Transcript Prostori u međunarodnom pravu

Prostori u
međunarodnom pravu
U Beogradu, decembra 2013.
-
-
Svaka norma (pravo) važi u nekom fizičkom prostoru
Odnos unureašnjeg i međ. prava
“teritorija u MP-u”, nije najadekvatnije rešenje; ne
podrazumeva kosmos, vazdušni prostor, otvoreno more...
Preciznije je govoriti o prostorima u MP-u
Osnovne fizičke sredine (prostori)
1)
kopno,
2)
Vazdušni prostor i kosmos,
3)
Vodene površine.
-
Uticaj ljudskih saznanja i naučno-tehnološkog razvoja
Moguće je da određeni prostori koji su deo istih fizičkih
celina budu različito pravno regulisani (npr. različiti delovi
mora)
Podela prostora sa međunarodnopravnog stanovišta:
1)
Res nullius (prostori ni pod čijom vlašću), pod određenim
uslovima mogu postati deo nacionalne teritorije, danas su
retka pojava,
2)
Prostori pod suverenom vlašću države, najvažniji, skoro
celokupna kopnena površina Zemlje,
3)
Res communis omnium (zajedničko, opšte dobro);
pripadaju svima, svako ih može koristiti, ali ih niko ne
može prisvojiti,
4)
Internacionalizovani prostori; područja pod međ.
upravom koja je poverena određenom krugu država, npr.
Međunarodna zona.
Državna teritorija
Tri konstitutivna elementa za postojanje države
Državna teritorija je državnim granicama omeđan
trodimenzionalni prostor koji se u skladu sa MP-om nalazi
pod suverenošću neke države.
1)
Trodimenzionalni prostor
2)
Omeđan međunarodno priznatim državnim granicama
3)
Pripada nekoj državi
-
Trodimenzionalni prostor:
kopneni, vodeni i vazdušni deo
Geografski položaj i strateški značaj
Politički, ekonomski, bezbednosni... Aspekt
Nacionalni sektori oko Severnog pola; arhipelaško more...
Omeđanost državnim granicama:
- Brojni slučajevi kada su državne teritorije fizički veoma
udaljeni (npr. kolonije od metropola, Istočni i Zapadni
Pakistan, SAD...)
- Eksklava (deo teritorije neke države koji je sa svih strana
opkoljen teritorijom druge); za njih je ta država enklava
(npr. San Marino)
- tzv. međunarodne enklave (npr. glavno sedište UN u
Njujorku)
- Fikcija o ekstrateritorijalnosti (npr. brod nije deo plovece
teritorije države; u pitanju su samo posebna pravna
rešenja)
- Država može da vrši vlast nad područjima koja nisu deo
njene teritorije (npr. uz ovlašćenje međ. zajednice)
- Razvoj naddržavnih organizacija
Suverena vlast države:
- Državnu teritoriju mogu imati samo države
- U pravnom pogledu jednak je status najvećih država sveta
(Ruska Federacija, Kanada, Kina, SAD; Brazil...) i onih
najmanjih (Monako, San Marino, Lihtenštajn...)
- Država jedina vrši suverenu vlast na datoj teritoriji
isključujući svaku drugu
Ograničenja:
- Suverena vlast države nije apsolutna
- Ograničena ugovornim obavezama
- Svaka država je dužna da svim sredstvima brani
teritorijalni integritet
- Protektorati neke druge države ili MZ
- Moguće je da jedna država ustupa drugoj određena
suverena prava
-
-
Kondominijum (zajedničko vršenje vlasti 2 ili više država
nad istim područjem na osnovu međ. ugovora), posebno u
doba feudalizma, kao i kolonijalizma; privremeno, prelazno
rešenje; danas prevaziđen
Međunarodne službenosti (međ. ugovorom dobrovoljno
ograničenje suvereniteta jedne države u korist druge...);
obično se dele na ekonomske i vojne; međ. ugovor ih
razlikuje od koncesija; ne znače negaciju, već smo
ograničenje suverenosti
Načini sticanja državne teritorije
-
Svaka država stiče teritoriju momentom nastanka
Državna teritorija nije nepromenljiva kategorija
Dobijanje ili gubljenje određenih teritorija
Klasifikacija načina sticanja državne teritorije:
1)
Zakonito i nezakonito,
2)
Sticanje dvostranim ili jednostranim aktom nezavisno od
ljudske volje (ugovorom, na konferencijama,
proglašenjem teritorijalnog mora...),
3)
Izvorno i izvedeno,
4)
Konkretni načini (rimsko pravo poznaje cesiju, mirnu
okupaciju, priraštaj i održaj), u savremenom MP-u ih ima
više.
Najčešći i najznačajniji načini sticanja državne teritorije:
1)
Pokoravanje,
2)
Priraštaj,
3)
Mirna okupacija,
4)
Održaj,
5)
Ustupanje,
6)
Plebiscit,
7)
Presuđenje,
8)
Raspolaganje u ime MZ,
9)
Sticanje područja na moru.
Pokoravanje:
potčinjavanje, porobljavanje
Dugo karakterističan način za MO
Ratovi vođeni sa tim ciljem, radi osvajanja teritorija
Trajna okupacija teritorije koja je pripadala nekoj drugoj
državi
Elementi:
1)
Pripajanje čitave teritorije,
2)
Uništenje dotadašnjeg držaoca teritorije.
-
-
Ovaj način sticanja teritorije danas zabranjen MP-om
(Pakt Društva naroda, Stimsonova doktrina, BrijanKelogov pakt, Atlantska povelja, Povelja UN)
Zabranjena upotreba sile, tj. prvootpočinjanje oružanog
sukoba
Pravo na samoodbranu
Priraštaj:
- Usled prirodnih pojava ili ljudskog rada
- Prirodni i veštački
Prirodni:
- Aluvijum (odronjavanje zemljišta na jednoj obali reke i
stvaranje nanosa na obali druge države): Dunav, Hoangho,
Jancekjang...
- Usled prirodnog povlačenja mora
- Avulzija (kada reka otrgne deo zemljišta i odnese ga na
obalu druge države)
- Povećava se državna teritorija, ali se ne menja granica
Veštački:
- Primer Holandije
- Posledica izgradnje lukobrana
-
Originarni načini sticanja teritorije
Mirna okupacija:
Trajno zaposedanje određene oblasti koja ne pripada
drugoj državi, mirnim putem, a sa namerom da se nad
tom teritorijom uspostavi suverenitet
Uslovi:
1)
Da je reč o ničijoj zemlji,
2)
Sa namerom podvlašćenja,
3)
Efektivnost,
4)
Uz obaveštenje drugih članova MZ.
Ničija zemlja:
Status područja ceni se u momentu sticanja
Drugačije shvatanje evropskih kolonijalnih sila, lokalno
stanovništvo (domoroci); napuštena praksa
Danas praktično nema ovakvih područja
Namera podvlašćenja:
- Animus domini
- Da je izvršeno od strane države sa namerom da se stekne
suverenitet
- Sticanja državnih teritorija evropskih kolonija preko
određenih kompanija
- Nema namere podvlašćenja u slučaju iskrcavanja ratnog
broda na neku ničiju obalu
Stvarno zauzimanje (efektivnost):
- stvarno, a ne fiktivno, da odnosna država fizički kontroliše
datu teritoriju i na njoj vrši vlast
- Teorija hinterlanda (zaleđa)
- Vezan za pojavu interesnih sfera
Obaveštavanje (notifikacija):
- Da država koja vrši okupaciju o tome obavesti članove MZ,
koji imaju pravo na prigovor
-
-
-
U prošlosti okupacija je bila jedan od osnovnih načina
sticanja državne teritorije
Pretvaranje nepoznatih predela u kolonije, ali i onih koji su
naseljeni
Danas je retka pojava
Održaj:
- Redovan institut u unutrašnjem pravu; u MP-u sporan način
sticanja teritorije
- Uspostavljanje suverenih prava i dugotrajno vršenje vlasti
na određenoj teritoriji koje drugi subjekti ne osporavaju i
ne ometaju
Uslovi:
1)
Da je držalac date teritorije tokom određenog roka vršio
vlast nad njom sa namerom da je trajno zadrži,
2)
Da je to učinio na miroljubiv način,
3)
Prethodni suveren nije prekidao rok održaja svojim
protestima.
-
-
Nesaglasnost oko dužine roka potrebnog za održaj (po
nekima i do 100 god.)
Svaka situacija zavisi od konkretnih okolnosti
Razlikuje se od mirne okupacije (kod m.o. stiče se
teritorija koja nikome ne pripada; održajem tuđa)
Ustupanje (cesija):
- Prelaz dela teritorije neke države pod suverenitet druge, na
osnovu njihovog sporazuma
- Tokom istorije različiti oblici cesije
- Pokloni (karakteristično za Srednji vek)
- Ugovori o miru (npr. posle I i II svetskog rata); postoji
formalna saglasnost volja, mada ustupci nisu dobrovoljni,
već iznuđeni
- Kupoprodaja
- Razmena teritorija (kolonije, Kraljevina SHS i Rumunija
1923., posle II sv. rata...)
- 2008. Rusija ustupila Kini delove svoje teritorije
Plebiscit:
- Opredeljenje stanovništva pod suverenitetom koje države
želi da živi
- Na osnovu unutrašnjeg prava ili međ. sporazuma
- Kontrola (druga država ili neka MO)
- Konačna sudbina teritorija poznata tek nakon glasanja
- Prvi plebiscit u XVIII veku
- Nakon I sv. rata, između dva rata...
- Opcija (pravo slobodnog izbora između dva ili više
državljanstava); predmet odlučivanja nije sudbina neke
teritorije; često predviđeno ugovorima o miru (Utreht
1713., Senžermenski, Trijanonski, Nejski..., Ugovor o miru
sa Italijom 1947.); pravo opcije ne utiče na promenu
suvereniteta
Presuđenje:
- Adjukacija (način sticanja teritorije na osnovu odluke međ.
suda ili arbitraže)
- Zapravo, nije reč o načinu sticanja teritorijeveć samo o
sudskoj potvrdi suverenih prava date država u odnosu na
teritoriju
- Primeri tokom čitave istorije (npr. granica između Lagaša i
Ume, belgijski kralj u sporu Francuske i Meksika; spor
Danske i Grenlanda...)
- Uloga Stalnog suda međ. pravde i Međ. suda pravde (daju
savetodavna mišljenja i presude)
- Kvazisudska adjukacija (npr. Društvo naroda; raspolaganje
u ime MZ)
Raspolaganje u ime MZ:
- Učesnici međ. skupova preuzimaju na sebe da odlučuju u
ime MZ (radi mira, opšteg dobra...)
- Posebno u kriznim vremenima, nakon ratova
- Puno primera kada su velike sile menjale granice u svoju
korist (Poljsku su delili tri puta, Sudetska oblast...)
- Ove odluke najčešće nisu zasnovane na čvrstim principima
- Kompromis velikih sila
- Uticaj etničkih, verskih, ekonomskih, strateških... ciljeva i
motiva
Razlika od cesije i presuđenja:
- Od cesije po tome što se ne vrši prenos suvereniteta; od
presuđenja to što ne odlučuje sud ili arbitraža, već države
- Odlučivanje u okviru DN i UN
Sticanje područja na moru:
- Proširenje teritorijalnog mora i istorijski zalivi
Teritorijalno more:
- Pravo svake obalne države da odredi širinu svog
teritorijalnog mora (do 12 n.m.)
- Ovo pravo pripada samo obalnim državama
Istorijski zalivi:
- Prostrane morske uvale opkoljene kopnom iste države čija
su ulazna vrata šira od 24 n.m.
- Po MP-u ne može ceo biti deo unutrašnjih morskih voda, ali
ga države takvim smatraju (obuhvata i deo koji bi se
svrstao u otvoreno more)
- Istorijski i geografski razlozi; do tada duga praksa
prećutnog priznanja
- Pojam koji nije definisan konvencijama
Načini gubljenja državne teritorije
Kako je stiču, tako je i gube
Dve strane medalje
Dejstvom prirodnih sila, ali i ljudskim radom
Mirna okupacija-odricanje
Teritorija se može izgubiti i zastarelošću (održaj kao
druga strana); sporni principi u MP-u
Cesijom se stiče, ali i gubi određena teritorija
Nestanak države
Posebni slučajevi:
1)
Odricanje,
2)
Secesija.
-
Odricanje:
- Jednostrana izjava volje kojom se određeni subjekat
dobrovoljno odriče (lišava) nekog svog prava ili zahteva
- Bilo čega, pa i teritorije
- Država pravo kojeg se odriče ne prenosi ni na koga
konkretno
Zašto bi se država odrekla dela svoje teritorije?
- Uvek će se lakše odreći manjeg i udaljenijeg dela,
- Skupa za održavanje
- Nenaseljeno, kontaminirano područje
- Daleko ostrvo na kome vlada bezakonje, građanski rat...
-
Odricanjem se gubi pravo koje se ne prenosi na drugog
(tada bi se radilo o cesiji)
Secesija:
- Čest način gubitka teritorije
- Otcepljenje dela države radi stvaranja nove države ili
pripajanja drugoj
- SAD (u vreme građanskih ratova), SFRJ...
- Rezultat političkih, verskih, nacionalnih... trvenja u zemlji
- Zabranjena unutrašnjim, dozvoljena u MP-u (kao vid prava
na samoopredeljenje)
- Versajski ugovor, Atlantska povelja, Deklaracija UN, Povelja
UN...; karakteristično za period dekolonizacije
- Pravo na samoopredeljenje, ali i teritorijalni integritet
- Zavisi od pravnih, ali pre svega političkih momenata
Državne granice
-
-
-
-
-
-
Linija koja razdvaja teritorije dveju država?
Izviru u Zemljinom jezgru, nastavljaju se na kopnu (ili
moru) i idu dalje kroz vazdušni omotač i ka svemiru
Vertikalno postavljene ravni; određuju krajnje tačke do
kojih se prostire teritorijalni suverenitet
Granične linije (horizontalno postavljene, mali isečak ravni)
Granićne zone (prostrani pojasevi teritorije)
Granicne linije svoje savremeno značenje dobijaju sa
razvojem kapitalizma
Ekonomske, carinske, lingvističke, etničke...granice (mogu
se poklapati sa državnim)
Kina i Rusija imaju najviše kopnenih granica, zatim Brazil;
Austrija, Francuska...
Vrste državnih granica:
1)
kopnene, vazdušne i granice na vodi,
2)
Nacionalne i međunarodne (npr. VB, Australija),
3)
Otvorene i zatvorene,
4)
Prirodne (reke, jezera, planine..., strateški značajne, ali i
podložne promenama) i veštačke (geometrijske-povlače
se spajanjem određenih tačaka pravom linijom; u Africi i
astronomske-povlače se dugačkim, pravim linijama na
osnovu meridijana i paralela; npr. u pustinjskim
predelima, SAD i Kanada).
Povlačenje državnih granica:
Utvrđuje se sporazumom zainteresovanih strana (ugovor
o miru, osamostaljenju...); može i višestranim međ.
sporazumom, presudom suda ili arbitraže...
Ako granica nije precizirana, uzima se u obzir načelo
efektivnosti i činjenično stanje
Običajna pravila:
1)
Osnovno pravilo,
2)
Opšta,
3)
Pojedinačna.
Osnovno:
Pravilo za koje su se strane opredelile da će uzeti kao
osnovno
Najvažniji kriterijum razgraničenja
Može da se odredi u odnosu na rasnu, versku, jezičku
pripadnost većinskog dela stanovništva
Uti possidetis (kao što poseduješ), da nema promene
postojećih granica; slučaj SFRJ, kod raspada SSSR-a,
Čeho-Slovačke
Papske bule
Opšta pravila:
- Korekcija osnovnog principa
- Vodi se računa da granica ne razdvaja naseljena mesta, o
etničkoj i drugoj pripadnosti stanovništva; izbegava se
prekidanje pruge, druma
- Derbi Lejn (granica SAD i Kanade)
Posebna pravila:
- Tiču se konkretnih situacija kod razgraničenja prirodnim
granicama
- Najvažnije prirodne granice: reka, planina, jezero
Planinski venci:
- Relativno postojani, nepromenjivi
- Obično preko najviših vrhova, najčešće deli i slivove reka
Reke:
Dunav, Drina, Sava, Drava, Rio Grande...
Veliki broj pitanja (kuda da ide granična linija, kome
pripadaju ostrva u reci, šta se dešava ako reka promeni
svoj tok...)
1.
-
-
Granična linija:
Različita rešenja u praksi
Najčešće se dele “na pola” linijom geometrijske sredine
rečnog toka (linija ekvidistance); pogodno za neplovne,
ali ne i za plovne reke
Kod plovnih kao granica se uzima talveg (crta matice)
Najpreciznije je odrediti je ugovorom
2. Rukavci:
Ako ih ima nekoliko, granična linija ide onim rukavcem u
kojem se nalazi matica
3. Rečna ostrva:
4. Mostovi:
- Obično se dele linijom sredine
- Sporazumom se mogu utvrditi i drugačija rešenja
5. Promena toka reke:
- Različita rešenja
- Postepeno (granična linija prati promene) ili naglo (granica
ostaje gde je bila)
Jezera:
- Primeri da celo jezero pripadne jednoj od država
- Ako je veliko, obalnim državama pripadaju teritorijalne
vode, ostatak su slobodne vode
- Kaspijsko jezero (podeljeno između SSSR, Irana,
Turkmenistana, Kazahstana i Azerbejdžana); jezero ili more
Državne granice na moru:
- More kao jedinstvena fizička celina
- Morski pojasevi i različito pravno uređenje
- Poklapaju se sa spoljnom ivicom teritorijalnog mora
- Država ima određena prava i u onim delovima koja nisu
deo njene državne teritorije
Granice u vazduhu:
- Prostiru se u vidu zamišljene kupe
- Do koje visine se proteže?
- Različiti argumenti i tumačenja; raspon od 30 do 120 km
od površine
- Predstavlja granicu između vazdušnog i nadvazdušnog
prostora
- Karmanova crta (na oko 100 km)
Polarne oblasti:
1. Arktik:
Hladna oblast oko Severnog pola; Severni ledeni okean
sa rubnim morima i nizom ostrva: Nova Zemlja,
Špicberška ostrva, Medveđe ostrvo...
Nekoliko zemalja istaklo zahtev za suverenitetom nad
određenim delovima (prvo Kanada 1907., zatim Rusija,
kasnije SSSR, SAD...)
Grenland pripada Danskoj, Špicberg Norveškoj, Aljaska
SAD, veliki deo severa Evroazije Rusiji...
2. Antarktik:
Peti kontinent po veličini, veći od Evrope
Potencijalna ležišta ruda, sante leda
Poseban strateški značaj
Sedam država ističe pretenzije u pogledu pojedinih
delova
-
-
-
-
Niz višestranih sporazuma
Najznačajniji: Ugovor o Antarktiku 1959. (zaključen na 30
god.) i Protokol o zaštiti životne sredine 1991. (produžava
trajanje Ugovora na još 50 god.)
Države članice Ugovora podeljene na konsultativne (28
članica) i obične (19)
Upravlja se putem sastanaka konsultativnih članica
Stalni sekretarijat osnovan 2004. sa sedištem u Buenos
Ajresu
Pitanje pravnog položaja nije definitivno rešeno
SAD i Rusija za sada nisu istakle teritorijalne zahteve
Postupak povlačenja državnih granica:
- Može imati više faza
- Dve najznačajnije: delimitacija i demarkacija
Delimitacija:
- razgraničenje, prva faza
- Na međunarodnim konferencijama, utvrđuje se položaj
granične linije, što je moguće preciznije
- Ugovorom, povlači se granična linija na karti
- Overava se potpisima (parafima) i pečatima
- Granični opis
- Kombinovanje granične linije i graničnog opisa; u slučaju
sukoba prednost ima g.opis
- Dvostranim sporazumom zainteresovanih strana, ali može i
višestranim
- Razgraničenja na kopnu, moru, vazduhu
Demarkacija:
- Utvrđivanje i obeležavanje granice na terenu
- Presudna uloga stručnjaka, u fazi delimitacije diplomata i
političara
- Mešovite komisije i međunarodni organi
- Vrši se u skladu sa ugovorom o razgraničenju; može da se
koriguje ukoliko postoje opravdani razlozi
- Uloga kontrolnih komisija; obilaze granicu i proveravaju
stanje na terenu
-
Osetljiva pitanja, ove dve faze mogu trajati godinama
Najčešće na kopnu
Pogranični režim
-
Zatvorena ili otvorena granica
Može se preći samo uz putne isprave
Granični prelaz:
- Ugovorom određeno mesto za prelazak državne granice
- Granični prelazi otvoreni za međ. saobraćaj i oni za
pogranični promet
- Sporazum iz Šengena
Putne isprave:
- Javna isprava koja služi za prelazak državne granice, dokaz
o identitetu
- Pasoši, putne isprave, putni list
- Pomorske knjižice, pogranične propusnice...
Pasoš:
- Redovna putna isprava
- Potvrđuje identitet i državljanstvo
- običan, diplomatski ili službeni
- Izdaju ih nadležni državni organi
- Relativno nova ustanova
Diplomatski pasoš:
- Diplomatskim predstavnicima, visokim državnim
funkcionerima, članovima uže porodice dipl. Osoblja
- Po obliku i sadržini se razlikuje od običnih i službenih
Putni list:
- Izdaje se u posebnim slučajevima licu koje nema važeći
pasoš, služi za jednokratnu upotrebu
- Od strane D-K predstavništva u inostranstvu domaćem
državljaninu, ali i strancima u određenim slučajevima
Putne isprave na osnovu međ. ugovora:
- npr. izbeglicama i licima bez državljanstva
- Posebna vrsta laissez-passer (umesto redovne putne
isprave, njome se dozvoljava boravak na određenom
području); OUN ih izdaje svojim funkcionerima
Pogranične zone:
- Horizontalno postavljen pojas određene širine
- Najčešće se određuje u kilometrima
- Može se urediti unutrašnjim propisima
- Razlikuju se od državnih granica i graničnih linija
Nepovredivost državne granice
Načelo teritorijalnog integriteta:
a)
Nepovredivost državne teritorije
Jedno od osnovnih načela savremenog opšteg MP
Nepovredivost i neotuđivost državne teritorije
Čl. 2/4 Povelje UN
b) Nepovredivost državnih granica
Prvi put kao samostalno načelo u Završnom aktu KEBS-a
1975.
Povezano sa drugim načelima MP-a
Niz međ. ugovora i rezolucija UN; akti OEBS-a i OAD
Često se ne poštuje
Granični sporovi i incidenti:
a)
Granični spor
Spor država oko granične linije ili graničnog režima
Usled osporavanja suvereniteta jedne strane drugoj
Izuzetno osetljiv i mora se hitno rešavati; mnogi su
rešavani pred međ. sudovima i arbitražama
Mogu da dovedu do ratova
Karakteristični za naše vreme (npr. sukob Indije i
Pakistana oko Kašmira, sukobi u SFRJ...)
Često se naziru novi sukobi, a da prethodni nisu rešeni
b) Granični incident
Povreda državne granice od strane vlasti jedne države,
izvršena je u miru, a po svojoj prirodi nije otvoreni
oružani napad
Svesno izazvan (provokacija) ili rezultat spleta okolnosti
-
-
-
Susedne države često unapred sklapaju sporazume
Pogranični oficiri, mešovite komisije, nadležni državni
organi
Pitanja o pograničnim incidentima rešavaju se i unutrašnjim
propisima
Granični sporovi i granični incidenti moraju se rešavati
mirnim putem i bez odlaganja
Međunarodno rečno pravo
-
-
-
Važan deo MP-a
Skup međunarodnopravnih normi kojima se regulišu
pravno-ekonomski odnosi
Međ. ugovori kao najznačajniji izvori
Reka:
- Teče nizvodno, meri se od ušća
- Često se razlikuju podaci o dužini nekih reka
- Oduvek su bile od izuzetnog značaja
- Izvor pijaće vode, hrane, koristi se za osnovne lične
potrebe, proizvodnju električne energije...
- Pogodne za putovanja, istraživanja, prevoz ljudi i robe
Podela reka:
- Prema plovnosti,
- Dužini,
- Stepenu zagađenosti,
- Nacionalne i međunarodne.
Nacionalne:
- Nemaju međunarodni status
- Teritorijalna država nad takvom rekom ima pun suverenitet
Međunarodne:
- Razdvajaju teritorije dve ili više zemalja (granične) ili
protiču kroz dve ili više država (sukcesivne)
- Načelo slobodne plovidbe (proklamovano tokom franc.
Buržoaske revolucije, potvrđeno Završnim aktom Bečkog
kongresa 1815.
-
-
Najpre se primenjuje na evropske reke (Rajna, Visla, Elba,
Dunav...)
Barselonska konvencija 1921., vezuje samo države koje su
je prihvatile
Korišćenje reka u neplovidbene svrhe:
- Ne postoje opšteprihvaćena pravila, rešava se konkretno o
svakom pitanju
- Rečni sliv i drenažni basen
- Značaj voda za piće
Pravni položaj Dunava:
- Posle Volge najduža evropska reka
- Protiče kroz 9 država plus pritoke iz još sedam država
- Na njemu leže mnogi gradovi, kao i glavni gradovi 4 države
(4 B)
-
-
Kanal Dunav-Majna-Rajna; povezuje Severno i Crno more,
kroz 15 država; spona centralne Evrope i Bliskog Istoka
Plovan većim delom svog toka
Izvor pitke vode; ribolov i turizam
Pravni položaj:
- Status međ. reke dobio Pariskim ugovorom (formirana su
dva tela: Evropska komisija i Pribrežna komisija)
- Definitivni statut Dunava 1921. (potvrđena rešenja
Pariskog ugovora, još veća prava velikim silama); osnovane
Evropska dunavska komisija i Međ. dunavska komisija
- Revizije Statuta: Sinajski sporazum 1938. i Bukureški
ugovor 1939.
-
Konvencija o režimu plovidbe na Dunavu 1948. (sadašnji
režim, na Beogradskoj konferenciji)
-
-
-
-
Plovidba na Dunavu otvorena i slobodna za državljane,
trgovačke brodove i robu svih zemalja na bazi
ravnopravnosti
Zabranjena je plovidba ratnih brodova nepribrežnih država
Ustanovljena je Dunavska komisija, nadležna za ceo plovni
tok Dunava, po 1 predstavnik svake podunavske zemlje
Zajedničke vodoprivredne komisije
Konvencija za zaštitu Dunava 1994., člčlanice su
podunavske zemlje i EU; osnovale Međ. komisiju za zaštitu
reke Dunav
Direktive EU (EP i Savet)
Dunavska komisija:
- Ustanovljena Konvencijom iz 1948.
- Sastavljena od predstavnika podunavskih zemalja
- Nadležnost na celom plovnom delu, od Ulma do Crnog mora
-
-
-
Sedište prvobitno u Galcu, od 1954. u Budimpešti
Svojstvo pravnog lica
Može da zaključuje ugovore, stiče imovinu, ima svoju
zastavu i pečat
Komisija i službenici uživaju privilegije i imunitete
(službene), arhiva i imovina su nepovredivi
Konvencija o privilegijama i imunitetima Dunavske komisije
1964.