Transcript Pronesia Intelektuale ne Shqiperi

Pronësisë Intelektuale në Shqipëri
Kapitulli 5
Konteksti ekzistues ligjor dhe
institucional në Shqipëri
•
Në Shqipëri, të drejtat e pronsisë industriale dhe
intelektuale trajtohen nëpermjet:
- Ligjit “Për Pronësinë Intelektuale”
- Ligjit “Për të Drejtën e Autorit e të Drejta të Tjera të
Lidhura me Të”
•
Institucionet Kryesore për administrimin e këtyre të
drejtave:
- Drejtoria e Përgjithshme e Patentave dhe Markave
- Zyra Shqiptare për të Drejten e Autorit
- Drejtoria e Përgjithshme e Policisë së Shtetit
- Drejtoria e Përgjithshme e Doganave
Rolet dhe Përgjegjësitë e
Institucioneve
Drejtoria e Përgjithshme e Patentave dhe
Markave
•DPPM – Të forcojë mbrojtjen e pronësisë industriale
brënda territorit shqiptar nëpërmjet njohjes dhe rregjistrimit
të këtyre të drejtave dhe krijimit e organizimit të regjistrave
të të drejtave në fuqi në Shqipëri.
•Përdor sistemin e bazës së të dhënave për pronësinë
industriale IPAS
Zyra Shqiptare për të Drejtën e Autorit
ZSHDA
•
•
•
Një institucion qëndror, person publik juridik, i ngritur
nga Ministria e Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve
për të përmbushur detyrimet e Shqipërisë në fushen e të
drejtave të autorit dhe zbatimit të tyre
Lufton piraterinë dhe shkeljet e pronësisë intelektuale
Funksionet kryesore:
- Ndërgjegjësimin e publikut rreth ceshtjeve të përgjithshme të së
drejtës së autorit
- Bashkëpunimi me organe të tjera të pushtetit qëndror
Drejtoria e Përgjithshme e Policisë
DPPSH
•
Struktura përkatëse brënda kësaj Drejtorie qe adreson
cështje të së drejtës së autorit ështe Drejtoria Kundër
Krimit Financiar
• Neni 147, 148 dhe 149 të Kodit Penal – I kushtohen
falsifikimit dhe mashtrimit në fushën e veprave të artit
dhe kulturës, botimit të veprës së dikujt tjetër në emrin
tënd, riprodhimin e veprës pa autorizimin e autorëve.
• Tregu shqiptar i dyndur me mallra të falsifikuara – Mund
të procedohet vetëm nëse ndodh prodhimi në vend i
këtyre produkteve
Publiku dhe të Drejtat e Autorit
•
Vërehet mungesa e sensibilizimit të publikut në
pergjithsi lidhur me të drejtën e autorit dhe
pronësisë intelektuale. Kjo si pasojë:
-
Njerzit tregohen indiferentë lidhur me origjinën e
mallrave që konsumojnë
-
Në asnjë nivel arsimor në Shqipëri nuk trajtohen cështjet
e pronësisë intelektuale.
-
Media vazhdon të luajë një rol pasiv ndaj ndërgjegjësimit
te publikut.
Përfundime të Kuadrit
Ekzistues
•
Analiza e kuadrit ekzistues identifikon nevojën e një kuadri
të gjërë politikash që duhen ndërmarrë nga Institucionet
përkatëse. Eshtë e nevojshme:
-
Përcaktimi i një vizioni të qartë mbi mbrojtjen dhe promovimin e të
drejtave të pronësisë intelektuale
-
Hartimi i politikave të qarta në nivel qeverisjeje qendrore dhe
vendore që do të mundësonin ndërhyrjen ne kuadrin legjislativ
-
Rivlersimi i Neneve në Kodin Penal, duke trajtuar cështjet e markave
industriale që importohen
-
Rritja e kapaciteteve profesionale të stafeve të institucioneve të
angazhuara në mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale
Parime të Përgjithshme
•
Për përcaktimin e politikave dhe masave të
propozuara, strategjia ështe bazuar në:
- Rëndësinë e madhe që ka procesi ne rrugën e Shqipërisë drejt
konsolidimit të një shoqërie konkuruese, shumë pranë integrimit
në Bashkimin Europian
- Marrjen në konsiderat të mungesës së ndërgjegjësimit dhe përvojës
afatgjatë si të publikut dhe institucioneve lidhur me të drejtat e
pronësisë intelektuale
- Kombinimin e përmirësimit te kuadrit ligjor me masat për rritjen e
kapaciteteve të institucioneve dhe stafeve përkatëse të tyre.
Llogaridhënia dhe Monitorimi
•
•
Moniterimi i zbatimit të strategjisë ndërsektoriale për
zbatimin e të drejtave të pronësisë intelektuale kryhet nga
Grupi Institucional i Punës
Sekretariati teknik për Grupin Ndër-institucional të punës do
te:
-
Monitorojë zbatimin e masave të parashikuara në palnin e veprimit të
strategjisë
-
Mbledhë cdo 6 muaj infrmacion nga institucionet shtetërore
Pergatit 2 raporte në vit, për ecurinë e zbatimit të masave të
strategjisë për zbatimin e të drejtave të pronësisë intelektuale.
Shëmbull: Standartet për vendet
Antare/Kandidate të BE-së
•
•
•
Eksperienca Ceke në zbatimin e të drejtave të pronësisë
intelektuale
Fillimi i viteve 90, nuk kishte një koordinim efikas midis
institucioneve për mbrojtjen e të drejtave të pronësisë
intelektuale dhe kufizimeve të falsifikimit dhe piraterisë
së produktit
Në ditët e sotme, Kushtetuta dhe Karta e të Drejtave
Themelore dhe të Lirive Bazë përfaqësojnë bazën e
sistemit të arsimit në Republikën Ceke
Pronësia Intelektuale: Konteksti
Rajonal dhe Ndërkombëtar
•
•
Shqipëria ka aderuar në të gjitha konventat dhe marrëveshjet
ndërkombëtare që lidhen me të drejtat e pronësisë
intelektuale
Dy dokumentat kresore që përcaktojnë prioritet strategjike në
këtë fushë janë:
- Dokumenti i Partneritetit Europian (EPD)
- Marrëveshja e Stabilizim-Asocimit (MSA)
•
Jo më vonë se 4 vjet, pas hyrjes ne fuqi të MSA, Shqipëria
duhet të garantojë mbrojtje për të drejtat e pronësisë
intelektuale, industriale dhe tregtare, te ngjashëm me atë që
është arritur nga Shtetet Anëtare të BE-së
Marka Tregtare
•
•
Marka është një shenjë dalluese, e cila identifikon mallra apo
shërbime nga një individ apo ndërmarrje e caktuar
I ofron mbrojtje ligjore pronarit të markës, të drejtën
eksluzive për ta përdorur atë dhe autorizimin e dikujt tjetër
për ta përdorur markën në këmbim të pagesës
- Mbrojtja zgjat për një periudhë 10 vjecare
- Mbrojtja e markës zbatohet nga gjykata
- Pengon konkurrentët, falsifikuesit në përdorimi e shenjave
dalluese te ngjashme
- Lehtëson tregtinë ndërkombëtare
Të drejtat e pronarit të një marke
•
Pronari i një marke ka të drejtën të vendosë se kush mund
ta përdore ose jo markën
•
Mund të japë autorizim apo licensë palëve të tjera për
përdorimin e markës
•
Pronari mund t’ia shesë të drejtën dikujt tjetër, i cili më
pas bëhet pronari i markës
•
Mbrojtja e markës mbaron me përfundimin e afatit të saj
dhe kjo markë bëhet e vlefshme për përdorim publik
Si merret një markë
•
Duhen ndërmarrë këto hapa:
1. Paraqitja e aplikimit për markë.
2. Ekzaminimi
3. Publikimi I aplikimit për markë
4. Kundërshtimi mund të paraqitet brenda 3 muajve
5. Regjistrimi apo refuzimi i markës
•
Për Shqipërinë, marka rregjistrohet nga DPPM
Patenta
•
•
•
Patenta është një e drejtë ligjore ekskluzive që jepet për
një shpikje
Patenta i ofron mbajtësit të saj mbrojtje ligjore, për një
afat 20 vjecar, ku kjo shpikje nuk mund të përdoret,
shpërndahet apo shitet pa miratimin e pronarit të saj.
Patentat ofrojne stimuj individëve, duke vlersuar
krijmtarinë e tyre dhe shpërblim financiar për shpikjet e
tyre të tregtueshme
Të drejtat e pronarit të një patente
•
Pronari i një patente ka të drejtën të vendosë se kush
mund ta përdore ose jo shpikjen e patentuar për periudhen
gjatë të së cilës mbrohet shpikja
•
Mund të jap autorizim apo licensë palëve të tjera për
përdorimin e shpikjes
•
Pronari mund t’ia shesë shpikjen dikujt tjetër, i cili më
pas bëhet pronari i ri i shpikjës
•
Me skadimin e afatit të patentës, shpikja bëhet e vlefshme
për përdorim publik
Si mbrohet dhe merret Patenta?
•
Duhen ndërmarre disa hapa:
1. Paraqitja e kërkesës për patentë
2. Ekzaminimi
3. Publikim i aplikimit pas 18 muajve
4. Dhënia ose refuzimi i patentës
5. Kundërshtimi I vendimit mund të bëhet pranë 9 muajve,
pranë Bordit të Apelimit në DPPM
6. Prova Patentueshmërie brënda 10 vjetëve
•
DPPM jep të drejtën e pronësisë mbi shpikjet, nëpërmjet
lëshimit të Patentave për shpikje
Disenjoja Industriale
•
•
•
•
Disenjoja Industriale është aspekti dekorativ apo estetik i
një artikulli
Shton vlerën tregtare të një produkti dhe rrit
tregtueshmërinë e tij
Mbrojtja e disenjos industriale i siguron individit apo
shoqërisë të drejta ekskluzive kundrejt kojimit ose
imitimit të paautorizuar të disenjos nga të tretët
Mbrojtja e disenjos industriale ndihmon zhvillimin
ekonomik duke nxitur elementin krijues ne sektorët
industrial e prodhues, dhe në artet e artizanatin tradicional
Mbrojtia e disenjos industriale
•
•
•
•
Disenjoja industriale duhet të rregjistrohet, në bazë
Ligjit për Pronësinë Industriale
Disenjoja duhet të jetë e “re” ose “origjinale”
Periudha e mbrojtjes zgjat për 5 vjet, me mundësinë
e ripërtëritjes deri në 25 vjet
Të drejtat e pronarit te disenjos industriale janë të
njejta me ato të markës dhe patentës
Regjistrimi i Disenjos
Industriale
•
Duhen ndërmarrë këto hapa:
1. Paraqitja e një aplikimi për disenjo që përmban:
a. Formularin e aplikimit,
b. Riprodhimin grafik të disenjos, fotografitë ose mostrën,
c. Treguesin e produktit
d. Dokumentin e pagesës së tarifës
e. Prokurë Përfaqësimi
f. Deklaratën e Prioritetit
Vazhdim…
g. Ekzaminimi
h. Publikimi i aplikimit për disenjo industriale
i. kundërshtimi mund të bëhet brënda 3 muajve, nga data e
publikimit të disenjos
j. Rregjistrimi apo refuzimi i disenjos
k. Publikimi i dizenjos së rregjistruar
Në Shqipëri pronësia mbi disenjon industriale fitohet nëpërmjet
regjistrimit kombëtar të saj, pranë DPPM ose rregjistrimit
ndërkombëtar në bazë të marrëveshjes së Hagës.
Si mund të kryni një aplikim për
rregjistrimin e një marke?
•
•
•
Hapi i parë është plotësimi i formularit të kërkesës për
rregjistrim marke FM1, i cili gjëndet në rubrikën
“Informacion për Aplikuesun” në faqen e internetit të
DPPM ( www.alpto.gov.al )
Eshtë i domosdoshëm të kryhet hetimi përpara se ju të
aplikoni për regjistrimin e markës tuaj, hetimi kryhet për
të parë nëse egziston një markë identike apo e ngjashme
me markën tonë të rregjistruar më parë
Formulari FM1 plotësohet vetëm në gjuhën shqipe
Aplikimi për Regjistrim Marke
•
•
•
•
•
•
Plotësimi I formularit të aplikimit permban:
Rubrika 1 – Emrin dhe adresën e aplikantit
Rubrika 2 – Kjo rubrike plotësohet nëse aplikanti ka zgjedhur një
përfaqësues të autorizuar për ndjekjen e procedurave
Rubrika 3 – Shenohen të dhenat e prioritetit vetëm nëse
kërkoni të rregjistroni gëzon një të drejtë prioriteti
marka që
Rubrika 4 – Vendoset logo e markës, nëse përbëhet nga fjale shënohet
në kuadratin e parë, nëse është logo, pamja e markës vendoset në
kuadratin e dytë
Rubrika 5 – Shënohen ngjyrat që kërkohet të mbrohen
Vazhdim…
•
•
•
•
Rubrika 6 – Në pikën “a” të kësaj rubrike plotësohet emërtimi i markës.
Në pikkën “b” elementet e markës, pika“c” cilësohet lloji i markës,
pika “d’ plotësohet vetëm nëse marka përmban shkronja të ndryshme
nga ato latine, pika “e” plotësohet kur marka përmban fjalë në gjuhë të
huaj, pika “f” plotësohet kur marka përmabn fjalë që nuk mund të
mbrohen
Rubrika 7 – Plotësohet tarifa bazë prej 5000 leke ne vëndin e vijëzuar.
Për cdo klasë shtesë paguhet një tarifë shtesë prej 2500 lekë
Rubrika 8 – Duhet plotësuar lista e mallrave dhe shërbimeve për të
cilën kërkohet të rregjistroht marka
Rubrika 9 – Plotësohet emir, mbiemri si dhe nënshkrimi i aplikantit apo
përfaqësuesit të tij të autoeizuar.
Lista e dokumentave që duhet të
përmbajë aplikimi
•
•
•
•
Formulari i kërkesës për regjistrim marke FM1
Mandat pagesa për depozitimin e aplikimit
Ekstrakti i regjistrit tregtar lëshuar nga QKR
Autorizimi i përfaqësimit nëse administratori i shoqërisë cakton
një person tjetër për ndjekjen e procedurave
The End