalıdır.
Temel bilgiler
• Delillerin güçlülüğü konusunda başka sorular da
akla gelebilir.
• Örneğin, acaba kullanılan ölçüm yöntemleri,
gerçekten de ölçtüklerine inanılan parametreleri
ölçmemekte midir? gibi
• Tartışmanın ikinci temel fonksiyonu, özellikle klinik
araştırma raporlarında, bulguların
genelleştirilmesinin değerlendirilmesidir.
• Eğer araştırma denekleri erkeklerse, sonuçlar
kadınlara uygulanabilir mi?
Temel bilgiler
• Eğer gözlenen sonuçlar çok uyumlu deneklerden
elde edilmişse, daha az uyumlu deneklerde de aynı
bulgular saptanabilir mi?
• Bu ve benzeri sorular aynı konuda ek araştırmalar
gerektiği önerisine temel oluşturabilir.
Temel bilgiler
• Genel bilgiler ve sonuçlar tekrarlanmamalıdır.
• Çalışmada karşılaşılan istisna bulgular, ya da ilgi
kurulamayanlar ile, uzlaşma olmayan noktalar
belirtilmelidir.
• Elde edilen bulguları, kendi aralarında da
tartışmalıdır.
Temel bilgiler
• Bulguların literatürle uyumlu ya da uyumsuz olduğu
gösterilmelidir.
• Çalışmanın teorik yönleri yanında pratik yönleri de
tartışılır.
• Tartışma sonunda varılan sonuçlar, olabildiğince
açık olarak anlatılmalıdır.
Temel bilgiler
• Mutlaka “Limitation of this study” ile başlayan bir
paragraf yapılmalı ve reviewer’ların eleştirmesine
bırakmadan yazarın yazı ile ilgili kısıtlayıcı veya
“şöyle olsa idi daha iyi olurdu” şeklinde,
çalışmanın açıklarının vurgulanması yapılmalı
• Bu çalışma son bilgilere ne katıyor, ileride
buradan hareketle neler yapılabilir
Temel bilgiler
• Göndereceğiniz yazı içinize sinmeli,
eksik nokta olduğunu düşünüyorsanız o
sorun yazı yollanmadan halledilmeli
• Yazı yollanmadan okuyacağından emin
olduğunuz kişilere okutmakta yarar var
(terzi kendi söküğünü dikemez)
Temel bilgiler
• Varılan kararın kanıtları her sonuç için
özetlenmelidir.
• Tartışmanın ana amacı: Gözlenen gerçekler
arasındaki ilişkiyi göstermekdir.
• Tartışma, çalışmanın önemini belirten kısa bir
özet, sonuç cümlesi, ya da paragraf ile
bitirilmelidir.
Temel bilgiler
•
•
•
•
Literatürdeki diğer çalışmalar ele alınmalı
Spekülatif olmamalı
Sonuçlar’da yazılmamış yeni bilgi olmamalı
Çalışmada her bulgu ayrı tartışılmalı
Conclusions/Sonuçlar paragrafı
• Sonuç kısmı makalenin en son yazılması gereken
kısımlarındandır.
• Tipik bir conclusion ana metnin %5-10 kadar
olmalı ve tartışma kısmında verilenleri
özetlemelidir.
• Özetten farkı: Özet makaleyi okumamış kişiye
hitap etmeli, conclusions ise makaleyi okumuş
olana.
Sonuç paragrafının oluşturulması iki
amaca yöneliktir:
Okuyucuya çalışmanın amacını hatırlatır.
Varılan noktadaki durum kritiği ile çıkarımların
sunulmasına olanak sağlar.
Sonuç paragrafında bir yargıya
varılır
• 1- Bu araştırma yapılmasa idi eksik kalan ne
olurdu?
• 2- Bu araştırmanın yapılması ile elde edilen,
yenilikler nedir?
Tartışma şu sorulara yanıt
vermelidir
• Elde edilen bulguların ne anlama geldiği yeni
varsayımlarla yeterince açıklandı mı?
• Çalışma sonucu elde edilen istisnalara ve ilgi
kurulamayan noktalara işaret edildi mi?
• Sonuçlar benzerlik ve farklılık açısından daha önce
yayınlanmış çalışmalarla kıyaslandı mı?
Tartışma şu sorulara yanıt
vermelidir
• Çalışmanın orjinalliği ve pratikte uygulama alanı
hakkında bilgi verildi mi?
• Sonuçlarla ilgisi olmayan gereksiz teorik bilgi ve
literatür tekrarından kaçınıldı mı?
• Son paragraf kısa ve özlü sonuç cümlesi ile
bitirildi mi?
Örnekler
ŞABLON (KURGU)
•
•
•
•
Amacınızı ne olduğunu anlatır
Nasıl yaptığınızı anlatır
Çalışmanızın farkını anlatır
Ne bulduğunuzu ve bulgunuzun önemini,
yorumunuzu vurgular
ÖRNEK MAKALE YAZIMI
• Romatoid artritli (RA) hastalarda
glomerülonefrit (GN) prevalansını ve bu
hastaların klinik özelliklerini araştıran
bir çalışma yaptınız, bunu beraber
yazalım.
GİRİŞ
• RA hakkında genel bir bilgi
• RA’te tutulan organlar hakkında genel
bilgi
• RA’te karşılaşılan böbrek sorunları
nelerdir
• Bu çalışmanın amacı RA’li hastalarda
GN sıklığını ve GN’li hastaların klinik
özelliklerini araştırmaktır
GEREÇ VE YÖNTEM (1)
• Çalışmaya alınan hastaların özellikleri
(yaş, cins, RA süresi....)
• Çalışmanın yapıldığı zaman dilimi?
• Çalışmaya alınma kriterleri
• Çalışmaya alınmama kriterleri
GEREÇ VE YÖNTEM (2)
• Tanımlar (Romatoid artrit,
glomerülonefrit)
• Kullanılan laboratuvar incelemeleri
(varsa) hakkında bilgi (yöntem, ticari
kitin-cihazın adı, üretici firma,
üretildiği ülke)
• İstatistik
SONUÇLAR (1)
• 1000 romatoid artrit hastasının 148
tanesinde (% 15) glomerülonefrit
saptanmıştır.
• Glomerülonefrit tipleri Tablo 1’de
gösterilmiştir.
• Glomerülonefriti olan ve olmayan
hastaların klinik özellikleri Tablo 2’de
gösterilmiştir.
SONUÇLAR (2)
• Tablo 1 ve 2’yi aynen tekrarlamamak
gerekir, sadece önemli ve çarpıcı
olanlar yeniden vurgulanabilir.
• Erkek hastalarda glomerülonefrit sıklığı
kadın hastalara kıyasla daha fazladır
(x2=30, p=000)
SONUÇLAR (3)
• Glomerülonefriti olan 148 hastanın 85
tanesinde (% 58) akciğer tutulumu
saptanırken, glomerülonefriti olmayan
hastaların 22 tanesinde (% 3) akciğer
tutulumu saptanmıştır (x2=391, p=0.000)
TARTIŞMA (1)
• Romatoid artritte glomerülonefritin önemi
• Romatoid artrit-glomerülonefrit ilişkisi
inceleyen çalışmaların dökümü (Tablo işi
basitleştirebilir)
• Sizin çalışmanızın farkı, bu çalışmayı neden
yaptınız?
TARTIŞMA (2)
Çalışmanızın farkı (1)
• Bu konuda yapılmış en çok RA’li hasta içeren
çalışma?
• RA’li hastalarda GN olan veya olmayan hastalar
arasındaki klinik özellikler daha önce
araştırılmamış olabilir?
• Bölgenizde yapılan ilk çalışma (o zaman bölgenizde
yayınlanan bir dergide yayınlanması daha uygun
olabilir)
TARTIŞMA (3)
Çalışmanızın farkı (2)
• Bulduğunuz sonucun daha önceki
çalışmalardan farkları
• Çalışmanızın literatürle uyumlu olması
gerekmez (o zaman bu çalışmayı neden
yazıyorsunuz, literatürle uyumlu olmayan
çalışmalar daha değerlidir, tabi veri
toplanması doğru ise)
TARTIŞMA (4)
Çalışmanızın farkı (3)
• Çalışmanızı planlarken mutlaka daha
önceki çalışmalardan bir farkı olmasına
dikkat etmek gerekir
• Yapılmayanı yapmak çalışmanızda fark
yaratır
TARTIŞMA 5
• Bulduğunuz sonucun yeniden
vurgulanması ve önemi
• Romatoid artritte glomerülonefrit nadir
olmayan bir durumdur
• Erkek cinsiyet glomerülonefrit için bir
risk faktörüdür
TARTIŞMA 6
• Daha önce akciğer tutulumu ve GN ilişkisi
araştırılmamıştır (yine çalışmanızın farkı)
• Romatoid artritte akciğer tutulumu ve GN
sıklıkla birlikte bulunur, bunun önemi ne
olabilir
• Romatoid artritte GN ve akciğer tutulumu
aynı mekanizma ile gelişebilir
TARTIŞMA 7
• Sonuç olarak, romatoid artritli
hastalarda erkek cinsiyet ve akciğer
tutulumu GN için bir risk faktörüdür,
akciğer tutulumu ve GN gelişiminde
ortak nedenler rol oynayabilir.
TARTIŞILABİLECEK KONULAR
• Akciğer tutulumunda kullanılan tedavi GN
tedavisinde de başarılı olabilir
• Akciğer tutulumunda kullanılan ilaçlar GN’e
neden olabilir
• Akciğer tutulumu ve GN için östrojen
uygulaması tedavi edici veya koruyucu olabilir
• Kalıpların dışına çıkmak? (yazarken hayır,
düşünürken evet)
ÖRNEK VAKA TAKDİMİ YAZIMI
• 10 yıldır kronik karaciğer hastalığı olan bir
hastaya interferon tedavisi veriyorsunuz.
Hastada tedavi esnasında interferona bağlı
olduğunu düşündüğünüz hemolitik anemi
ortaya çıkıyor.
GİRİŞ
• Kronik karaciğer hastalığı tedavisi
hakkında genel bir bilgi
• İnterferon tedavisinin yan etkileri
• Bu çalışmanın amacı kronik karaciğer
hastalığı olan bir hastada interferon
tedavisine bağlı gelişmiş hemolitik
anemisini sunmaktır
VAKA RAPORU
• 35 yaşında kronik karaciğer hastalığı
nedeni ile interferon tedavisi alan
erkek hasta halsizlik yakınması ile
hastaneye başvurdu.
• Hastanın geçmiş hikayesi
• Hastanın hastaneye başvurduğu
dönemdeki fizik muayene ve
laboratuvar bulguları, hemolitik anemi
tanısını destekleyen incelemeler
VAKA RAPORU (2)
• Hastanede uygulanan tedavi
• Hastanın takip süresi ve sonuç
TARTIŞMA (1)
• Hastada hemolitik anemi tanısını destekleyen
bulgular
• Hemolitik anemi ayırıcı tanısı
• Hemolitik anemi interferona mı bağlı başka
bir nedene mi
• Sizin çalışmanızın farkı, bu vakayı neden
sunuyorsunuz?
TARTIŞMA (2)
Çalışmanızın farkı (1)
• İnterferon kullanımına bağlı ilk hemolitik
anemi vakası olabilir
• Daha önce interferon tedavisine bağlı
hemolitik anemiler hipernefroması olan
hastalardan bildirilmiş, bu vaka kronik
karaciğer hastalığı ile ilişkili interferon
kullanımına bağlı ilk hemolitik anemi
TARTIŞMA (3)
Çalışmanızın farkı (2)
• Bölgenizden tanımlanmış ilk vaka (o
zaman bölgenizde yayınlanan bir
dergide yayınlanması daha uygun
olabilir)
• Vakanızın daha önce bildirilmiş
vakalardan farkları (yaş, cinsiyet, ilk
dozdan sonra, steroid tedavisine hızlı
yanıt vermesi....)
TARTIŞMA (4)
Çalışmanızın farkı (3)
• Vaka raporunuzun literatürle uyumlu
olması gerekmez (o zaman bu vakayı
neden yazıyorsunuz, literatürle uyumlu
olmayan vaka raporları daha değerlidir)
TARTIŞMA 5
• Vakanızın özelliğinin yeniden
vurgulanması ve önemi
• İnterferon tedavisine bağlı hemolitik
anemi olabilir
• Erkek cinsiyet hemolitik anemi için bir
risk faktörüdür
TARTIŞMA 6
• Sonuç olarak, hemolitik anemi ayırıcı
tanısında interferon düşünülmelidir ve
interferon kullanan erkek hastalarda
haptoglobülin bakılmalıdır.
Bir başka örnek
• Araştırma varsayımı
• Akatizi tedavisinde biperiden plaseboya üstün
Kaynak: Prof. Dr. Aylin Uluşahin
Tartışma
1.Bulguların açıklaması
örn: Akatizi tedavisinde plasebo alanlarla
biperiden alanların yanıt oranları farklı
değildi.
2.Araştırma sorusuna bu bulgularla verilen
yanıt
örn: Biperiden, akatizi tedavisinde plaseboya
üstün görünmüyor.
Tartışma
3.Benzer araştırma bulguları
örn: Daha önce yapılmış tek biperiden
çalışması var; olumlu sonuç bildirmiş. Diğer
antikolinerjiklerle yapılmış çalışmaların
birinde sonuç olumlu, diğer ikisinde ilaç
plasebodan üstün değil.
4.Söz konusu çalışmanın bulgularının benzer
araştırma bulgularıyla karşılaştırması
örn: Bir çalışmadakiyle benzer, üç
çalışmadakinden farklı.
Tartışma
5.O çalışmaların ayrıntısı; bulguların benzer
araştırmalarla benzerliği ya da farkının
yorumlanması
örn: İlaçlar farklıydı ya da yöntem farklıydı
ya da “sonlanış” ölçütü farklıydı vb..
6.Bulguların ne kadar genellenebilir olduğu ve
bu çalışmayla yanıtlanamayan sorular
örn: Başka antikolinerjik verseydik cevap
farklı olur muydu? Dozu farklı tutsaydık
cevap farklı olur muydu?
Tartışma: Niye yayınlanmalı?
• Tartışmada çalışmanın önemi, diğer çalışmalara üstünlüğü,
niye yayınlanmaya değer olduğu birkaç cümleyle
belirtilmeli
•
•
•
•
•
yeni – özgün bir araştırma sorusu
az çalışılmış bir konu
güçlü yöntem
geniş örneklem
yaratıcı deney deseni vb.
Tartışma: Sınırlılıklar
• Ayrıca, çalışmanın sınırlılıkları ve anlaşılır
gerekçeleri açıklanmalı
• Örn: Bu kabul / dışta bırakma ölçütleriyle ve yüksek plasebo
cevabıyla, yeterli örneklem oluşturmak zor.
Sonuç
• Ayrı tutulacaksa, bulguların anlamı ve öneriler
kısaca tekrarlanmalı.
• Aşırı yorumdan kaçınmalı, bulguların
gösterdiğinden fazlası iddia edilmemeli
Hatalar
• Klasik kitap bilgilerinin aşırıya kaçması (Kitap
bölümü yazmıyorsunuz)
• Giriş-tartışma karışıklığı
• Gereç-yöntem ve sonuçlar karışıklığı
Hatalar
• Sonuçlar bölümünde belirtilmeyen bir
bulgunun tartışılması
• Çalışmayı planlarken hazır vakaları
topluyoruz düşüncesi ile amaca uygun
olmayan veri toplanması
(dağılabilirsiniz)
Hatalar
• Yazının kısa olmaması için klasik
bilgileri şişirmek
• Başka yazılardan cümleleri aynen almak
• Uzun cümleler kurmak?
Sık yapılan hatalar: tartışma sonuç
/bulguların ötesinde yorum
• Anne babası ayrı olan ergenlerle, birlikte yaşayan
ergenlerde depresyon sıklığı karşılaştırması
• Arada fark yok
• Tartışma sonuç cümlesi
• “Biz de okullarda depresyon taramaları yapılması gerektiğini;
adölesanlara ve ailelerine yönelik koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinin,
rehber öğretmenler, psikologlar v.d. sağlık çalışanlarının katkılarıyla
verilebileceğini düşünüyoruz.”
Hatalar
• Çalışmayı tamamen değersiz kılacak,
yayınlanmasına gerek olmadığını düşündürecek
ifadelerden kaçınılmalı
• “Bu çalışmanın verileri Panik Bozuklukta görülen sosyo-
demografik ve klinik özellikler, komorbidite ve klinik gidişin
öngördürücüleri açılarından daha önce yapılan çalışmalara
benzerlik göstermektedir.”
• “Bu konuda daha geniş kapsamlı, kontrollü ve daha iyi
düzenlenmiş çalışmalara gerek vardır.”
MAKALE YAZMAK BİR SANATTIR
Ama
yazınızı bir dergiye basıma kabul
ettirmek için sanatçı olmanız
gerekmez
www.tekinakpolat.net