Transcript Zabójca zawodowy i na zlecenie,

Zbigniew Lasocik:
Zabójca zawodowy i na zlecenie
Zakamycze 2003
J.H.Douglas, A.W.Burgess, A.G.Burgess, R.K.Ressler:
Crime Classification Manual
(*wbrew tytułowi jest
poświęcona zabójstwom, podpaleniom i gwałtom)
•
Klasyfikacja wg motywu działania sprawcy
plus pomocnicze kryteria: typ ofiary i relacje
między sprawcą a ofiarą: w oparciu o nie
Autorzy konstruują cztery podstawowe klasy
zabójstw oraz blisko 40 podklas.
•
•
•
•
•
•
J.H.Douglas, A.W.Burgess, A.G.Burgess, R.K.Ressler:
Podstawowe klasy zabójstw:
Związane z działalnością przestępczą
(criminal enterprise homicide)
Których przyczyną były względy osobiste
(personal cause homicide)
Seksualne (sexual homicide)
Których przyczyną były względy grupowe
(group cause homicide)
Zabójstwo na zlecenie (contract killing, third party
killing) zalicza się do zabójstw związanych z
działalnością przestępczą: istotą takiego zabójstwa
jest fakt, że sprawca działa na zlecenie innej osoby a
między nim a sprawcą nie istnieje relacja, która
uzasadniałaby dokonanie zabójstwa.
> brak relacji między sprawcą i ofiarą: element
konstytutywny zabójstwa na zlecenie;
> dodatkowo: zabójstwo na zlecenie jest postrzegane
jako jedna z form działalności przestępczej
podejmowanej w celu osiągnięcia korzyści.
Contract killing to zabójstwo na zlecenie w
czystej postaci;
Inne, które mogą być pośrednio zaliczone do
kategorii zabójstw na zlecenie:
 - zabójstwa popełniane w ramach gangów
 - zabójstwa związane z porwaniem
 - zabójstwa związane z obrotem narkotykami

Autorzy używają też (choć tylko raz!) pojęcia
professional killer („zabójca zawodowy”)
w kontekście szczególnie doświadczonych
sprawców zabójstw na zlecenie


(por. E. Sutherland: przestępca zawodowy)
Pojęcie przestępcy zawodowego:
• - tradycyjne rozumienie pojęcia odnosi się do
osób, których zachowania kryminalne są
motywowane chęcią zysku, charakteryzują się
wysokim stopniem umiejętności technicznych
oraz brakiem agresji i przemocy
(pierwsze pogłębione studium przestępczości
zawodowej: E.Sutherland, praca z lat 30. XX w
na temat złodziei zawodowych (kanon
literatury kryminologicznej)
W tworzeniu klasyfikacji kryminolodzy
posługują się dwoma kryteriami: motywem
działania sprawcy i charakterystyką ofiary
**
Z p.w. liczby ofiar wyróżnia się
 - zabójstwa pojedyncze
 - zabójstwa wielokrotne
zabójstwo pojedyncze (single homicide):
 -najbardziej typowy przypadek bezprawnego
pozbawienia życia innej osoby
 -działanie sprawcy lub kilku sprawców jest
najczęściej efektem chwilowego impulsu
motywowanego odwetem, strachem lub
chęcią zysku
zabójstwo wielokrotne (multiple homicide)
 > gdy ofiar jest więcej (autorzy nie precyzują
ile) a motyw czynu i relacja sprawcy i ofiary
bardziej skomplikowana
> może przybrać formę zabójstwa seryjnego
(serial murder) lub zabójstwa rozproszonego
(spree murder)

Zabójstwo seryjne:
• > ciąg powiązanych ze sobą zdarzeń (zabójstw),
w których giną co najmniej 3 ofiary
> cecha charakterystyczna: występowanie
okresów emocjonalnego lub psychicznego
spokoju, atak ze braku aktywności kryminalnej
sprawcy (cooling-off period) trwających kilka dni,
miesięcy lub lat
>niektórzy autorzy podkreślają brak
wcześniejszych związków sprawcy i ofiary i fakt,
że pewne cechy ofiary mogą mieć wartość
symboliczną i stanowić motywację do działania
Zabójstwo rozproszone:
 > jeden sprawca zabija co najmniej cztery
osoby w różnych miejscach i krótkich
okresach czasu
> w odróżnieniu od zabójstwa seryjnego,
ofiary są jakoś ze sobą związane (np.
członkowie tej samej rodziny) a przerwy
między zdarzeniami nie mają charakteru
psychicznego wyciszenia (cooling-off period)
Zabójstwo masowe:
 - wg def. w USA obejmuje zabicie czterech
lub więcej osób w jednym miejscu w ramach
jednego zdarzenia
 np. samobójczy atak terrorystyczny,
zabójstwo przez grupę Mansona w domu
Polańskiego, snajper strzelający z dachu do
osób na ulicy, zabójcy grup dzieci w szkole


W dniu 19/20 lipca 2012 r. w Denver na
premierze filmu „Mroczny Rycerz powstaje”
James Holmes - 24 letni doktorant
neurobiologii University of Colorado, ubrany
w maskę p-gazowa, hełm i uzbrojony w dwa
pistolety Glock, strzelę Remington i karabin
szturmowy AR-15 otwiera ogień do ludzi i
detonuje pojemniki z gazem łzawiącym.
Bilans: zabija 12 osób a rani 58.
Robert K. Ressler (FBI)
•
•
•
Robert K.Ressler, Anna Burges i John Douglas
(1986):
Sexual Homicide: Patterns and Motives
„Nic by nie dało mówienie policjantowi, że ma
szukać "osobowości psychotycznej", jeżeli ten
oficer nie przeszedł przeszkolenia
psychologicznego. (...) Zamiast więc określać, że
miejsce popełnienia przestępstwa wskazywało
cechy działania osobowości psychotycznej,
zaczęliśmy tłumaczyć, że konkretne miejsce
zbrodni było "zorganizowane", jak i sam
przestępca, natomiast inny zabójca był
"niezorganizowany", jeżeli było widać cechy
zaburzenia umysłowego”
Ressler i współpracownicy (1986):
kryterium podziału: stopień „zorganizowania”
sprawców (miejsca zdarzenia)
badania interdyscyplinarne, grupa 36
zabójców
dwa podstawowe typy przestępcy:

- zorganizowany

- niezorganizowany (zdezorganizowany)
•
•
•
•
-dychotomiczna (mogą występować typy
mieszane)
- nie ma charakteru ściśle klinicznego
- daje podstawy do pełnego opisu
zachowania sprawców (oparty na realiach
praktyki śledczej)
- wiąże się ściśle z naukowymi
charakterystykami zabójców seksualnych


praktyczne znaczenie typologii sprawców
według stopnia ich zorganizowania
uwidacznia się przede wszystkim w procesie
profilowania (aspekt wykrywczy)
> tzw. typowanie sylwetki pychologicznej
(portretu psychologicznego) nieznanego
sprawcy przestępstwa
•
•
•
•
•
•
sprawca zorganizowany
- planuje zbrodnię (wybiera miejsce, ofiarę, chce
kontrolować sytuację)
-w klasyfikacji psychiatrycznej odpowiada
osobowości zaburzonej (psychopatycznej).
sprawca niezorganizowany
- nie planuje zabójstwa, działa w sposób
niekontrolowany (zabija na "swoim" terenie, nie
interesuje się rozgłosem)
- odpowiada w klasyfikacji klinicznej osobowości
psychotycznej.
•
•
•
•
•
•
- osoba dostosowana społecznie, nowoczesna w stylu
życia, towarzyska, otwarta, wzbudzająca sympatię
- dobrze ubrany, nosi modne garnitury, dba o wygląd;
jego "prospołeczna" natura jest w rzeczywistości fasadą.
- jest aktorem, potrafi odgrywać dowolną rolę, umiejętnie
udaje uczucia, płacze prawdziwymi łzami, wywołuje
współczucie (aby manipulować ludźmi).
- ma osobowość "kameleona", bez trudu przystosowuje się
do otoczenia.
- łatwość wypowiadania się, umiejętność nawiązywania
dobrego kontaktu interpersonalnego (używa jej do
manipulowania ludźmi)
- jest kobieciarzem, umawia się z wieloma kobietami, ma
wiele partnerek seksualnych, chętnie chwali się podbojami
erotycznymi.
•
•
•
•
•
•
•
•
- jest nieodpowiedzialny, obojętne jest mu dobro
społeczne.
-jest patologicznym kłamcą, składa obietnice,
których nie dotrzymuje
- znany z gwałtownego usposobienia
- obrażony lub nastraszony reaguje gwałtownie,
- uzewnętrznia swój gniew i długo przechowuje
urazy
-nie znosi krytyki.
- jest amoralny, nie ma poczucia winy, nie
odczuwa wyrzutów sumienia
- wini innych za swoje problemy.
•
•
•
•
•
•
- odporny na resocjalizację
- w konstelacji rodziny jest pierwszym synem.
- w dzieciństwie był poddawany niespójnym i
niekonsekwentnym oddziaływaniom wychowawczym.
- incydent fizycznego lub seksualnego nadużycia
przez matkę, ojca lub osobę sprawującą opiekę.
- kolekcjonuje pornografię i wydawnictwami
opisujące z jednej strony brutalne przestępstwa
(szczególnie na tle seksualnym ), a z drugiej metody i
techniki śledcze (miejsce zbrodni może być podobne
do opisywanych)
- jest metodyczny i przebiegły, planuje zbrodnie,
wybiera precyzyjnie ofiary i miejsce zdarzenia!
•
•
•
•
•
•
•
•
- może posiadać zestaw narzędzi zbrodni (do obezwładniania
ofiar)
-wybiera takie ofiary, nad którymi może dominować.
- może wybrać ofiarę, która przypomina znaczącą postać
kobiecą w jego życiu, o podobnym wyglądzie stylu życia, zajęciu.
- przyspieszają zbrodnię: kłopoty z pieniędzmi, pracą, konflikty
z kobietami
-przed zabójstwem przeżywa podniecenie albo przygnębienie
-miejsce zbrodni, ślady, jakie zostawia, stanowią często odbicie
kontrolowanego szału, sterowanej wściekłości i pasji
-przed śmiercią ofiar dopuszcza się wobec nich aktów
przemocy, gwałtów, tortur, agresji.
- może komunikować się z władzami, policją
•
•
•
•
•
-kolekcjonuje "trofea" swoich ofiar
- po zabójstwie przemieszcza ciało ofiary,
ukrywa je
-może zdobywać wiadomości o zbrodni i
sprawie (zdarza się, że angażuje się osobiście
w śledztwo, np. przez poszukiwanie ciała)
-po przestępstwie śledzi w mediach
wiadomości na temat swojej zbrodni
- zagrożony, może zmienić miejsce pracy i
zamieszkania
•
•
•
•
•
•
Gerrard John Shaeffer , oficer policji, stanu
Floryda
- oskarżony o zamordowanie 35 kobiet
- utrzymywał on kontakty z kobietami, miał
stałą pracę
- zbierał "trofea" po ofiarach
- czytywał pornografię i w zbrodniach
realizował własne, sadystyczne fantazje
(…)
U zabójców na tle seksualnym - bez względu
na stopień ich zorganizowania - występują
trzy ważne zaburzenia w okresie dzieciństwa,
które mogą być ważnym wskaźnikiem
prognostycznym:
•
- okrucieństwo w stosunku do zwierząt
•
- podpalenia (pożary, które powodują duże
szkody)
•
- moczenie się nocne
•
•
•
•
•
•
-nastawiony aspołecznie, odrzuca społeczność, ze
strony której doznał również odrzucenia
- samotniki, odludek izolujący się od społeczeństwa.
-chętnie prowadzi nocny tryb życia, np. chętnie
odwiedza cmentarze
-nie ma bliskich przyjaciół, mieszka samotnie, albo
ze znaczącymi w jego życiu, starszymi kobietami (
krewnymi lub takimi, od których jest życiowo
zależny)
- ma niskie aspiracje, sprawia ogólnie niekorzystne
wrażenie; nie dba o wygląd i higienę osobistą
- znajomi uważają go za "nienormalnego",
dziwacznego
•
•
•
•
-seksualnie niesprawny, brak prawidłowych
doświadczeń seksualnych z płcią przeciwną, gdyż
są one dla niego zbyt trudne
- silnie uwikłany w zachowania autoerotyczne
i substytuty seksu (masturbacja, pornografia,
podglądactwo, fantazje sadomasochistyczne,
kradzieże fetyszystyczne, eksbihicjonizm i inne
(służą do rekompensacji braków w zakresie
relacji interpersonalnych)
-w dzieciństwie był poddawany surowej
dyscyplinie wychowawczej
-w hierarchii rodziny niska pozycja, najczęściej
jest młodszym bratem
•
•
•
•
•
•
•
brak mu pomysłowości i sprytu sprawcy zorganizowanego
- chowa urazy, nie potrafi uzewnętrzniać negatywnych
emocji (złości i strachu)
-raczej stroni od alkoholu (także w czasie popełniania
zabójstwa)
-wykazuje silny niepokój podczas dokonywania zbrodni
-napaść jest spontaniczna, popełnia zabójstwo w akcie
szału, atak jest błyskawiczny i zmierzający do
natychmiastowego uciszenia ofiary
- zachowanie charakteryzuje nagła przemoc i szybkie
następstwo śmierci ofiary, ciosy i cięcia mają charakter
niekontrolowany
- miejsce zdarzenia jest zwykle nieporządne,
zabałaganione, obficie zalane krwią, zwykle widocznych
jest dużo śladów, ślady krwi są na ciele ofiary i sprawcy
•
•
•
•
•
narzędzie zbrodni przypadkowe, pozostawione
na miejscu zdarzenia
-ciało ofiary zwykle pozostawione na miejscu
zbrodni
-może dojść do "depersonalizacji" ofiary
(poturbowanie i uszkodzenie twarzy)
-sprawca może dokonywać pośmiertnych
uszkodzeń ciała ofiary (na szyi, udach, brzuchu,
piersiach, pośladkach, narządach płciowych,
niekiedy sprawca rozkawałkowuje zwłoki)
- przypadki mutylacji (okaleczenia) ciała oraz
incydenty ludożerstwa.
•
•
•
sprawca często dokonuje czynów seksualnych po
śmierci ofiary ze zwłokami (masturbacja na/ przy
ciele ofiary i jej ubraniu, "ozdabianie" okolic
płciowych rysunkami, wstążkami, itp., wkładanie
przedmiotów do otworów waginalnych i analnych,
przypadki ejakulacji do ran kłutych i wycinanie
narządów płciowych; nie ma penetracji ciała ofiary
penisem)
-ciało ofiary może być ułożone w jakąś szczególną
pozycję dla wyrażenia jakiegoś symbolicznego celu
(np. poniżenia ofiary)
- na miejscu zdarzenia i na ciele ofiary mogą być
pozostawione ślady o charakterze rytualnym (sprawca
wyraża jakiś rodzaj psychoseksualnej potrzeby)
•
•
•
•
zabójca często zabiera "pamiątki" zbrodni (części
ubrania ofiary, rzeczy należące do niej, nawet części
ciała; służą do przywoływania wspomnień i ożywiania
sadystyczno- seksualnych fantazji)
-zdarza się, że odnosi "pamiątki" na miejsce zbrodni
lub do grobu ofiary (przejaw nieprawidłowej
uczuciowości: rzekomego poczucia winy, uwielbienia
dla ofiary itd.)
-po dokonaniu zabójstwa często szczególne
zachowania, odmienne od zwykłych (np. odurzanie
się alkoholem / narkotykami, przejawy gorliwości
religijnej itp.)
- nieznacznie zainteresowany rozgłosem czynu w
mediach i postępami śledztwa
Herbert Mullin
•
- cierpiał z powodu swojej małej atrakcyjności
fizycznej
•
- nigdy nie miał bliskiej osoby
•
-w szkole średniej zapadł na ciężką postać
schizofrenii paranoidalnej
•
- utrzymaniem zajmowali się rodzice
•
-mieszkał samotnie
•
-twierdził, ze rozkazy zabijania przesyłał mu
telepatycznie ojciec (..)
•
-oskarżony o 13 zabójstw
•
-w trakcie procesu zachowywał się tak agresywnie i
nieobliczalnie, że cały czas musiał być skuty
kajdankami.