Transcript Inspiratielijst - De Gezonde Schoolkantine

Inspiratielijst
De Gezonde Kantine
Januari 2017
Inspiratielijst
Inhoudsopgave
De Schijf van Vijf en de Gezonde Kantine
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
Groente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Fruit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Brood en graanproducten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
Vetten voor smeren en bereiden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Beleg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Zuivel
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15
Salades, lunchgerechten en warme maaltijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Dranken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Vegetarisch in de kantine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Soepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Sauzen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
26
Gezonde hapjes en drankjes voor feestelijke gelegenheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Zoete en hartige snacks, ijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Fruitige snacks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Koeken en repen op graan en/of fruitbasis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Snoep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Candybars en andere chocoladeproducten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
IJs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Hartige snacks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Hartige warme snacks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Wetgeving over voedselinformatie op producten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Legenda bij de criteria
Kcalkilocalorie
TotS totaal suiker
VV verzadigd vet
TS
toegevoegd suiker
TVtransvet
VZvoedingsvezel
Portieaangeboden hoeveelheid / verpakking / eenheid
Disclaimer
Elk kwartaal actualiseren wij deze Inspiratielijst. Kijk voor de nieuwste versie regelmatig op onze site onder ‘inspiratie’,
‘gezonder aanbod kiezen’. Goede suggesties voor onze Inspiratielijst ontvangen wij graag.
De informatie in de Inspiratielijst is onder voorbehoud van aanpassingen die fabrikanten maken.
Soms wijzigt een product in de tussentijd. Check daarom voor de meest actuele informatie ook het etiket.
2
De Schijf van Vijf en
De Gezonde Kantine
Steeds meer kantines willen gezond zijn. Daarbij hoort natuurlijk aandacht
voor het aanbod van eten en drinken. Door de gezonde keuze de gemakkelijke
keuze te maken, wordt er eerder gekozen voor gezond.
De Schijf van Vijf is de basis
De basis van de Richtlijnen Gezondere Kantines is de Schijf van Vijf.
In de Schijf van Vijf staan alleen gezondere keuzes, zoals water, volkorenbrood,
karnemelk en vers fruit. Producten die te veel zout, suiker of verzadigd vet
bevatten, of maar weinig vezels hebben, staan buiten de Schijf van Vijf.
Voorbeelden daarvan zijn koekjes, frisdrank en chips. Maar ook producten
als witbrood, sauzen, vleeswaren, zoet broodbeleg en vla vallen erbuiten.
Als je volgens de Schijf van Vijf eet kunnen ze er wel bij, maar in beperkte
mate; niet vaker dan 3 tot 5 keer per dag iets kleins buiten de Schijf,
en hooguit 3 keer per week wat groters.
Iets kleins is bijvoorbeeld een portie magere vleeswaren, zoals kipfilet voor
op brood, een koekje, een waterijsje, een stukje chocolade, een eetlepel
tomatenketchup op een tosti. Voorbeelden van iets groters zijn een plak
48+ kaas, een gevulde koek, patat met mayonaise, een zakje chips, een glas
frisdrank en een croissant. Hou deze porties klein en eet niet te vaak hetzelfde.
Binnen alle productgroepen streeft een kantine naar de betere keuzes
De ‘betere keuze’ uit de Richtlijnen Gezondere Kantines omvat alle producten uit de Schijf van Vijf én producten
die dagelijks erbij kunnen. ‘Uitzonderingen’ zijn de producten die niet in de Schijf van Vijf vallen en die hooguit
wekelijks gekozen zouden moeten worden.
Versoepelde criteria voor producten die er dagelijks bij kunnen
Tot 1 januari 2020 hanteert het Voedingscentrum voor kantines een overgangsperiode waarin voor bepaalde
productgroepen versoepelde criteria gelden. Hierdoor tellen meer producten mee als ‘dagelijkse keuze’ en niet als
‘wekelijkse keuze’. Het betreft de productgroepen hartige snacks, zoete snacks, ijs, soep, dranken en broodbeleg.
Zo krijgen kantines, cateraars en leveranciers de tijd om hun aanbod af te stemmen op de Schijf van Vijf.
Volgens de Schijf van Vijf is een ‘dagelijkse keuze’ een portie met niet meer dan 75 kilocalorieën, max. 1,7 gram
verzadigd vet en max. 0,5 gram zout. Voor de Richtlijnen Gezondere Kantines wordt tot 2020 niet gekeken naar
verzadigd vet en zout, en ligt de grens voor calorieën in sommige gevallen hoger, waardoor meer producten meetellen
als ‘dagelijkse keuze’ in plaats van ‘wekelijkse keuze’. De criteria per productgroep zie je op de volgende pagina’s.
Check je kantine met de online Kantinescan
Hoe gezond is het aanbod en de uitstraling van de kantine en automaten en wat kun je nog verbeteren? De Kantinescan laat de verhouding zien tussen betere keuzes en uitzonderingen, en geeft het huidige niveau van je kantine weer:
zilver, goud of ideaal. Neem een rustig moment in de kantine en vul hem in. Dat kan zo vaak als je wil: alle gegevens
worden bewaard in je eigen account.
Wil je meer weten over de Richtlijnen Gezondere Kantines of de Kantinescan invullen?
www.voedingscentrum.nl/gezondeschoolkantine
3
Wil je meer weten over de
Richtlijnen Gezondere kantines of
de Kantinescan invullen?
www.voedingscentrum.nl/gezondeschoolkantine
4
Inspiratielijst
Per productgroep
Binnen de Gezonde Kantine is het streven zoveel mogelijk te kiezen voor producten uit de Schijf van Vijf.
Ook de dagelijkse keuzes passen erbij. Om kantines te helpen bij het samenstellen van hun assortiment
staan in deze lijst voorbeelden.
Groente
Groenten vallen in de Schijf van Vijf omdat ze goede stoffen bevatten zoals vezels, mineralen en
vitamines. Niet één groente bevat alle voedingsstoffen die je nodig hebt. Daarom: varieer in de
kantine volop met groente. Bijkomend voordeel: variatie verveelt nooit.
Schijf van Vijf
S nackgroenten van bijvoorbeeld Tommies of Kleintje Vers wortelsticks, snacktomaatjes, mini komkommers
Kiemgroenten zoals radijs- en broccolikiemen
Verse groenten zoals sperziebonen, broccoli en bloemkool
Voorgesneden groenten zoals een bakje rauwkostsalade
Diepvriesgroente zonder toegevoegd suiker en zout zoals spinazie, pompoen en sperziebonen
Groente zonder toegevoegd suiker of zout, in blik of glas zoals Gegrilde groenten van Albert Heijn,
n
n
n
n
n
n
bijvoorbeeld gegrilde champignons, courgette, paprika en wortel. Dit zijn gekoelde producten
Gepureerde groente zonder toegevoegd suiker of zout zoals groentespread zonder toegevoegd suiker en zout
n Gedroogde groente zonder toegevoegd suiker/ zout zoals Fruits2go, zakjes gedroogde tomaat, maïs en
courgette (zakje= 14 gram)
n
Dagkeuze
1 eetlepel maïs uit blik met zout
3 olijven
1 zoetzure augurk
1 tomaat uit blik
1 theelepel kappertjes
1 opscheplepel wortelen uit blik waaraan zout is toegevoegd
2 gedroogde tomaatjes in olie
n
n
n
n
n
n
n
Criteria Schijf van Vijf
Criteria dagkeuze
Onbewerkte verse groenten en
diepvriesgroenten
Kcal ≤ 75 kcal/portie
VV ≤ 1,7 g/portie
Zout ≤ 0,5 g/portie
5
Fruit
Fruit hoort er ook elke dag bij, dus goed om dit in de kantine aan te bieden. Elk soort fruit is weer anders
van samenstelling. Een afwisselend aanbod is dus niet alleen goed voor variatie maar ook gezonder.
Schijf van Vijf
ers fruit zoals appels, sinaasappels, peren, kiwi’s, bananen, mandarijnen
V
Zakjes fruit zoals Kleintje Vers perenpartjes, appel partjes groen en appel partjes rood
Yogi & Yousef’s verse dadels, pakje 3 stuks (30 gram)
Voorgesneden fruit zoals een zakje voorverpakt fruit, bijvoorbeeld van Znek en bakje verse fruitsalade zonder
n
n
n
n
extra suikers, fruit in blik of glas op sap (uitgelekt)
Diepvriesfruit zonder toegevoegd suiker zoals frambozen, aardbeien, stukjes mango en ananas
n Gepureerd fruit zonder toegevoegd suiker, mits gegeten met een lepel. Voorbeeld:
- AH 100% fruit, smaak bosvruchten (bakje van 100 gram)
n Gedroogd fruit zonder toegevoegd suiker (beperkt, maximaal een handje per dag. Dit komt neer op maximaal
20 gram gedroogd fruit per dag). Voorbeelden:
- Gedroogd fruit zoals rozijnen, pruimen, abrikozen, vijgen en appeltjes
- Fruits2go zakjes gedroogde appel, banaan, kiwi en lychees (zakje = 14 gram)
- Crispy Crunch me! Apple (zakje = 15 gram)
n Gedroogd fruit in combinatie met maximaal 25 gram ongezouten nootjes zijn ook gezonde keuzes
Voorbeelden:
- Bites we love, varianten Superfruit (35 gram)
- Inca Seeds (40 gram)
- An Apple a Day (35 gram)
- Apple of My Eye (35 gram)
- Levenslust, variant Balance (22 gram)
n
Dagkeuze
1 eetlepel appelmoes
1 schijf ananas uit blik op siroop
3 gedroogde en gekonfijte dadels
1 schaaltje mandarijnen of perziken op siroop (schaaltje 125 gram, uit blik/pot)
1 schaaltje vruchten op water (schaaltje 125 gram, uit blik/pot)
Gepureerd fruit:
n
n
n
n
n
n
-Servero fruitcups, diverse smaken (cupje van 100 gram)
-AH cupjes moes, diverse smaken (cupje van 100 gram)
-AH 100% fruit, smaken mango-perzik met passievrucht, appel-peer, mango-passievrucht en
-banaan-ananas (bakje van 100 gram)
Criteria Schijf van Vijf
Criteria dagkeuze
Onbewerkt fruit. Vers en diepvries.
Bewerkt fruit, zonder toegevoegd
suiker. Gedroogd en gepureerd fruit.
Kcal ≤ 75 kcal/portie
VV ≤ 1,7 g/portie
Zout ≤ 0,5 g/portie
6
Rauwkostsalades of fruitsalade
kun je prima zelf maken.
Tips & Weetjes
n
Rauwkostsalades of fruitsalade kun je prima zelf maken. Geen mogelijkheid? Vraag het dan aan je groente- en
fruitleverancier. Ze leveren het graag kant-en-klaar.
Aan groente op een broodje gezond wordt vaak al gedacht. Maar ook fruit kan prima op een broodje. Wat te denken
van: broodje aardbei, brood met appel/-stroop of een tosti appel?
n Fruit over? Verwerk het in een salade of door yoghurt. Groente over? Lekker voor op brood of door een spread.
n Vruchtensappen zijn dranken bereid uit fruit. Omdat bij de bereidingswijze voedingstoffen verloren gaan kunnen ze
vers fruit niet vervangen. Vruchtensappen bevatten van nature suiker en dus energie. Het drinken van veel vruchtensap
vergroot de kans op overgewicht en diabetes type 2. De voorkeur gaat daarom uit naar het eten van vers fruit. Sap van
5 sinaasappels drink je makkelijk op, maar als je 5 sinaasappels zou eten, heb je waarschijnlijk eerder een vol gevoel.
n Fruit uit de diepvries is erg lekker om te mengen met een beetje magere yoghurt of kwark. Veel fruit zoals ananas is
ook al voorgesneden. Lekker makkelijk, want zo tover je op een snelle en gezonde manier een ‘gewone’ tosti om
naar een Hawaï variant.
n Groente en fruit kun je ook goed in een automaat plaatsen. Om ze tegen het vallen te beschermen, kun je fruit en
groente in een stevig, doorzichtig omhulsel doen, zoals een koker of een stevig zakje. Zo blijven de vitaminebommetjes
onbeschadigd. Catermaat en Vending@work bieden dit in automaten aan.
n
7
Brood en graanproducten
De helden uit dit vak zijn de volkoren graanproducten, zoals volkorenbrood en volkoren
broodvervangers. Het risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en darmkanker maak
je al kleiner door het eten van 3 volkoren boterhammen per dag. Daarnaast leveren graanproducten energie en veel andere voedingstoffen, zoals vezel, eiwit, B-vitamines en ijzer.
Schijf van Vijf
olkorenbrood en volkoren bolletjes met/ zonder pitten en zaden zoals:
V
n
- Volkoren boterham, ook voor tosti en sandwiches
- Zachte volkoren broodjes, zoals puntjes en bolletjes
- Harde volkoren broodjes, zoals pistolet en bolletjes
- Volkoren stok-, Turks-, of Italiaans brood
- Volkoren krenten- en mueslibrood
- Volkoren notenbrood
- Volkoren zuurdesembrood
- Volkoren pita’s van de merken Pita-Bakkerij Cairo B.V. en Florentin
n Meergranenbrood en meergranen bolletjes met/ zonder pitten en zaden:
- Meergranen boterham, ook voor tosti en sandwiches
- Zachte broodjes zoals puntjes en bolletjes
- Harde broodjes zoals pistolet en bolletjes
n Bruinbrood en bruine bolletjes met/ zonder pitten en zaden:
- Bruine boterham, ook voor tosti en sandwiches
- Zachte broodjes zoals puntjes en bolletjes
- Harde broodjes zoals pistolet en bolletjes
- Tarwebrood
n Roggebrood:
- Licht roggebrood
- Donker roggebrood
- Tarweroggebrood
n Volkoren broodvervangers:
- Volkoren knäckebröd
- Volkoren knäckebröd vezelrijk
- Volkoren sesam knäckebröd
- Volkoren knäckebröd goudbruin
- Volkoren knäckebröd lichtgewicht
- Wasa Volkoren knäckebröd
- Wasa Muesli crunch sensation knäckebröd
- Volkoren cracottes
- Albert Heijn Dunne rijstwafels met rogge en zeezout (pakje = 19 gram)
- Albert Heijn Dunne maïswafels (pakje = 25 gram)
n Havermout, muesli en andere volkoren ontbijtgranen
zonder toegevoegd suiker en zout:
- Muesli met vruchten
- Muesli (naturel)
- Havermout gemaakt van halfvolle melk en ongezoet
8
Dagkeuze
1 volkoren beschuitje
1 cracotte naturel
1 Matze cracker
1 Wasa knäckebröd, varianten: Vezelrijk knäckebröd, Zuurdesem meergranen knäckebröd, Goudbruin,
n
n
n
n
Gluten- lactosevrij, Zuurdesem rogge, Sesam, Lichtgewicht en Rustiek
Criteria Schijf van Vijf
Criteria dagkeuze
VV ≤ 1,0 g/100 g
TV ≤ 0,1 g/100 g
Zout ≤ 1,1 g/100 g
TotS ≤ 8,5 g/100 g
VZ ≥ 4,5 g/100 g (brood)
VZ ≥ 6,0 g/100 g (voor producten zoals beschuit)
Kcal ≤ 75 kcal/portie
VV ≤ 1,7 g/portie
Zout ≤ 0,5 g/portie
Kijk ook op www.voedingscentrum.nl/
gezondeschoolkantine bij ‘inspiratie’
onder ‘recepten warme broodjes,
broodjes en tosti’s’ voor volop
ideeën voor tosti’s en broodjes gezond.
Tips & Weetjes
n
n
n
n
n
e kleur van het brood zegt niets over de hoeveelheid vezels die erin zitten. Het blijft dus slim om op het etiket te kijken.
D
olkoren brood is herkenbaar aan ‘volkoren’ in naam en/of op het witte eetbaar papiertje.
V
Allisonbrood is altijd volkoren.
Meergranen brood kan bruin of volkoren zijn, maar dat hoeft niet. Bekijk dus de ingrediënten!
Staat er ‘bloem’ als eerste ingrediënt in plaats van ‘meel’ dan weet je dat het minder vezels bevat dan wanneer het
enige ingrediënt ‘meel’ is.
Van een doorgesneden volkoren panini met verse tomatensaus en beleg uit de volgende lijst maak je zo een heerlijk
pizzabroodje.
n Op sommige scholen biedt men magere yoghurt met muesli en wat vers fruit aan als snel ontbijt voor degenen die
thuis niet hebben gegeten.
n Voor de afwisseling is het erg lekker om zelfgemaakte bruschetta te maken. Bruschetta maak je makkelijk door tomaat
in kleine blokjes te snijden en te mengen met een beetje basilicum, knoflook en een klein beetje olijfolie. Dit serveer je
op een stukje geroosterd volkorenbrood.
n Een leuk idee voor een kantine is het concept Pick & Mix. Er kan gekozen worden uit verschillende minibroodjes
belegd met bijvoorbeeld salade, ham, zalm en kaas, aangeboden op een mooie schaal. Koop je één broodje dan kost
het E 1,-, koop je er bijvoorbeeld 3 dan betaal je E 2,50.
n
9
Vetten voor smeren en bereiden
Vet is een bouwstof en brandstof voor ons lichaam en levert vitamines A, D en E. Vet is een
complexe stof. Het bestaat uit verzadigd en onverzadigd vet. En in elk product zitten deze vetten
in andere hoeveelheden. Als je producten met veel verzadigd vet vervangt door producten met
veel onverzadigd vet heb je minder kans op hart- en vaatziekten. Dat is mooi meegenomen!
Schijf van Vijf
Z achte margarine of halvarine voor op brood: alle soorten (dieet)margarine of (dieet)halvarine in een kuipje
Vloeibare margarine en vloeibaar bak-en-braadvet zoals vloeibare bereidingsvetten die in een knijpfles zitten
De meeste plantaardige oliën zoals olijfolie en zonnebloemolie
n
n
n
Dagkeuze
Halfvolle roomboter (voor 1 snee)
n
Criteria Schijf van Vijf
Criteria dagkeuze
VV ≤ 30% totaal vet
TV ≤ 1 g/100 g
Zout ≤ 0,4 g/100 g
TS: niet toegevoegd
Kcal ≤ 75 kcal/portie
VV ≤ 1,7 g/portie
Zout ≤ 0,5 g/portie
Tips & Weetjes
n
n
n
et smeren van brood is belangrijk voor de gezonde vetten en vitamines A, D en E.
H
esmeer brood dun met halvarine/ margarine. Dat komt neer op 6 gram (= ongeveer een theelepel) per boterham.
B
Oliën bevatten geen vitamine A en D. In vloeibare margarine en bak- en braadvet zit wel vitamine A en D. Oplossing:
varieer bij het bereiden van de warme maaltijd tussen olie en vloeibare margarine of vloeibaar bak- en braadvet.
10
Beleg
Een broodje of een panini kan met een breed scala aan producten belegd worden zoals kaas, ei, vis of
vleeswaren. Maar ook groente, fruit en noten op brood zijn heerlijke combinaties. Hieronder staan
voorbeelden van belegsoorten die een gezondere keuze zijn voor op brood.
Hartig beleg
Schijf van Vijf
Kaas
n
- 20+ en 30+ kaas
- Slankie smeerkaas (20+), alle smaken
- La vache qui rit smeerkaas
- La vache qui rit light smeerkaas
- Cottagecheese / Hüttenkäse
- Mozzarella
- Rambol
- Verse geitenkaas
- Verse kaas light (8%)
- Kees-kaas (kaas met plantaardig vet)
- Zuivelspread (light en gewoon)
n Vis
- Alle soorten verse vis
- Zalm, gerookt/gestoomd
- Makreel, gerookt/gestoomd
- Haring (zout en zuur)
- Vis uit blik zoals zalm, tonijn en sardientjes
- Gebakken vissticks
n Ei
- Gekookt of (roer)gebakken zonder zout
n Zelfgemaakte spreads:
- Hummus van kikkererwten met eventueel knoflook en peterselie
- Guacamole van avocado met eventueel beetje ui, tomaat en peper
n Groente:
- Plakjes komkommer, tomaat, etc
- Gepureerde/gehakte groenten zoals guacomole, tomaatsalade, spread van worteltjes met een beetje gember
- Gegrilde groente zoals champignons, paprika en courgette
n Pindakaas, pasta’s van noten, zaden of pitten zonder toevoegingen zoals zout
- Notenpasta en pindakaas van 100% noten of pinda’s. Voorbeelden zijn:
- - Biologische notenpasta van de Aldi
- - Bio Today varianten: Gemengde notenpasta, cashewnotenpasta, amandelpasta, amandelpasta wit en hazelnootpasta
- - Smaakt pindakaas zonder zout
- - AH 100% pindakaas varianten: naturel en met stukjes pinda
- Pasta’s van 100% zaden of pitten:
- - Bio Today varianten: Zonnebloempasta en tahin wit
11
Dagkeuze
Vleeswaren
n
- Achterham
- Beenham
- Casselerrib
- Kip- en kalkoenfilet
- Rosbief
- Magere knakworst
- Magere smeerpaté
- Runderrookvlees, licht gezouten
n Kaas
- 20+ en 30+ smeerkaas
n Overig hartig:
- Selderij-, kool-, farmer- en komkommersalade
- Vlees-, huzaren-, ham-prei- en kip-kerriesalade
- Krab-, tonijn-, zalm- en garnalensalade
- Sandwichspread
- Baba Anoesch Hoemoes, Balkan, Choriatiki, Hoemoes, Hoemoes kerrie, Hoemoes Koriander en Limoen,
Hoemoes Ras el Hanout, Hoemoes Rode biet, Hoemoes tuinkruiden, Hoemoes zongedroogde tomaat, Labneh,
Matbucha, Muhammara, Tahina, Yazarra, Hoemoes gegrilde paprika met oregano, Spicy Hoemoes, Esphenaj,
Hoemoes Artisanaal en Hoemoes Artisjok van Maza
- Hummus van de Aldi
- Mama Nature vegetarische spread, smaken curry papaja en linzen kokos
- AH verse groentespread smaken doperwten-munt, pompoen, wortel, rode biet en bloemkool-paddenstoel
- Zonnatura spread, smaken paprika, tomaten, spinazie, pompoen en rode biet (portie van 25 gram)
Zoet beleg
Schijf van Vijf
Fruit dat als betere keuze in een kantine past. Zoals plakjes appel of banaan
Gepureerd fruit zonder toevoegingen, zoals gepureerde aardbeien
n
n
Dagkeuze
Porties van maximaal 15 gram
n
- Jam, honing, (appel)stroop
- Vruchten- en chocoladehagelslag, chocoladevlokken
- Cupjes jam en honing van 15 gram zoals Hero delight, Hero light, Hero extra jam en Hero fair trade honing
- Bio Today spread varianten: dadel-walnoot, babyvijg-kokos, pruim-rozijn en dadel-chia
Criteria Schijf van Vijf
Criteria dagkeuze
Kaas
VV: ≤ 14 g/100g
TV: niet toegevoegd
Zout: ≤ 2,1 g/100 g
TS: niet toegevoegd
Kcal ≤ 75 kcal/portie
VV ≤ 1,7 g/portie
Zout ≤ 0,5 g/portie
Bewerkte vis met minder dan 70% vis
Notenpasta
VV: geen criterium
TV: ≤ 0,1 g/ 100g
Zout: niet toegevoegd
TS: niet toegevoegd
Vis
Onbewerkte vis
Bewerkte vis met meer dan 70% vis
12
Belegde broodjes
Belegde broodjes worden in de overgangsfase (zie ook blz 3) ingedeeld op basis van broodsoort, hoeveelheid beleg en saus.
Het soort beleg, smeersel en saus nemen we nog niet meer bij de indeling. Zo hebben kantinebeheerders een ruimere keuze
om brood te beleggen. Het is uiteraard wel wenselijk om zoveel mogelijk beleg uit de Schijf van Vijf te kiezen.
Na 1-1-2020 wordt het smeersel en het soort beleg wel meegeteld bij de indeling. Halvarine smeren wordt een criterium en
het beleg moet Schijf van Vijf zijn, met eventueel één dagkeuze.
Criteria overgangsfase
ruin- of volkorenbrood, zie pag. 8
B
Wenselijk: besmeerd met halvarine of margarine, zie pag. 10 welke vetten geschikt zijn
Pas onderstaande hoeveelheden beleg toe:
n
n
n
- Broodje: max. 25 gram zoet beleg, max. 30 gram hartig beleg
- Dubbele boterham/clubsandwich: max. 30 gram zoet, max. 40 gram hartig beleg
Bij voorkeur betere keuze, zie pag. 11 en 12
n Wenselijk: Groente en fruit onbeperkt, bij voorkeur betere keuze -> zie pag. 5 en 6
n Eventueel: Kies je voor wat saus, gebruik dan max. 1 eetlepel saus per gerecht
Bij voorkeur betere keuze, zie pag. 26
Voorbeelden (* is dagkeuze):
n Appeltosti van meergranen brood met halvarine, 30+ kaas, appel, appelstroop*
n Bruine triangel met halvarine, mozzarella, half plakje rauwe ham*, 1 zongedroogd tomaatje op olie* en verse basilicum
n Bruin bolletje met zonnebloempitten, besmeerd met halvarine en belegd met gegrilde paprika (zonder zout) en een plakje
beenham*
n Volkoren clubsandwich, besmeerd met margarine en 30+ kaas, een paar gehakte walnoten en een eetlepel vijgenjam*
13
Varieer af en toe eens door
bijvoorbeeld een ander
broodje gezond aan te bieden.
Verrassend en gezond!
Tips & Weetjes
n
Kies bij gebruik van vleeswaren of kaassoorten voor een kleinere portie en maak het broodje extra lekker met veel
knapperige groenten.
Vissalades kun je gemakkelijk zelf maken met vis uit blik met wat kwark en kruiden voor de smeuïgheid.
n In plaats van notenpasta kun je nootjes ook op brood doen. Een handje noten staat in de Schijf van Vijf, maar overdrijf
het niet. Er zitten veel calorieën in noten. Ongebrand, gebrand of geroosterd? Alle noten zonder zout zijn goed.
n
14
Zuivel
Melk, yoghurt, kwark en kaas, ze zijn populair in Nederland. En dat is mooi, want met je dagelijkse
portie zuivel verklein je het risico op darmkanker. Eet je yoghurt, dan verklein je bovendien de kans
op diabetes type 2. Daarnaast levert zuivel je onder andere calcium en vitamine B12.
Schijf van Vijf
ranken
D
n
- Halfvolle melk
- Karnemelk
- Magere melk
- Optimel Chocolademelk
- Albert Heijn Chocolademelk light
- Magere yoghurtdrank met zoetstof en/of laag in suiker als:
- - Albert Heijn drinkyoghurt 0% vet
- - Optimel yoghurtdrink
- - Optimel Puur
- - Fristi Geen Suiker Toegevoegd
- - Arla Naturals drinkyoghurt, diverse smaken
- - Yogho Yogho Geen Suiker Toegevoegd
n Overige zuivel
- Magere/halfvolle yoghurt
- Magere kwark
- Magere yoghurt, -kwark of vla met zoetstof zoals: Optimel yoghurt Griekse stijl (smaken framboos en perzik)
- Magere yoghurt zoals Breaker bosbes-banaan en kokos
- Hangop van magere yoghurt
n Sojaproducten (verrijkt met calcium en vitamine B12)
- Alpro Sojadrink Original Fresh, Original, Light Fresh, Light, Ongezoet
- Alpro plantaardige variaties op yoghurt, variant Naturel
- Alpro Pur’Enjoy framboos granaatappel en mango stervrucht
- Alpro Sojadrink Banaan
- Alpro Sojadrink Macchiato
Dagkeuze
1 bakje Activia yoghurt 0%, smaken perzik, aardbei en kers
1 flesje Yakult
1 eetlepel volle yoghurt/kwark als basis voor bijvoorbeeld een dressing, saus of soep
1 eetlepel halfvolle kwark als basis voor bijvoorbeeld een dressing, saus of soep
n
n
n
n
Criteria Schijf van Vijf
Criteria dagkeuze
VV ≤ 1,1 g/100 g
TV: niet toegevoegd
Zout: niet toegevoegd
TotS ≤ 6 g/100 g
Kcal ≤ 75 kcal/portie
VV ≤ 1,7 g/portie
Zout ≤ 0,5 g/portie
Tips & Weetjes
n
Sommige zuivelproducten bevatten nog aardig wat calorieën. Het is dan slim om voor bekertjes te kiezen in plaats
van voor halve literpakken of voor grotere flesjes.
Magere yoghurt met stukjes vers fruit is lekker voor elk moment van de dag. Tevens een prima restverwerking van fruit.
Met een beetje muesli erbij vormt het ook een snel ontbijt voor degenen die thuis niet hebben gegeten.
n In een (on)gekoelde automaat passen goed pakjes lang houdbare melk/drinkyoghurt, bijvoorbeeld van het merk Inex
en het huismerk van Jumbo en Albert Heijn. Optimel heeft ook pakjes die in een (on)gekoelde automaat kunnen:
Optimel Drink langlekker smaken perzik-abrikoos en aardbei-framboos.
n
15
Salades, lunchgerechten en warme maaltijden
Maaltijdsalades en warme maaltijden passen prima in een Gezonde Kantine. Je kunt met allerlei
producten uit de Schijf van Vijf een heerlijke en gezonde maaltijd(salade) samenstellen. Zoals een
pastasalade van volkorenpasta met groente en tonijn of lekkere roergebakken groenten met
zilvervliesrijst en ongezouten cashewnoten.
Criteria overgangsfase:
Warme maaltijden
n De maaltijd bevat minimaal 150 gram groenten
n Minimaal 100 gram groente per 150 gram saus bij een maaltijdsaus
n Saus/dressing: maximaal 1 eetlepel
Salades en lunchgerechten
n Alle ingrediënten passen in de Schijf van Vijf
n Eventueel één portie uit de dagkeuze*
Voorbeelden van salades die goed in een Gezonde Kantine passen:
Salade van tomaatjes, verse basilicum, een paar kleine bolletjes mozzarella, 1 eetlepel olie, 1 eetlepel pijnboompitjes
en eventueel peper
n Gemengde sla met plakjes komkommer, stukjes appel, een handje walnoten en 1 sauslepel honing-mosterd dressing*
n
Hieronder zie je de bouwstenen die je goed kunt gebruiken bij het bereiden van deze maaltijden. Bij de andere
productgroepen zoals groente en zuivel kun je zien wat betere keuzes zijn.
Vlees/vis/vleesvervanger
Vis
n
- Alle soorten vis, zoals zalm, schol, tonijn, kabeljauw
- Vissticks en lekkerbekje (>70% vis)
n Schaal- en schelpdieren
- Alle soorten; zoals garnalen, mosselen en krab
n Peulvruchten
- Zoals linzen en bruine bonen. Kan gedroogd en uit blik of glas zonder toegevoegd suiker en met minder dan
0,5 gram zout per 100 gram
n Onbewerkt vlees
- Zoals kipfilet, kipdrumstick, kalkoenfilet, biefstuk, magere runderlappen, sukadelap, varkenshaas, haaskarbonades,
magere varkenslappen, varkensfiletlapjes, hamlap en mager lamsvlees
n Eieren
- Gekookt of (roer)gebakken zonder zout
n (Kant-en-klare) vleesvervangers
- Vegetarische burgers, stukjes of balletjes met minder dan 1,1 gram zout per 100 gram
- Tofu en tempé
- Ongezouten noten
Aardappel en graanproducten
ardappelen
A
n
n
- Gekookt, gebakken in vloeibaar vet of gepureerd (zonder toevoeging van zout)
Graanproducten
- Zilvervliesrijst, bulgur, quinoa, volkoren couscous en volkoren pasta
16
Tips & Weetjes
n
Let bij peulvruchten in blik wel op het zoutgehalte. Peulvruchten in blik zijn een gezonde keuze als ze minder dan
0,5 gram zout per 100 gram bevatten. Kijk hiervoor op het etiket. Spoel peulvruchten in blik af om zoveel mogelijk
zout kwijt te raken.
n 1 keer per week vis eten is een echte aanrader. Vooral vette vis zoals makreel, haring, zalm, heilbot, bokking, sardines.
Lekker op brood, maar ook in salades en warme maaltijden.
n Zet elke week peulvruchten op je menukaart. Peulvruchten zijn bijvoorbeeld linzen, kikkererwten en bruine bonen.
n Volkoren pasta, zilvervliesrijst, bulgur, aardappel… ze hebben allemaal hun eigen kwaliteiten. Doe ze allemaal eer
aan door ze aan te bieden in de kantine.
n Bereid vis en vlees(vervangers) in vloeibaar vet en voeg geen zout toe.
Eén keer per week vis eten is
een echte aanrader.
Ook lekker in een salade!
17
Wil je meer inspiratie voor
maaltijden met bonen? Kijk dan op
www.voedingscentrum.nl/recepten
Blije boon
Bonen zijn gezond en de productie ervan legt weinig druk op het milieu. Daarom vinden dit jaar wereldwijd,
in 32 landen, initiatieven plaats die de boon als voedingsmiddel op de kaart zetten.
Peulvruchten, in de volksmond bonen genoemd, hebben een rijke voedingswaarde, die we in Nederland
beter zouden kunnen benutten: ze zijn caloriearm en bevatten vitamines, mineralen en vezels. Wekelijks
peulvruchten eten leidt tot een verlaging van het LDL-cholesterol, heeft de Gezondheidsraad onlangs
vastgesteld. Ze zijn ook geschikt als vleesvervanger.
Kortom, bonen passen in een Gezonde Kantine! Bijvoorbeeld als bonenschotel, maar door de soep en salade
is ook heerlijk. Een salade met onder andere tonijn, witte bonen en tomaatjes is makkelijk te maken en biedt
een goede variatie op andere gerechten die in een kantine verkrijgbaar zijn.
Ook op brood kan goed, zoals een zelfgemaakte hummus van kikkererwten met een beetje peterselie/bieslook
of paprikapoeder.
18
Dranken
Voor ongeveer 60% is een mens van water. Je verliest water onder andere door te plassen en te
zweten. Door te plassen voer je afvalstoffen af en met zweten blijf je netjes op temperatuur. Wat je
aan vocht verliest vul je vooral aan met drinken. Zwarte en groene thee nemen een speciale plek in.
Thee
Zwarte en groene thee verlagen de bloeddruk en verkleinen het risico op een beroerte. Met 3 koppen thee per dag heb
je al voordeel. Is het al theetijd?
Kruidenthee is eigenlijk geen echte thee omdat het niet van de theeplant komt. Het is een aftreksel van planten of
vruchten of een mengsel van kruiden, bloemen en specerijen zoals zoethout of kamille. Kruidenthee telt daarom niet
mee met de 3 koppen zwarte thee en groene thee.
Schijf van Vijf
ater
W
n
- Kraanwater van watertappunt
- Flesjes kraanwater
- Flesjes mineraalwater zoals:
- - Spa Intense
- - Spa Reine
- - Spa Finesse
- - Chaudfontaine still & sparkling
- - Bar-le-Duc mineraalwater, bruisend en zonder koolzuur
- - Evian mineraalwater
- - Solan de Cabras mineraalwater
n Water met een smaakje
- Chaudfontaine Fusion citroensmaak
- Chaudfontaine Fusion pompelmoes & cranberrysmaak
- Spa Touch of Mint
- Spa Touch of Blackcurrant
- Spa Touch of Lemon
- Spa Touch of Peach
- Spa Touch of Apple
- Sourcy Sprankelend met muntsmaak
- Sourcy Sprankelend met framboossmaak
- Nature’s Gift Smaakwater smaken munt, gember en citroen
- Bar le Duc Mineraalwater frambozen
- Bar le Duc Mineraalwater granny smith
- AH Water met citroen en munt
- AH Water met gember en citroenmelisse
n Thee
- Zwarte (‘gewone’) thee
- Groene thee
- Kruidenthee (zoals rooibos, verse munt, kamille)
n Koffie
- Gefilterde koffie
- Espresso
- Koffie uit de automaat
19
Dagkeuze
1 bekertje automatenkoffie met melk/creamer (zonder suiker)
1 kopje cappuccino (zonder suiker)
Light (fris)dranken ≤ 4 kcal/100 ml
n
n
n
- 7-Up light
- Aquarius Zero Lemon
- AA Drink Sportwater
- AA Drink Hydration Zero Sugar
- Arizona Green Tea Zero
- Coca-Cola Light en Coca-Cola Zero
- CoolBear kant-en-klare limonade, smaken Framboos en Cassis Appel
- Dalphin Sportwater
- Crystal Clear
- Fanta Orange Zero
- Jumbo Helder Frisse Citroen
- Jumbo Helder Zoete Perzik
- Lipton Ice-Tea Zero
- Pepsi Light
- Pepsi Max
- Predator smaken blackcurrant & mangosteen en peach & apple
- Robinsons Fruit Shoot Hydro, smaken Apple & Raspberry en Orange & Pineapple
- Royal Club Tonic Light
- Royal Club Cassis Light
- Schweppes Soda Water
Wil je zelf calorie-arme limonade
- Sisi Fruitwater
aanmaken? Kijk dan bij tips & weetjes
- Slimpie Drink, diverse smaken
- Sourcy Sprankelend met citroensmaak
voor geschikte siropen.
- Wicky Water met fruit, smaken Peer/Appel,
- Rode druif/ Aardbei en Perzik/ Witte druif
Criteria Schijf van Vijf
Criteria dagkeuze
Water, gefilterde koffie en thee zonder suiker
Thee en koffie
Kcal ≤ 75 kcal/portie
VV ≤ 1,7 g/portie
Zout ≤ 0,5 g/portie
TS: niet toegevoegd
Andere dranken
Kcal ≤ 4 kcal/ 100 g
VV ≤ 1,7 g/portie
Zout ≤ 0,5 g/portie
Tips & Weetjes
n
n
n
n
S timuleer het drinken van water, bijvoorbeeld door het laten plaatsen van een watertappunt.
E r bestaan ook zakjes voor bereiding van koude thee zoals Zonnatura Frisse Thee.
Koudere tijden? Misschien leuk idee om gratis thee te verstrekken?
Bij diverse fabrikanten is een display te verkrijgen om flesjes drinken uit te stallen. Uit onderzoek blijkt dat er door het
gebruik van het display de omzet met 15% stijgt. Kies natuurlijk wel de ‘betere keuze’, zoals water (met een smaakje).
Bekertjes limonade van suikervrije siroop verkopen is een goed alternatief voor suikerrijke frisdrank. Voorbeelden van
suikervrije limonades (verkrijgbaar in diverse smaken): Slimpie, Prominent light siroop, AH Vruchtenlimonade 0% suiker,
Teisseire 0% suiker, Coolbear vruchtensiroop 0% suiker, Raak vruchtensiroop zero sugar.
n Yeau!, Karvan Cévitam Go!, Cool Bear Fruit Drops en Fruit Fris siroop zijn verkrijgbaar in kleine flesjes. Leuk voor
leerlingen om een flesje water een smaakje te kunnen geven. Het drankje bevat nauwelijks calorieën.
n Bolero instant sticks; voeg het poeder toe aan water om een suikervrije limonade/ ijsthee te maken. Eén stick is genoeg
voor een halve liter limonade.
n Leuk om aan te bieden: losse stukjes fruit voor in een flesje water. Er kan zelf een vulling gekozen worden voor in het
flesje water. Zie www.watermetsmaak.nl
n
20
Serveer water in een kan met muntblaadjes
of citroenschijven. Je kunt ook een glas
water versieren met een schijfje sinaasappel,
een schijfje komkommer of fleurig parasolletje.
21
Overgangsfase geldend tot 1-1-2020
Frisdranken met ≤ 30 kcal/100 ml én maximum van 110 kcal/portie
ctive O2 Function Cherry Cassis
A
Active O2 smaken Iced Berry en Cherry
AH Kokoswater
Appelsientje kids, smaken appel en aardbei
Bar-le-Duc, FruitWater, diverse smaken
Bionade, smaken vlierbessen, kruiden, lychee en boomgaard
Brisk Ice Tea, diverse smaken
Capri-Sun Fruity Water, smaken Red Fruits en Tropical
Dalphin Isotonic Sport Lemon-Grapefruit
Dalphin Vitamin water, smaken Mango-Guave en Framboos Granaatappel
Dubbelfriss Free Perzik en Mandarijn
DubbelFrisss light
Fernandes Cherry Bouquet Sugarfree
Fruity Water, diverse smaken
Hero Cassis Light
Holy Soda
Iam Super Juice, smaken Soursop, Kokosnootwater met kokosnootpulp, Mango, Mangosteen, Lychee en Passion Fruit
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
Leev Bio fruitwater, smaken appel en aardbei-kers
Lipton Ice Tea Green
n Lipton T Fusions
n myCoco natural coconut water
n Nestea, smaken green tea, peach en lemon
n O2life, smaken orange, apple, framboos en lemon
n Pickwick Ice Tea mini, smaken green tea apple en peach
n Pure Leaf, smaken Peach, Lemon, Mint en Raspberry
n Rivella, diverse smaken
n River Ice Tea Perzik
n Robinsons Fruit Shoot No Sugar Added, smaken Apple, Orange en RedFruits
n Roosvicee Multivit Bosvruchten Light
n Saskia Vitaminewater
n Sisi No Bubbles
n Spa Fruit, koolzuurhoudend, smaak: Apple
n Taksi Geen Suiker Toegevoegd
n Veri organic soda, diverse smaken
n Vita Coconutwater natural
n
n
Maak ijsklontjes met een blaadje munt of
basilicum, fruit zoals een framboos, druif of
blauwe bes. Doe het ijsklontje in een glas water.
22
Frisdranken met ≤ 30 kcal/100 ml én maximum van 110 kcal/portie,
waarbij alleen aangegeven porties voldoen
AA Drink Isotone (33 cl)
AA Drink Pro Energy (33 cl)
Arizona Iced Tea peach (35,5 cl)
Arizona Green Tea with honey (35,5 cl)
Arizona Half Iced Tea & Half Lemonade (35,5 cl)
ctive O2 smaken Mango Passion Fruit, Apple Kiwi, Raspberry Cranberry en B
A
lack Current (50 cl)
Active O2 Function smaken Apple Lemon, Lemon Nectarine B12 en Cherry Cassis
Aquarius, lemon, blueberry (33 cl)
Bionade organic (33 cl)
Bos Ice Tea, smaken lemon, apple, peach, berry, lime en ginger (27,5 cl)
Cawston, Apple & Pear, Apple & Summerberries en Apple Blackcurrant (20 cl)
Cawston Press Cloudy Apple (20 cl)
Coca-Cola life (33 cl)
DubbelFrisss (27,5 cl)
Dr Pepper (33 cl)
Extran Hydro Lemon Ice & Citrus (33 cl)
Fanta Exotic (33 cl)
Fernandes pink melon, sparkling coco en purple sensation (33 cl)
Hero Kokoswater, diverse smaken (33 cl)
Joyce Lemon en Iced Tea smaken Lemon en Peach (50 cl)
Lipton Ice Tea, smaken Peach & Lemon (20 cl en 33 cl)
Lipton Ice Tea Raspberry (20 cl)
Little Miracles, diverse smaken (33 cl)
Pepsi Next (33 cl)
Roosvicee Fruitig Drankje (20 cl), smaken mango/sinaasappel, boomfruit en roodfruit
Roosvicee Minions aardbei (20 cl)
Roosvicee 50/50, alle smaken behalve paarsfruit (20 cl)
Sisi sinas (20 cl, 25 cl en 33 cl)
Sourcy Vitaminwater, diverse smaken
Spa Fruit, koolzuurhoudend, smaken: Lemon Cactus, Citron, Orange en Citrus Fruit (33 cl)
Sprite (33 cl)
Taksi Splash (20 cl)
Tropical Coco water natural (31,5 cl)
Vita Coconutwater smaakjes (33 cl)
Yagua Beauty Tea (50 cl)
Wicky Fruitzacht, alle smaken (20 cl)
Wicky Fruitdrink, alle smaken (20 cl)
Wicky Ice Tea (20 cl)
Wicky Sport, alle smaken (33 cl)
Whole Earth Sparkling cranberry (33 cl)
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
Criteria overgangsfase
Tot 1-1-2020 zijn dranken met max. 30 kcal/100 ml + max. 110 kcal/ portie
ook betere keuzes. Er wordt nog geen rekening gehouden met VV en zout.
23
Voor meer informatie over vegetarisch eten
kijk op www.voedingscentrum.nl,
gebruik als zoektermen ‘vegetarisch eten’,
‘vleesvervangers’ en ‘vegetarisme’.
Vegetarisch in de kantine
We kunnen prima zonder vlees of vis, wanneer er gekozen wordt voor goede vervangers en we andere
voedingsmiddelen eten. Dit geldt ook voor kinderen die in de groei zijn. Als we vegetarisch eten of dit parttime
doen, is het slim dat we kiezen voor vervangers waaraan voldoende ijzer, vitamine B1 en B12 is toegevoegd.
Voor de variatie kun je vleesvervangers opnemen in je assortiment. Bijvoorbeeld voor op brood, zoals een
broodje vega-burger of tosti met vegetarische ham. Leuk voor wie vegetarisch wil eten of kennis wil maken
met vegetarische producten. Daarnaast kunnen vega-producten ook gezonder zijn. Zo zijn een vega hamburger
en rookworst gezondere keuzes dan een ‘gewone’ variant! Ze bevatten minder verzadigde vetten en omdat
de producten meestal op basis zijn van peulvruchten zoals sojabonen of lupine, bevatten ze veel eiwitten,
B-vitamines, voedingsvezel, ijzer en andere mineralen.
Onderstaande vegetarische producten passen in de Gezonde Kantine:
n Sommige kant-en-klare vegetarische stukjes, balletjes en burgers passen in een Gezonde Kantine. Zit er
(toegevoegd) ijzer en vitamine B12 in? Daarnaast moet er minder dan 1,1 gram zout inzitten. Kijk daarom
op het etiket. Bijna alle producten bevatten te veel zout.
n Een gekookt/ gebakken eitje zonder zout op brood is ook een prima vleesvervanger.
n Ongezouten nootjes. Elke dag een handje nootjes (25 gram) is gezond. Kies wel voor ongezouten en niet
gesuikerde nootjes. Af en toe kun je vlees prima vervangen door nootjes. Lekker door een salade of op een
broodje. Of als notenpasta op brood, zie kopje beleg.
n Peulvruchten (zoals bruine bonen en linzen) en producten gemaakt van de peulvrucht sojaboon (tofu en tempé)
kunnen ook af en toe als vleesvervanger dienen. Ze zijn geen volwaardige vleesvervanger omdat ze geen
vitamine B12 bevatten. Een portie van 75 gram bereide peulvruchten vervangt een portie vlees. Kies voor
peulvruchten met minder dan 200 milligram natrium per 100 gram.
n Vervang vleeswaren eens door een vegetarische variant. Bijvoorbeeld: Italiaanse worst, kipworst,
Gelderse worst en boterhamworst van de Vegetarische Slager. Een portie (20 gram) is een dagkeuze en
past in een Gezonde Kantine.
Voor meer informatie over vegetarisch eten kijk op www.voedingscentrum.nl en
gebruik als zoektermen ‘vegetarisch eten’, ‘vleesvervangers’ en ‘vegetarisme’.
24
Soepen
Wel eens gehoord van aardbeiensoep, doperwtjessoep of Poolse zuurkoolsoep? Soep is nooit saai!
Kijk eens in de koelkast welke groente er nog ligt. Doe het in een pan, beetje water en kruiden erbij,
even laten koken, eventueel pureren… en klaar is je soep.
Schijf van Vijf
S oep van gepureerde groenten zonder bouillon of zout. Soep kan op smaak gemaakt worden met kruiden
n
en specerijen zoals knoflook en peper.
Dagkeuze
Soepen op basis van natriumarme bouillon.
n
Overgangsfase geldend tot 1-1-2020
aggi opkikker, smaken tomaat, rundvlees en tuinkruiden
M
Cup-a-Soup bouillon, smaken Fijne Tuinkruiden en Kruidige kip
Cup-a-Soup, alle smaken
Cup-a-Soup Souperieur, alle smaken
Cup-a-Soup Extra, alle smaken
Soepen van Unox Soup Factory smaken: Franse Ui, Biologische Groente, Bospaddenstoelen, Erwten, Goulash,
n
n
n
n
n
n
Indiase Kerrie, Italiaanse Tomaat, Kip Tandoori, Linzen, Bacon, Chili Con Carne, Minestrone, Ossenstraat,
Romige Kip, Thaise Kip, Tikka Masala, Vis
n Toppings die geleverd worden bij de Unox Soup Factory en in een Gezonde Kantine passen zijn:
kruiden zoals peterselie, basilicum, bieslook, koriander en kervel. Of groenten zoals bosui, rode paprika, maïskorrels,
lente-uitjes, mini maïskolfjes, taugé, paksoi en prei. Mangoblokjes is ook een gezonde optie.
n 365soup, smaken: Franse uiensoep, Romige tomatensoep, Romige champignonsoep, Romige kippensoep met
groenten, Chinese tomatensoep, Heldere groentesoep met rundvlees, Italiaanse tomatensoep met oregano,
Romige kerriesoep met kip en kokos, Hollandse goulashsoep met paprika en rundvlees, Mosterdsoep, Stevige
Hollandse erwtensoep met rookworst
Criteria Schijf van Vijf
Criteria dagkeuze
Criteria overgangsfase
Soep van gepureerde
groenten zonder bouillon
of zout
Kcal ≤ 75 kcal/portie
VV ≤ 1,7 g/portie
Zout ≤ 0,5 g/portie
Tot 1-1-2020 zijn soepen met max. 100 kcal/ 100 gram
ook nog betere keuzes. Er wordt nog geen rekening
gehouden met VV en zout.
Tips & Weetjes
n
De voorbeeldsoepen scoren gunstiger qua zout en vet. Bij kant-en-klare soep is het gezond en lekker wat extra
groenten toe te voegen.
Denk ook eens aan zelfgemaakte soep met gepureerde groenten zoals pompoensoep of courgettesoep, lekker
met verse kruiden zoals koriander of munt.
n Voeg aan soep groente toe, dit levert een bijdrage aan de groente consumptie. Denk aan gekookte doperwtjes,
taugé of stukjes wortel.
n Peulvruchten zoals bonen, erwten, linzen of kikkererwten maken de soep extra rijk aan vezels en extra voedzaam.
n
25
Sauzen
Smaakmakers bij de maaltijd of een broodje, zoals ketchup, fritessaus, pesto en andere sauzen vallen
buiten de Schijf van Vijf. Deze producten bevatten veel calorieën, suiker en zout. Sommige sauzen
kunnen, afhankelijk van de samenstelling en hoeveelheid, dagelijks erbij gegeten worden. Wanneer
je sauzen maakt van schijf-producten zoals yoghurt, groente en verse kruiden, dan valt een saus
binnen de Schijf van Vijf.
Wil je je broodje smakelijker maken? Ons advies aan kantinebeheerders is om kleine porties te gebruiken op het broodje
of de tosti. De gezondere alternatieven staan hieronder beschreven.
Schijf van Vijf
S auzen gemaakt van magere yoghurt en/of kwark met kruiden en specerijen, zonder zout.
Sauzen gemaakt op basis van groente of/en peulvruchten, zonder zout. Zoals een salsa van tomaat, ui, knoflook
n
n
en peper.
Dagkeuze
Per eetlepel:
n
- Barbecuesaus
- Chilisaus
- Curry
- Friteslijn van Remia
- Fritessaus maximaal 25% olie
- Joppiesaus
- Knoflooksaus met 20% olie
- Mosterd
- Piccalilly
- Slasaus met 25% olie
- Tomatenketchup
Criteria Schijf van Vijf
Criteria dagkeuze
Criteria overgangsfase
Sauzen op basis van schijfproducten zoals yoghurt,
groente en/of peulvruchten,
zonder toevoeging van zout.
Kcal ≤ 75 kcal/portie
VV ≤ 1,7 g/portie
Zout ≤ 0,5 g/portie
Tot 1-1-2020 wordt het soort saus nog niet
meegenomen bij de indeling, er wordt
alleen gelet op de hoeveelheid saus. Er kan
maximaal 1 eetlepel saus of dressing gebruikt
worden voor een broodje of maaltijd.
Tips & Weetjes
n
n
n
n
ichtlijn voor gebruik van saus op broodjes of salades: maximaal 15 gram (= 1 eetlepel).
R
e sauzen in de tabel zijn dagkeuzes. Ze bevatten vaak minder vet, zout en/of calorieën.
D
Probeer het aanbod aan sauzen in de kantine te beperken.
Kleine zakjes saus (liefst tegen betaling) hebben de voorkeur boven flessen saus. Help met het minderen van
sausgebruik, en vervang de flessen door kleine zakjes.
Sausjes kun je ook zelf makkelijk maken door magere kwark/ yoghurt of slaolie met 25% olie te mengen met lekkere
kruiden zoals knoflook(poeder), paprikapoeder of een kruidenmengsel zoals bieslook, oregano en tijm.
n Een broodje kun je ook smaakvoller maken door het sausje te vervangen door verse kruiden zoals bieslook,
gegrilde groenten zoals paprika, champignons en courgette (zijn koelvers bij Albert Heijn verkrijgbaar), een plukje
kiemgroenten of een paar walnoten.
n
26
Een broodje kun je ook smaakvoller
maken door het sausje te vervangen
door verse kruiden
Onderstaande sauzen zijn verkrijgbaar in zakjes/cupjes:
Van Oordt
F ritessaus 18 ml
Tomatenketchup 5 en 9 ml
Curry 9 ml
Zoete chilisaus 8 ml
Ketjap manis 5 ml
Mosterd 4 ml
n
n
n
n
n
n
Calvé
Fritessaus 20 ml
Tomatenketchup 15 ml
Broodje Unox saus 15 ml
Curry 9 ml
n
n
n
n
Remia
Fritessaus 20 ml
Friteslijn 20 ml
Tomatenketchup 10 en 20 ml
Curry 10 ml
Mosterd 4 en 5 ml
n
n
n
n
n
Oliehoorn
Fritessaus 19 ml
Tomatenketchup 10 ml
Curry 10 ml
Mosterd 4 ml
n
n
n
n
27
Op onze site www.voedingscentrum.nl/gezondeschoolkantine
vind je meer recepten als je zoekt op ‘feestelijke hapjes’.
Of check onze receptendatabase op www.voedingscentrum.nl
Gezonde hapjes en drankjes voor
feestelijke gelegenheden
Op een feest, kerstdiner, examenuitreiking en verjaardag wordt al snel gedacht aan het serveren van taart of
het drinken van bier en wijn, terwijl er genoeg gezondere alternatieven zijn die geserveerd kunnen worden.
Wat ideeën op een rijtje:
n Spiesjes met groente of fruit. Bijvoorbeeld met:
- Cherrytomaatjes, mini-mozzarella en basilicum
- Blokjes 30+ (belegen) kaas of magere party knaks aan een prikkertje met tomaatjes / plakjes komkommer
- Vers fruit zoals stukjes meloen, appel en sinaasappel
- Aardbeispiesjes
- Groente (zoals worteltjes, plakjes komkommer of reepjes paprika) met een dipje van yoghurt en
kruiden/specerijen
Tips voor dips, check onze receptendatabase op www.voedingscentrum.nl
n Plakjes volkoren stokbrood belegd met zuivelspread, gerookte zalm/ kipfilet en bieslook.
n Vegetarische, warme hapjes die in de gezonde kantine passen en die in de oven bereid kunnen worden:
- Mini hamburgers, nuggets, balletjes, satéballetjes, (spicy) falafelballetjes van Tivall
- Balletjes, groenteballetjes, nuggets van GoodBite
- Balletjes van Vivera
Afhankelijk van het hapje, kan na de bereiding een spiesje van het hapje gemaakt worden. Bijvoorbeeld een
spiesje met een tomaatje en een balletje of balletjes in gekruide tomatensaus.
n Cocktails zonder alcohol, oftewel mocktails. Voorbeelden: apple nojito, mint cooler, alcoholvrije Caipirinha en
cranberrymocktail.
Een glas water kan ook snel gepimpt worden met een schijfje citroen/limoen, takje munt of ijsjesblokjes
gemaakt van water met stukjes fruit zoals zwarte besjes of frambozen.
28
Zoete en hartige snacks, ijs
Als je gezond eet volgens de Schijf van Vijf, kan af en toe snoepen best. Maar houd de porties die je aanbiedt
klein, zodat ze binnen een dagkeuze vallen. Zo help je iedereen vanzelf gezondere keuzes te maken.
Fruitige snacks
Dagkeuze
Eenheid
Fruits2go, aardbei
1 zakje Jumbo Yoghurt Rozijntjes
1 doosje FruitBowl flakes, smaken blackcurrant en strawberry
1 zakje Sun Drop Choco Yoghurt
1 doosje Bear Pure Fruit YoYo’s
2 rolletjes Crispy Crunch me! apple-strawberry juice
1 zakje Bear Pure Fruit Paws
1 zakje Fruit Bowl Peelers, diverse smaken
1 stick Fruitfingers, smaken aardbei en appel Food2Smile
1 zakje Scrummies, diverse smaken
1 zakje
Levenslust smaken Abrikoos & Amandel en Abrikoos & Hazelnoot
1 stuk
Levenslust smaken Dadel & cacao, Vijg & Walnoot en gedroogde vijgen 1 stuk
akd rozijnen met een fruitige smaak
N
1 zakje
GramKcal
14 40
13 50
16 50
12,5 55
20 55
15 55
20 55
20 60
18 60
20 60
25 60
25 70
25 70
Overgangsfase geldend tot 1-1-2020 runchies, smaken appel, bramen & appel Food2Smile
C
Albert Heijn Yoghurt rozijnvriendjes
Sinless Seeds van Snacking Essentials
Fruit pure 100%, diverse smaken
Blye fruit, fruitchips, diverse smaken
Pomegranate Promise van Snacking Essentials
Choccy Orange Cheer van Snacking Essentials
Blye fruit, zongedroogd fruit, diverse smaken
Zonnatura 100% fruitreep smaken mango en framboos
Urban Fruit, diverse smaken
So Pure Framboos, goji bes & hennepzaad
Fruit & Nut Fusion van Snacking Essentials
So Pure met quinoazaad
So Pure Cranberry met chiazaad
GramKcal
21 80
20 85
25 85
30 85-90
25 90
25 90
25 95
26 90-100
30 100
35 100-105
30 105 25 105 30 110 30 110 n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
Eenheid
1 zakje 1 zakje 1 zakje 1 reepje 1 zakje 1 zakje 1 zakje 1 zakje 1 reep 1 zakje 1 reepje 1 zakje 1 reepje 1 reepje Tips & Weetjes
n
Kleine porties gedroogd fruit van maximaal 20 gram kunnen ook Schijf-van-Vijf-producten zijn. Bij toevoeging van
bijvoorbeeld suikers zoals stroop, is gedroogd fruit geen Schijf-product meer.
29
Koeken en repen op graan en/of fruitbasis
Schijf van Vijf
De Smaakspecialist - Gekiemde koekjes boekweit fruit
De Smaakspecialist - Gekiemde koekjes sesam en fruit
De Smaakspecialist - Gekiemde koekjes granola
De Smaakspecialist - Gekiemde koekjes vier zaden
EenheidGram
1 zakje 40 1 zakje 40 1 zakje 40 1 zakje 40 Dagkeuze
F air Trade Original Mini Stroopwafels van Van Oordtj
Peijnenburg mini’s, smaken naturel, appel kaneel en parelkandij
Snelle Jelle Mini (horecaverp. 100 stuks)
Bolletje Brosse eierkoek met melklaagje of kaneel
Peijnenburg Ontbijtkoek (horecaverp. 100 stuks)
Peijnenburg Zero% zonder toegevoegde suikers
AH Mueslireep light, smaken chocolade en zomerfruit
Eenheid
1 stuks 1 reepje 1 plak 1 stuk 1 plak 1 plakje 1 reep n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
GramKcal
8 35 14,2 45 18 50 15 65
21 65
28 65
21 70
Tips & Weetjes
n
Producten als gevulde koeken, roze koeken, appelkoeken, muffins, cake en stroopwafels bevatten slechts ‘lege calorieën’.
Dat wil zeggen wel (veel) calorieën, maar geen nuttige voedingstoffen zoals vezels, vitamines en mineralen. Daarom zijn
dit soort producten uitzonderingen en passen minder goed in een Gezonde Kantine. Wees ook bedacht op groot formaat
mueslirepen en koeksoorten. Zo zitten mueslirepen van Eat Natural tussen de 200-235 kcal en koekrepen als Snelle Jelle
en Peijnenburg Complete start tussen de 170 en 300 kcal.
Overgangsfase geldend tot 1-1-2020
P eijnenburg ovenverse ontbijtkoek minder suiker
Uniekaas dipper, smaken aardbei en choco
Special K krokante repen Kellogg’s (alle smaken)
Zaga Zoe Frozen koekje met rode vruchten
Kellogg’s Rice Krispies bar
Peijnenburg Ovenverse Ontbijtkoek (portieverpakking)
MadeGood muesli mini’s, diverse smaken Snelle Jelle Zero
Mueslireep Ravensberger
Eat natural little bars (alle smaken)
Koek & Bakker Ontbijtkoek, smaken vijgen, rood fruit en chocolade
Mama Nature biologische mueslireep met appelstukjes
Nakd Oatie repen (alle smaken)
Levenslust Bright havermout hartjes met kokos en cacao
Verkade Koekmaatjes tarwe & framboos, havermout & rozijntjes
Bazquet Cereal Duo Bar smaak Coconut & Chocolate
Special K-mini breaks Kellogg’s (alle smaken)
Mueslireep Fruit Zonnatura
Special K Biscuit Moment Kellogg’s (alle smaken) Hema Granola bar
Disney Cars choco bars
Mama Nature biologische mueslireep met hazelnoot
Nakd Crunch repen (alle smaken)
Kellogg’s Frosties graanreep
Oreo biscuits pocket
Hero B’tween pure chocolade
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
30
Eenheid
1 plak 1 bakje 1 reep 1 zakje 1 reep 1 plak 1 zakje 1 reep
1 reep 1 reep 1 plakje 1 reep 1 reep 1 zakje 1 zakje 2 repen 1 zakje 1 reep 2 repen 1 reep 1 koekje 1 reep 1 reep 1 reep 1 zakje 1 reep GramKcal
28 80
30 80
20 80-90
17 85
20 85
28 85
24 85-95
42 90
23 90
20 90-95
30 90-95
25 95
30 90-100
23 100
23 100
24 100
24 100
25 100
25 100
21 100
20 100
25 100
30 105
25 105
22 105
23 105
S amMills Chocolate chip granola bar
oo’bar, smaken Goji-bessen, Cacao nibs & Amandelen,
R
1 reep 25 105
1 reep 1 reep 1 reep 1 stuk 1 zakje 1 reep 2 repen 1 reep 30 25 34 23,5 25 36 24 40 100-110
110
110
110
110
110
110
110
1 reep 30 110
Lolly van Slimpie, diverse smaken
Läkerol (suikervrij snoepje in zes smaken)
n Wilhelmina pepermunt (suikervrij)
n Blink (trendy doosjes, suikervrije pastilles)
n HEMA mints sugarfree
n Haribo Goudbeertjes
n Oldtimer dropwieltjes suikervrij, diverse smaken
n Mentos Now Mints, diverse smaken
n Mentos Mini Mints, diverse smaken
n Candyman Manna fruitfeest gepofte rijst uitdeelzakjes
n Lolly (als Chupa Chups, Mao Pop, Mr Bubble)
n Venco drops, exotisch fruit
n Fisherman’s Friends (no sugar added)
n AH Biologische fruit gum uitdeelzakjes
n Goody Good Stuff uitdeelmix, diverse smaken
n Tic Tac, diverse smaken
n Skittles
n Snap and Crackle
Eenheid
1 stuk 1 stuk 1 doosje 1 doosje 1 doosje 1 doosje 1 uitdeelzakje 1 doosje 1 doosje 1 doosje 1 uitdeelzakje 1 stuk 1 doosje 1 zakje 1 uitdeelzakje 1 zakje 1 doosje 1 uitdeelzakje 1 reep GramKcal
9
2
9
20
23 25
19 35
15 35
14 35
12 40
25 40
18 45
20 45
15 50
12-15 50-60
32 55-65
25 65
20 65
20 65-70
18 70
18 75
18 75
Overgangsfase geldend tot 1-1-2020 andies, suikervrije snoepjes Food2Smile
K
Venco drops, krachtige salmiak
Haribo Starmix
Smint (suikervrij), XL, diverse smaken
Leev Bio Fruit Energy
Leev Bio Pastilles Munt
Wybert, keelpastilles in drie smaken
Haribo Dragibus
AH Feestmix, uitdeelzakjes Klene Zoute Ovaaltjes Suikervrij Lakrisal, salmiakpastilles
King Chewmints suikervrij, diverse smaken
Mentos Get Fresh, drop sugarfree
Frisia Winegums
AH tum tum uitdeelzakjes Jimmy’s popcorn, smaken zoet en toffee/caramel Eenheid
1 zakje 1 doosje 1 uitdeelzakje 1 blikje 1 rolletje 1 rolletje 1 doosje 1 uitdeelzakje 1 uitdeelzakje 1 zakje 1 rolletje 1 doosje 1 doosje 1 rol 1 uitdeelzakje 1 zakje GramKcal
100 2
32 55-65
25 85
35 85
21 85
21 85
25 90
25 90
30 95
45 100
25 100
36 100
45 105
30 105
30 105
27 110
n
n
Maca & Veenbessen, Inca Berry & Sinaasappel en Moerbei & Vanille
Hero B’tween hazelnoot
n Peijnenburg Tussendoor Fruit
n Bolletje Goed Bezig! krokante granenreep naturel en cranberry
n Angry Birds Bizkids
n Snelle Jelle Tussendoor smaken Kruidkoek & Rozijnen
n Bazquet Cereal Duo Bar smaak Vanilla & Dark Chocolate
n Sportgrain
n Eat natural bars, lower calorie bar, smaken Dark Chocolate,
Cocoa & Ginger en Yoghurt & Apricot
n
Snoep
Dagkeuze Twisters, suikervrije lolly Food2Smile
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
31
Candybars en andere chocoladeproducten
Overgangsfase geldend tot 1-1-2020
Loacker Minis smaken vanille en napolitaner Milkinis
Rolo mini Brinky Choco Wafel Kellogg’s Coco Pops Graanreep Melk Kellogg’s Special K Pleasure Melkchocolade Milka Leo go mini
Bazqet Rocky rice repen - smaken melkchocolade, chocolade &
Eenheid
1 wafel 1 reepje 1 rol 1 wafel 1 reep 1 reep 1 wafel GramKcal
10 50
11 65
16 75
14 80
20 85
22 90
18 95
aardbei, chocolade & sinaasappel
Schoko-reis wölkenleicht n M&M’s peanuts en chocolade mini n Duplo van Ferrero 1 reep 1 reep 1 zakje 1 reepje 18 18 20 18,2 n
n
n
n
n
n
n
n
n
Criteria dagkeuze
Criteria overgangsfase
Kcal ≤ 75 kcal/portie
VV ≤ 1,7 g/portie
Zout ≤ 0,5 g/portie
Kcal max. 110 kcal per verpakking
Er wordt nog geen rekening gehouden
met VV en zout.
95 -100
100
100
100
Tips & Weetjes
n
Snoep levert lege calorieën. Dat wil zeggen wel (veel) calorieën, maar geen nuttige voedingstoffen. Als je toch snoep wilt
aanbieden, kies dan altijd voor de kleinste verpakking.
Een deel van de producten in de tabel is suikervrij. Snoep en drop zijn vaak gezoet met polyolen (zoals sorbitol, lactitol)
die in grotere hoeveelheid mogelijk laxerend werken.
n De meeste rollen snoep hebben een inhoud van 40-45 gram en snoepzakken variëren van 45 gram tot vaak wel bijna
100 gram en bevatten dus veel kcal. Let dus vooral bij de snoepzakken goed op de inhoud.
n Let op: een gemiddelde candybar levert 285 kcal per reep. Als er twee of meer repen in een verpakking in zitten, staan de
kcal er vaak per reep op. Zo zijn producten als Balisto (2 x 94 kcal), Kinder Bueno (2 x 123 kcal), Twix (2 x 124 kcal) rijker
aan energie dan ze in eerste instantie lijken.
n
32
IJs
Dagkeuze Kcal/verpakking
Waterijsje van Slimpie
2
AH Biologisch bosfruit ijsje 35
Raket 40
Bevroren Fruit op een stokje 40-45
Nice, ijs om te knijpen / ijs op een stokje
40-55
AH Fruitiez, smaken peer en aardbei 45
AH Biologisch peer ijsje 45
Mini-Twister45
Max Adventures X-pop / Max Funny Finger
45/50
Festini 50
Slush puppie (klein = 55 gram) 50
Split 65
Angry Birds waterijs 70
Wicky fruitijsjes, diverse smaken 70
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
Overgangsfase geldend tot 1-1-2020 Kcal/verpakking
S olero 95
Calippo95-100
n
n
Tips & Weetjes
n
IJs wordt vaak slechts enkele weken verkocht. Wil je dit aanbieden, maak dan in ieder geval een slimme keuze.
De ijsjes uit de tabel zijn eigenlijk bevroren limonade en soms (deels) fruit.
In plaats van ijsjes, kunnen deze waterkannen er ook heel verleidelijk uitzien.
Zet deze zichtbaar op de balie!
33
Hartige snacks
Overgangsfase geldend tot 1-1-2020 Jack Links Beef Jerky (4 smaken) Jack Links Beef Snack Taste of Jimmy’s, smaken sea salt, tasty cheese, Eenheid GramKcal
1 zakje 25 65 - 75
1 zakje 25 80
hot wasabi, jamon d’Espana, sweet salsa en sweet & salt
La Vache qui rit Cheez dippers light
n Jimmy’s zoute popcorn
n Uniekaas dipper, smaak kaas n Kellogg’s Special K Cracker Crisp, diverse smaken n Pop chips (4 smaken) n Panocho Maïs snack honing mosterd smaak n Hip Pops, diverse smaken n Popped chips, Food2Smile, diverse smaken n Pom-Bar Chips (chips in beervorm, uitdeelzak)
n La Vache qui rit Cheez dippers naturel
n Nibb it (horecaformaat) n Japanse mix van Cormet
n Propercorn, diverse smaken 1 cup 1 bakje 1 zakje 1 bakje 1 zakje 1 zakje 1 zakje 1 zakje 1 zakje 1 zakje 1 bakje
1 zakje 1 zakje 1 zakje n
n
n
n
20 35 18 30 23 23 22 25 25 19 35 22 30 20-30 80
80
80
85
95
95
95
100
100
100
105
110
110
90 - 110
Tips & Weetjes
n
Let op: over het algemeen is het formaat van zakjes zoutjes in de dozen die bij groothandels worden verkocht, een stuk
groter dan het formaat in uitdeelzakken.
Hartige warme snacks
In de wintermaanden is iets warms vaak in trek. Je kunt warme gerechten maken met Schijf van Vijf producten,
zoals brood, kaas, vlees of vis. Denk hierbij aan tosti’s of panini’s. Er staan veel lekkere en gezonde recepten op
www.voedingscentrum.nl/gezondeschoolkantine onder ‘inspiratie’ en dan ‘heerlijke recepten’. Wellicht kun je
hulp in zetten bij de bereiding.
Tips & Weetjes
n
Alle gefrituurde snacks, ovensnacks en bladerdeegsnacks leveren veel calorieën, vet en zout, maar weinig stoffen
waar het lichaam iets aan heeft. Ga je écht voor gezond, verkoop deze producten dan niet. Als je frituurt, krijg je al
snel de uitstraling en geur van een snackbar.
n Wil je toch af en toe zo’n snack serveren, doe dit dan bijvoorbeeld één dag per week of twee weken of nog liever
slechts één keer per maand. Zo blijft het ook wat bijzonders.
Ovensnacks zijn in de fabriek voorgefrituurd. Ze bevatten minder calorieën en vet dan de varianten die je zelf frituurt.
Soms is het verschil per portie marginaal zoals bij een frikandel (12 kcal), kroket (15 kcal) of hamburger (22 kcal);
soms scheelt het wat meer zoals bij kaassoufflé (49 kcal), kipcorn (71 kcal) of Mexicano (125 kcal).
n Advies van de brigade: gebruik ook bovengenoemde producten alleen bij uitzondering!
34
Wetgeving over voedselinformatie
op producten
Producten zonder de verplichte vermeldingen mogen volgens de Warenwet niet verkocht worden in kantines/
automaten/restaurants tenzij het om 24-uursverkoop gaat. Denk aan bijvoorbeeld koekjes die per stuk verpakt
zijn in een verpakking zonder informatie over het product.
Er zijn een paar mogelijkheden waardoor je dergelijke producten volgens de Warenwet wel mag verkopen in
een kantine of automaat:
n Verkoop via een omdoos, op de verpakking staan de juiste gegevens (incl. houdbaarheidsdatum).
n Via een sticker op het product. Hierbij is belangrijk dat je alle verplichte gegevens goed overneemt van de
verpakking.
n Via een aparte print; op de websites van veel fabrikanten kun je alle gegevens zoals voedingswaarde, aanwezige
allergenen en ingrediënten vinden en uitprinten. De houdbaarheidsdatum staat op de omdoos. Deze informatie
kun je in een map bewaren en laten zien als er vragen zijn.
Bij de tweede en derde oplossing is het goed om regelmatig de website te checken om te kijken of de productinformatie nog kloppend is. Doe dit half jaarlijks. Gooi oude informatie weg.
Verplichte informatie die aanwezig moet zijn bij de verkoop van een voorverpakt product:
n Naam van het levensmiddel
n Lijst met ingrediënten
n Eventueel aanwezige allergenen
n Hoeveelheid van de ingrediënten (als dit in de benaming of afbeelding van het product zit)
n Netto hoeveelheid van het product
n Houdbaarheidsdatum (ten minste houdbaar (tht) tot of te gebruiken tot (tgt))
n Bijzondere bewaarvoorschriften of gebruiksvoorwaarden
n Naam en contactgegevens van de fabrikant of verkoper/importeur
n Een gebruiksaanwijzing, als het product moeilijk te gebruiken is zonder gebruiksaanwijzing
n Land van oorsprong of plaats van herkomst
n Voedingswaardevermelding
Allergenen
Soms is het niet mogelijk om allergeneninformatie te achterhalen. Dan is het toegestaan om aan te geven dat
er mogelijk allergenen in het product zitten en dat er geen garantie is dat deze allergenen er niet in zitten. Dit is
verwoord in een stappenplan op www.khn.nl/tools/stappenplan-invulling-allergenenwetgeving.
Meer informatie:
n www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/wet-voedselinformatie
n www.nvwa.nl
35
Voor de inspiratie...
Doe mee! En maak de gezonde keuze ook
de gemakkelijke keuze!
[email protected]
Twitter@GezondeBrigade
Facebookwww.facebook.com/groups/degezondeschoolkantine
www.voedingscentrum.nl/gezondeschoolkantine
01/2017