Transcript B*L**SEL PS*KOLOJ* BEY*N/Nöro-Ps*ko

BİLİŞSEL PSİKOLOJİ
BEYİN/Nöro-Psiko-Anatomi
Yrd. Doç. Dr. Şaziye Senem BAŞGÜL
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi
Hasan Kalyoncu Psikoloji
Lisans 1. Sınıf, 2013-2014
Her davranış birçok sinir hücresinin etkinliğini
gerektirir.
Sinir sistemi nedir?
Canlıların içsel ve dışsal çevresini algılamasına
yol açan, bilgi elde eden ve elde edilen bilgiyi
işleyen, vücut içerisinde sinir hücreleri ağı
sayesinde sinyallerin farklı bölgelere iletimini
sağlayan, organların, kasların aktivitelerini
düzenleyen bir organ sistemidir
Sinir sistemi iki bölümden
oluşur:
1. merkezi sinir sistemi
2. çevresel sinir sistemi
BEYİN
İnsan vücudunun en kompleks organıdır
Serebral Korteks
• En dışta görülen bölümdür
• Akıl, bilinç, dil, düşünme yeteneği, akıl
yürütme ve hayal etme
• Dört Loba bölünür
• Yüzeyindeki kıvrımlar
gyrus
Girintiler
sulkus
Serebral korteksin işlevleri
• Duyusal bilginin, duygularla ilişkili olarak
işlenmesi
• Düşünme
• İstemli davranış
• Dil
• Mantık yürütme
• Algı
• Bellek
Frontal Lob
Beynin ön kısmındadır
Akıl yürütme, motor beceriler, yüksek seviyeli
bilişsel yetenekler ve konuşma fonksiyonları ile
ilişkilidir.
Frontal lobun arka kısmında, santral sulkusa
bitişik olarak uzanan motor korteks, beynin
çeşitli loblarından gelen bilgiyi alır ve vücut
hareketlerini düzenler
Frontal lob
•
•
•
•
•
•
•
•
Geleceği planlama,
Akıl yürütme, problem çözme,
Konuşma,
Hareketin kontrolu,
Dikkat,
Soyut düşünme, yaratıcı düşünce,
Karar verme
KİŞİLİK
Parietal Lob
Beynin orta kısmında bulunur
Basınç, dokunma ve ağrı gibi dokunsal duysal
bilgiyi işlemler
Somatosensory korteks bu lobda bulunur
ve vücut duyularının işlenmesiyle ilgilidir.
Temporal Lob
Beynin alt kısmındadır.
Primer işitsel korteksin bulunduğu yerdir ve
duyduğumuz seslerin ve dilin yorumlanmasında
önemlidir.
Hipokampüs temporal lobtadır. Hafıza için çok
önemli bir bölgedir
Parietal lob
• Dokunma, basınç, ısı ile ilgili uyaranların
algılanması,
• Beden imajı, beden algısı,
• Derinlik algısı
• Ağrı
Oksipital Lob
Beynin arka kısmındadır
Görsel uyarıcı ve bilgiyi yorumlamayla ilişkilidir.
Bu lobdaki Primer görsel korteks, göz
retinasından gelen bilgiyi alır ve yorumlar.
Oksipital lob
• Görsel bilginin işlenmesi,
• Okuma
Homunculus
Beyin Sapı
1. Hidbrain:
Medulla, pons ve retiküler formasyon yapılarından meydana gelir.
Omuriliğin kafatası içine giren bu kısmı, beyin ile omuriliği bağlar
Beynin en alt bölümüdür
Medulla, omuriliğin üst kısmında yer alır ve kalp atış hızı, kan basıncı, nefes
alma ve otomatik gerçekleşen diğer hayati fonksiyonları kontrol eder.
Pons, medullayı serebelluma bağlar ve vucüt hareketlerinin kordine
edilmesine yardımcı olur
Retiküler formasyon, medullada yer alan nöral şebekedir. Uyku ve dikkat gibi
fonksiyonların kontrolüne yardım eder.
•
2. Midbrain:
İşitsel ve görsel bilgi için bir yönlendirici görevi gören beynin en küçük bölgesidir.
Kulaklardan, gözlerden ve deriden aldığı bilgileri diğer merkezlere yönlendirir.
Kırmızı çekirdek ve substantia nigra yı içerir. Bu bölgeler vücut hareketlerinin
kontrolüyle ilişkilidir.
Beyinde siyah madde olarak da bilinen substantia nigra, çok sayıda
dopamine üreten nöron içerir.
Serebellum
‘Beyincik’ olarak da adlandırılır
Beyin sapının arkasında ponsun başına doğru
uzanır.
Küçük loblardan oluşur ve iç kulak denge sistemi,
duysal nöronlar, işitsel ve görsel sistemlerden gelen
bilgileri alır.
Hafıza ve öğrenmenin temel yönlerine ek olarak
motor hareketlerin koordinasyonundan da
sorumludur.
Serebellumun işlevleri
•
•
•
•
•
Hareketin ince ayarı
Denge
Postur
Motor koordinasyon
Bilgi işleme
Talamus:
Duyusal bütünleştirme
Motor bütünleştirme
Beyin sapının yukarısında yer alır.
Hareket ve duysal bilgiyi işlemler ve dağıtır
Duysal bilgiyi alır ve sonra serebral kortekste ilgili
yere gönderir.
Aynı zamanda serebral korteks de diğer
sistemlerden aldığı bilgiyi daha sonra talamusa
yollar.
Hipotalamus
Talamusun altında bulunan, beyin tabanında uzanan,
hipofiz bezinin yanında bir çekirdekler grubudur
Beynin birçok bölgesiyle bağlantı halindedir ve açlığın
kontrolü, susama, duygular, vücut sıcaklığının
düzenlenmesi ve sirkadyen ritimden sorumludur
Ayrıca, hipofiz bezinden salgılanan hormonlar aracılığıyla
bir çok vücut fonksiyonu üzerinde kontrol sağlar
•
•
•
•
•
•
•
Beden ısısı düzenlenmesi
Duygular
Açlık
Susuzluk
Sirkadiyen ritm
Hormonal süreçler
Cinsel olgunlaşma
Limbik Sistem
Dört ana yapının birleşmesinden oluşur:
Hipokampus,
amigdala,
mamiller cisimcik,
singulat girus
Bu yapılar limbik sistemle hipotalamus, talamus ve serebral
korteks arasında bağlantı kurar.
Hafıza ve öğrenmede
Emosyonel yanıtların kontrolünde
rol oynar
hipokampüs
limbik sistem merkezi
Bazal Ganglia
Talamusu çevreleyen büyük bir çekirdek
grubudur.
Bu çekirdekler hareketin kontrolünde önemlidir.
Midbraindeki kırmızı çekirdeğin ve substantia
nigranın bazal gangliya ile bağlantıları vardır.
Nöronlar
soma,
dentrit
akson
denilen üç ana kısımdan oluşur.
• Sinir sisteminin temel elemanı nöron’dur.
• Bir nöron en az iki sinir lifi ile bir sinir hücresinden oluşur.
Sinir hücresine mesaj getiren sinir lifine dentrit adı verilir.
Bir sinir hücresine bağlı birden fazla dentrit bulunabilir.
Böylece bir sinir hücresine, birden fazla sinyal gönderilebilir.
• Başka bir hücreye mesajları ulaştıran sinir lifi ise, akson
(axon) olarak adlandırılır.
Nöronlar işlevlerine göre 3 sınıfta incelenirler:
1- Duyusal nöronlar; duyuların alınmasını
sağlarlar.
2- Motor nöronlar; doku, organ ya da organ
sistemlerinin işleyişinde değişiklikler
oluştururlar.
3- İnternöronlar; duyu ve motor nöronlar
arasında yer alırlar.
Nöronlar arasındaki bağlantı noktaları; Sinapslar
Uyaranların bir nörondan başka bir nörona geçişi sinaps adı verilen
yapılar sayesinde gerçekleşir.
Sinaps boşluğundan uyarıların (impuls) iletimi nörotransmitterler (aracı
maddeler) veya mediatörler denilen maddeler sayesinde gerçekleşir.
Nörotransmitterler iki sinir hücresi arasındaki bağlantıyı sağlayan
kimyasal maddelerdir.
Seratonin
Dopamin
Noradrenalin
GABA
Sinir sistemi, sinir hücrelerinden oluşmuştur.
Sinir hücreleri, vücudun içinden ve dış çevreden
gelen uyarıları merkezi sinir sistemine, merkezi
sinir sisteminde oluşan yanıtları da organlara
iletir.