Transcript het digitale programmaboekje
Het gesprek gaat verder /The discussion continues
Programma /Programme
zaterdag 21 januari 2017
/Saturday 21 January 2017
Hermann Wesselink College Startbaan 3 | 1185 XP Amstelveen
www.researchED.eu
Inhoud /Contents
2
Tijdschema voor vandaag /Order of the day
9.00-9.45
9.45-10.00
10.10-10.50
11.00-11.40
11.50-12.30
12.40-13.10
13.20-14.00
14..10-14.50
14.50-15.10
15.10-15.50
16.00-16.40
16.50-17.00
Registratie /Registration Welkom (Aula) /Welcome (Theatre)
Lunch /Lunch
Pauze /Break
Afsluiting (Aula) /Closing (Theatre)
www.researchED.eu
Legenda /Legend
Aula /Theatre Engels /English Didactiek /Didactics Formatieve Evaluatie /Formative Assessment Onderzoek en Praktijk /Research and Practice Gepersonaliseerd Leren /Personalised Learning Denken over Onderwijs /Thinking about education De inrichting van het Onderwijs /The Organisation of Education Metacognitie, Cognitie /Metacognition, cognition Professionalisering /Professionalisation
@researchED_AMS #rEDAdam
3
Welkom bij /Welcome to researchED Amsterdam 2017
It’s been an extraordinary year for researchED. We took the concept to Washington DC, and Melbourne, and held our first ever Further Education conference. And now, we’ve come together for our second conference in Amsterdam, and multilingual no less. I can’t tell you how proud this makes me; by that I mean proud of everyone who makes researchED happen: the volunteers, the speakers, the hosts, the sponsors, the donors and the attendees. researchED is a symptom of something more than just itself; it represents a new appetite from educators to empower themselves, and transform the way they learn about their own craft. It also represents a new model of teacher training, and I for one am thrilled to see where this is going.
This conference reflects our aims: rising research literacy and driving new models of professional development. This conference also represents researchED growing internationally we’re proud that the Netherlands has joined us again in what should really be a global conversation. I hope you have a fantastic day, and I hope it helps you have a few fantastic days because of it. Tom Bennett Founder researchED www.researchED.org.uk
Welkom op het /Welcome to Hermann Wesselink College
Het Hermann Wesselink College is een school voor tweetalig VWO, Gymnasium, Atheneum, Havo en (tweetalig) Vmbo-t.
De school bereidt zich voor op nieuwbouw. De organisatie van de school is opgedeeld in zes teams van elk zo’n 250 leerlingen en 25 docenten. Dat maakt het voor leerlingen en docenten overzichtelijk en persoonlijk. We stellen hoge eisen aan leerlingen, maar ze kunnen ook rekenen op een intensieve en veelzijdige begeleiding. We vinden niet alleen een diploma belangrijk, maar hechten ook waarde aan de vorming van jonge mensen. Daarom organiseren we, zowel binnen als buiten de lessen, veel activiteiten voor en door leerlingen.
Het Hermann Wesselink College is vereerd dat ze het evenement researchED mogen hosten dit jaar. We hechten veel waarde aan onderzoek naar onderwijs en willen ons graag blijven ontwikkelen. Twee docenten van het HWC zullen een workshop verzor gen waarin zij zullen aangeven hoe de relatie tussen onderwijs en onderzoek wordt vormgegeven bij ons op school. Ik hoop dat u zich vermaakt, kan genieten en vooral veel kan opsteken van de verschillende workshops, lezingen en conversaties. Ook hoop ik dat u kan genieten van de sfeer van de school.
Ik hoop dat je een leuke dag hebt. Bert Kozijn Rector Hermann Wesselink College 4 researchED Amsterdam wordt mogelijk gemaakt door Stichting Gemma /researchED Amsterdam is made possible by the Gemma Foundation
← terug naar inhoud /back to TOC
5
Ronde 1 /Round 1
10.10-10.50
Toetsrevolutie: Naar een feedbackcultuur in het voortgezet onderwijs
Eind 2016 verschijnt het boek Toetsrevolutie over formatief toetsen. In deze workshop vertelt René Kneyber over wat formatief toetsen is, niet is, en wat de uitdagingen zijn voor de implementatie van formatief toetsen.
De opkomst van close reading nader bekeken
Close Reading is een manier van met teksten omgaan door deze of delen ervan te lezen en te herlezen met als doel vanuit het gestelde leesdoel tot een dieper begrip van de tekst te komen. Fisher en Frey (2012) zien close reading als een praktijk waarin leerlingen vanuit interactie met de tekst door intensief en kritisch lezen een tekst onderzoeken door deze meerdere keren te lezen. Dit vraagt soms ook om het maken van aantekeningen en om nadenken over wat er met de verkregen informatie kan en moet gebeuren, maar ook om soms stil te staan bij delen van de tekst waarbij de lezer zich afvraagt of hij deze goed begrepen heeft.
Het uitgangspunt van close reading is een actieve, doelgerichte, kritische en zich competent voelende lezer die betekenis aan een tekst of delen van de tekst verleent en weet hoe hij/zij dit het beste kan aanpakken.
De opkomst close van close reading moet o.a. als een reactie worden gezien op de soms doorgeslagen grote aandacht voor leesstrategieën en woordenschat die geen beter begrijpend lezen tot gevolg hadden en waarbij vergeten werd dat bij het omgaan met teksten de nadruk juist op het lezen, begrijpen en analyseren van de tekst moet liggen.
ICME-13 vanuit het perspectief van de leraar
Er bestaat een kloof tussen onderwijsonderzoek en onderwijspraktijk: Resultaten uit het onderzoek zijn bij de meeste leraren niet of nauwelijks bekend.
Ik besloot daarom afgelopen zomer zelf als leraar in Hamburg te gaan kijken bij de ICME, het International Congress on Mathematical Education, de grootste internationale bijeenkomst van onderzoekers op het terrein van reken- en wiskundeonderwijs (www.icme13.org).
In de presentatie zal ik verslag doen van mijn observaties. Naast centrale thema’s tracht ik ook, zij het kort, inhoudelijk in te gaan op enkele specifieke onderwerpen uit de conferentie.
Ik zal zeker geen kant en klare antwoorden kunnen aanbieden, maar ik zal wel trachten uiteindelijk enkele concrete ideeën te opperen hoe je als wiskundeleraar (of als rekendocent in het basisonderwijs) mogelijk meer bekend kan raken met resultaten uit onderzoek.
6
Persoonlijk leren: een uitdaging voor onderwijs?
Persoonlijk leren is de nieuwe trend in onderwijsland. Het gaat over aanpassen aan het niveau, de leerstijl en de interesses van de leerling. In deze workshop bespreek ik graag met u een diepere uitdaging van persoonlijk leren; hoe kunnen we aansluiten bij het al geleerde? Ik zal voorbeelden van taal en dyslexie, en rekenen en dyscalculie voorleggen om de uitdaging duidelijk te maken. Leren bouwt nu eenmaal voort op het al eerder geleerde. Het blootleggen van bestaande kennis zie ik als de belangrijkste uitdaging van persoonlijk leren.
Persoonsvorming als Curriculaire Uitdaging
De basisschool als efficiënte selectiefabriek
Op 12-jarige leeftijd selecteren we voor onze kinderen het best passende vervolgonderwijs. De OESO wees er in het laatste rapport op dat dit vroeg is en is bezorgd over de toenemende kansenongelijkheid in ons land. In de workshop laat ik zien dat het probleem nog veel groter en zorgwekkender is. Ik ga in op de plek die we het Leerlingvolgsysteem (LVS) hebben gegeven. En op de rol die het LVS speelt bij het geven van het schooladvies. Met de basisschool als efficiënte selectiefabriek als weinig pedagogische uitkomst.
Perfectionism: what the research says, and why it’s ruining teachers
Teachers are imploding with stress. But to what extent is that because of their own psychological demons? Using research on ‘perfectionism’ and the psychology of teachers, this talk will reveal why teachers are stressed and what can be done about it.
Formative Assessment: Paving the way for F.A.
Formative Assessment works - or so you’ve heard. But what exactly is FA? How can you make it work in the classroom, every day? And what does this mean for teachers? First, we’re going to redefine FA and learn about the four domains in which formative assessment can play an important role. After that, we’ll talk about teachers for a bit: the key role they play and the importance of practicing what you preach.Finally, we’re going to familiarize ourselves with a way of working that facilitates the use of FA in class - and optimizes your pupils’ learning in class.
← terug naar inhoud /back to TOC
7
8 Ronde 2 /Round 2
11.00-11.40
PISA, TIMSS en pedagogie: wat kan internationaal vergelijkend onderzoek ons leren?
De invloedrijke internationale studies leiden bij iedere iteratie tot een vorm van ‘onderwijstoerisme’, waarbij velen lessen pogen te trekken uit het succes van hoogscorende landen. Vaak worden hier pedagogische conclusies aan verbonden. Zo wordt bijvoorbeeld verwezen naar wiskundeonderricht in Singapore of thematisch lesgeven in Finland. Vraag is echter of deze conclusies voldoende ondersteund zijn door data en onderzoek, en wat we dan wel (of niet) uit de internationale onderzoeken kunnen leren. In deze presentatie zal ik dan ook nagaan of de internationale studies zoals PISA, TIMSS en TALIS ons echt wel iets te leren hebben over pedagogie, en als dat zo is, wat die lessen dan wel zijn. .
Assidere Necesse Est- Necessities and complexities regarding teachers’ assessment practices
Eva will summarize her research focused on investigating STEM teachers’ assessment practices, and provide practical examples on how to embed formative assessment in teaching and learning STEM subjects.
Kritisch denken bij vernieuwen in het onderwijs
Van leerkrachten wordt verwacht dat zij kritisch kijken naar hun dagelijkse lespraktijk. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet. In de complexe wereld van het onderwijs hebben veel personen namelijk een mening over wat het beste is voor leerlingen, worden regelmatig onderzoeken aangehaald en gaan ook veel mythes rond die als waarheid worden gezien. Een kritische blik is dan ook belangrijk om te komen tot een goed onderbouwde aanpassing van de dagelijkse gang van zaken in het klaslokaal.
In mijn presentatie geef ik verschillende handvatten met betrekking tot kritisch denken bij vernieuwen in het onderwijs. Daarnaast ga ik aan de hand van praktijkvoorbeelden in op de gevaren die niet-kritisch denken met zich meebrengt en vertel ik hoe kritisch denken zich verhoudt tot het intuïtieve onderbuikgevoel.
Gepersonaliseerd leren: ongelijk onderwijs voor gelijke kansen
Gepersonaliseerd leren is een hot topic in onderwijsland; ‘de leerling centraal’ is het nieuwe normaal. De afgelopen jaren ben ik dicht betrokken geweest bij verschillende onderzoeken naar ‘ongelijk onderwijs’. Deze onderzoeken richten zich op de rol van de docent, de rol van gepersonaliseerde oefenprogramma’s en ICT, maatschappelijke consequenties van gepersonaliseerd onderwijs en de mogelijkheden voor gepersonaliseerd onderwijs binnen de huidige wet- en regelgeving in Nederland. In deze sessie zal ik een aantal misvattingen over gepersonaliseerd leren aankaarten en ingaan op recent onderzoek. Kortom, ik ga in op de vraag: Wat weten we over de mogelijkheden voor- en de effecten van gepersonaliseerd onderwijs? Ik sluit af met een aantal praktische handvatten om in de dagelijkse onderwijspraktijk recht te doen aan verschillen.
Leren lezen, spellen en rekenen. Vooral een kwestie van goed onderwijs
Om informatie uit tekst te halen en om zelf tekst te kunnen genereren is het van belang dat de lezer/speller beschikt over basislees- en spellingvaardigheden. Om berekeningen te kunnen maken is het van belang dat de rekenaar over basisrekenvaardigheden beschikt. Het gemak waarmee we deze vaardigheden leren wordt bepaald door drie factoren: 1. De ‘talenten’ van de lezer/speller/rekenaar. Sommigen kinderen (volwassenen) leren nu eenmaal makkelijker dan anderen.
2. Voor lezen en spellen geldt dat de structuur van het schrift bepaalt hoe makkelijk we dit leren. In een regelmatig schriftsysteem zoals het Fins is makkelijker dan in het sterk onregelmatige Engels. Het Nederlands is relatief regelmatig. Ook de wijze waarop we cijfers weergeven bepaalt het gemak waarmee we leren rekenen. In het Chinees is dit zeer consequent in tegenstelling tot het Nederlands of het Frans.
3. De instructievaardigheden van de leerkracht. Instructievaardigheden worden bepaald door het hoe en het wat van de instructie. Beiden moeten in orde zijn om succesvol onderwijs te garanderen.
In mijn lezing zal ik aan alle punten aandacht besteden, maar vooral aantonen dat met een goede, en goed uitgevoerde didactiek (vrijwel) alle kinderen de basisvaardigheden lezen, spellen en rekenen kunnen verwerven.
Is ons onderwijsbestel nog wel toegerust voor de 21e eeuwse schoolloopbaan?
Onderwijs is een bepalende factor in de levensloop van individuen. Het behaalde opleidingsniveau bepaalt niet alleen het soort werk dat je doet en het salaris dat je daarvoor krijgt, maar ook met wie je omgaat, waar je woont, met wie je trouwt, op wie je stemt, hoe gezond je bent en je mate van maatschappelijke participatie. Deze ontwikkeling resulteert in een sterke opwaartse druk in het onderwijs: we proberen massaal nog een niveautje hoger in de wacht te slepen. De zesjescultuur, waartegen onze minister president enige jaren geleden nog ageerde, lijkt iets uit een ver verleden.
In deze lezing schets ik hoe ontwikkelingen in het onderwijs en de
← terug naar inhoud /back to TOC
9
10 Ronde 2 /Round 2
11.00-11.40
samenleving een wereldwijde onderwijscompetitie hebben aangewakkerd. Ik stel daarbij de vraag of ons onderwijsbestel nog wel voldoende is toegerust voor de 21e eeuwse schoolloopbaan. Welke paden biedt ons onderwijs aan en waarom? Waarom proberen leerlingen en ouders zich steeds vaker aan de geboden paden te ontworstelen, desnoods met behulp van bijlessen en examentrainingen? Sluit de routekaart van het Nederlandse onderwijs nog wel aan op de vereisten van de moderne samenleving? Aan de hand van inzichten uit landenvergelijkend onderzoek en onderzoek naar Nederlandse schoolloopbanen in het bijzonder, worden knelpunten en oplossingsrichtingen in het Nederlandse onderwijsbestel verkend.
Het succes van de metadenkende leerling: effecten van de META-methode
Plonie Nijhof en Rodica Ernst-Militaru
Worden leerresultaten beter als je leerlingen helpt om metacognitieve vragen te stellen tijdens het oplossen van (wiskundige) problemen? Dat was de kernvraag van het evidence-based onderzoek dat is uitgevoerd op onze scholen en in september 2016 is afgerond. Het resultaat geeft aan dat vooral de wat zwakkere leerlingen betere resultaten halen wanneer de META methode wordt ingezet.
In de workshop gaan we in op de drie kernelementen van de methode en hun effectieviteit. Tijdens het onderzoek zagen we dat de didactiek van docenten die de methode gebruiken veranderde. Met deze workshop willen we toekomstige gebruikers inspireren en toelichten waar de kansen en de uitdagingen van de META-methode (geïnspireerd op de Improve-methode) liggen.
De workshop is bedoeld voor docenten, schooleiders en allen die geïnteresseerd zijn in het stimuleren van metacognitieve vaardigheden bij jongeren.
De positionering van de academische leerkracht in het basisonderwijs
Hannah Bijlsma, Alice de Groot en Mirjam Keyser
In deze workshop willen we met elkaar nadenken over de positionering en meerwaarde van de academische leerkracht in het basisonderwijs. Wat heeft deze ‘nieuwe’ leerkracht te bieden en waarin ligt het onderscheidend vermogen? Welke onderzoekskwaliteiten kunnen op een positieve manier worden ingezet in het team en bij besturen om het onderwijs in Nederland te verbeteren? En wat hebben academische leerkrachten nodig om werkzaam te blijven en de meerwaarde te kunnen waarborgen in de toekomst?
Er wordt een korte presentatie gegeven over de Beroepsvereniging Academici Basisonderwijs. Door middel van stellingen, vragen en prikkelende gespreksonderwerpen gaan de deelnemers vervolgens met elkaar in gesprek over de positionering van de academische leerkracht en de functie van de onderzoekskwaliteiten die zij bezitten.
Ronde 3 /Round 3
11.50-12.30
De tiener, zijn brein en het onderwijs: over structuur, sturen en inspireren
De tiener is ‘werk in uitvoering’ in zijn persoonlijke groei maar ook in zijn hersenontwikkeling. Het brein is belangrijk voor het functioneren van de tiener. Maar het zijn prikkels uit de omgeving die bepalen hoe en in welke richting de tiener zich ontwikkelt. Daarin speelt de leraar een centrale rol. Hij is de motor van de talentontwikkeling. Toegepast wetenschappelijk onderzoek suggereert dat de leerling/tiener actief moet worden gestimuleerd en geïnspireerd. De leerling verwerft dankzij de leraar neuropsychologische vaardigheden die essentieel zijn voor zijn schools functioneren, leerprestaties en studiemotivatie. Het gaat om de z.g. executieve functies. Deze berusten op de functionele rijping van bepaalde netwerken in de hersenen. Maar dit proces wordt in gang gezet en onderhouden door leraar en opvoeder. In deze presentatie worden handvaten aangereikt voor de onderwijspraktijk met een nadruk op de manier waarop zelfinzicht, planningsvaardigheid en andere executieve functies kunnen worden ontwikkeld. Daarin wordt een onderscheid wordt gemaakt tussen jong-, midden- en laat-adolescenten.
Formatieve evaluatie =/≠ Leren zonder cijfers
Toetsing is een thema dat momenteel volop in de belangstelling staat: de validiteit van examens, de hoeveelheid toetsen, het afschaffen van cijfers etc. In deze lezing zal ik het vooral hebben over toetsing in dienst van het leren, waarbij leerlingen hun leren kunnen verbeteren en verantwoordelijkheid voelen voor hun eigen leerontwikkeling. Formatieve evaluatie: weten waar een leerling heen moet, waar hij staat en hoe hij op de gewenste situatie komt. Waarom is deze vorm van evalueren zo belangrijk voor het leren? Betekent formatieve evaluatie het einde van cijfers geven? Wat zijn randvoorwaarden voor een goede implementatie ervan in de onderwijspraktijk en hoe krijgt het concreet vorm in de les? Vragen waarover we van gedachten zullen wisselen en we enkele schoolvoorbeelden zullen bespreken.
Educational Urban Legends: Busting Persistent Myths in Education and Educational Innovation
Paul Kirschner will look at a number of these urban legends from the perspective of what cognitive science and good research in the field has to say about them.
← terug naar inhoud /back to TOC
11
12 Ronde 3 /Round 3
11.50-12.30
Een beweegparcours als praktisch alternatief voor een motoriektest in het bewegingsonderwijs
Onderzoekscijfers laten zien dat het gros van de kinderen tegenwoordig onvoldoende beweegt. Kinderen zijn beduidend minder fit, motorisch minder vaardig en zwaarder dan zo’n 30 jaar geleden. Dit is een groot maatschappelijk probleem. Docenten Lichamelijke Opvoeding (LO) maken zich dan ook sterk deze trends om te buigen. Dit doen zij onder andere door zich te richten op de motorische ontwikkeling van kinderen. Motorisch vaardige kinderen hebben vaker een actieve leefstijl, presteren cognitief beter en hebben minder kans op overgewicht en valongevallen. Om het motorisch leerproces van kinderen in het onderwijs te monitoren, heeft een consortium van onderzoekers en onderwijsprofessionals een praktisch toepasbare, valide en betrouwbare motoriektest voor de LO-praktijk ontwikkeld, het AS beweegparcours. Met de test hebben de docenten handvatten gekregen hun lessen te differentiëren naar het motorisch niveau van de kinderen om kinderen een goede start te geven voor een leven lang bewegen. In deze workshop wordt de ontwikkeling van het meetinstrument gepresenteerd.
De Kloof
Didactief
Met Monique Marreveld, Pedro de Bruyckere, Bert Kozijn, Hannah Bijlsma en Maartje van der Eem, In een openbaar interview met Monique Marreveld, hoofdredacteur van Didactief, vertellen de deelnemers vanuit hun perspectief van de onderzoeker, de rector, de academische basisschool docent en de docent/ onderzoeker hoe zij de kloof tussen onderzoek en praktijk dichten.
Exploreren kun je leren; de rol van onderwijs in de identiteitsontwikkeling van leerlingen
De afgelopen tijd is de aandacht voor onderwijsdoelen als persoonsvorming en identiteitsontwikkeling sterk toegenomen (bijv. Platform Onderwijs2032). Ook de internationale wetenschappelijke literatuur liet de afgelopen tien jaar een explosie zien van aandacht voor de rol van het onderwijs in de identiteitsontwikkeling van leerlingen. In deze workshop presenteren we de resultaten van een literatuurstudie die in kaart brengt wat we uit onderzoek in het voortgezet onderwijs weten over de vraag Hoe kan het onderwijs een bijdrage leveren aan de identiteitsontwikkeling van leerlingen? Onderzoek laat enerzijds zien hoe lesinhouden, groeperingsvormen, verwachtingen van de leraar, enz. soms onbedoeld bepaalde identificaties voor leerlingen mogelijk maken en/of waarderen en andere niet. Anderzijds toont het hoe bewust georganiseerde exploratieve leerervaringen leerlingen kunnen helpen hun identiteit te ontwikkelen, bijvoorbeeld door hen uit te dagen na te denken over bestaande identificaties of nieuwe identificaties te verkennen. In de workshop gaan we vervolgens in gesprek over de bruikbaarheid van de suggesties uit de literatuur, over ervaringen van de aanwezigen zelf met identiteitsontwikkeling op school en over eigen suggesties voor het ondersteunen van de identiteitsontwikkeling van leerlingen.
Technisch lezen in het basisonderwijs: de doorlopende lijn!
Aandacht voor goed leesonderwijs is essentieel. Nog steeds verlaat 25% van de basisschoolleerlingen de basisschool met een onvoldoende technisch leesniveau. Terwijl volgens wetenschappelijk onderzoek maar zo’n 3 tot 4% van de leerlingen dyslectisch is. Waar komen de leesproblemen bij de overige leerlingen dan vandaan? Dit is een belangrijke vraag, waarbij de preventie van leesproblemen en de kwaliteit van de leerkracht belangrijke elementen zijn. Leren lezen begint niet pas in groep 3. Leren lezen begint idealiter al thuis, wanneer het kind in een stimulerende, geletterde omgeving opgroeit. Helaas is dit niet voor elk kind weggelegd. Daarom is het de taak aan het onderwijs om voor elk kind een goede basis te leggen, waarbij in de groepen 1/2 al spelenderwijs aandacht wordt besteed aan de leesvoorwaarden. Een goede doorlopende lijn na groep 1/2 is essentieel, waarbij de leerkracht weet welke interventies bijdragen aan goed kwalitatief technisch leesonderwijs voor alle leerlingen!
← terug naar inhoud /back to TOC
13
Ronde 4 /Round 4
13.20-14.00
14
How can school and teachers become more research engaged?
In this session Tom will outline practical ways that both teachers and school leaders can engage with and use the best research to enhance how we lead, teach and nurture students. From research leads, to staff training, opportunities are everywhere.
Professionalisering van de beoordelingspraktijk die uitdaagt tot betekenisvol leren
Welke kennis en opvattingen hebben de docenten over formatief toetsen? Wat levert experimenteren met formatief toetsen op voor het betekenisvol leren volgens leerlingen en docenten? Wat leren docenten van deelname aan onderzoek naar formatief toetsen in de eigen praktijk? In deze bijdrage wordt aangesloten bij het thema toetsing. Twaalf masterstudenten Leren en Innoveren hebben actieonderzoek uitgevoerd op hun eigen school. Aan dit praktijkonderzoek namen 59 docenten vanuit het PO, VO, MBO en HBO deel. Na een presentatie van de opbrengsten van dit praktijkonderzoek gaan we in gesprek over de discussie en aanbevelingen. Met als doel om zelf te kunnen bijdragen aan een beoordelingspraktijk die uitdaagt tot betekenisvol leren.
Trap er niet in!
Voetbal en onderwijs lijken wel een beetje op elkaar: vanaf de zijlijn regent het adviezen over hoe het beter kan in het veld. Het onderwijs bevindt zich dan ook in een treurige staat, zeggen sommigen. Het roer moet om, alles moet anders, want in een steeds sneller veranderende wereld dreigen scholen steeds meer uit de pas te lopen met de realiteit.
U kent deze woorden wel, ze komen regelmatig langs via allerlei media. En tijdens kleine en grote conferenties, lezingen, en bovenal bij verschillende enorm populaire ‘TED talks’ en Youtube-video’s. Sommige experts weten heel goed wat scholen allemaal moeten toevoegen aan hun lesprogramma. Anderen benadrukken allerlei zaken waarin docenten hopeloos tekortschieten. En weer anderen bekritiseren het onderwijs zelf: van de hokjesgeest en de cijfergekte, tot de school die het kind elke lust tot zelfredzaamheid ontneemt. Je zou er moedeloos van kunnen worden. Maar is dat terecht? Ik denk dat het wel meevalt, en dat de overtuigingskracht van dergelijke praatjes vooral schuilt in het gebruik van retorische middelen. Al een aantal jaar probeer ik die praatjes-voor-de vaak door te prikken, en ik wil u laten zien en ervaren om welke middelen het dan gaat. Ik presenteer adviezen waaraan u veel kunt hebben als u weer eens wordt geconfronteerd met de zoveelste onderwijsroeptoeter. Het eerste krijgt u alvast: trap er niet in!
De datateam® methode: Van boeiend onderzoek naar beter onderwijs
Iedere dag worden er in het onderwijs vele beslissingen genomen. Het gebruiken van data, zoals toetsresultaten, lesobservaties en vragenlijsten, kan helpen bij het nemen van deze beslissingen.
Deze sessie richt zich op de datateam® methode. Een datateam doet grondig onderzoek naar problemen, zoals tegenvallende prestaties, op basis van data. Op basis van deze data worden mythes in de onderwijsorganisatie over de oorzaken van een probleem ontkracht, en de werkelijke oorzaken van een probleem achterhaald. Vervolgens kan een team op basis van data maatregelen implementeren om hun probleem op te lossen en kwaliteit van onderwijs te verbeteren. Tijdens deze sessie gaan we in op de methode, de onderzoeksresultaten en gaat u zelf aan de slag als datateam.
Wat is de vraag?
Eind 2016 is mijn boekje Verwondering verschenen. Daarin houd ik een pleidooi voor meer vragen en minder antwoorden in het onderwijs. Ook reik ik een aantal methoden aan die je kunnen helpen je eigen lessen vanuit dat principe vorm te geven.
In deze workshop wil ik samen met de deelnemers op zoek gaan naar mooie vragen die onze leerlingen tot verwondering kunnen brengen en dieper leren denken. Het resultaat van deze oefening is ongewis. Laat je verrassen.
Kruisbestuiving
Niels de Ruig cs, Sonja de Jong, Fadie Hanna, Hans Gigengack
Onderzoek lezen en begrijpen is één ding. Maar hoe je theorie aan de praktijk verbindt is een tweede. In deze workshop willen wij deze tweede stap bespreken aan de hand van drie begrippen: eigenaarschap, dialoog en betekenis. Dit doen we vanuit vier verschillende perspectieven: die van leerkracht, coördinator, directeur en docent aan de Universitaire Pabo. Iedereen is bruggenbouwer op zijn eigen manier; samen proberen wij theorie en praktijk te verbinden.
← terug naar inhoud /back to TOC
15
16 Ronde 4 /Round 4
13.20-14.00
Met Tekster een 10 voor schrijven
Renske Bouwer en Monica Koster
‘Schrijfvaardigheid van kinderen holt achteruit’, kopte het AD op 30 augustus. Ondanks dat schrijven door de oprukkende digitalisering belangrijker is dan ooit, blijkt een meerderheid van de leerlingen onder het gewenste niveau te presteren op het gebied van schrijfvaardigheid. Aan het eind van groep 8 is slechts 1 op de 3 leerlingen in staat om schriftelijk een boodschap goed over te brengen aan een lezer. De reden voor deze achterblijvende prestaties is dat er weinig goed lesmateriaal voor schrijven is en docenten vaak onvoldoende voorbereid zijn op het geven van schrijfonderwijs.
Dit kan natuurlijk beter, maar hoe? In nauwe samenwerking met basisschooldocenten hebben wij Tekster ontwikkeld, een lesmethode voor schrijven voor groep 6 t/m 8. Kern van Tekster is een schrijfstrategie waarmee leerlingen op een gestructureerde manier een aanpak leren voor het schrijven van teksten. Uit onderzoek met 144 docenten en bijna 3000 leerlingen blijkt dat leerlingen na 4 maanden Tekster maar liefst 1,5 leerjaar vooruitgaan. Dat betekent concreet dat leerlingen uit groep 6 na Tekster beter schrijven dan leerlingen uit groep 7 die niet met Tekster hebben gewerkt.
In deze lezing geven we een inkijkje in de lesmethode Tekster. We gaan in op de meest belangrijke ingrediënten voor een effectieve schrijfles en bespreken kwesties als: Hoe begeleid je beginnende schrijvers tijdens het schrijfproces? Hoe geef je effectieve feedback op schrijfproducten? Hoe beoordeel je schrijfproducten? Hierbij zullen we de nieuwste inzichten uit wetenschappelijk onderzoek vertalen naar de dagelijkse lespraktijk.
Niemand wordt docent omdat hij zo graag iets leert over onderwijskunde en onderwijskundig onderzoek…..
Niemand wordt docent omdat hij zo graag iets leert over onderwijskunde…..
zei ooit een van mijn studenten aan de lerarenopleiding tegen me. En ik zelf ben in 1998 toegepaste onderwijskunde gaan studeren omdat ik alles met onderwijs wilde doen en er van alles over wilde weten, behalve voor de klas staan. En nu werk ik op een lerarenopleiding. En merk wekelijks hoe mijn studenten soms mij niet begrijpen en ik hen niet altijd. Zie ik ook hoe de werkplekbegeleiders feedback geven die aansluit bij de behandelde theorie, maar niet dezelfde woorden gebruiken waardoor het lijkt alsof er een kloof is tussen theorie en praktijk. En soms, soms is die kloof er nu eenmaal echt, en heb ik helemaal geen zin om die te overbruggen. In deze lezing wil ik vanuit mijn eigen ervaring de plek van onderzoek binnen de lerarenopleiding, de voor- en nadelen, en de problematiek ermee op een rij zetten, en hopelijk een voorzet geven voor hoe het anders kan (zonder de lerarenopleiding af te schaffen of de praktijk te vrijwaren van theorie….) Ronde 5 /Round 5
14.10-14.50
Wat Werkt en Waarom (WWW)? Leeraanpakken die Werkelijk Werken en Waarom
Korte inhoud lezing/workshop: Vorig jaar presenteerde ik een aantal onderwijsmythes en hoe deze het leren nadelig beïnvloedden. Dit jaar een iets meer positief verhaal waarin ik een aantal makkelijk toe te passen leeraanpakken die bewezen positieve leereffecten hebben en hoe die toe-/ ingepast kunnen worden in jouw dagelijkse onderwijspraktijk.
Toetsen en testen: individuele verschillen? En wat moeten we ermee?
Er gaat in het onderwijs veel mis door misvattingen over toetsen en examens. Schrik niet: de misvattingen zijn bij alle partijen in het onderwijs terug te vinden, zeker ook bij politici, en in het bijzonder bij ons expertisecentrum toetsen: het Cito. Ik neem u mee op een wervelende excursie langs de nodige gekkigheid die regelmatig in uw dagblad passeert. Of bij Lubach. Ik wil daarbij laten zien hoe psychologische inzichten vaak haaks staan op de folk psychology die in het onderwijsveld is te vinden. Psychologie is dan ook een vak dat zijn bestaansrecht goeddeels ontleent aan het corrigeren van wat gezond verstand ons zegt over leren, instrueren, toetsen en selecteren. Ik zal proberen u in de war te brengen, en hoop op een intensieve discussie. Geen zorg, voor de zekerheid schrijf ik een en ander uit en voorzie het van online beschikbare bronnen, na afloop beschikbaar.
Laaggeletterdheid en dyslexie: verschillen en overeenkomsten en de rol van preventie
Dyslexie en laaggeletterdheid worden in onderzoek, beleid en praktijk beschouwd als gescheiden fenomenen. Terwijl in de definitie van dyslexie de rol van onderwijs moet worden uitgesloten door het uitblijvend effect van intensieve instructie als voorwaarde te stellen, wordt in de definitie van laaggeletterdheid het gebrek aan (adequaat of intensief) onderwijs als voornaamste oorzaak aangewezen zonder kwaliteitseis. Zo schept goed onderwijs dyslexie en slecht onderwijs laaggeletterdheid. Deze paradoxale situatie kan worden opgeheven door beide in het perspectief van onderwijsverbetering te zetten en dyslexie te beschouwen als wat er aan ernstige leesproblemen overblijft nadat laaggeletterdheid succesvol is bestreden. In de lezing worden voor dit standpunt argumenten gegeven en oplossingen aangedragen.
← terug naar inhoud /back to TOC
17
18
Fenomenologie van de praktijk: kennismaken met een andere benadering van onderwijsonderzoek
Wat betekent het begrip subjectwording of subjectivering (Biesta, Meirieu, Pols), dat ook wel de vertaling ‘persoonsvorming’ heeft gekregen? En hoe kan dit begrip ons meer zicht bieden op een onderbelicht aspect van onze onderwijspraktijk? Om dit te onderzoeken, doen we een beroep op de fenomenologie van de praktijk (zie bijv. Max van Manen, Researching Lived Experience, en Jonathan Smith et al., Interpretative Phenomenological Analysis). Tijdens de workshop gaan we deze manier van onderzoek praktiseren. We beginnen niet bij de theorie maar bij de doorleefde ervaring. ‘Zu den Sachen selbst’, zoals Edmund Husserl, de vader van de fenomenologie, zou zeggen. Na een korte schets van de fenomenologische onderzoeksbenadering, gaan met elkaar in gesprek over een concrete ervaring in de klas. Langs die weg proberen we dicht bij het verschijnsel van subjectwording te komen. Als deelnemer wordt je gevraagd een voorbeeld uit je eigen onderwijspraktijk aan te dragen, waarin naar jouw indruk sprake was van subjectwording/subjectivering/persoonsvorming. Een van de voorbeelden zullen we als uitgangspunt nemen voor onderzoek.
Seven Myths about Education: What are they and why do they matter?
Model this! Hoe voorspellende hersenen begrip van leren helpt
Er is de laatste decennia meer evidentie gekomen voor het idee dat de hersenen het best te omschrijven vallen met een (zogenaamde Bayesiaanse) voorspellingsmachine. Ze hebben tot functie om een zo goed mogelijk en model van de wereld te vormen dit het individu in staat stelt om zich optimaal in die wereld te gedragen. Deze cognitieve benadering biedt ruimte voor psychologische concepten als motivatie, relaties, en autonomie. In mijn workshop zal ik proberen inzichtelijk te maken hoe voorspellende hersenen samenhangt met leren en hoe dit samenhangt met meer psychologische concepten als motivatie, relaties en autonomie en hoe dit relevant is voor educatieve praktijken.
Ronde 5 /Round 5
14.10-14.50
Schrijfvaardigheidsonderwijs dat werkt
In deze bijdrage presenteer ik onderwijs waarvan we hebben kunnen aantonen dat het werkt: in groep 6, 7 en 8 van het basisonderwijs (lessen bij Nieuwsbegrip), in de onderbouw van het voortgezet onderwijs, de bovenbouw havo-vwo en in het universitaire onderwijs. Hoewel de experimenten die we uitvoerden met leerkrachten en leraren steeds verschillen, zijn er twee constanten. Teksten leren schrijven is een intensief sociaal cognitief proces (1) dat samenwerking vereist en rolwisseling tussen schrijver en lezer, en (2) dat gelegenheid biedt tot inzicht te komen in de werking van teksten en schrijfprocessen. Zie ook onze website Beter Schrijven
Personal Development: concepts, curriculums, challenges
← terug naar inhoud /back to TOC
19
20
Wapen je tegen onzin.
Pedro De Bruyckere vertaalde het boek “When can you trust the experts?” van Daniel Willingham naar het Nederlands. In dit boek toont bestsellerauteur Daniel T. Willingham hoe je feit van fictie kunt onderscheiden als je het zinnetje hoort ‘onderzoek zegt dat’. In het boek en in de lezing beschrijven Willingham en De Bruyckere wat goede wetenschap is, hoe je die kunt herkennen en waarom we vaak zo goedgelovig zijn voor slecht onderbouwde en foute claims.
Analyse van redeneren van havo-leerlingen als basis voor lessen op maat
Gerhard Stoel en Maartje van der Eem
Vijf docenten geschiedenis (werkzaam aan drie verschillende scholen) en twee onderzoekers van de UvA werken sinds juni 2016 samen in het onderzoeksproject De feiten voorbij: analyse van causaal historisch redeneren van havo-leerlingen als basis voor lessen op maat. Historische redeneervaardigheden vormen een centraal onderdeel in het havo examenprogramma geschiedenis. Docenten geven echter regelmatig aan het lastig te vinden deze redeneervaardigheden op een systematische manier te onderwijzen. In het project De feiten voorbij zijn we begonnen met het verzamelen van leerlingantwoorden uit havo 1, 3 en 4. Al deze leerlingen hebben eenzelfde soort set met taken rondom causaal redeneren gemaakt.
We willen in deze workshop laten zien (en laten ervaren) hoe je als docent leerlingantwoorden kunt analyseren en hoe je dat in een leerlijn, rubrics en lessen op maat kunt omzetten. Hoewel de gebruikte voorbeelden historisch van aard zijn, zal de werkwijze bij elk schoolvak toe te passen zijn. Kenmerkend voor de gebruikte methode is de aansluiting bij concrete redeneringen van leerlingen.
Poor Proxies for Learning: Looking good isn’t the same as being good
Most teachers reckon they know learning when they see it. Trouble is, learning is invisible. All we see are proxies and much of what children do in lessons are poor proxies for learning. This session explores why much of what is commonly enacted in classrooms can, contrary to our intuitions, actually end up undermining learning, and offers some ideas for designing teaching sequences around better proxies.
15.10-15.50
Ronde 6 /Round 6
Het identificeren van leraren als change agents in de praktijk
Leraren zijn sleutelfiguren in het realiseren van succesvolle veranderingen in onderwijs en bepalend voor de kwaliteit van het onderwijs. Elke school heeft leraren nodig die zich opstellen en gedragen als ‘change agents’. Maar wat kenmerkt deze leraren? In hoeverre zien leraren zichzelf als change agent? Hoe functioneren ze in de praktijk? Wat werkt bevorderend en/of belemmerend voor hun functioneren? Deze vragen staan centraal in het promotieonderzoek ‘Leraren als change agents’. Tijdens deze workshop worden de resultaten en conclusies van het promotieonderzoek gepresenteerd en gaan de deelnemers met elkaar in gesprek over de betekenis hiervan voor het onderwijs (in de breedste zin van het woord).
Professionele ruimte van leraren: een heilige graal?
Professionele ruimte van leraren: het lijkt steeds belangrijker te worden en wordt vaak als een wondermiddel gezien. Maar wat is professionele ruimte precies en wat heb je er als leraar aan? In deze bijeenkomst bekijken we professionele ruimte van leraren bij bijvoorbeeld leergemeenschappen of het lerarenregister. We zoomen daarbij in op spanningen van (startende) leraren..
Directe Instructie
Onderwijsonderzoek van de afgelopen eeuw laat bij herhaling zien dat Directe Instructie een positief effect heeft op het onder de knie krijgen van de basisvaardigheden, het verkrijgen van inzicht en begrip en de sociaal affectieve ontwikkeling van leerlingen. Politici en beleidsmakers wijzen Directe Instructie echter voortdurend af en richten zich op allerlei van vormen van Nieuw Leren waarbij de leerkracht gereduceerd wordt tot coach en leerlingen zelf moeten ontdekken wát en hóe ze leren. In deze workshop wordt u meegenomen langs onderwijsmythen en vernieuwingsdromen van beleidsmakers en eindigt u in de klas van meester Max die zijn leerlingen stapsgewijs en actief naar beheersing van de leerstof leidt. Meer weten? Neem alvast een kijkje op directeinstructie.nl.
← terug naar inhoud /back to TOC
21
22
15.10-15.50
Ronde 6 /Round 6
Naar zelfverantwoordelijk leren.
Het Vathorst College heeft gewerkt aan de ontwikkeling van de metacognitieve vaardigheden van leerlingen. In de bovenbouw kiest de leerling samen met de mentor en de vakdocent de vakken en de frequentie vd lessen voor ieder vak. Uiteraard vindt dit plaats in een goed doordacht kader. Wij hebben zelf een programma ontwikkeld waarin de leerling zijn lessen/instructies op basis van de beschikbaarheid van de docenten plant. Dit programma staat in dienst van de leerontwikkeling van onze leerlingen en de inrichting van ons onderwijs. De leerlingen ervaren meer eigenaarschap, autonomie en wij zien meer betrokkenheid en motivatie.
Het Geheim van de Leerling
Jan Tishauser bespreekt het levenswerk van de Nieuw-Zeelandse In zijn bijdrage bespreekt Jan Tishauser het levenswerk van de Nieuw-Zeelandse onderzoeker Graham Nuthall, die 45 jaar lang leerlingen zo van nabij volgde, dat hij ze bijna kon horen denken. Zijn systematische analyse van de relatie tussen wat de leraar zegt, wat de leerlingen onderling bespreken en wat de leerling in zichzelf mompelt leidt tot verstrekkende conclusies voor de manier waarop wij onderwijs geven. Jan beschrijft het onderzoek en zet op een rijtje wat de uitkomsten betekenen voor de les.
16.00-16.40
Ronde 7 /Round 7
Onderwijsvragen stellen: hoe sluiten we het gat tussen ‘het goede’ en ons handelen in het onderwijs?
Hoe vaak hoor je niet: “Onderwijsvernieuwing is prima, zolang we het goede maar behouden”, “We moeten het kind niet met het badwater weggooien” en “Je experimenteert nou eenmaal niet met kinderen”. Al deze uitspraken gaan er van uit dat er heel goed is nagedacht over het systeem zoals we dat nu kennen. Maar is dat zo? Is het logisch zoals we het nu doen? Want waarom hebben we eigenlijk jaarklassen, lange zomervakanties, 10-minutengesprekken, centrale eindexamens en lesroosters? Waarom geven we cijfers en huiswerk, en waarom kunnen kinderen blijven zitten? Waarom zijn scholen ingedeeld naar geloofsovertuiging en is het heel moeilijk om nieuwe scholen op te richten? Hoe is het zo gekomen? Wat zijn de voor- en de nadelen, en zijn er alternatieven? Hoeveel wetenschappelijke onderbouwing is er voor onze onderwijsgebruiken? Wat zegt die onderbouwing? Hoe kunnen we de materie vanuit alle verschillende perspectieven belichten? Waartoe dient het eigenlijk?
En: zelfs als uit onderzoek blijkt dat lang niet alles onderbouwd of goed blijkt te zijn, waarom blijven we er dan toch mee doorgaan?
Met de serie #Onderwijsvragen, inmiddels elke twee weken een vaste rubriek op BNR Nieuwsradio, verkent Claire met hulp van vele collega-sprekers op ResearchED de gewoontes in ons onderwijs.
Tijdens de workshop deelt Claire haar bevindingen en eerste (in ieder geval voor haarzelf) soms verrassende conclusies en gaat ze in gesprek met de deelnemers over de #onderwijsvragen, en over hoe de wereldleiders bij het World Economic Forum in Davos (14-21 januari 2017) reageerden op haar bevindingen.
Hoe leren de leerlingen zoveel mogelijk en zo goed mogelijk? Welke activiteiten, opdrachten en aanpak moeten we inzetten? Wat werkt?
Twee dingen kunnen we als docent in elk geval doen om daar achter te komen: 1. Je programma zelf uitproberen; 2. Feedback op je programma, lessen en toetsen organiseren.
Natuurlijk, je leerlingen leren iets van jouw opdrachten, coaching en uitleg. Maar jij leert ook van je leerlingen: welke opdrachten het meeste leerrendement opleveren, hoe je hen het beste kunt begeleiden en aan welke uitleg zij het meest hebben. Wederzijds leren dus.
← terug naar inhoud /back to TOC
23
24 Daar gaan we in deze workshop mee aan de slag. Aan de hand van een praktische opdracht gaan we in gesprek: wat werkt? En hoe komt dat? Dat genereert ongetwijfeld wederzijds goede ideeën voor het onderwijs van nu.
Een duurzame verbinding tussen onderwijsonderzoek en onderwijspraktijk. Wat werkt en waar hebben leraren behoefte aan?
Het NRO onderneemt diverse activiteiten om de verbinding tussen het onderwijsonderzoek en de onderwijspraktijk te versterken. Zo kunnen leraren en onderzoekers bij het NRO subsidie aanvragen voor een gezamenlijk wetenschappelijk onderzoek. Ook heeft het NRO een vraagloket waar leraren een kennisvraag over de onderwijspraktijk kunnen voorleggen, waar wetenschappers een antwoord op formuleren.
In 2016 zijn de diverse activiteiten geëvalueerd. We willen de uitkomsten van deze evaluatie met u bespreken en doorpraten over de vragen: aan welke activiteiten heeft u behoefte, wat werkt voor u om een verbinding tussen onderzoek en onderwijs tot stand te brengen?
De sessie is bedoeld voor docenten, schoolleiders en bestuurders. Onderzoekers zijn ook van harte welkom om mee te praten.
In the world of educational measurement, nothing is what it seems.
Achievement tests might in fact be aptitude tests. Aptitude tests essentially are tests of intellectual abilities. Tests on intellectual abilities in fact test mainly for differences between pupils in those same abilities, something else altogether! Most assessment specialists will tell you that reliability of tests is of the essence. No, it isn’t. Not even their validity. Nor their utility. In education the worth of achievement tests lies in the information one can get from them: for the pupil, the teacher. Wait a sec, aren’t they used for other purposes mainly? Placement? Selection? The award of diplomas? Accountability of schools or, god forbid, of teachers? International comparisons? To earn a buck? For another approach altogether, taking the individual pupil as the main actor, not the teacher, nor superiors, test developers, politicians or think tanks, see http://goo.gl/c4DmFL and be amazed. To understand what is going on some history might be enlightening ( http:// goo.gl/PQd1t ). Did you know that grading is just a standardised form of ranking? From social media I have picked up where and how teachers are struggling with assessment. If I have some advice to offer here, it will be based on psychology (its branches in cognition, personality, selection, experiment). And on a lifetime in educational research. How boring can that be? Whatever. The interesting thing is: all of these viewpoints, inroads, aspects,
16.00-16.40
Ronde 7 /Round 7 they hang together and inform each other. It is easy to see, at least for hard core psychologists it is, how progressivist ideas of education, including those non-existent generic 21st century skills, work out as a forthright disaster in the field of educational measurement. Important issues here, especially on education(al opportunity).
Having ‘the whole picture’ might inform your daily assessment activities, at least by developing some sensivity for possibly unsuspected ethical issues involved.
(On)gemotiveerde leerlingen: terug naar de basis van (willen) leren
Leerlingen moeten vrijwel ELKE DAG iets nieuws leren. We gaan daarom terug naar de basis van het willen leren. Waarom zouden leerlingen eigenlijk willen leren? Sommigen willen de lesstof begrijpen, anderen zijn tevreden met een goed cijfer, en weer anderen zijn – om uiteenlopende redenen – helemaal niet gemotiveerd om te leren. De hamvraag is hoe al deze verschillende leerlingen in de dagelijkse lespraktijk gestimuleerd kunnen worden om gemotiveerd aan de slag te gaan. We staan stil bij de verschillende redenen om wel of niet te willen leren en bij de ‘triggers’ die motivatie en betrokkenheid bij leerlingen kunnen beïnvloeden, zoals het opwekken van nieuwsgierigheid en het creëren van een leer-omgeving.
De professionele docent stuurt het systeem aan
Onderwijs en onderwijsvernieuwing wordt tegenwoordig op een neo liberale ‘top-down’ manier gestuurd. De kwaliteit wordt bedreigd door de nadruk op opbrengsten, standaard toetsen en hypes, zowel progressief als traditioneel. Men vertrouwt op technologie en op onderzoek gestuurd onderwijs en niet op door onderzoek geïnformeerd onderwijs. Dit leidt tot een verminderde professionaliteit van docenten, die zich gedegradeerd zien tot een vervangbaar verbruiksartikel. ´Jelmer Evers en René Kneyber zetten in hun boek ‘Flip the System’ een nieuw paradigma neer, waarin de professionaliteit van docent het systeem aanstuurt.
Jelmer gaat in zijn lezing in op deze nieuwe Nederlandse benadering, vanuit een internationaal perspectief en schetst hoe het toekomstige vak van docent eruit kan zien.
← terug naar inhoud /back to TOC
25
Sprekers
Harold Bekkering
Hoogleraar Cognitieve Psychologie /Professor of Cognitive Psychology Prof. Harold Bekkering is sinds 2002 hoogleraar Psychologie aan de Radboud Universiteit. Hij is één van de oprichters van het huidige Donders Instituut en bestuurslid sindsdien. Zijn hoofdonderwerp is menselijk leren, zie ook het boek De Lerende Mens, en hij probeert met zijn onderzoeksgroep te ontrafelen hoe (sociaal) leren in de hersenen tot stand komt. Zijn hoofddoel is het efficiënter maken van cognitief leren om juist meer tijd vrij te maken voor sociale interacties en creativiteit in de klas. In 2016 werd Bekkering benoemd tot lid van de Koninklijke Nederlandse Academie voor Wetenschappen.
Tom Bennett
Director researchED, Docent, Auteur Tom Bennett is al tien jaar docent in Londen. Hij is de directeur en oprichter van researchED. In 2009 kreeg hij een leerstoel toegewezen bij Corpus Christi College, Cambridge University. Hij is auteur van vier boeken over onderwijs en onderwijsonderzoek. In 2013 heeft hij researchED opgericht. researchED is snel gegroeid van een keukentafel project tot een internationale organisatie met congressen in London, New York, Sydney en in 2016 ook Amsterdam! In een vorig leven runde hij nachtclubs in SoHo, daar heeft goed kunnen oefenen met klassenmanagement en pastorale zorg.
Op twitter is hij te vinden onder de naam @tombennett71 researchED international: www.researchED.org.uk
Siemon Beute
Het Element Alweer 9 jaar geleden startte ik als docent Bewegingsonderwijs op Het Element in Amersfoort. Toen nog Prisma College VMBO. Afhankelijk van de instroom geef ik een deel van mijn lessen aan anderstaligen (vluchtelingen en immigranten). Hier wordt mijn passie voor beter worden in (samen) leren bewegen gevoed. Daarnaast geef ik les aan de klassen in leerjaar 1 en 2 van het VMBO. Door deelname aan het professionaliseringstraject met behulp van Keiwijzer en het gebruik van digitale lesmethodes voor reken en taalonderwijs (MuiswerkOnline) verbreedde mijn blikveld zich van bewegingsonderwijs naar ‘onderwijs in beweging’. De afgelopen twee jaar heb ik de Master Learning en Innovation gevolgd. Daar raakte ik meer geïnteresseerd in docentenprofessionalisering. Doormiddel van actieonderzoek heb ik met collega’s onderzoek gedaan naar onze kennis en opvattingen ten aanzien van toetsbekwaamheid.
Hannah Bijlsma
Beroepsvereniging Academici Basisonderwijs Hannah Bijlsma is in 2014 afgestudeerd aan de Academische Opleiding tot Leraar Basisonderwijs in Groningen. Vervolgens heeft zij haar Master Onderwijskunde en de Research Master (Education & Development) afgerond. Ze werkt als onderzoeker aan de Universiteit van Twente en staat daarnaast voor de klas.
26
Claire Boonstra
Founder at Operation Education Claire Boonstra is oprichter van œ Operation Education, een stichting die voeding geeft aan de beweging gericht op de transformatie van het onderwijs. œ doet dit door het onderwijssysteem van vandaag te bevragen en de leersystemen van morgen te verkennen. Claire heeft in haar leven in veel verschillende sectoren en in veel verschillende rollen gewerkt en heeft daarin veel ervaring opgedaan met het effect van onderwijs - van callcentermedewerker, ingenieur civiele techniek, manager bij KPN en Unilever tot internetpionier met haar techbedrijf Layar. œ Operation Education ziet een grote ontkoppeling tussen wat mensen diep van binnen voelen, vinden en vaak ook weten wat ‘het goede’ is in het onderwijs, en hun handelen. Een groot deel van de activiteiten van œ zijn gericht op het bewust worden van die ontkoppeling (“minding the gap”) en het voeden van de dialoog over wat ‘het goede’ is in het onderwijs. De focus verplaatst de komende tijd meer naar “closing the gap” - het dichten van het gat tussen ‘het goede’ en het handelen van iedereen die beslissingen neemt over onderwijs. Claire is tevens één van de Young Global Leaders van het World Economic Forum, was in 2011 mediavrouw van het jaar en stond als mede-oprichter van technologiebedrijf Layar jarenlang in diverse lijsten van ‘most influential women in technology’.
dat wij bieden.
Anna Bosman
Hoogleraar Radboud /Professor, Radboud University In oktober 2007 werd ik benoemd tot hoogleraar op de leerstoel ‘Dynamiek van leren en ontwikkeling’ en op 26 september 2008 heb ik mijn oratie gehouden. Ik wens u veel plezier bij het lezen ervan.
Naar aanleiding van mijn oratie werd ik geïnterviewd door twee journalisten van het blad Montessori Mededelingen. Een verslag van dit interview kunt u hier lezen.
Sinds 1 april 2011 ben ik de directeur van het onderwijs-instituut pedagogische wetenschappen en onderwijskunde van de Radboud Universiteit en verantwoordelijk voor het geboden onderwijs. In deze powerpoint kunt u iets vinden over het onderwijs
Renske Bouwer & Monica Koster
Universiteit Utrecht /Utrecht University Renske Bouwer en Monica Koster zijn in september 2016 cum laude gepromoveerd aan de Universiteit Utrecht op een grootschalig onderzoek naar effectief schrijfonderwijs in de bovenbouw van het basisonderwijs. Tijdens hun promotietraject hebben ze in nauwe samenwerking met docenten de lesmethode Tekster ontwikkeld en de effectiviteit hiervan getest op basisscholen in heel Nederland. De lesmethode is genomineerd voor de NRO-VOR praktijkprijs voor onderzoek met relevantie voor de onderwijspraktijk, en wordt op dit moment al op verschillende scholen met succes gebruikt. Monica werkt naast het verspreiden van Tekster als onderzoeker aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Renske is verbonden aan de Universiteit van Antwerpen, waar zij onderzoek doet naar het beoordelen van competenties.
← terug naar inhoud /back to TOC
27
Sprekers
in Amsterdam.
Pedro de Bruyckere
Docent Hogeschool Arteveld /Educational scientist at the Arteveldehogeschool University College in Ghent, Belgium Pedro De Bruyckere is een onderwijswetenschapper aan de Arteveledehogeschool in Ghent sinds 2001. Hij is co-auteur van de 2 boeken met Bert Smits waarin zij populaire mythes ontkrachten on GenY en GenZ, onderwijs en populaire cultuur. Pedro is een vaak gevraagd publiek spreker, waarbij zijn gebruik van humor in de uitleg van serieuze zaken opvalt. Hij is bezig met een proefschrift over ‘de waarneming van authenticiteit’. In december 2012 werd hij gekozen tot inspirerendste spreker over onderwijs tijdens ‘De Kunst van het insprireren’
Maartje van der Eem
Docent, Hermann Wesselink College /Teacher, Hermann Wesselink High School Maartje van der Eem is docent geschiedenis op het Hermann Wesselink College (Amstelveen). Zij heeft daarnaast ook vier jaar als vakdidacticus op de eerstegraads lerarenopleiding van de Vrije Universiteit gewerkt. Na het voltooien van de tweejarige opleiding Master Evidence Based Innovation in Teaching (Maastricht University) heeft ze naast haar lestaak ook een taak als onderwijsonderzoeker op haar school. Momenteel is ze betrokken bij het door het NRO gesubsidieerde project De feiten voorbij: analyse van causaal historisch redeneren van havo-leerlingen als basis voor lessen op maat.
onderwijs.
Louise Elffers
Lector Hogeschool van Amsterdam /Lecturer, Amsterdam University of Applied Sciences Louise Elffers is lector Beroepsonderwijs aan de Hogeschool van Amsterdam en universitair docent Onderwijskunde aan de Universiteit van Amsterdam. Haar onderzoek is gericht op de inrichting van onderwijs(stelsels) en de invloed van die inrichting op de schoolloopbanen van leerlingen en studenten met verschillende onderwijs- en thuisachtergronden. Zij houdt zich in het bijzonder bezig met schoolloopbanen van leerlingen in de beroepskolom (vmbo-mbo hbo) en vraagstukken met betrekking tot studiesucces en uitval rond overgangen in het
Marita Eskes
Onderwijs Adviseur, Expertis /Education consultant, Expertis Marita Eskes (M SEN) heeft jaren gewerkt als leerkracht, leescoördinator en Remedial Teacher in het basisonderwijs. Inmiddels werkt zij als onderwijsadviseur taal/lezen en didactisch handelen bij Expertis Onderwijsadvies en daarnaast een dag per week voor stichting PCOU in Utrecht, waaronder 29 scholen vallen voor basis- en speciaal onderwijs. Door haar ervaring in de onderwijspraktijk weet zij de theorie te verbinden met het dagelijkse werken op de werkvloer.
28
Rodica Ernst-Militaru
Docent wiskunde, Udens College en winnaar NRO-verbindingsprijs 2016 getrokken wordt.
/Math teacher, Udens High School In 2013 heb ik mijn “Master of Evidence Based Innovation in Teaching” behaald aan de Universiteit van Maastricht. In mijn vakgebied wiskunde hebben leerlingen hulp nodig om de gevarieerde soms ingewikkelde stof lesstof te kunnen structureren en beheersen. Het aanleren van strategieën en een correcte denkwijze is met name voor zwakke leerlingen hierbij onmisbaar. Ik wil graag bereiken dat ook deze leerlingen van wiskunde kunnen houden en ervoor kunnen en willen gaan. Mijn huidige onderzoek naar de IMPROVE-methode blijkt hierbij een belangrijke tool te kunnen zijn. Ik denk dat wij als docenten ons doel hebben bereikt bij iedere individuele leerling die door onze inzet en onze deskundigheid over de streep “Ik geloof dat er geen instructiemethode bestaat die voor alle leerlingen ideaal is, maar mijn huidige onderzoek naar de META-methode geeft me het vertrouwen de juiste tool in handen te hebben.”
Jelmer Evers
Geschiedenis docent, schrijver en vernieuwer /History teacher, writer, innovator Jelmer Evers is geschiedenis docent, schrijver en vernieuwer. Hij was genomineerd voor leraar van het jaar 2012 en voor de Global Teacher Prize in 2015 and 2016. In 2013 was hij, samen met René Kneyber eindredacteur van ‘Het Alternatief’ met bijdragen van o.a. Andy Hargreaves, Howard Gardner, Pasi Sahlberg. In Nederland zijn een aantal van de voorstellen al doorgevoerd: minder standaard toetsen, hybride docenten en de opzet van het lerarenontwikkelfonds door de Onderwijscoöperatie. In 2015 is het internationale vervolg van het Alternatief gepubliceerd: ‘Flip The System”. Hij is medeoprichter van ‘Ten-Global’ een wereldwijd netwerk docenten van docenten in samenwerking met o.a. Education International.
Alice de Groot
Beroepsvereniging Academici Basisonderwijs Alice de Groot is in 2013 afgestudeerd van de Academische Pabo in Leiden. Na haar opleiding is zij fulltime in het basisonderwijs gaan werken. Naast haar werk als groepsleerkracht is Alice betrokken bij de klankbordgroep van het doorbraakproject Onderwijs en ICT en is zij op studiereis geweest naar Singapore.
Hans Gigengack
Eigenzinnig. Directeur van de 5e Montessorischool. Hecht waarde aan het experiment en daagt leerkrachten uit dit samen met hem aan te gaan.
← terug naar inhoud /back to TOC
29
Sprekers
Nicolette van Halem
Onderzoeker en Adviseur curriculum ontwerp /Researcher and Curriculum development consultant Nicolette is pedagoog en onderzoeker en gepassioneerd voor onderwijs waarin de leerling op de eerste plaats komt. Nicolette heeft het afgelopen jaar de onderzoeksmaster ‘Educational Sciences: Learning in Interaction’ cum laude afgerond en heeft een aantal maanden als visiting scholar aan de Universiteit van Cambridge onderzoek gedaan naar de lerende docent in de context van het ‘Lesson Study’ model. Nicolette doet momenteel bij het Amsterdam Center for Learning Analytics onderzoek naar gepersonaliseerde oefenprogramma’s. Verder doet Nicolette in samenwerking met de afdeling Educatie en Pedagogiek van de UU onderzoek naar adaptiviteit van een-op-een instructiemomenten in de klas. Daarbij werkt Nicolette als adviseur curriculum-ontwerp bij Kunskapsskolan Nederland aan de realisatie van organiseerbaar, effectief en duurzaam gepersonaliseerd onderwijs voor elke leerling.
Monique van der Heijden
Onderzoeker Hogeschool De Kempel /Researcher De Kempel University Teacher Education College Van der Heijden is werkzaam als hogeschooldocent-onderzoeker op pedagogische hogeschool De Kempel in Helmond (opleiding tot leraar basisonderwijs). Ze heeft brede ervaring in verschillende facetten van het onderwijs. Van der Heijden heeft ruim 19 jaar ervaring in het opleiden en begeleiden van (aanstaande) leraren. Ze is Academic director en kerndocent van de Interactum Master Leren en Innoveren, locatie Helmond. Ze is (co-)auteur van verscheidene publicaties (wetenschappelijke publicaties, vakpublicaties en boeken). In 2012 heeft Van der Heijden de ‘Promotiebeurs voor leraren’ van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) gewonnen. Ze bevindt zich in de laatste fase van haar promotieonderzoek ‘Leraren als change agents’ (samenwerking tussen de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e - Eindhoven School of Education (ESoE)) en het Kempelonderzoekscentrum). In haar promotieonderzoek staat het functioneren van leraren als change agents in het basisonderwijs centraal; leraren die zichzelf blijven ontwikkelen én het onderwijs op klas- en schoolniveau.
Karin Heij
Bureau ICE Nadat ik in 1988 ben afgestudeerd als toegepast taalkundige heb ik me bij Bureau ICE verdiept in toetsing en examinering. Ik heb daar 26 jaar gewerkt waarvan ruim 14 jaar als directeur. Op dit moment werk ik als zelfstandige toetsexpert en geef ik lezingen over de toetscultuur in Nederland. Hoe hebben we zoveel geloof kunnen ontwikkelen in de huidige manier van toetsen? Hoe kan het dat we denken dat toetsing gebaseerd op ranking ons inzicht geeft in de kwaliteit van onderwijs? Welke plek neemt toetsing in in het onderwijs in de ons omringende landen en waar komen de verschillen vandaan? zijn de vragen waar ik in onderzoek en presentaties graag op inga.
30
Fadie Hanna
Leergierig. Doet als promovendus onderzoek naar de beroepsidentiteit bij Pabo studenten en is docent aan de Universitaire Pabo van Amsterdam. Fadie probeert altijd mensen te verbinden, dat is zijn kracht.
Jurjen van der Helden
Cognitief Psycholoog /Cognitive Psychologist Ik geef lezingen, verzorg workshops en masterclasses op scholen en aan educatie gerelateerde instellingen vanuit mijn perspectief als gedrags/ en hersenwetenschapper. Ik behandel o.a. deze vragen: Hoe kan educatie beter gemaakt worden met de meest recente inzichten uit de hersenwetenschap en de cognitieve psychologie? Hoe zou ICT wél kunnen helpen bij educatie? Welke betekenis hebben feiten-, en basiskennis en vaardigheden bij leervorderingen? Hoe leren leerlingen van anderen? Hoe leren ze van hun medeleerlingen en hoe van de docent? Hoe kan de intrinsieke motivatie van een leerling bevorderd worden (en hoe wordt die belemmerd)?
Joris Hoeboer
Emiritus Hoogleraar /Retired Professor Joris Hoeboer is researcher of the Research group Healthy Lifestyle in a Supporting Environment at the The Hague University of Applied Sciences, The Netherlands. Joris has been involved in more than 10 research projects in the field of physical activity and health in children and adolescents. He is project manager of the Gym of the Future together with the professor. Within The Gym of the Future research, education and health is combined to develop innovative products, programs or services that consciously or subconsciously changes peoples’ lifestyle behaviour.
Casper Hulshof
Docent Universiteit Utrecht /Teacher, Utrecht University Casper Hulshof is docent aan de opleiding Onderwijskunde aan de Universiteit Utrecht. Hij verzorgt onder andere onderwijs op het gebied van onderwijspsychologie, assessment, wetenschapsfilosofie en geschiedenis van het onderwijs. Verbinding met de actualiteit en humor zijn voor hem belangrijke elementen die onderwijs onderscheidend maken. Daarnaast is hij via verschillende sociale media actief deelnemer aan discussies over onderwijskwesties. Zijn doel is om de verbinding tussen theorie en praktijk te verstevigen, om het onderwijsveld daarvan te laten profiteren.
Wim van de Hulst
Ik ben nu ruim dertig jaar werkzaam in het voortgezet onderwijs, sinds midden jaren ’90 als leraar wiskunde. Tijdens mijn masteropleiding (2010-2014, om ook de eerstegraads bevoegdheid te behalen) ben ik geïnteresseerd geraakt in onderzoek. Maar zeker niet om het zelf ook te gaan doen. Integendeel! Ik verbaas me er juist over hoe enorm veel
← terug naar inhoud /back to TOC
31
Sprekers
onderzoek er al is. En waar dan in de onderwijspraktijk vaak niet of nauwelijks iets mee gedaan wordt… Met het bestuderen van deze rare kloof tussen onderzoek en (onderwijs)praktijk ben ik na mijn masterstudie bezig gebleven als een soort persoonlijk onderzoekstraject.
Hester Ijsseling
De Kleine Reus Hester IJsseling is doctor in de wijsbegeerte en leraar op basisschool De Kleine Reus te Amsterdam. In het schooljaar 2016/2017 werkt zij aan een onderzoeksproject met subsidie van het Lerarenontwikkelfonds. Zij doet onderzoek naar het begrip subjectwording zoals dat door onderwijspedagogen Gert Biesta, Wouter Pols en Philippe Meirieu wordt gehanteerd. Met behulp van een socratische/fenomenologische benadering probeert zij, in gesprek met leraren, vanuit hun ervaringen in de klas, dicht bij het verschijnsel van subjectwording te komen. Hester roert zich in de maatschappelijke dialoog over onderwijs, niet alleen in real life maar ook via haar blog: hesterij.blogspot.nl en via twitter @hesterij
Jelle Jolles
Hoogleraar VU /Professor, VU Jelle Jolles is Universiteitshoogleraar Neuropsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en leidt het Centrum Brein & Leren. Tevens coördineert hij het landelijke koepelprogramma LEREN dat valt onder het Nationaal Initiatief Hersenen & Cognitie (NIHC) van NWO. Hij maakt zich sterk voor de dialoog tussen wetenschappelijk onderzoek en samenleving. Daarbij gaat het om onderwijs en opvoeding en om ‘levenlang leren’ bij kinderen, tieners, volwassenen, ouderen en patiënten met een hersendysfunctie. Jolles’ doel is om onderwijs en opvoeding te laten profiteren van de inzichten die de laatste jaren zijn verkregen over de hersenen en over het cognitief en neuropsychologisch functioneren. Zijn activiteiten richten zich op ‘de menselijke ontplooiing’ en de factoren die daar bepalend voor zijn.
Sonja de Jong
Toptalent. Afgestudeerd aan de Universitaire Pabo van Amsterdam en werkzaam als leerkracht en leerteamcoördinator op de 5e Montessorischool in Amsterdam. Genomineerd voor de landelijke scriptieprijs van de Academische Pabo’s 2017. Sonja geeft leiding aan eigen bouw, wat heeft geresulteerd in een steeds verdere implementatie van Onderzoekend en Ontwerpend leren.
Mirjam Keyser
Beroepsvereniging Academici Basisonderwijs Mirjam Keyser is in 2013 afgestudeerd aan de Academische Lerarenopleiding Primair Onderwijs in Nijmegen. Daarna heeft zij haar master Onderwijskunde gehaald. Met drie oud-klasgenoten heeft Mirjam haar eigen bedrijf ‘Mes en vork – voeding voor onderwijs’ opgezet. Naast haar eigen bedrijf werkt Mirjam als groepsleerkracht.
32 Leadership.
Jasmijn Kester
Rector Vathorst College Jasmijn Kester was lerares basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. Inmiddels is zij rector van het Vathorst College. Het Vathorst College zet, onder begeleiding van het TNO, in op de ontwikkeling van de metacognitieve vaardigheden van de leerlingen zodat zij tot zelfverantwoordelijk leren komen.
Zij volgde de versnelde Pabo, Master SEN, lerarenopleiding en Master of Educational Education.
Paul Kirschner
Hoogleraar Open Universiteit Paul Kirschner is hoogleraar Onderwijspsychologie en Universiteitshoogleraar aan de Open Universiteit. Hij is ook Visiting Professor of Education met speciaal nadruk op Leren en Interactie in Docenteducatie aan de University of Oulu, Finland. Kirschner was president van de International Society of the Learning Sciences (ISLS) en is lid van de Wetenschappelijk Technische Raad van SURF. Hij is expert op het terrein van een onderwijsontwerp en leerprocessen, leven-lang-leren, ontwikkeling van interactie in het leren en onderwijs, computerondersteund samenwerkend leren (CSCL) en assessment. Kirschner is (co-)auteur van vele wetenschappelijke publicaties, columns in verschillende media en onder andere de volgende boeken: Visualizing Argumentation, Ten Steps to Complex Learning, What We Know about CSCL en Urban Legends about Learning and
René Kneyber
Docent /Teacher René Kneyber is docent wiskunde en schreef diverse boeken over orde houden, gezag en onderwijsbeleid. Ook was hij betrokken bij de vertaling van Cijfers geven werkt niet van Dylan Wiliam en Het prachtige risico van onderwijs van Gert Biesta. Sinds 2015 is hij lid van de Onderwijsraad en onderwijscolumnist in Trouw. Door Scienceguide werd hij in 2015 uitgeroepen tot nummer 7 in de top-10 innovators en bepalers in de kennissector.
Hanke Korpershoek
Universitair hoofddocent /University Professor Hanke Korpershoek (1982) volgde de Pabo aan de Hanzehogeschool Groningen en studeerde Onderwijskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Momenteel is zij als universitair hoofddocent verbonden aan het GION Onderwijs/Onderzoek instituut van de Rijksuniversiteit Groningen, waar zij onder meer doceert aan de Academische Pabo, de Bachelor Pedagogische Wetenschappen en de Master Onderwijskunde. Haar onderzoek is gericht op de motivatie, betrokkenheid, talentbenutting en het studiekeuzegedrag van leerlingen, de aansluiting tussen basis- en voortgezet onderwijs en de inrichting van de onderbouw in het voortgezet onderwijs.
← terug naar inhoud /back to TOC
33
Sprekers
Aryan van der Leij
Hoogleraar Universiteit van Amsterdam /Professor, University of Amsterdam Prof. dr. Aryan van der Leij (1946) is als emeritus-hoogleraar Orthopedagogiek verbonden aan het Research Institute Child Development and Education van de Universiteit van Amsterdam. Zijn onderzoek richt zich op lees- en gedragsproblemen op school, de rol van de leerkracht, diagnostiek en interventies. In 2003 verscheen zijn standaardwerk over Leesproblemen en dyslexie bij Lemniscaat. Hij participeert vanaf 1998 in het langlopende Dutch Dyslexia Programme dat de invloed van biologische, cognitieve en omgevingsfactoren op de ontwikkeling van dyslexie in de periode van 0 tot 9 jaar en verder onderzoekt, alsmede de genetische achtergrond en de mogelijkheid tot vroege interventie en preventie. In 2016 verscheen Dit is dyslexie bij LannoCampus dat de kennis omtrent dyslexie en de relatie met laaggeletterdheid voor een breder publiek samenvat. Na zijn emeritaat heeft hij zijn werkterrein verbreed tot de moderne maatschappelijke problematiek rond opvoeden en opgroeien. In april 2013 verscheen De pretparkgeneratie bij Nijgh & Van Ditmar.
Daniel Muijs
Hoogleraar University of Southampton /Professor, University of Southampton Daniel Muijs is faculteitsvoorzitter van de Onderwijsfaculteit van de Universiteit van Southampton. Voorheen werkte hij als voorzitter van de vakgroep Didactiek en Professionele Ontwikkeling en Onderwijskunde bij de Ondrwijsfaculteit van de Universiteit van Manchester, als voorzitter van de vakgroep Schoolleiderschap en Management aan de Universiteit van Neewcastle en als Senior Wetenschappelijk medewerker aan de Warwick Institute of Education. Hij is een erkend expert op het gebied van educatieve effectiviteit en de effectiviteit van docenten en redacteur van het blad ‘School Effectiveness and School Improvement’. Hij heefteen groot aantal publicaties op zijn naam staan op het gebied van educatieve effectiviteit, leiderschap en onderzoeksmethodologie.
Plonie Nijhof
Docent wiskunde, onderwijsonderzoeker Hermann Wesselink College /Math teacher, researcher, Hermann Wesselink High School Plonie is docent wiskunde en onderwijsonderzoeker aan het Hermann Wesselink College. Het geven aan wiskunde onderwijs aan begaafde- en getalenteerde leerlingen is een prachtige ervaring die mij stimuleert mijn onderwijs steeds opnieuw uit te vinden. Naast het geven van wiskunde ondersteun ik als onderwijsonderzoeker innovaties op mijn school zoals de Laptopklas, Ontwikkelgroepen en de Improve-methode.
“Nieuwe kennis over leren en het brein stimuleren mij om de link te leggen tussen theorie en mijn dagelijkse lespraktijk. De beschikbare kennis over metacognitie biedt mij goede aanknopingspunten om het leren van jonge mensen verder te helpen. Dat zie ik als een mooie uitdaging.” 34
Gert Rijlaarsdam
Hoogleraar Amsterdam, Antwerpen & Umeå /Professor, University of Amsterdam Gert Rijlaarsdam was 17 jaar leraar Nederlands, schreef een proefschrift over de effecten van peer teaching op schrijfvaardigheid en maakt deel uit van een onderzoeksgroep aan de UvA over innovatief taalonderwijs en een onderzoeksgroep aan de Universiteit Antwerpen over schrijfprocesonderzoek.
Niels de Ruig cs
Niels de Ruig, bruggenbouwer, is sinds 2014 Projectleider Onderzoekend en Ontwerpend leren op de 5e Montessorischool. Daarnaast zit hij in de afrondende fase van zijn Research Master Child Development en Education aan de Universiteit van Amsterdam.
Harmen Schaap
Docent RU. /Teacher, Radboud University Ik ben afgestudeerd aan de opleiding Pedagogische Wetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen met een onderzoek naar employability van ondersteunend- en beheersmatig personeel(cum laude). Op 24 juni 2011 ben ik gepromoveerd aan de Universiteit Utrecht met een onderzoek naar de ontwikkeling van persoonlijke werktheorieën van studenten in het middelbaar beroepsonderwijs. Nu concentreer ik mijn onderzoek op professionele ontwikkeling van docenten, waarbij ik inzoom op manieren van leren en professionele leerwerkgemeenschappen.
Kim Schildkamp
Datateam Universiteit Twente /Datateam University of Twente Dr. Kim Schildkamp is universitair hoofddocent bij de lerarenopleiding ELAN van de Universiteit Twente. Het onderzoek van Kim richt zich op datagebruik en formatief toetsen. Ze heeft verschillende prijzen gewonnen voor haar werk, waaronder voor haar werk rondom de datateam® methode. Deze interventie heeft Kim ontwikkeld en uitgebreid onderzocht. Het boek hierover, getiteld “De datateam® methode: Een concrete aanpak voor onderwijsverbetering”, is verschenen in het Nederlands en Zweeds en komt volgend jaar ook in het Engels uit. Kim is de oprichter en de voorzitter van het ICSEI (International Congress on School Effectiveness and Improvement) data use netwerk.
Marcel Schmeier
Consultant /Consultant Marcel Schmeier is adviseur taal en rekenen bij Expertis Onderwijsadviseurs en heeft ruime ervaring als leerkracht en intern begeleider in het speciaal en regulier basisonderwijs. Hij weet als geen ander de theorie op een inspirerende wijze te vertalen naar de dagelijkse praktijk in de klas: “Werken aan onderwijskwaliteit doe je door het primaire proces te verbeteren: het lesgeven, en dan met name de instructie.”
← terug naar inhoud /back to TOC
35
Sprekers
Marcel is bekend van het boek ‘Expliciete Directe Instructie: tips en technieken voor een goede les’ waarvan inmiddels ruim 13.000 exemplaren zijn verkocht. Hij is auteur van vele praktische publicaties in verschillende onderwijsvakbladen en onderhoudt de websites onderwijsgek.nl en directeinstructie.nl. Volg hem op Twitter onder de naam @ Onderwijsgek
Gerdineke van Silfhout
Vakexpert Nederlands bij het SLO /Dutch language expert at SLO Gerdineke van Silfhout is taalexpert en leerplanontwikkelaar bij SLO, afdeling voortgezet onderwijs. Haar expertise ligt op het gebied van taal in studiematerialen, geïntegreerd taalonderwijs en toetsing & evaluatie. Zij deed in opdracht van Stichting Lezen promotie-onderzoek naar de begrijpelijkheid van schoolboekteksten in het voortgezet onderwijs. Momenteel houdt zij zich o.a. bezig met het inbedden van formatieve evalutie in de schoolpraktijk.
Marion Stenneke
NRO Marion Stenneke is adviseur kennisbenutting bij het NRO. Ze werkt aan de verbinding tussen onderwijsonderzoek en de onderwijspraktijk en ondersteunt onderzoekers bij het verspreiden en benutten van resultaten. Marion is expert-lid van de Raad voor de Journalistiek en lid van de Redactieadviesraad van onderwijsvakblad Didactief. Eerder werkte Marion als verslaggever en onderzoeksjournalist bij onder meer het ANP en Radio 1.
Gerhard Stoel
UvA /University of Amsterdam Gerhard Stoel is vakdidacticus geschiedenis en onderzoeker aan de Interfacultaire Lerarenopleiding (ILO) van de UvA. Sinds 2012 heeft hij gewerkt aan het uitvoeren van een promotieonderzoek getiteld ‘teaching towards historical expertise’. Dit project richtte zich op didactische principes om historische redeneervaardigheden bij leerlingen te vergroten. Op dit moment is hij betrokken bij het NRO-project De feiten voorbij: analyse van causaal historisch redeneren van havo-leerlingen als basis voor lessen op maat. Onderzoeksinteresses zijn: onderwijskundig ontwerpen, leren en instructie, domein-specifieke vaardigheden, historisch redeneren en epistemologische opvattingen.
Jan Tishauser
Trainer, b&t onderwijs Jan is ooit begonnen als onderwijzer in het Primair Onderwijs. Jan is oprichter en eigenaar van b&t onderwijs. Hij is de bedenker van Keiwijzer, het eerste 360º feedback instrument voor docenten. Hij volgt het onderwijsdebat in Nederland intensief. Met zijn blog goedonderwijs.
in-nederland.nl levert hij een onafhankelijke, kritische bijdrage aan het debat. Hij doet promotieonderzoek bij de Universiteit van Tilburg naar de professionele ontwikkeling van docenten. De kloof tussen onderwijskundige kennis en de onderwijspraktijk heeft hem gemotiveerd om researchED naar Nederland te halen. Hij is de samensteller van het programma.
36
Mark van der Veen
Onderwijzer/Onderwijskundige /Educator Inmiddels ben ik dertien jaar leerkracht in het basisonderwijs. Naast mijn functie in de groep heb ik ook de functie lerarenbegeleider. Hiermee werk ik binnen de school onder meer aan het professionaliseringsbeleid en denk ik mee bij vragen die collega’s hebben over de dagelijkse lespraktijk. Daarnaast geef ik lezingen en workshops over hoe we binnen de school het onderwijs kunnen verbeteren. Momenteel ben ik bezig met mijn masterthesis aan de Open Universiteit. Hierbij doe ik onderzoek naar de motivatie en kennis die leerkrachten hebben met betrekking tot het lerarenregister. Sinds een half jaar ben ik gestart met OnderWijzer (www.onderwijzercentraal.nl), met als een van de belangrijkste doelen om een bijdrage te leveren om de kloof tussen het onderwijs en de wetenschap te verkleinen.
Kees Vernooy
Emiritus Hoogleraar /Retired Professor Dr. Kees Vernooy was als lector op het gebied van Effectief taal- en leesonderwijs verbonden aan de hogeschool Edith Stein in Hengelo. Daarnaast werkte hij o.a. bij de Universiteit van Utrecht, de schoolbegeleidingsdienst Tilburg, CPS onderwijsontwikkeling en advies en Expertis Onderwijsadviseurs. Op het gebied van lezen was hij als wetenschappelijk projectleider betrokken bij diverse bekende leesprojecten. Zijn laatste project was Stap voor Stap beter begrijpend lezen dat gericht was op het verbeteren van de resultaten in groep 7 en 8 op het gebied van begrijpend lezen. De projecten – ook die in het SBO – hadden sterk verbeterde leesprestaties van de leerlingen tot gevolg.
Vernooy is een pleitbezorger voor op wetenschappelijke kennis gebaseerde onderwijsvernieuwingen.
Alderik Visser
Docent SLO Alderik Visser is historicus en onderwijskundige en werkt als docent onderzoeker op Thorbecke VO in Rotterdam. Hij schrijft op eigen titel blogs en artikelen over onderwijs, pedagogiek, filosofie en beleid. Daarover publiceerde hij o.a. In Het Alternatief I en II en de Engelstalige editie Flip the System. Op researchED verzorgt hij twee workshops: een over succesvolle ‘ankering’ van onderzoek binnen school, en een over Eduprudentie, een nieuw te ontwikkelen geesteswetenschappelijke onderzoeksmethode.
Sergej Visser
Docent | songwriter & tekstdichter | muzikant & zanger | workshopleider | beleidsdenker | leerder He who chases two rabbits, catches none, luidt een Oosters gezegde. Daar trek ik me weinig van aan. De Uomo universale, die leeft om te leren en leert om te leven, die past meer bij mij. En bij het onderwijs van nu.
Als docent Engels (en CKV) ontwerp ik met collega’s het complete lesprogramma voor de bovenbouwklassen HAVO en VWO op mijn school. Een brede interesse en een flinke dosis creativiteit komen daarbij goed van pas.
← terug naar inhoud /back to TOC
37
Sprekers
de KNAW.
Monique Volman
Hoogleraar UVA /Professor, University of Amsterdam Monique Volman is hoogleraar Onderwijskunde bij het Institute of Child Development and Education (CDE) aan de Universiteit van Amsterdam. In haar onderzoek staat de vraag centraal hoe scholen kunnen bijdragen aan betekenisvol leren voor een diverse groep leerlingen. Zij verricht veel van haar onderzoek in nauwe samenwerking met het onderwijsveld en streeft ernaar bruggen te slaan tussen onderwijstheorie en onderwijspraktijk. Zij is voorzitter van de Vereniging voor Onderwijsresearch en lid van de Sociaal-Wetenschappelijke Raad van
Amber Walraven
Docent Radboud /Teacher, Radboud University Als onderzoeker ben ik geïnteresseerd in zowel leerlingen als docenten en hoe zij het meeste uit leren en onderwijs kunnen halen. Wat is de rol van een leraar of een leerling, hoe beïnvloedt hun visie op het leren hun onderwijs en hun leren, wat is de rol van het curriculum? Hoe helpen we leerlingen en docenten om een blik op ‘vandaag’ te nemen en deze te gebruiken bij het vorm te geven van hun volgende les, cursus, project? Ik ben ervan overtuigd dat onderwijs continu in beweging is en we het steeds kunnen verbeteren door het stellen en beantwoorden van de juiste vragen. Ik heb een extra belangstelling voor de rol van ICT in dit hele proces.
Dick van der Wateren
Docent, Eerste Christelijk Lyceum Haarlem /Teacher, Eerste Christelijk Lyceum Haarlem Ik sta zelf voor de klas op het Eerste Christelijk Lyceum in Haarlem en begeleid dagelijks talentvolle en begaafde leerlingen die meer uitdaging nodig hebben, of die een probleem hebben waar we samen een oplossing voor vinden. Naast het onderwijs heb ik een jarenlange ervaring als wetenschapper (geologisch onderzoek o.a. in Antarctica en Afrika) en wetenschapsvoorlichter. Werken met jongeren is mijn passie. Voor mij zijn pubers zo’n beetje de leukste mensen. Ze hebben een enorme levenslust, zijn creatief, hebben originele ideeën – soms op het bizarre af – en kunnen zich nog alle kanten op ontwikkelen. Ik beschouw het als een voorrecht aan die ontwikkeling te kunnen bijdragen.
Ben Wilbrink
Kohnstamm Instituut, UvA /Kohnstamm Instituut, University of Amsterdam Ben was onderwijsonderzoeker bij het Kohnstamm Instituut van de UvA). Na zijn pensionering is hij actief gebleven in het onderwijsdebat als een prettige onafhankelijk bemoeial. Zijn aandacht gaat uit naar het rekenonderwijs in VO en PO en Onderwijs 2032. Zijn expertise ligt op het terrein van cijfergeven, toetsen, examens, selectie, aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. Zijn kennisbasis is testpsychologie en cognitieve psychologie. Levensprojecten: ontwerpen van toetsvragen en bouwen van een tentamenmodel.
Website: benwilbrink.nl Twitter: @benwilbrink 38
English Speakers
Tom Bennett Founder of researchED, Teacher, Author Tom Bennett is the founder of researchED, a grass-roots organisation that seeks to raise research literacy in education. Since 2013 researchED has visited three continents and six countries, attracting thousands of followers. In 2015 he became the UK government’s school ‘Behaviour Czar’, advising on behaviour policy. He has written four books about teacher training, and in 2015 he was long listed as one of the world’s top teachers in the GEMS Global Teacher Prize. In the same year he made the Hufbngton Post’s ‘Top Ten Global Bloggers’ list. His online resources have been viewed over 1,200,000 times.
On twitter: @tombennett71 researchED International: www.researchED.org.uk
wordpress.com
Daisy Christodoulou Head of Assessment at Ark Schools Daisy Christodoulou is the Head of Assessment at Ark Schools, a network of 35 UK academy schools. She works on assessment reform, replacements for UK National Curriculum levels and readiness for new national exams. Previously, she was Research and Development Manager at Ark, working closely on curriculum reform in secondary English. She has taught in two London comprehensives and has been part of UK government commissions on the future of teacher training and assessment.
Daisy is the author of Seven Myths about Education and Making Good Progress? The future of Assessment for Learning, as well as the influential blog https://thewingtoheaven.
You can also find her on Twitter @daisychristo David Didau Education researcher and author After 15 years as a classroom teacher, David is now a full time provocateur. He writes about the intersection of education research and classroom practice and specialises in uncovering hidden assumptions and unexamined axioms. As well as having written several popular books on education, he blogs at The Learning Spy.
system.
Eva Hartell PhD & certified teacher, Haninge and KTH Royal Institute of technology Dr Eva Hartell is an experienced elementary teacher in STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics) subjects, and she holds a PhD in the area of educational assessment focused on teachers’ assessment practices. Concluding in her doctoral thesis that affordance for teachers’ assessment practices must be increased. She has extensive experience in school-based research working with teachers, schools, and municipalities to conduct significant practice based research and is currently working in the municipality of Haninge and at KTH Royal Institute of Technology in Sweden. She is also one of the contributing authors of Flip the
← terug naar inhoud /back to TOC
39
English Speakers
Paul Kirschner Distinguished University Professor, Open University of the Netherlands Paul A. Kirschner is Distinguished University Professor at the Open University of the Netherlands and Visiting Professor of Education at the University of Oulu, Finland. He is an internationally recognized expert in the fields of educational psychology and instructional design. He is past President of the International Society for the Learning Sciences and former member of the Dutch Educational Council. He is also a member of the Scientific Technical Council of the Foundation for University Computing Facilities, chief editor of Journal of Computer Assisted Learning and associate editor of Computers in Human Behavior.
researchED.
Laura McInerney Editor, Schools Week Laura McInerney is the editor of Schools Week. Previously a teacher, she studied for an MA in Positive Psychology before becoming a Fulbright Scholar in the US. She was then taken to the court by the Department for Education for asking a question (true story) and went onto become a Guardian columnist and to edit Schools Week. She always wears yellow jackets to Sergeij Visser Teacher @ Griftland College, Soest Sergej Visser has developed the complete English curriculum for the senior years (with two colleagues) at his Dutch secondary school. It’s a set of activity-based, open-end, 6-to-8-week projects, in which students work together on challenging and inspiring tasks. Coached by Jan Tishauser (ResearchEd Amsterdam), Sergej is working on a book on formative evaluation and mutual feedback in education.
Apart from that, he has written hundreds of songs and poems for a variety of music projects. As a singer / multi-instrumentalist, he does 20 shows a year. ¬ Sergej works at the Griftland College in Soest, The Netherlands. He lives in Baarn with his wife and six children.
Ben Wilbrink Kohnstamm Instituut, University of Amsterdam Psychology at Utrecht University (specialization: educational research), a short try at econometrics at Amsterdam University. Working life at that last University, in educational research. Political interests (social democrat; workers representation). Specialization: everything concerning assessment, and then some. From test item design until the labour market and strategic science policy. Working on (the Van Naerssen) alternative to mainstream educational measurement / psychometric methodology. Debunking educational ideologies conflicting with psychology (and common sense). Twitter @benwilbrink
Notities /Notes
40
← terug naar inhoud /back to TOC
41
Tijdschema /Timetable
9.45
10.10
11.00
Aula /Theatre Welkom
Kozijn /
Welcome
Tom Bennett, Bert
101
De opkomst van close reading nader bekeken
105
ICME-13 vanuit het perspectief van de leraar
Kritisch denken bij vernieuwen in het onderwijs
106
11.50
12:30 13.20
14.10
De tiener, zijn brein en het onderwijs
How can school and teachers become more research engaged?
Formatieve eval uatie =/≠ Leren zonder cijfers
Lunch
Professionalisering van de beoordeling spraktijk die uitdaagt tot betekenisvol leren
Een beweegpar cours als praktisch alternatief
42
14:50 15.10
16.00
Analyse van redeneren van havo-leerlingen als basis voor lessen op maat
Maartje v/d Eem, Gerhard Stoel
Pauze
Hoe leren de leerlin gen zoveel mogelijk
Een duurzame verbinding tussen onderwijsonder zoek en onderwi jspraktijk
Het identificeren van leraren als change agents in de praktijk
In the world of educational mea surement nothing is what it seems
16:45 Afsluiting/Closing 107 108 109 110
Persoonsvorming als Curriculaire Uitdaging
Leren lezen, spellen en rekenen
De basisschool als efficiënte selec tiefabriek
Is ons onderwi jsbestel nog wel toegerust voor de 21e eeuwse school loopbaan
Perfectionism: why it’s ruining teachers
Het succes van de metadenkende leerling
Plonie Nijhof, Rodica Ernst-Militaru
De positionering van de academische leerkracht in het basisonderwijs
H. Bijlsmsa, A. de Groot, M. Keyser
Technisch lezen in het basisonderwijs
Seven Myths about Education
/Lunch
Met Tekster een 10 voor schrijven
Schrijfvaardighe idsonderwijs dat werkt
Personal Develop ment: concepts, curriculums, chal lenges
Professionele ruim te van leraren: een heilige graal?
/Break
Naar zelfverant woordelijk leren.
De professionele docent stuurt het systeem aan
← terug naar inhoud /back to TOC
43