ELEKTRİK İLETİM SİSTEMLERİ

İLETİM SİSTEMLERİ (DEVAM)

STANDART GERİLİMLER (TS83)

1- Alçak Gerilim Grubu: 100 – 1000 V arası gerilim seviyesi ( 220/380V ) 2- Orta Gerilim Grubu: 3; 6, 10, 15, 20, 25, 30, 31.5

, 33, 34.5

kV gerilimleri 3- Yüksek Gerilim Grubu: 45, 60, 66, 80, 110 kV gerilimleri 4- Çok Yüksek Gerilim Grubu: 154 , 220, 380 , 400, 750 kV gerilimleri

HAT YAPIM MALZEMELERİ

İki tür hat yapımı sözkonusudur: Havai hat; ve Yeraltı hattı Havai Hat Yapımında kullanılan malzemeler: 1- Direkler 2- Konsol ve Traversler 3- İletkenler 4- İzolatörler 5- Klemensler (Ek malzemeleri) Yeraltı Hattı Yapımında kullanılan malzemeler: 1- Tüneller, kanallar 2- Kablolar 3- Döşeme malzemeleri (raflar, tuğla, ..)

Kullanılan malzemelere göre :

DİREKLER

1 Demir direkler : Daha çok yüksek gerilim hatlarında kullanılır 2 Beton Direkler : Orta ve Alçak gerilim seviyelerinde kullanılır.

3 Ağaç Direkler : Nadiren alçak gerilim seviyelerinde kullanılır.

İşlevlerine göre : 1 Taşıyıcı direkler : İletkenleri taşıma amaçlı kullanılırlar. İletkenlerin tutturulmasında mesnet izolatörü yada askı zincir izolatörü kullanılır.

2 Durdurucu direkler : Hat, bu direkler aracılığıyla bölümlere ayrılır. Hat açı ile ilerlediği durumlarda kullanılan direklere köşede durdurucu direk denir. İletkenlerin tutturulmasında mesnet izolatörü yada gergi zincir izolatörü kullanılır.

3 Nihayet direkleri : Hat başında ve sonunda kullanılırlar. İletkenlerin tutturulmasında mesnet izolatörü yada gergi zincir izolatörü kullanılır. Germe Kuvveti tek yönde etkir.

4 Branşman direkleri : Ana hattan bir veya daha çok hattın ayrıldığı yerde kullanılan direklerdir. İletkenler taşıyıcı veya durdurucu bağla bağlanabilir.

Kısaltmalar: T; KT, D, KD, N, Z (Açı, zaviye) , M (Müşterek direk AG+OG)

Demir Direk : Sol:Durdurucu (4 devre) ÇYG, Sağ: Taşıyıcı

Demir Direk : Sol:Trafo Direği OG+AG, Sağ: Sigortalı Ayırıcı ve OG direği

Beton Direk : Sağ:Durdurucu, Müşterek (AG+OG), Sol: Taşıyıcı, Müşterek (AG+OG), Alt: Durdurucu; müşterek devam eden hat.

Nihayet direkleri

Ağaç Direk kullanılıyor.

: AG seviyesinde Genelde küçük yerleşim birimlerinde ve köylerde kullanılır. ABD de OG için

KONSOL VE TRAVERSLER

Travers ve konsollar izolatörler üzerinde iletkenleri direkten ve birbirlerinden belirli uzaklıkta tutmaya yarar. Traversler direğin her iki yanında eşit kolludur, Konsollar ise direğin bir tarafına uzanır ve tüm iletkenler direğin yalnızca bir tarafında bulunur.

İZOLATÖRLER

Hava hatlarında işletme güvenliği yalıtıma bağlıdır. İzolatörlerin görevi hem iletkenleri taşımak hemde metal aksama karşı yalıtım yapmaktır. Malzeme olarak sırlı porselen veya sertleştirilmiş cam kullanılır.İzolatörün yüzey kaçak yolu uzun yapılarak toprağa kaçak akımların oluşması önlenir.Sol:Mesnet; Sağ: Zincir izolatör

KLEMENSLER

İLETKENLER

Kullanılan iletken malzemeler: TS3 : Hava hatlarında kullanılan örgülü bakır iletken TS490 : Çelik özlü Alüminyum iletkenler TS730 : çelik tel Çelik özlü alüminyum iletkenlerde kullanılan çinko kaplı İletkenlerde aranan başlıca özellik, iletkenliğin iyi ve çekme dayanımının büyük olmasıdır.

Bakır pahalı olduğundan çoğunlukla alüminyum iletken kullanılır.

İLETKENLERİN YAPISI

ÖZEL İLETKENLER

İLETKENLERİN DİRENCİ

DİRENCİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

1 Sıcaklık: Sıcaklık arttıkça iletken direnci artar

DİRENCİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

2 Deri olayı (Skin effect): merkezdeki fazla endüktif reaktans nedeniyle dış yüzeyde daha çok akması olayıdır. Efektif manada direnç artmış olur.( Bir iletkenden geçen akımın AA direnci-frekansa bağımlı ) 3 Örgülü yapı : İletkenler tek bir iletken olmayıp örgülü yapıdadır ve sonuçta belirli bir uzunluk için iletken uzunluğu daha fazladır ve sonuçta dirençte fazladır.

4 Kesitten direnç hesabı :Kesitten direnci hesaplarken iletkenin anma kesidi kullanılırsa yanlış hesaplama yapılmış olur. Çünki anma kesidi ile gerçek kesit arasında fark vardır.

İLETKENLERİN ENDÜKTANSI

İLETKENLERİN ENDÜKTANSI

İLETKENLERİN ENDÜKTANSI

Üç fazlı iletim sistemlerinde iletkenlerin yerleştirilişi çoğu zaman eşkenar üçgen oluşturmadığı için her bir fazın endüktif reaktansları birbirine eşit olmaz. Bu nedenle uzun iletim hatlarında belirli mesafelerle hatlarda çaprazlama işlemi yapılır.

İLETKENLERİN KAPASİTANSI

İLETKENLERİN KAPASİTANSI

HATLARIN MODELLENMESİ

KISA HATLAR (KAPASİTANS İHMAL 80KM YE KADAR HATLAR)

ORTA UZUNLUKTA HATLAR (80-240 KM YE KADAR HATLAR)

ORTA UZUNLUKTA HATLAR (80-240 KM YE KADAR HATLAR)

UZUN HATLAR (240 KM DEN BÜYÜK UZUNLUKLU HATLAR)