Transcript 08.11.16 | 14:00 | Kraakhuis ENERGIEBOM

08.11.16 | 14:00 | Kraakhuis
ENERGIEBOM
CLAUDE DEBUSSY | Images Livre 1 (1905)
1. Reflets dans l'eau
2. Hommage à Rameau
3. Mouvement
GEORGE CRUMB (°1929) | Makrokosmos
Selectie uit vol. 1 en 2 (1972)
SERGEJ PROKOFJEV | Sonate nr. 3
(Allegro tempestoso)
STEVE REICH (arr. Vincent Corver)
“Piano Counterpoint" voor piano en tape
Gabi Sultana, piano
ENERGIEBOM
Claude Debussy
Een optreden met Javaanse
gamelanmuziek tijdens de Parijse
Wereldtentoonstelling in 1889
maakte diepe indruk op Debussy
door de elementaire schoonheid van
de onbepaalde harmonieën. Maar
eigenlijk was het de Russische
muziek die voor Debussy als richtlijn
ging gelden om te bepalen hoe hij een
duidelijke muziekesthetiek kon
ontwikkelen die even uitgesproken
Frans was als het impressionisme
van de Franse schilders en het
symbolisme van de Franse dichters.
Voor Debussy was de Russische
muziek primair evocatief en
suggestief, een prachtig alternatief
van Wagners uitgesproken
filosofische, diepzinnige en tamelijk
zelfbewuste drama’s.
Als briljante pianist irriteerde en
choqueerde Debussy zijn tijdgenoten
door harmonieën en akkoorden te
bedenken die neerkwamen op
nadere grensverkenningen van de
tonaliteit. Anders gezegd: hij had zich
op weg begeven richting
impressionisme. Debussy’s manier
van spelen was ook hoogst
ongebruikelijk. Zijn ideaal was een
piano zonder hamertjes en hij
probeerde dit effect te benaderen
door over de toetsen te aaien en veel
linkerpedaal te gebruiken. Zijn
dynamisch spectrum bevond zich
tussen ‘ppp’ (pianissimo, zo zacht
mogelijk) en ‘f’ (luid). Hij speelde
nooit fortissimo (‘ff’, zéér luid).
Debussy’s twee reeksen (boeken)
van drie pianostukken die hij Images
noemde, zijn de eerste uitingen van
zijn rijpe stijl en klankidioom. Images
is een van zijn mooiste pianowerken,
waarin hij zijn ideaal van de
‘hamertjesloze piano’ dicht
benaderde. De 'Reflets dans l'eau'
zijn veelkleurig. Sober, maar
intellectueel tegelijk. De 'Hommage à
Rameau' doet de tijd stilstaan en doet
ook de luisteraar stilstaan bij de
manier waarop Debussy een
eerbetoon wilde voor de lang
overleden barokcomponist.
'Mouvement' tenslotte reveleert een
vreemdsoortige paradox van
simultane stilstand en beweging.
Toen hij in 1905 het eerste boek van
zijn Images voltooid had, was
Debussy zelf wel tevreden over het
resultaat: "Zonder valse
bescheidenheid, durf ik stellen dat
deze stukken standhouden en dat ze
hun plaats in de pianoliteratuur
zullen verwerven..., links van
Schumann of rechts van Chopin... as
you like it."
universum creëert hij zijn eigen
universum.
George Crumb
Prokofiev schreef niet minder dan
een derde deel van zijn gehele oeuvre
voor ‘zijn’ instrument: de piano. Zelf
beschikte hij over een fenomenale
pianotechniek. Als jonge man
verwarde en choqueerde zijn
gespierde speelwijze, die zich
nestelde op de kronkelpaden van de
Scrjabin en post-Debussy scholen, de
goegemeente. Prokofjevs pianostijl
ontstond op natuurlijke wijze uit de
karakterstukjes waarmee hij al in zijn
jeugd begon. Ze waren vol ritmische
energie en grillige humor. Geleidelijk
aan maakten het sarcasme en wat als
‘verkeerde noten’ werd benoemd
plaats voor een verrassende lyriek in
de jaren 1915-1918.
Zijn derde en vierde pianosonate
leverde hij af in 1917, maar beide
werken gaan terug op schetsen van
10 jaar eerder. Beide sonates hebben
als titel ‘D'après de vieux cahiers’.
Het recycleren en herbruiken van
ouder materiaal is iets wat Prokofjev
zijn hele leven heeft gedaan. De
derde sonate is een ééndelig werk en
is een studie in contrast tussen lyriek
en wat men Prokofjevs ‘scherzandomotorische’ stijl noemt. Het is een
kort stuk en wordt door sommige
commentatoren gerekend tot een van
zijn beste pianocomposities. Sterk
dramatisch van opvatting, met een
uitgesproken gevoel voor structuur
en met symfonische allures.
Crumb is één van de belangrijkste
componisten van de Amerikaanse
avant-garde. Hij maakt onderdeel uit
van de componisten die tot de ‘New
Virtuosity’ worden gerekend, een
groep componisten en musici die
zichzelf de taak stelden nieuwe
speeltechnieken te ontwikkelen. De
compositie Makrokosmos (het
antwoord van Crumb op Bartók's
Mikrokosmos), kreeg de ondertitel
‘Twelve fantasy-pieces after the
Zodiac’. Het is dan ook een werk
doordrenkt van symboliek. Daarvan
getuigt ook de indrukwekkende
grafische vormgeving van de
partituur, met notenbalken die niet
altijd braaf horizontaal geordend zijn,
maar bijvoorbeeld ook in kruisvorm,
het symbool van de steenbok.
Voor de luisteraar gaat het om de
ongelooflijke rijkdom aan
kleurschakeringen. In Makrokosmos
maakt hij heel fijnzinnig gebruik van
verschillende pedaaleffecten. De
piano is niet alleen versterkt maar
ook geprepareerd door middel van
objecten tussen de snaren. Crumb
zelf noemt de techniek van
pianopreparatie overigens "extended
piano". De speler moet in de piano
kruipen, meerdere malen woorden
roepen of zingen. Eerder dan een ode
te brengen aan het bestaande
Sergej Prokofjev
D0 | 10 NOV 16 | 20:00 | CONCERTZAAL
STEVE COLEMAN AND THE COUNCIL OF BALANCE
UNIEKE EN VERNIEUWENDE MUZIKANT-DENKER
DO | 24 NOV 16 | 20:00 | KRAAKHUIS
TRIO SCLAVIS-COURTOIS-PIFARÉlY
INTERNATIONAAL TALENT & FRANSE GROOTMEESTER
D0 | 17 NOV 16 | 20:00 | CONCERTZAAL
CONCERTO DE’ CAVALIERI
THE GRAND ITALIAN TOUR
ZA| 26 NOV 16 | 20:00 | CONCERTZAAL
BRUSSELS PHILHARMONIC
EEN RUSSISCHE AVOND
VR | 18 NOV 16 | 20:00 | CONCERTZAAL
SYMFONIEORKEST VLAANDEREN
ONVOLTOOID VERLEDEN
DO| 1 DEC 16 | 20:00 | CONCERTZAAL
CHIAROSCURO QUARTET
‘A SHOCK TO THE EARS OF THE BEST KIND’
WO | 23 NOV 16 | 20:00 | KRAAKHUIS
JUDITH ERMERT & DAAN VANDEWALLE
STUKKEN IN VOLKSTOON
ZA| 3 DEC 16 | 20:00 | CONCERTZAAL
ZEFIRO TORNA, VOCALCONSORT BERLIN & GHALIA BENALI
ALLEGORIE VAN HET VERLANGEN
DEBIJLOKE.BE/NU
24 UUR VOOR EN NA HET CONCERT. VIND
SNEL MEER ACHTERGRONDINFO. BEREKEN
JE ROUTE NAAR DE BIJLOKE. DEEL JE
MENING OVER DIT CONCERT.
BESPREEKBUREAU
MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENT
J. KLUYSKENSSTRAAT 2, 9000 GENT
MA – VR 10:00 – 17:00 (DOORLOPEND)
09 269 92 92 / WWW.DEBIJLOKE.BE
COLOFON
TEKST PROGRAMMABOEKJE Frank Pauwels / V.U. Daan Bauwens
© MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENT
Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be)
Bloemen voor de artiesten worden aangeboden door Gentse bloemenzaak Bluet – fair flowers, plants &
design.