Transcript Meertaligheid

Meertaligheid op school
SLO Krachtige leeromgevingen – 28/10/2013
Overzicht
 Opwarmer
 Situatie in Vlaanderen
 Meertaligheid
 Definitie
 Soorten
 Thuistaal
 Taal op school
 Meertaligheid als steiger én troef
Opwarmer
Wat vind jij?
 Stelling 1
Kinderen spreken op school best overal en met
iedereen Nederlands.
Opwarmer
Wat vind jij?
 Stelling 2
Je mag geen seconde verliezen om anderstalige
kinderen Nederlands te laten verwerven.
Opwarmer
Wat vind jij?
 Stelling 3
Een leerkracht kan enkel die talen in de klas aan bod
laten komen die hij of zij zelf voldoende machtig is.
Situatie in Vlaanderen
 Sterke groei diversiteit aan talen in Vlaams onderwijs
1. immigratie (bv. Ceuleers, 2008; Van den Branden & Verhelst,
2009)
2. toename gebruik nieuwe media (bv. Kuppens, 2010)
MAAR talige diversiteit nauwelijks gevaloriseerd
Situatie in Vlaanderen
 16% van de lln in Nederlandstalig basisonderwijs vd
Vlaamse gemeenschap wordt opgevoed in andere thuistaal
dan Nederlands (Van den Branden, 2010)
-> zwakkere prestaties in vergelijking met lln die in
Nederlands worden opgevoed
1.
2.
3.
4.
5.
Meer schoolachterstand
Geen goede doorstroom naar hoger onderwijs
Oververtegenwoordigd in buitengewoon onderwijs
Sneller doorverwezen naar beroepssecundair onderwijs
Vroege schoolverlaters
vaak in combinatie met lage SES
Meertaligheid
Definitie
 Competentie om meer dan één taal te begrijpen en
produceren (op verschillende niveaus, dus niet alle talen
moeten even sterk verworven zijn)
OF
 Regelmatig gebruikmaken van meerdere talen
(Van den Branden, 2010)
Meertaligheid
Soorten
 Simultane meertaligheid
= van bij geboorte twee of meer talen verwerven als moedertaal
→ eerstetaalverwerving
 Successieve meertaligheid
= vanaf 2,5 jaar taal verwerven naast moedertaal
→ tweedetaalverwerving
→ beide kunnen leiden tot goede taalbeheersing van
twee talen
Meertaligheid
Thuistaal
 Niet ingezet als didactisch kapitaal in Vlaams onderwijs en
zelfs vaak uitgesloten
→ barrière voor succesvolle schoolcarrière in Nederlands
(Agirdag, 2010)
 Kennis en vaardigheden in thuistaal niet kunnen inzetten en
versterken voor leren van tweede taal en kennisverwerving
in die tweede taal
 Kans om meertaligheid als troef te benutten?
Meertaligheid
Thuistaal
 Linguistic interdependence hypothesis (Cummins, 1979)
= kennis en vaardigheden in moedertaal worden
ingezet bij het leren van tweede taal en van
kennis en vaardigheden in die tweede taal door
gemeenschappelijke basis voor leren van talen
→ transfer (bv. Appel & Schaufeli, 1990;
Verhoeven, 1987)
 Code-switching
 Functioneel veeltalig leren (Sierens & Van Avermaet, 2010)
Meertaligheid
Thuistaal
 Taalvaardigheid Nederlands en taalvaardigheid Turks
Meertaligheid
Taal op school
 Lezer die 70% van de woorden kent (Hajer &
Meestringa, 1995):
We moeten…, zei een… uit Singapore tegen… We
hebben geen… meer. Singapore is maar een klein… met
een sterk…… We … met zo'n …dat we niet anders
kunnen. … … ik … een huis met een … aan beide …,
het … er … Voor de … mensen is dit nog steeds de …
… van wonen, maar dat is een niet meer te … …
geworden.
Meertaligheid
Taal op school
 Oplossing:
We moeten omhoog, zei een architect uit Singapore tegen me. We
hebben geen keuze meer. Singapore is maar een klein eiland met een
sterk groeiende bevolking. We kampen met zo’n ruimtegebrek dat we
niet anders kunnen. Vanzelfsprekend gun ik iedereen een huis met een
tuin aan beide zijden, het liefst eromheen. Voor de meeste mensen is dit
nog steeds de ideale wijze van wonen, maar dat is een niet meer te
verwezenlijken droom geworden.
→ lezer moet minstens 90% van de woorden kennen
om een tekst redelijk goed te begrijpen
Meertaligheid
Taal op school
 De afstand van een punt tot een rechte is de afstand tussen het punt
en het voetpunt van de loodlijn uit dit punt op de rechte.
 Als eerste voorboden voor een warmtefront gelden cirrus,
cirrocumulus en cirrostatus.
 Het verschil tussen twee natuurlijke getallen is het getal dat bij het
tweede opgeteld, het eerste als som oplevert.
 Na de Perzische oorlogen zaaide de Atheense machtsontplooiing
onrust in Hellas. De andere Griekse poleis zagen de economische,
militaire en politieke overmacht van Athene als een bedreiging voor
hun zelfstandigheid. Vooral Sparta wantrouwde de Atheners. Het
vreesde een militaire overrompeling.
Meertaligheid
Taal op school
 Aangeven, bepalen, beredeneren, beschrijven, bestaan (=
opgebouwd zijn uit), bestuderen, bevatten, blijken, conclusie,
eigenschap, effect, functie, gedeelte, gemiddeld, inhouden, (=
omvatten), kenmerk, liggen aan (oorzaak), lijn, maat (= grootte,
meetinstrument of ritme), maatregel, middel, minstens,
mogelijkheid, nauwkeurig, omschrijven, onderwerp, ontbreken,
ontstaan, opgaan (=kloppen), oplossen, opmaken (van een
conclusie), optreden, reden, relatie, samenvatting, stelling,
symbool, tegengesteld, tegenovergesteld, toenemen, toelichten,
trekken (van een conclusie in plaats van een streep of aan een
touw), type (persoon, soort), uitdrukking, uitleggen, uitzoeken (=
sorteren, te weten komen of uitkiezen), vanzelfsprekend, verband,
verklaren, verwerken, voorkomen, voorwaarde, weergeven,
zelfstandig, zogenaamd (Hajer & Meestringa, 1995)
Meertaligheid
Taal op school
 Schooltaal
= abstracte taal met focus op begrijpen van concepten en analyse,
organisatie, synthese en evaluatie van informatie zonder veel contextuele
ondersteuning (Van den Branden, 2010)
 Schoolse taalvaardigheid Nederlands OOK vorm van
meertaligheid


Barrière voor lln met thuistaal Nederlands en (vaak) lage SES
Dubbele barrière voor lln met andere thuistaal dan Nederlands
 Van contextgebonden, eenvoudige, alledaagse taal (2 j.)
Naar gedecontextualiseerde, complexe, schoolse taal (5-8 j.)
Meertaligheid
Taal op school
 BICS (basic interpersonal communicative skills) en CALP
(cognitive academic language proficiency) (Cummins, 2003)
Lage cognitieve eisen
BICS
bv. gesprek op
speelplaats
BICS
bv. telefoongesprek
Veel context
Weinig context
CALP
bv. chemische
proefjes
CALP
bv. les beweging
aarde rond zon
Hoge cognitieve eisen
Meertaligheid als steiger én troef
 “To reject a child’s language in the school is to reject the
child. When the message, implicit or explicit,
communicated to children in the school is “Leave your
language and culture at the schoolhouse door”, children
also leave a central part of who they are – their identitites –
at the schoolhouse door. When they feel this rejection, they
are much less likely to participate actively and confidently in
classroom instruction” (Cummins, 2001)
=> functioneel veeltalig leren (Sierens & Van
Avermaet, 2010)
Meertaligheid als steiger én troef
 Thuistaalproject Gent
1. Inzetten op thuistaal gaat niet ten koste van taalvaardigheid
Nederlands
2. Kinderen voelen zich beter
3. Basisvoorwaarden:
 Meertalig onderwijs is alleen effectief wanneer het
structureel is ingebed in een schoolbeleid dat kiest voor een
meertalige visie
 Krachtige leeromgevingen creëren is een fundamentele
conditie
Meertaligheid als steiger én troef
E-Validiv
 Validiv
4de-5de lj
 Valorizing Linguistic Diversity
in Multiple Contexts of
Primary Education
 67 scholen in Brussel, Gent
en Limburg
 Doel: De aanwezige meertaligheid
in het Vlaamse basisonderwijs als
een troef benutten binnen een
krachtige leeromgeving die ook
het Nederlands ten goede komt.
World
Factbook
Beleid
Validiv
Schoolbeleidsgids
Schoolteam
Validiv
Bagage
Lkr kleuter
en lager
Meertaligheid op school
SLO Krachtige leeromgevingen – 28/10/2013