Transcript BPG - IHMC Public Cmaps

MAKROEKONOMIA:
MAKROMAGNITUDEAK
10.1. MAKROEKONOMIA ETA HAREN TRESNAK
A.- Makroekonomiaren oinarrizko helburuak
10.2. BARNE PRODUKTU GORDINAREN JATORRIA (BPG)
A.- Ekonomia sinplifikatu baten BPG
B.- Birritan zenbatzearen arazoa: balio erantsia
C.- Sektore publikoa eta kanpoko sektorea duen ekonomiaren fluxu zirkularra
10.3. BPG, GASTUEN, KOSTUEN ETA BALIO ERANTSIAREN BITARTEZ
A.- BPG, gastuen bitartez: eskari erantsia
B.- BPG, kostuen edo diru sarreren bitartez
C.- BPG, balio erantsiaren edo ekoizpenaren bidez
D.- BPG erreala eta BPG nominala: prezio indizeak
10.4. BPG-tik ERRENTA ERABILGARRI-ra
A.- Barne Produktu eta Nazio Produktua
B.- Nazio errenta
C.- Norberaren errenta eta errenta erabilgarria
10.5. ERRENTAREN ETA ABERASTASUNAREN BANAKETA
A.- Errentaren banaketa funtzionala
10.6. ERRENTAREN LURRALDE BANAKETA
A.- Autonomia erkidegoen arteko errenta transferentziak
10.1. MAKROEKONOMIA ETA HAREN TRESNAK

Mikroekonomiak merkatu espezifikoen ekoizpena eta prezioak
aztertzen ditu (autoak, petrolioa…)
Makroekonomian berriz ondasun eta merkatu guztiak bildu egiten dira,
aldagai ekonomiko agregatuak aztertzen ditu (ekonomiaren ekoizpena:
ekoizpen agregatua, prezio guztien bataz bestekoa: prezio maila…)
* Ekonomia
errealitatearen azterketa:


Eremu indibidualean (kontsumitzaileak eta enpresak)
Eremu globalean: makroekonomia
: mikroekonomia
A.- MAKROEKONOMIAREN OINARRIZKO HELBURUAK






BPGren hazkundea lortzea
Langabezi maila baxua lortzea
Inflazioa kontrolatzea
Defizit publikoa murriztea
Kanpo defizita kontrolatzea (ordainketa balantza orekatzea)
Truke tasa egonkortzea
10.2. BARNE PRODUKTU GORDINAREN JATORRIA (BPG)

BPG-a: herrialde batek urte jakin batean ekoitzitako amaierako ondasun
eta zerbitzuen guztirako diru balioa neurtzen du.
A.- EKONOMIA SINPLIFIKATU BATEN BPG
 BPGren ikuspegia azaltzeko sinplifikatuko dugu:



Sektore publikorik EZ
Kanpo sektorerik EZ (beste herrialdeekin merkataritza harremanik EZ)
Enpresek ez dute inbertsiorik egiten, eta beste enpresei ekoizkinik saldu
ez)


Familiek eta enpresek elkartruke bikoitza dute; ekoizkina (errenta erreala) eta diru
errenta elkartrukatzen dute: errentaren fluxu zirkularra.
Bi eratan neur daiteke BPG:
1.
Amaierako ekoizkinen gastuen fluxu gisa
2.
Ekoizkina sortzen laguntzen duten faktoreen kostuen errenten fluxu gisa
B.- BIRRITAN ZENBATZEAREN ARAZOA: BALIO ERANTSIA
*1. paragrafoa irakurri

Adb.: herrialde bateko kontsumoa kalkulatzean, kontsumitzaileek
erositako ogia zenbatzeaz gain, ogia egiteko erabili den irina zenbatu
egiten badugu, produktu bakarrean erabilitako irina bi aldiz zenbatuko
genuke.

Amaierako ondasunak: azken erabiltzaileak urtean zehar erositakoak
dira, tarteko faktore gisa erabiltzen ez direnak.

Beraz, gauza bera birritan zenbatu ez dadin, ekoizpen fase bakoitzaren
balio erantsia kalkulatzen da.

Balio erantsia: enpresa baten salmenten balioa ken kanpoko
hornitzaileei enpresaren ekoizkinak egiteko erositako lehengaien eta
tarteko ondasunen kostua da.
C.- SEKTORE PUBLIKOA ETA KANPOKO SEKTOREA DUEN
EKONOMIAREN FLUXU ZIRKULARRA
10.3. BPG, GASTUEN, KOSTUEN ETA BALIO
ERANTSIEN BITARTEZ
A.- BPG, GASTUEN BITARTEZ: ESKARI ERANTSIA
 10.1. taula (ezkerreko zutabea): BPGren osagai nagusiak:
 Kontsumoa (K)
 Inbertsioa (I)
 Gastu publikoa (G)
 Esportazio garbiak (EGa)
 BPG: kontsumitzaileek, enpresek, sekotore publikoak eta kanpoko
sektoreak ondasun eta zerbitzuetan egindako gastu guztien batura
da. Merkatu prezioko BPGa da: BPG mp

Gogora ezazu:

BPG
mp
= K + I + G + EGa

Kontsumo pribatua (K):

Def. : kontsumitzaileek ondasunak eta zerbitzuak erostan egiten
dutena da. Horrela, etxeko ekonomien beharrizanak asetzeko egiten
den gastu multzoa da.


Adb.: arroza erostea etxean paella egiteko (jatetxe bateko sukaldariak
erositakoa EZ)
Inbertsioa (I):



Berehalako kontsumorako ez diren ondasunak hartzen ditu. Enpresek
kapital ondasunetan (ondorengo faseetan input gisa erabiltzeko) egiten
duten gastua da.
Eraikin, ekipo eta izakinen stock edo funtsak handitzean datza
gaurko kontsumoari uko egin, etorkizunean gehiago kontsumitzeko
esperantzaz.
Gogora ezazu:
IGa = IG – D
Inbertsio gordina = inbertsio garbia - amortizazioa

Gastu publikoa (G):

Def.: sektore publikoak ondasun eta zerbitzuetan eginiko gastua da.



Sektore publikoak inbertsio ondasunak eta kontsumorako ondasunak
erosten ditu. Beraz, BPGn duen ekaarpena zenbatzeko, erosketa
horiek inbertsio eta kontsumo fluxura gehitu behar dira.
Abd.: langileen soldatak; sektore pribatuari erositako ondasunak
(errepideak); zerbitzu gastuak (aholkularitza)…
Esportazio garbiak (EGa = E – In)
Esportazioak: herrialdetik kanpo saltzen diren ondasun eta
zerbitzuak (E)
 Inportazioak: herrialdetik kanpo erosten diren ondasun eta
zerbitzuak (In)
 Esportazio garbiak (EGa): ondasun eta zerbitzuen esportazio eta
inportzaioen arteko aldea kalkulatuz


ESKARI ERANTSIA: eragile ekonomikoen guztizko batura da
BPG
mp
 K  I  G  EGa
B.- BPG, KOSTUEN EDO DIRU SARREREN BITARTEZ
* BPG: kostuen, errenten edo diru sarreren bitartez

Etxeko ekonomiek ekoizpen prozesura ekarritako baliabide edo
ekoizpen faktoreen truke jaso dituzten diru sarrerak edo errentak
batzen kalkulatzen da
BPG fk (faktoreen kostuko BPG)

Etxeko ekonomien errentak:
1.
2.
BPG
Soldatapeko ordainak
Ustiapeneko soberakin garbia: alokairuak, interesak, mozkinak
fk
= Soldatapekoen ordainketa + Ustiapeneko soberakin garbia

Merkatu prezioko BPGren eta kostuko BPGren arteko erlazioa
 BPG
mp
= BPG
fk
+ Zeharkako zergak - Dirulaguntzak
C.- BPG, BALIO ERANTSIAREN EDO EKOIZPENAREN BIDEZ

Balio erantsia: ondasun baten salmenta prezioa (zeharkako zergen
aurretik) ken kanpoko hornitzaileei erositako bitarteko ekoizkinen
kostua da.
BPG
fk
 BE
A
 BE
B
 BE
C
 ...  BE
N
D.- BPG ERREALA ETA BPG NOMINALA: PREZIO INDIZEAK

BPG: urtebetean ekoitzitako ondasun eta zerbitzuen guztizko
balioa
kopurua X prezioa

Prezioa: prezio korrontea (kopuru nominala) edo prezio konstantea
(kopuru erreala)

Prezioen indizea: “deflaktatzeko” erabiltzen da
(makromagnitudeen balio korronteen prezio aldaketen eragina
ezabatzeko)

BPG nominala (By) urte jakin batean ekoitzitako ondasun eta
zerbitzuen guztizko diru balioa da, urte bakoitzeko merkatu
prezioetan. Prezioen gorabeherak ezabatzeko, BPG erreala (y)
kalkulatzen da:
BPG erreala

BPG no min ala
BPGren
deflaktore a
 100 
By
B
 100  y
10.4. BPGTIK ERRENTA ERABILGARRIRA
A.- BARNE PRODUKTUA ETA NAZIO PRODUKTUA
Barne produktua: herrialde batean ekoitzitakoaren guztizkoa da.
 Nazio produktua: herrialde barruan edo herrialdetik kanpo dauden
nazio faktoreek ekoitzitakoaren balioa da.
 Nazio Produktu Gordina (NPG): herrialde horretako faktorek
erabiliz (barruan edo kanpoan dauden kontuan hartu gabe) epe jakin
batean ekoizten diren amaierako ondasun eta zerbitzuen guztizko
diru balioa da.

NPG = BPG
+ HAE
-BAE
* adibideak
 Nazio Produktu Gordina eta Nazio Produktu Netoa

NPN: nazio bateko faktoreek ekoitzitakoaren guztizkoa da, inbertsio
garbia barne, faktore horiek herrialde barruan jardun zein hortik kanpo
izan jardun.
NPN = NPG - D
B.- NAZIO ERRENTA
 Nazio errenta (NE): aldi jakin batean nazioko ekoizpen
faktoreek (lurra, lana eta kapitala) jasotako ordainketa
guztien batura da (soldatak, interesak, mozkinak..)
NEN  NPN
NEN  BPG
 NPG
fk
fk
fk
 D
 HAE  BAE  D
C.- NORBERAREN ERRENTA ETA ERRENTA ERABILGARRIA
 Norberaren errenta (NE): pertsonek lortzen duten nazio
errentaren zatia da. Nazio errenta netotik (NEN) enpresek banatzen
ez dituzten mozkinak( M bg ), mozkinen gaineko zergak ( T m ) eta
enpresak Gizarte Segurantzari ordaindutako kotizazioak ( K gs ) kendu;
eta pertsonek estatutik jasotako transferentziak ( T f ) gehitu behar
dira.
NE  NEN  M
bg
 T m  K gs  T f
NEE  NE  T z

Norberaren errenta erabilgarria (NEE): norberak daukan
errentatik gasturako edo aurrezkirako erabilgarri dagoena.
Norberaren errentari ordaindu beharreko zerga zuzenak
kenduta lortzen da.
10.5. ERRENTAREN ETA ABERASTASUNAREN
BANAKETA

Aberastasuna: etxeko ekonomien jabetzako aktibo fisikoen eta
finantza aktiboen multzoa da. Errenta: herrialde bateko aldi
bateko ekoizpen baliabideak erabiltzearen emaitza da.

Errenta banaketa, ekoizpen faktoreek era askean lortutako
errenten emaitza ez ezik, banaketa politiken (zergak eta dirulaguntzak) araberakoa ere izango da.
A.- ERRENTAREN BANAKETA FUNTZIONALA

Errenta ekoizpen faktoreen (lurra, lana, kapitala) artean banatzea
da.
B.- ERRENTAREN LURRALDE BANAKETA

Errenta herrialde bateko eskualdeen artean nola banatzen den
adierazten du.