Transcript Bilgi Okuryazarlığı Programlarının Önemi ve Planlanması

Bilgi Okuryazarlığı Programlarının
Önemi ve Planlanması
Prof. Dr. Serap Kurbanoğlu
[email protected]
Hacettepe Üniversitesi
Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü
1
Bilgi okuryazarlığı - tanımlar
• Bilgi okuryazarlığı, bilgiye ulaşma ve bilgiyi kullanma
becerisidir (AASL & AECT, 1998)
• Bilgi okuryazarlığı, bilgi problemlerini çözme becerisidir
(ALA, 2000)
• Bilgi okuryazarlığı, bilgi gereksinimini tanımlama,
gereksinim duyulan bilgiyi bulma, değerlendirme, etkin
şekilde kullanma ve iletme becerisidir
2
Kavram kargaşası
Ağ
okuryazarlığı
Bilgisayar
okuryazarlığı
Görsel
okuryazarlık
Medya
okuryazarlığı
3
Bilgi okuryazarlığı
Bağımsız
öğrenme
Yaşam
boyu
öğrenme
4
Bilgi okuryazarlığının önemi
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yaşam boyu öğrenmenin temel şartıdır
Yeni bilgi üretimi için zorunludur
Mevcut bilgiyi ve becerileri geliştirme olanağı sağlar
Gelişmeleri anlama ve kavramaya yardımcı olur
Öngörü kazandırır
Kişisel, mesleki ve entellektüel gelişime yardımcı olur
Nitelikli iş gücü ve güçlü toplumlar yaratır
Değişimle başa çıkabilmeyi sağlar
Bireylerin, kurumların ve ulusların rekabet gücünü artırır
Fırsat eşitliği sağlar
İş bulmayı kolaylaştırır
Kişisel seçenekleri artırır
Sosyal dışlanmayı engeller
Sosyo ekonomik gelişim için gereklidir
Bilgi toplumuna uyum sağlamaya yardımcı olur
5
Elektronik çağda bilgi okuryazarlığı
• Bilgi okuryazarlığının önemi artıyor
• Bilgi okuryazarlığı eğitiminin kapsamı genişliyor
• Bilgi okuryazarlığı eğitiminin formatı değişiyor
6
Bilgi miktarındaki artış
7
Bilgi miktarındaki artış
8
Bilgi miktarındaki artış
9
Bilgi miktarındaki artış
10
Bilginin niteliğindeki belirsizlik
11
Yeni neslin özellikleri
12
Yeni neslin özellikleri
13
Yeni neslin özellikleri
14
Yeni neslin özellikleri
15
Etik konular
16
Bilgi okuryazarlığı becerileri hiç bu
kadar önemli olmamıştı
• Bilginin katlanarak artışı karşısında bilgi okuryazarlığı becerilere her
zamankinden daha fazla gereksinim var
• Niteliği belirsiz bilginin artışı eleştirel düşünce becerilerinin önemini
artırıyor
• Yeni neslin bilgi arama ve bilgi kaynaklarını kullanma konusundaki
eğilimleri bilgi okuryazarlığı becerilerinin önemini artırıyor
• Olanakların ve yeni ortamların etik davranışlar konusunda yarattığı
karmaşanın çözülebilmesi için bilgi okuryazarlığı becerilerine ihtiyaç var
17
Bilgi okuryazarlığı eğitiminin içeriği
genişliyor
•
•
•
•
•
•
•
Yeni bilgi kaynakları (wikiler, bloglar, vb.)
Yeni web araçları (Technorati, RSS feed, vb.)
Yeni bilgi kaynaklarının değerlendirilmesi
Sosyal web’i kullanmanın faydaları ve tehlikeleri
Etiketleme ve folksonomi (kişiselleştirilmiş sınıflama)
Yeni kaynak türlerine gönderme
Sosyal web’de etik sorunlar
18
Bilgi okuryazarlığı eğitiminin fromatı
değişiyor
• Gelişen teknoloji ve yeni neslin beklentileri bilgi
okuryazarlığı eğitiminde değişiklikler gerektiriyor
• Eğitimde yeni yaklaşımlar/araçlar denemenin zamanı
• Kullanıcının ilgisini çekebilecek programlar hazırlamak
önem kazanıyor
• Kullanıcıyla bulunduğu ve hoşlandığı ortamda buluşmak
önem kazanıyor
• Web 2.0 ortamları yeni nesle ulaşmak için uygun
ortamlar gibi görünüyor
19
Bilgi okuryazarlığı eğitimi 2.0
.
20
Bilgi okuryazarlığı eğitiminin önemi
Araştırmalara göre öğenciler;
• üniversiteye temel bilgi okuryazarlığı becerilerinden
yoksun geliyorlar
• üniversiteden bilgi okuryazarlığı becerilerinden yoksun
mezun oluyorlar
• bu becerileri kendi kendilerine geliştiremiyorlar
21
Bilgi okuryazarlığı programlarının
gerekliliği
• Öğrencilere bilgi okuryazarlığı becerilerini kazanma ve
kullanmaları için fırsatlar yaratılmadıkça bu beceriler
geliştirilemez
• Bilgi okuryazarlığı becerileri günümüzde akreditasyon
kurumları ve iş verenler tarafından istenen beceriler
haline gelmiştir
• Diplomaların ömrü kısalmıştır. Öğrencilerin okulda
öğrendikleri ya unutmakta ya da güncelliğini hızla
kaybetmektedir. Bu durum formal eğitim sürecinden
sonra da öğrenmenin devam etmesini zorunlu
kılmaktadır
22
Bilgi okuryazarlığı programlarının
gerekliliği
Bilgiyi kullanma becerilerinden yoksun bir gelecek nesil;
bilginin toplanması, düzenlenmesi, depolanması, erişimi
ve uzun süreli korunması adına yapılan tüm yatırımların
çöpe atılması demektir.
(Rockman, 2004)
23
Eğitim programlarının planlamaya
başlarken
• Tekerleği yeniden keşfetmeyin:
– Kuruma uygun bir BO modeli seçin
– BO standartlarını adapte edin
– Başkalarının tecrübelerinden öğrenin (iyi
uygulamaları örnek alın)
• Bir stratejik plan hazırlayın
• Kütüphanenin, kütüphanecinin ve öğretmenlerin BO
eğitimindeki rollerini ve sorumluluklarını belirleyin
• Bilgi kaynakları ve erişim araçlarını öğretmenin ötesine
geçin. Araştırma sürecini öğretin
• Sorunlarla karşılaşmaya hazırlıklı olun
24
Potansiyel sorunlar
•
•
•
•
•
•
•
•
Alt yapı, finansal ve insan kaynakları ile ilgili sorunlar
Yönetimden ve öğretim üyelerinden destek alamamak
Hedeflerin, amaçların net olmaması
Varsayımlar
Statü problemi
Değişime gösterilen direnç
İletişimle ilgili sorunlar (farklı dillerde konuşmak)
Öğrenci motivasyonu (öğrenciler ekstra hiç bir şey
yapmak istemezler)
• Mükemmellliyetçilik
25
Planlama
26
Planlama
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Misyon (amaç ve hedeflerin belirlenmesi)
Eylemlerin belirlenmesi
Çevre araştırması / taraması
Fırsatlar ve tehditler
Kaynaklar
Bütçe
Yönetimsel ve kurumsal destek
Müfredatla bütünleştirme
İşbirliği
Pedagoji
Duyuru ve tanıtım
Değerlendirme
Öğrencinin özellikleri
Öğretim ortamı ve formatı
27
Öğretim ortamı ve formatı
Çok çeşitli yaklaşımlar mümkün:
• Derslere entegre edilmiş eğitim
• Müstakil dersler
• Jenerik eğitim
• Konu spesifik eğitim
•
•
•
•
•
Seminerler
Çalışma yaprakları
Web tabanlı eğitim
Kütüphane turları
Video sunumları
28
Öğretim ortamı ve formatına
karar vermek
• Eğitim programının hedefleri ve içeriğiyle uyumlu olmalı
• Olanaklar göz önüne alınmalı
• Birden fazla yaklaşım bir arada kullanılabilir
29
Web-tabanlı eğitimin avantajları
•
•
•
•
•
•
7/24 heryerden erişilebilir olması
Herkesin kendi birikimi ve öğrenme hızına göre
ilerlemesine olanak sağlaması
Her tür platfromdan erişilebilir olması
Erişimin kontrol edilebilmesi
İçeriğin hızla ve kolayca güncellenebilmesi
Kaynak yetersizliği problemine çözüm olması
(personel, yer, ekipman, vb.)
30
Web-tabanlı BO eğitimi
•
Popülerlik kazandı
•
Pek çok kütüphane web-tabanlı bo eğitim programları
sunuyor
•
Bu programlar bazen yüz yüze eğitime alternatif olarak
kullanılırken, bazen destekleyici olarak kullanılıyor
31
Web-tabanlı BO eğitimi
•
İstenen niteliklerde yeterli sayıda personel olmadığı
zaman iyi bir seçenek
•
Danışma kütüphanecilerine zamanlarını ve enerjilerini
disipline yönelik ileri düzey (yüz yüze) eğitim
programlarına ayırma olanağı sağlıyor
•
Çok sayıda kullanıcıya kısa sürede ulaşma olanağı
sağlıyor
32
Web-tabanlı BO eğitimi
programlarının geliştirilmesi
•
•
•
Özel yazılımlar kullanmayı gerektiriyor
İçerik geliştirmeyi gerektiriyor
Çeşitli konularda uzmanlık gerektiriyor
–
–
–
•
•
Teknik
Pedagojik (materyal geliştirme)
Estetik (grafik tasarımı)
Zaman gerektiriyor
Finansal kaynak gerektiriyor
33
Açık kaynak avantajını kullanmak
•
Minimum kaynak harcaması
•
Açık kaynak yazılımlar
•
Açık kaynak hazır programlar
•
Hazır programların içeriği büyük ölçüde jenerik
•
Açık kaynak materyaller
–
–
–
–
metin
görsel
oyunlar
testler ve egzersizler
34
Açık kaynak - yazılım
35
Library à la Carte
36
Açık kaynak – içerik
• Digital materyallerin paylaşılması, yeniden düzenlenerek,
kullanılmasına olanak sağlayan düzenleme
• Digial ortamda üretilmiş materyallerin maksimum
düzeyde kullanımını sağlamak amacıyla geliştirilmiş bir
uygulama
37
Açık kaynak – BO eğitim paketleri
38
Açık kaynak – BO eğitim paketleri
39
Components of modules
40
Games
41
Games
42
Açık kaynak – BO ölçme aracı
43
Açık kaynak – BO ölçme aracı
44
Tekerlek icat edildi!
45
Tekerleği yeniden icat etmeye gerek yok!
46
Teşekkürler
Prof. Dr. Serap Kurbanoğlu
[email protected]
Hacettepe Üniversitesi
Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü
47