Transcript Er is een duidelijk concentratierisico ontstaan

“Versnippering
duurzaamheidsprojecten is een
systeemrisico
op zich”
Kleine stapjes moeten de wereld
duurzamer maken. Een versnelling
is noodzakelijk, maar nieuwe regelgeving gaat het tempo niet opvoeren.
Het onvoldoende slagvaardig omgaan met
klimaatverandering is een soort systeemrisico.
Dat blijkt althans uit een door BlackRock
gepresenteerde ‘Disaster Planning’ op basis
van een risico ranking van het World Economic
Forum. Het is volgens de vermogensbeheerder
een emerging risk dat investeringsovereenkomsten, financieringsprogramma’s en
verzekeringsportefeuilles grote schade kan
toebrengen. Ook wordt dit risico onderschat.
Zou dat waar zijn? Hebben Nederlandse
financials wel voldoende aandacht voor
initiatieven op het gebied van Environment,
Social & Governance (ESG), kortom voor
duurzaamheid?
Shoppen
“Als je naar de pensioensector kijkt, is dat zeker
nog niet overal het geval”, zegt Remco Bleijs,
director Asset Management & Sustainability
Services bij EY. “Pensioenfondsen hadden de
afgelopen jaren met de dalende dekkingsgraden wel wat anders aan hun hoofd dan
duurzaamheidskwesties. Maar de bankensector heeft in het kader van het herstel
van vertrouwen al flink zijn best gedaan
op het gebied van duurzaam bankieren en
financieren.” Bleijs wijst op het eind 2015
opgerichte Platform Carbon Accounting
Financials (PCAF), een initiatief van elf
24 | Sustainability
Nederlandse financiële instellingen.
De Nederlandse PCAF-afdeling moet zijn
steentje bijdragen aan internationale
standaarden op het gebied van bijvoorbeeld
het meten en inprijzen van klimaatrisico’s
van de kernactiviteiten van bedrijven.
Daarnaast geven onder andere de principes
rondom integrated reporting in combinatie
met de Sustainable Development Goals van
de Verenigde Naties al wat langer houvast,
volgens het platform.
De bankensector heeft al
flink zijn best gedaan
“Er wordt dus wel degelijk voortgang geboekt”,
stelt Bleijs, “en toch is het niet voldoende.
Er zijn heel veel initiatieven, maar het overgrote deel is kleinschalig van aard. Dit werkt
in de hand dat bedrijven naar believen gaan
shoppen in dat brede aanbod van kleinere
duurzaamheidsprojecten Het totaalbeeld is
er een van flinke activiteit, terwijl een deel
van de activiteiten marginaal van karakter
is. Deze versnippering van verbeteringen is
eigenlijk niets minder dan een systeemrisico”,
meent Bleijs. Hij stelt dat onze planeet
geweldig gebaat zou zijn bij zoiets als een
wereldwijd deltaplan. “Maar zolang we niet alle
landen op deze aardbol op een lijn krijgen,
moeten we het doen met kleine stapjes.”
“Er is een duidelijk
concentratierisico
ontstaan”
Greenwashing
Eén van die kleine stapjes is wat Bleijs betreft
ook het ‘Besluit bekendmaking niet­financiële
informatie’ dat met ingang van 1 januari 2017
van kracht wordt voor financials en beurs­
genoteerde bedrijven in de EU. “Dat besluit
had wat mij betreft zwaarder aangezet mogen
worden. Het is qua diepgang onduidelijk wat
de organisaties die het aangaat moeten gaan
rapporteren”, aldus Bleijs die vreest dat het
vrijblijvende karakter van deze regelgeving
tot greenwashing, waarbij bedrijven zich op
papier beter presenteren dan in de werkelijkheid, kan leiden. “Dan komt er misschien een
benchmark voor de mate waarin organisaties
presteren als het gaat om hun niet­financiële
rapportage en dan zul je zien dat de hoogst
scorende bedrijven ook de grootste marketingafdelingen hebben.” Hoewel Bleijs dus
meent dat de noodzakelijke versnelling op
het gebied van duurzaamheid momenteel
niet heel waarschijnlijk is, is hij op de lange
duur toch niet pessimistisch gestemd.
“Linksom of rechtsom zal de tucht van de
markt zijn werk doen. Geen enkele belegger
is immers geïnteresseerd in stranded assets,
zoals fossiele brandstoffen die snel hun waarde
kunnen verliezen. Dus die verandering komt
er uiteindelijk wel.”
Remco Bleijs
Executive Director Asset Management +
Sustainability Services
T +31 (0)88 407 39 35
E [email protected]
De afhankelijkheid van informatietechnologie in de financiële
wereld blijft toenemen. “Je kunt
je afvragen of instellingen
voldoende grip hebben op wat
zich in de keten afspeelt.”
Als partner bij EY Financial Services Advisory
geldt Martin Wijnmaalen als autoriteit op
het gebied van de beveiliging van de IT-infrastructuur. Toch houdt hij zich niet dagelijks
bezig met systeemrisico’s die voortvloeien uit
de toenemende inzet van ICT in de financiële
wereld. “En wie doet dat eigenlijk wel?”, vraagt
hij zich hardop af. “Wetenschappelijke literatuur
over het gevaar van aan ICT verbonden
systeemrisico’s bestaat bij mijn weten niet.”
Het meest recente onderzoek dat Wijnmaalen
zich herinnert, dateert alweer uit 2010.
De Nederlandsche Bank (DNB) constateerde
destijds onder andere dat er onvoldoende inzicht
was in de risicobeheersing bij IT-serviceproviders
en dat er signalen waren dat er te weinig sprake
was van sturing door financiële ondernemingen
ten aanzien van de uitbestede dienstverlening.
Concentratierisico
“Met die uitkomsten in het achterhoofd is er
weinig fantasie voor nodig om je te realiseren
dat het systeemrisico de afgelopen jaren alleen
maar groter is geworden”, stelt Wijnmaalen.
“De uitbestedingstrend houdt aan, terwijl het
aantal partijen dat IT-dienstverlening verricht
als gevolg van fusies en overnames afneemt.
Daarmee is een duidelijk concentratierisico
ontstaan. Temeer omdat zichtbare maatregelen
om dit risico te verminderen de afgelopen jaren
IT
zijn uitgebleven.” De kans dat een systeemrisico het financiële systeem aan het wankelen
brengt, neemt volgens Wijnmaalen toe door
de onderlinge afhankelijkheid in de keten.
“Ook IT-serviceproviders besteden een deel
van hun activiteiten uit, bijvoorbeeld aan
telecom-operators. Voorheen kon DNB direct
toezicht houden op de IT binnen vergunninghouders. Nadat ze zijn uitbesteed is er nagenoeg
geen vorm van toezicht meer op deze serviceproviders. Dan is het aan de financiële instelling
zelf om te beoordelen of er voldoende waarborgen zijn voor continuïteit. Je kunt je afvragen
of instellingen voldoende grip hebben op wat
Als iemand de
stekker uit het internet
trekt, ligt alles gewoon
helemaal stil
zich in de keten afspeelt. Overigens ken ik
uit mijn praktijk meerdere voorbeelden van
instellingen bij wie het uitsluiten van beheersingsrisico’s een thema is dat wel degelijk op de
agenda staat en die dat met contractafspraken
en controle proberen te regelen.”
Fintech
Terwijl in de wereld van IT-serviceproviders
en payment processors de consolidatieslag
onverminderd voortgaat en de afhankelijkheid
van informatietechnologie toeneemt, signaleert
Wijnmaalen ook een tegengestelde ontwikkeling
in de vorm van de opkomst van fintech.
“Voor financiële instellingen is het op termijn
niet houdbaar om het huidige omvangrijke
pakket aan taken te blijven uitvoeren. Ze zullen
steeds meer activiteiten uitbesteden aan nichepartijen, bijvoorbeeld aan fintech startups.
Hoewel het gevaar van systeemrisico’s daarmee
ogenschijnlijk afneemt, is dat niet het geval.
Zodra die fintechs enige schaalgrootte
bereiken, zullen ze noodgedwongen gebruik
gaan maken van de infrastructuur van de
grote serviceproviders.”
Cybercrime en blockchain
Ook cybercrime, die steeds vaker vormen van
georganiseerde misdaad aanneemt, blijft een
continue bedreiging voor het financiële systeem.
Wijnmaalen: “Het hele betalingsverkeer is
gebaseerd op datacommunicatie. Als hackers
het voor elkaar krijgen dat schakels in de
telecomsector uitvallen, kan dat de hele
financiële sector platleggen.” In dat verband
komt de vraag op in hoeverre blockchaintechnologie een bijdrage kan leveren aan het
terugdringen van systeemrisico’s. Over deze
technologie wordt immers beweerd dat ze veilig,
transparant en controleerbaar is, waarmee
bijvoorbeeld fraude tot het verleden zou gaan
behoren. “Als ik zoiets hoor, gaan bij mij alle
alarmbellen rinkelen”, zegt Wijnmaalen.
“Onze ervaring is dat er fouten in een klein
hoekje kunnen zitten, de bitcoin is tenslotte
ook gehackt. En als iemand de stekker uit het
internet trekt, ligt alles gewoon helemaal stil.”
Martin Wijnmaalen
Partner EY Financial Services Advisory
T +31 (0)88 407 31 01
E [email protected]
Systeemrisico | 25