Transcript KBRN Uzmanı Aytaç KABAKLARLI

Kimyasal Harp Maddeleri (KHM)
ve Tehlikeler
Aytaç Kabaklarlı
KBRN Uzmanı
[email protected]
1 /42
Kimyasal Harp Maddeleri

Öldürmek,

Yaralayarak/kapasite bozucu etki ile saf dışı bırakmak,

Bitkisel/hayvansal besin kaynaklarını yok edip, besin
stoklarını kirletmek,

Ekonomik önemi olan hedefleri işlemez hale getirmek,

Personeli
bırakarak
koruyucu
hareket
teçhizat
kabiliyetini
giymek
azaltmak
zorunda
maksadıyla
kullanılır.
2 2 /42
KHM Sınıflandırılması
FİZİKSEL
DURUMLARINA
GÖRE
ARAZİDE KALMA
ÖZELLİKLERİNE
GÖRE
ASKERİ ALANDA
KULLANILMALARINA
GÖRE
FİZYOLOJİK
ETKİLERİNE
GÖRE
3 3 /42
Kimyasal Harp Maddeleri
FİZİKSEL
DURUMLARINA
GÖRE
AERESOL
KATI
SIVI
GAZ
4 4 /42
Kimyasal Harp Maddeleri
ARAZİDE KALMA
ÖZELLİKLERİNE GÖRE
UÇUCU
MADDELER
KALICI
MADDELER
5 5 /42
Kimyasal Harp Maddeleri
ASKERİ ALANDA
KULLANILMALARINA GÖRE
YANGIN
MADDELERİ
MANİA (ENGEL)
MADDELERİ
ZAYİAT
VERDİREN
MADDELER
SUNİ
SİSLER
6
6 /42
Kimyasal Harp Maddeleri
FİZYOLOJİK
ETKİLERİNE
GÖRE
ZEHİRLEYİCİ
KHM
SAFDIŞI EDİCİ
KHM
7 7 /42
Kimyasal Harp Maddeleri
ZEHİRLEYİCİ
KHM
KAN
ZEHİRLEYİCİ
MADDELER
SİNİR
MADDELERİ
YAKICI
MADDELER
BOĞUCU
MADDELER
8 8 /42
Saf Dışı Edici KHM
KARGAŞALIĞI
BASTIRMA
MADDELERİ
1
GÖZYAŞI
MADDELERİ
UYUŞTURUCU MADDELER
2
KUSTURUCU
MADDELER
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Bz,
LSD,
Eroin,
Kokain,
Crack,
Ecstasy,
Speed,
Cannabis.
9 9 /42
Kimyasal Harp Maddeleri
Gaz
Sıvı
Gaz
1010 /42
Kimyasal Harp Maddeleri
1111 /42
Sinir Gazları
 Vücudun
sinir sisteminin dengesini bozup felç
yaparak personeli saf dışı eden çok zehirli bileşiklerdir.
 Çok küçücük bir damlacık bile insanı öldürebilir.
 Son yıllarda kendi başına sinir gazı olmayıp, birleşince
tehlike yaratan çiftli sinir maddeleri de üretilmiştir. (GB2,
VX2)
1212 /42
Sinir Gazları
Fizyolojik Etkileri :
 Burun akması,
 Görüşte bulanıklık,
 Göğüsün sıkışması,
 Sendeleme,
 Görüşün zayıflaması,
 Şaşkınlık,
 Gözbebeklerinin küçülmesi,  Uyuşukluk,
 Aşırı terleme,
 Çırpınma,
 Adalelerin kasılması,
 Koma,
 Kusma,
 Nefesin kesilmesi,
 Nefes almada güçlük,
 Ölüm.
1313 /42
Sinir Gazları
Sarin (GB)
 Renksiz bir sıvı olup, buharları da renksizdir.
 Son derece etkili ve öldürücü bir kimyasal maddedir.
 Renksiz ve kokusuz olup, teşhisi ve sezilmesi zordur.
1515 /42
Sinir Gazları
V Sinir Gazları (Kalıcı Grup)
 Aynı zamanda solunum, sindirim ve deriden emilmek
suretiyle zayiata sebep olmak amacıyla AEROSOL şeklinde
de atılabilirler.
 Sıvı ve Aerosol şeklinde olan V sinir gazları, G sinir
gazlarının tesir ettiği şekilde vücuda tesir ederler.
1818 /42
Sinir Gazları
VX (Kalıcı Sinir Maddesi)
 Uçuculuğu az olduğundan, ciltteki damlacıklar hızla
buharlaşmaz ve emilim süresi/miktarı artar,
 GB’den; cilt yoluyla 100 kat ve solunum yoluyla 2 kat
daha zehirlidir,
 Sıvı damlacık halde iken; bir pardesüden 20 dk.da, iki
kat normal giysiden 30 dk.da nüfuz edebilir,
 Boya, lak, plastik, kauçuk ve tahta gibi materyellere
kolaylıkla işler.
1919 /42
Yakıcı / Kabarcık Edici Gazlar
 Genelde sıvı, nadiren buhar halinde kullanılır,
 Temasta; cildi, gözleri ve solunum organlarını yakar ve
içi 1-1.5 lt irin / iltihap toplamış derin yaralar açar.
 Yaralar öldürücü değildir ama tedavi edilmediğinde
enfeksiyon dolayısıyla ölüm meydana getirebilir.
 Bu gazların bir kısmı kokusuz, bir kısmı ise; hardal,
sarımsak, sardunya, bayır turpu, acı badem kokuludur.
 Kalıcı olduklarından ortamda etkileri uzun süre devam
eder ve vücutta etkileri sonradan da ortaya çıkabilir.
2020 /42
Boğucu Gazlar
 Maskesiz personelin özellikle solunum sistemlerini
etkileyerek tahriş eden, bilhassa akciğerlerdeki hava
keselerinde bulunan kılcal damarların çatlamasına neden
olarak, kanın akciğerlere dolmasıyla boğulma olayı
meydana getiren bir gazdır.
 Uçucu gazlar grubundadır ve RATM:10-50 Km.dir.
2323 /42
Kan Zehirleyici Gazlar
 Genellikle gaz veya buhar olarak atılır, solunum yoluyla
vücuda
girerler,
dolaşım,
solunum
ve
merkezi
sinir
sistemlerini zehirler, nefes alma sayısını azaltır,
 Hücrelerinin kandaki O2 kullanmasına engel olur, kan ve
dokular arasında CO2 değişimi bloke olur,
 Gaz halinde havadan hafif, uçuculuğu yüksek, kalış
süresi dakikalarla ifade edilecek kadar kısadır.
 Fazla teneffüs edenler birkaç dakika içinde kendilerini
kaybedebilir ve hatta ölebilirler.
2525 /42
Kan Zehirleyici Gazlar
Fizyolojik Etkileri
 Burun ve boğazda tahribat ve öksürük,
 Titreme, bulantı ve kusma,
 Göğüs darlığı ve boğulma hissi,
 Solunum hızlanması, güç ve ağır solunum,
 Gözde tahriş ve yaşarma, baş ağrısı, baş dönmesi ve
sersemleme,
 Boğazda ve nefes borusunda şiddetli acı,
 Dudaklarda, kulaklarda, tırnak altlarında ve ciltte
parlak, kırmızı veya pembe renk görülmesi.
2626 /42
Saf Dışı Edici KHM
Uyuşturucu Maddeler
 Merkezi sinir sistemini etkileyerek, geçici fizyolojik ve
zihinsel etkilerle yada her iki etkiyi birden oluşturarak
personeli aldığı görevi yapamayacak hale getirirler,
 BZ (depresant); geçici akıl hastalıkları,
 LSD (stimulant); geçici felç, körlük ve sağırlık .
2727 /42
Saf Dışı Edici KHM
Fizyolojik Etkileri
 Baş ağrısı, baş dönmesi,
 Vücut ısısında yükseliş,
 Kuru cilt ve ciltte kızarıklıklar,
 Kalp çarpıntısı (taşikardi),
 İdrar yapamama, kabızlık,
 Alışılmış ve bilinen faaliyetlerin yapılamaması,
 Zihinsel ve fiziksel faaliyetlerde yavaşlama, uyuşukluk,
Şaşkınlık, korku, çıldırmış gibi hareketler.
2828 /42
Kargaşalığı Bastırma Gazları
 Solunumla içeriye çekildiği veya gözlerle temas ettiği
zaman geçici olarak tahriş eder,
 Personel kısa süreli saf dışı olur,
 Düşman kıtalarına ve kargaşalık çıkaranlara karşı
diğer gazlarla karıştırılarak da kullanılabilir.
3030 /42
Meteorolojik Faktörler
Sıcaklık
10 °C
15 °C
Orta Rüzgarlı
Güneşli Rüzgarsız
Yağışlı
-10 °C
Güneşli
Karlı
Sarin
¼ - 1 sa.
1/4 – 4 sa.
1 - 2 gün
VX
1 – 12 sa.
3 - 21 gün
1 - 16 hafta
Hardal
12 – 48 sa.
2 - 7 gün
2 - 8 hafta
Fosgen
Bir kaç dk.
Bir kaç dk.
15 - 60 dk.
Siyanür
Bir kaç dk.
Bir kaç dk.
1 - 4 sa.
3333 /42
Meteorolojik Faktörler
Hava Stabilitesi
Hava ile yer tabakası arasındaki sıcaklık farklarına
göre salınan aerosolun konumunu belirten olaydır.
Ağır ve sürekli yağış havadaki kimyasal kirlenmeyi yıkar ve azaltır.
3434 /42
Meteorolojik Faktörler
Arazi ve Bitki Örtüsü
Zehirli bulut alçak
araziyi takiben ilerler.
Kimyasal sıvı, bitkili
arazide çıplak araziye
nazaran daha etkilidir.
Zehirli bulut arazi
yüzünün şekline tabidir.
3535 /42
KHM Özellikleri
 Buhar yoğunluğu
 Buhar Basıncı
 Kaynama Noktası
 Sıvı ve katı yoğunluğu
 Donma noktası
 Uçuculuk
 Molekül ağırlığı
3636 /42
KHM Özellikleri
 Buhar yoğunluğu havadan ne kadar büyükse kalıcılık
o oranda artar,
 Vadilerde ve alçak basınç alanlarında kalıcılık artar,
 Yüksek buharlaşma hızı ile kalıcılık ters orantılıdır.
 Kaynama noktası yüksekliği ile kalıcılık doğru
orantılıdır, arındırmada sıcak hava kullanımının
kullanılabilirliğini işaret eder.
 Sudan özgül ağırlık bakımından fazla ise batar, eşit ise
karışır, hafif ise yüzeyde kalır.
3737 /42
KHM Özellikleri
 Donma noktasının düşüklüğü buhar tehlikesini kısıtlar,
tespiti zorlaştırır, taşınma riskini artırır.
 Katıların ma yüksektir, gazların düşüktür ve yüksek ma
kalıcılığı işaret eder, ma < 29 maskeyi gerektirir.
 Birim hava içindeki buhar ağırlığı, LD50 ve ICt50’de
kullanılır ve zayiat oluşturacak atım adedinin
hesaplanmasında kullanılır.
 Ortalama öldürücü doz, korunmasız olarak maruz
kalanların %50’sinin öldüğü yada safdışı kaldığı miktardır
; sıvı KHM’lerde LD50 , buhar ve aeresol KHM’lerinde
ICt50 olarak ifade edilir.
 Rüzgar hızı 20 Km/s’den yüksekse kalıcılık sağlanamaz.
 Bağıl nem yüksekse KHM’nin etkisi ve kalıcılığı artar.
3838 /42
KHM Atma Vasıtaları
Obüs,
Havan
Roket,
ÇNRA
Kargo Uçakları
4141 /42
Teşekkür Ederim
Aytaç Kabaklarlı
KBRN Uzmanı
[email protected]
42 /42