Transcript Problematyka odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody

mgr Katarzyna Jaworek
Katedra Publicznego Prawa Gospodarczego
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Śląski
• Art. 21 ust. o ochr. zwierząt - zwierzęta wolno żyjące
(dzikie) – zw. nieudomowione, żyjące w warunkach
niezależnych od człowieka – stanowią dobro
ogólnonarodowe, powinny mieć zapewnione warunki
rozwoju i swobodnego bytu, z wyłączeniem zwierząt
stanowiących nadzwyczajne zagrożenie dla życia,
zdrowia lub gospodarki łowieckiej
• Art. 2 Prawa łowieckiego – zwierzęta łowne w stanie
wolnym stanowią własność państwową
• stąd część doktryny uważa, że zwierzęta dziko żyjące
stanowią własność SP
• Zdaniem innych – przymiot dobra ogólnonarodowego
nie może dać władztwa jednemu tylko podmiotowi,
czyli SP
• SP jednak odpowiada za określone w przepisach
szkody wyrządzone przez dzikie zwierzęta
• Regulacja prawna odp. SP
za szkody wyrządzone przez
niektóre gatunki zw. objęte
ochroną gatunkową
• Ograniczenia co do:
• gatunków zwierząt
• rodzaju szkód
• wysokości odszkodowania
1) Ograniczenia co do zw.:
-
żubry
wilki
rysie
niedźwiedzie
bobry
! Na mocy art. 126 ust. 12 ust. o
ochr. przyrody RM może rozszerzyć
ten katalog, kierując się potrzebą
utrzymania
ochrony
gatunków
zwierząt zagrożonych wyginięciem,
wyrządzających
szkody
w
gospodarce człowieka
!!! Szansa dla szkód lotniczych !!!
2) Ograniczenia co do rodzajów szkód:
-
-
szkody w mieniu i tylko w:
- żubry – uprawach, płodach rolnych lub gospodarstwie leśnym
- wilki i rysie – pogłowiu zwierząt gospodarskich
- niedźwiedzie – pasiekach, pogłowiu zwierząt gospodarskich oraz w
uprawach rolnych
- bobry – gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim
ewentualnie art. 126 ust. 12 ust. o ochr. przyrody mógłby stanowić
podstawę do rozszerzenia zakresu szkód – choć i to wątpliwe
3) Ograniczenia co do wysokości odszkodowania:
-
jedynie za tzw. szkody rzeczywiste (damnum emergens)
nie obejmuje utraconych korzyści (lucrum cessans)
• W obecnym stanie prawnym odp.
SP na jej podstawie nie będzie mieć
miejsca odnośnie szkód lotniczych, w
szczególności szkód ponoszonych
przez statki powietrzne
• Szansą byłoby rozszerzenie kręgu
zwierząt w drodze rozp. RM na
ptaki objęte ochr. gatunkową,
przyjmując jednak, że szkody przez
nie wyrządzone nie ograniczać się
będą jedynie do szkód związanych
z ich preferencjami żywieniowymi
• Ograniczenia:
1) co do kręgu zwierząt:
- art. 50 ust. 1 Prł – odp. SP za
zwierzęta łowne objęte
całoroczną ochroną  obecnie
 łoś
- Art. 50 ust. 1b w zw. z art. 46
ust. 1 pkt. 1 Prł –
- dziki,
- jelenie,
- daniele
- sarny
na obszarach niewchodzących w
skład obwodów łowieckich
2) ograniczenia w zakresie rodzaju szkód łowieckich:
a) łosie
– wyrządzone w uprawach i płodach rolnych
- wyrządzone przy wykonywaniu polowania
b) dziki, jelenie, daniele, sarny
- wyrządzone w uprawach i płodach rolnych
Zawsze ograniczenie tylko co do szkód w mieniu
Odpowiedzialność SP za szkody
wyrządzone
na
skutek
zderzenia
st.
pow.
ze
zwierzętami na gruncie art. 50
Prawa
łowieckiego
jest
niemożliwa
• Czy na podstawie ogólnych przepisów, tj. kodeksu cywilnego
można pociągnąć SP do odpowiedzialności za zwierzęta objęte
ochroną, zwłaszcza te latające?
• Tak  np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7.09.2000r., I CKN
1212/99: „Brak w ustawie z dnia 16 października 1991 r. o
ochronie przyrody (Dz. U. Nr 114, poz. 412 ze zm.) przepisu
dotyczącego odpowiedzialność SP za szkody wyrządzone przez
niektóre zwierzęta objęte ochroną gatunkową, nie wyłącza
odpowiedzialności SP na zasadach ogólnych”
1) art. 431 k.c.
§1 Ten kto zwierzę chowa albo się nim posługuje, obowiązany
jest do naprawienia wyrządzonej przez nie szkody niezależnie od
tego, czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub
uciekło, chyba że ani on, ani osoba, za którą ponosi
odpowiedzialność, nie ponoszą winy.
 art. ten nie może być podstawą odp. SP za dzikie zwierzęta,
ponieważ dotyczy on jedynie zwierząt domowych (gospodarskich)
2) art. 417 k.c. i art. 417 ze znaczkiem 1 k.c.
- Odpowiedzialność SP za niezgodne z prawem działanie lub
zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej
- Odpowiedzialność SP związana z wydaniem albo niewydaniem aktu
normatywnego, czy też wydaniem albo niewydaniem orzeczenia lub
decyzji
Koniecznie jest wykazanie:
- Bezprawności działania SP
- Podstawa prawna, z której wynikać będzie podjęcie przez SP
określonej aktywności
- Często prejudykat
- Często podjęcie przez podmiot, któremu grozi wyrządzenie szkody
przez zw. dziko żyjące określonej aktywności
np. art. 56 ust. o ochronie
przyrody  odstępstwa od
określonych zakazów
określonych działań w stosunku
do zwierząt objętych ochroną
gatunkową w drodze
zezwolenia - wydaje je minister
wł. ds. środowiska, GDOŚ oraz
rdoś
- konieczne jest złożenie
odpowiedniego wniosku
podmiotu narażonego na
poniesienie szkód
A co w przypadku, gdy przepis nie przewiduje obowiązku określonej
czynności ze strony SP, a jedynie działanie fakultatywne, tzw. uznanie
administracyjne?
Wyrok NSA z 11.06.1981 r., sygn. akt SA 820/81: „organ
administracji, działający na postawie przepisów prawa materialnego
przewidujący uznaniowy charakter rozstrzygnięcia jest obowiązany –
zgodnie z zasadą art. 7 k.p.a. – załatwić sprawę w sposób zgodny ze
słusznym interesem obywatela, jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie interes
społeczny ani nie przekracza to możliwości organu administracji
wynikających z przyznanych mu uprawnień i środków”
Wydaje się, że interes społeczny przemawia wręcz za wydaniem
zezwolenia np. na zniszczenie siedlisk lub ostoi ptaków mieszczących się
w pobliżu lotniska
Ponoszenie przez SP odp. na
zasadach
ogólnych
otwiera
poszkodowanym
drzwi
do
dochodzenia swoich roszczeń
powstałych w wyniku kolizji st.
pow. ze zwierzętami od tego
podmiotu
Ale! To wcale nie będzie łatwe,
bo:
- długotrwałość, często
wieloetapowego postępowania,
- aktywność podmiotu
dochodzącego roszczeń
Reżim warszawsko-montrealski
Reżim rzymsko-montrealski
• odp. przewoźnika za szkody
wyrządzone pasażerom w czasie
lotu
• SP jako przewoźnik X normy
krajowe
• ewentualna możliwość skierowania
roszczenia regresowego
przewoźnika w stos. do SP
• ograniczenie odp. przewoźnika z
uwagi na to, że wyłączną
przyczyną „wypadku” było
działanie/zaniechanie SP –
b. mało prawdopodobne
• odp. przewoźnika za szkody
wyrządzone na powierzchni
ziemi
• brak ratyfikacji  normy
krajowe – art. 436 k.c. w zw. z
art. 435 k.c. – odp.
przewoźnika na zas. ryzyka, a
nie SP na podst. mówionych
przed chwilą przepisów
• ewentualny regres – b. mało
prawdopodobne
• Odp. SP za szkody wyrządzone
pasażerom
oraz
szkody
wyrządzone na ziemi na skutek
zderzeń st. pow. ze zw. na
podstawie polskich regulacji dot.
dzikich zwierząt praktycznie
wyłączona.
• !!! Otwarta kwestia odp. SP
wobec przewoźnika lotniczego
na podstawie polskich regulacji
dot. dzikich zwierząt !!!
• pociągnięcie SP do odp. za szkody wyrządzone na skutek
zderzenia st. pow. ze zwierzętami w stosunku do pasażerów i
osoby trzecie praktycznie wyłączona i to zarówno z uwagi na
przepisy krajowe, jak i międzynarodowe
• ewentualne regresy przewoźnika do SP – bardzo małe szanse
powodzenia
• dochodzenie odszkodowania za szkody wyrządzone
przewoźnikowi na skutek zderzenia st. pow. ze zwierzętami
możliwe i to na podstawie regulacji krajowych, ale obarczone
trudnościami.
mgr Katarzyna Jaworek
Katedra Publicznego Prawa Gospodarczego
Wydział Prawa i Administracji
Uniwersytet Śląski
[email protected]