De Klomp 5, De Klomp Postbus 870 3900 AW Veenendaal Telefoon Fax E-mail Internet Twitter (0318) 578 550 (0318) 578 558 [email protected]

www.grondbezit.nl @De_FPG ABN Amro NL71 ABNA 047 03 25 801

CONCEPT OVERZICHT VERKIEZINGSPROGRAMMA’S D66:

* Wettelijk ‘no net loss’ principe (geen netto verlies natuur; in MKBA meenemen). Inzet biodiversiteitsherstel (verdubbeling) en natuurinvesteringen. Treffen van maatregels om die soorten en diversiteit beschermen/herstellen in landbouwgebieden. * Rijk belangrijke medeverantwoordelijkheid voor Natura 2000. Natura 2000 afmaken, verbinden en bescherming. Daarnaast Nationale Parken versterken. * Landbouw economische kracht, bevordert welvaart, maar zorgt ook voor schade aan natuur, landschap, bodem en volksgezondheid. Natuurinclusieve landbouw met steun voor overstappen naar biologische bedrijfsvoering en innovatie stimuleren. * Vleesconsumptie en – productie verlagen; beslag op water, bodem en grondstoffen duurzaam maken met veel meer hergebruik. Duurzame veeteelt is grondgebonden en cyclisch. * Grondige herziening GLB, gelijkmatige afbouw van subsidies en stimuleren innovatie en duurzame landbouw. * Aandacht voor goed bodembeheer, bemestingsevenwicht en tegengaan van bodemverdichting en verlies van organische stof. * Zon, wind en water hebben toekomst. Biomassa is belangrijk * Pleidooi voor herbestemming historische gebouwen en infrastructuur * Investeren in grond en beheer van natuur en landschapsschoon fiscaal belonen; fiscale vergroening: werk en schone activiteiten bevorderen en vervuiling zwaarder belasten. * Tegen gaan van verrommeling van de ruimte en openheid en weidsheid van ruimte bewaken.

CDA:

* Nieuwe toekomst voor krimpregio’s: samenwerken, gericht investeren en oplossingsgerichte instelling overheden voor nieuwe mogelijkheden voor deze regio’s.. * Eerlijke en duurzame/ circulaire economie die de toekomst van generaties na ons versterkt en niet belast; steun voor innovatie en vernieuwing. Inzet op energiebesparing, CO2- reductie en investeren in opwekking duurzame energie. * Kloppend hart van onze economie zijn de kleine ondernemers en de familiebedrijven. * Investeringsregeling voor jonge bedrijfsopvolgers. * Veilig en kwalitatief goed voedsel tegen een eerlijke prijs. Sector moet daarvoor zorgen; NVWA als waakhond. Instelling van voedselscheidsrechter voor naleving van een gedragscode voor de retail. Positie producent tegen groothandel en supermarkten versterken. * Europa zelfvoorzienend op gebied van basisvoedsel: hiervoor nodig innovatie. * Er is geen traditionele tegenstelling tussen stad en platteland: productie van voedsel en groen voor alle mensen in stad en dorp. Meer groen en voedsel in stad brengen. * Geen onteigening van goede landbouwgrond voor natuur. Daarom keuze voor duurzaam faunabeheer, duurzaam oogsten uit de natuur en voor grotere rendabele betrokkenheid van boeren bij natuur- en landschapsbeheer. * Zuinig met zoet water; verzilting tegengaan. Pagina 1 van 5

* Pleidooi voor een minister van landbouw, natuur en voedsel. * Sparen belonen en lenen ontmoedigen; sparen belasten op basis van werkelijk rendement en mogelijkheid van schenken bevorderen.

PvdA:

* Investeringen in innovatie en circulaire economie ook voor landbouw. * Voedseletiketten verbeteren die aantonen hoe gezond en duurzaam dat voedsel is; daarnaast publiceren van transparante database over producten door producenten. * Meer veevoeders uit de eigen akkerbouw en tuinbouwrestproducten. Mest van gezonde samenstelling gebruiken. Veestapel controleren met dierrechten. Boeren moeten verplicht dierenwelzijn monitoren en verbeteren. * Eind maken aan bouw megastallen (provincies mogen regionale eisen stellen in het kader van gezondheid en milieu). * Afbouwen van antibiotica en verbieden gebruik gevaarlijke pesticiden. * Europese inkomstensteun boeren vervangen door subsidies gekoppeld aan maatschappelijke opgaven zoals duurzaamheid, natuurbehoud, gezondheid en dierenwelzijn. Deel inzet van budget voor innovatie om voedselvoorziening toekomstbestendig te maken. * Stroperij (inter- en nationaal aanpakken) met hoge boeten en voldoende groene BOA’s. * Waterveiligheid verbinden met investeringen in natuur, recreatie en landschapsbeheer. * Afspraken natuurpact zijn leidend en aanleg extra natuurgebieden. Natuurgebieden met elkaar verbinden en verder uitbreiden waarbij de eenmaal aangelegde natuur ook door de water- en milieucondities in stand blijft. * Belangrijk rol van boeren bij scheppen van natuur als onderdeel van de transitie van de gangbare richting meer duurzame landbouw. Goed voor de biodiversiteit van cultuurlandschap. * Ondernemersfaciliteiten voor startende ondernemers beschikbaar houden. Uitzonderingen op belastingafdracht verminderen en tarief vennootschapsbelasting verlagen. Belasting op vreemd en op eigen vermogen meer gelijk trekken.

SGP:

* Onzekerheid van regelgeving voor boeren wegnemen. Boeren en ketenpartijen prijsafspraken maken voor eerlijke boterham. Marktmacht van inkopers inperken. Jonge boeren steunen. * Pachtwet op de schop; pacht moet god financieringsinstrument voor duurzame landbouw blijven. * Inzet voor gelijk speelveld tussen Europese lidstaten. GLB met inkomenssteun handhaven zolang noodzakelijke investeringen/vergroening onvoldoende uit de markt komen. Europese subsidie voor plattelandsontwikkeling voor innovatie van erf is nodig. * Uitmergeling van grond tegengaan; systeem van fosfaatrechten op de helling en eisen grondgebondenheid versoepelen. Vaste, stapelbare mest moet een fosfaatvrje voet krijgen. Geintegreerde gewasbescherming bepleit en biologische middelen sneller toelaten. * Natuurbudget vooral inzetten voor beheer bestaande natuurterreinen. Als het even kan beheer overlaten aan boeren en andere grondeigenaren. Contracten agrarisch natuurbeheer moeten reëel en aantrekkelijk zijn. Geen ontpoldering voor nepnatuur. Niet elke vierkante meter beschermen in Natura 2000 gebieden. * Ingrijpen in de natuur door jacht onvermijdelijk. Jacht zorgt voor gevarieerde wildstand. Jagers moeten voldoende mogelijkheden hebben om op een goede manier te jagen. * Vermogensrendementsheffing baseren op werkelijk rendement en heffingsvrij vermogen ophogen. Pagina 2 van 5

Fiscale voordelen landbouw handhaven zoals landbouwvrijstelling. * Waterschappen handhaven en geborgde zetels; bestrijding verzilting. * Onteigeningsprocedures niet versoepelen. Minder eigen onderzoek voor wijziging bestemmingsplan. Schaduwschade zoveel mogelijk beperken. * Herbestemming of sloop faciliteren om leegstand te voorkomen. * Onderhoud van particuliere monumenten als woonhuizen met behoud ruimhartig fiscale aftrek * Lenen bij Nationaal Restauratiefonds voor herbestemming en verduurzaming monumenten.

VVD:

* Vermindering regels, flexibilisering van normen, vereenvoudiging en versnelling van procedures. Ruimte voor initiatieven van bewoners en ondernemers. * Gemeenten hebben meer ruimte nodig om in te spelen op alle wensen; bij leegstand meer alternatieve bestemmingen. * Goede groene verbindingen tussen stad en buitengebied en versterking van natuur en ruimte voor landbouw door samenwerking overheden, maatschappelijke organisaties en landbouw; plannen afstemmen. * Waterveiligheid is belangrijk. Waterschappen behouden en waterschapbestuurders democratisch kiezen. * Europees Landbouwbeleid waar voedselveiligheid en – zekerheid centraal staan. Landbouwbudget inzetten voor innovatieve en hoog productieve en efficiënte landbouw. Verlaging budget is aan de orde. Gelijk internationaal speelveld in voor landbouw in Europa. * Vitaliseringsplannen vanuit agrarische sectoren wordt toegejuicht. * Aanpak van factoren die de concurrentiekracht aantasten, maakt samenwerking tussen boeren en met waterschappen en provincie noodzakelijk. * Inzet van gewasbescherming laten afhangen van ondergrond, temperatuur en natuurwaarde. * Duurzaamheiddoelen met oog voor leefomgeving en innovatie gaan goed samen. Landbouw kan goede bijdrage leveren aan circulaire, duurzame economie. * Natuurbescherming met realistische doelen geeft draagvlak; bescherming is onoverzichtelijk; wetgeving opschonen. * Kosten beheer en onderhoud van natuur meer transparant voor betere controle op effectiviteit van uitgaven door terreinbeheerders; sturen op resultaat en niet op geld. * Particulieren, ondernemers en maatschappelijke organisaties meer betrekken bij natuurbeheer en samen kansen pakken. * Fiets- en wandelpaden niet midden in beschermd gebied aanleggen; zo geen overbodig hinder voor dieren en planten en voorkomt het plaatsen van hekken. * Voor goed natuurbeheer is goed faunabeheer nodig waar jacht onderdeel kan zijn. * Eigenaren van monumenten behouden financiële stimulans voor instandhouding monument. * Belasting op spaargeld en erfenissen omlaag; vermogensrendementsheffing verder verlagen en in nieuwe systeem baseren op werkelijk rendement. Ook de Vennootschapsbelasting verlagen. Geen fiscale belemmeringen voor bedrijfsopvolging. * Overheid moet het bedrijfsleven meer ondersteunen en minder beconcurreren (Wet Markt en Overheid aanpassen). Pagina 3 van 5

GroenLinks:

* Pleit voor Ministerie voor economie, klimaat en energie. * Meer natuur en inrichting landbouw die geen schade meer veroorzaakt aan natuurlijke waarde van landbouwgrond. Verduurzamen en natuurvriendelijk maken van landbouw belonen. Einde aan schaalvergroting die ten koste gaat van dierenwelzijn en landschap. Toegankelijkheid van natuurgebieden waarborgen. * Bevordering innovatie in de landbouw zoals biologische landbouw en regionale afzetcoorperaties om vuist te maken tegen marktmacht supermarkten en toeleverende en verwerkende industrie. Boeren moeten inkomen verdienen met bescherming van natuur en ontwikkeling van natuur, recreatie, dienstverlening, opwekking duurzame energie en zorg. Invoeren van nationaal programma voor weidevogels. Het landbouwbeleid duurzaam hervormen. * Plezierjacht verbieden en beheersjacht onder strenge voorwaarden. * Vermogen eerlijker belasten: mensen met weinig spaargeld gaan minder betalen en mensen met veel kapitaal meer. Er komt een Piketty-belasting: progressieve belasting op vermogen op basis van reeel rendement. Erfenissen van grote vermogens zwaarder belasten. CU: * Ruimte voor boeren om te ondernemen en perspectief voor jonge boeren; Eerlijke prijs voor producten en verbod op verkoop van voedselproducten onder de kostprijs. ACM wordt Autoriteit voor Mens, Consument en Markt en toetst niet alleen op prijs voor de consument maar ook de prijs voor de boer, duurzaamheidsaspecten, diversiteit en kwaliteit voedsel. * Ruimte voor grondgebonden landbouw; duurzaamheidsinitiatieven vanuit de markt omarmen. Weidegang niet verplichten en geen wet dieraantallen invoeren. Werk maken van klimaatgericht landbouwbeleid. Aandacht voor jonge boeren. * Geen gedwongen verplaatsing van boerenbedrijven voor natuuropgaven. * Transformeren van GLB Landbouw naar Landbouw- en Voedselbeleid. Werken met Europese standaard (gelijk speelveld) . Landbouwgelden zoveel mogelijk op boerenerf. Aandacht voor jonge boeren. Pijler I GLB voor vergoeding natuur en landschapsbeheer en weidevogel beheer zoveel laten aansluiten bij pijler II gelden voor agrarisch natuurbeheer. * Waterschappen spelen cruciale rol bij hoog water, voldoende zoetwater, waterkwaliteit en afvalzuivering. * Nationaal Natuur Netwerk realiseren; kernkwaliteiten van Nederlandse landschappen wettelijk beschermen. Toegankelijke natuur met fijnmazig netwerk van fiets- en wandelpaden. Natuur- en milieu educatie voor kinderen belangrijk. Kappen van grote bospercelen weloverwogen gebeuren (bomen leveren een belangrijke bijdrage aan klimaataanpak). jacht is belangrijk voor schadebestrijding en populatiebeheer; planmatig beheer op basis van tellingen en verantwoording van afschot achteraf. Afgeschoten dieren in voedselketen brengen. * Vermogensrendementsheffing door vermogensaanwas- of vermogensbelasting vervangen.

SP:

* Vergroening fiscaal bevorderen en milieuvervuiling zwaarder belasten. Vermogens eerlijke belasten. * Bevordering leefbaarheid in groei- en krimpgebieden * Dieronvriendelijke bio-industrie omvormen; weidegang verplicht stellen, kringlooplandbouw bevorderen, mestoverschot terugdringen en waterkwaliteit verhogen Omzet biologisch voedsel Pagina 4 van 5

verviervoudigen. Geen nieuwe megastallen en regulering van aantallen kippen en varkens door diervergunningen. * Afbouw GLB inkomenssteun * Ombudsman voor oneerlijke handelspraktijken waarop kleine ondernemers een beroep kunnen doen. * Investeren in natuurnetwerk; meer boswachters. * Langafstand fiets- en wandelpaden borgen. * Verbod op plezierjacht. Pagina 5 van 5