Transcript programma

03.12.16 | 20:00 | Concertzaal
ALLEGORIE VAN HET VERLANGEN
Meine Freundin, du bist schön
'Huwelijkscantate' - Johann Christoph Bach
Quam pulchra es - John Dunstable
Favus distillans - Mw'soul - Hildegard von Bingen
/ Ghalia Benali/ T: Abdalla Ghoneem
Belle sur toutes/Tota pulchra es
Alexander Agricola
Maugré mon cuer/de ma dolour confortés/Quia amore
langueao
Guillaume de Machaut
Last embrace
Ghalia Benali / T: Abdalla Ghoneem
Ego dormio - Heinrich Schütz
Dry Veins - Ghalia Benali/ T: 'Che the Archive'
Veni dilecti - Orlandus Lassus
O, quam tu pulchra es - Allessandro Grandi
Araftu'l Hawa - Oum Kalthoum / T: Rabi’a al-Adawiyya
Quam pulchra es 'Mariavespers' - Claudio Monteverdi
Ad latus - Surge amica mea 'Membra Jesu nostri' Dietrich Buxtehude
Vulnerasti cor meum - Giovanni Felice Sances
Lama Bada - Trad. (Irak 9de E, 14de E Andalusië)
Mein Freund is mein 'Meine Freundin, du bist schön' Johann Christoph Bach
Dama daiman - Ghalia Benali/ T: Rabi’a al-‘Adawiyya
Zefiro Torna
Vocalconsort Berlin
Griet De Geyter, sopraan
Kerlijne Van Nevel, sopraan
Jowan Merckx, fluiten, percussie
Romina Lischka, viola da gamba, Indische zang
Jurgen De bruyn, luit, theorbe, muzikale leiding
Claudia Böhme, sopraan
Daniel Elgersma, contratenor
Stephan Gähler, tenor
Johannes Klügling, tenor
Christoph Drescher, bas
Ghalia Benali
Arabische zang, composities
ALLEGORIE VAN HET VERLANGEN
De Hebreeuwse Bijbel bevat een
bijzonder raadselachtig boekje, bekend
als het Lied van Salomon, Canticum
Canticorum of het Hooglied. Het boek
leest als een verzameling van gedichten
op het thema van de menselijke liefde
met als protagonisten een mannelijke en
een vrouwelijke minnaar. De poëzie is
beeldend, vaak ronduit erotisch en
suggestief. Het Hooglied speelt zich af in
een gesublimeerde wereld en wordt
beschouwd als een allegorie voor Gods
liefde en als een drijfveer voor de
mystiek. Het vormt al eeuwenlang een
inspiratiebron voor talloze oosterse en
westerse kunstenaars en geleerden.
Zefiro Torna creëert samen met
Vocalconsort Berlin en de Tunesische
zangeres en kunstenares Ghalia Benali
een bijzonder programma. Eenstemmige
madrigalen met instrumentale
begeleiding, zangduetten en - trio’s, een
vrouwenkoor en polyfone zettingen van
componisten als von Bingen, de
Machaut, Dunstable, Agricola, Lassus,
Grandi, Sances, Monteverdi, Schütz,
Buxtehude en J.Ch. Bach, interageren
met traditionele en moderne Arabische
liederen op teksten van ‘soefi’dichters
als Rābiʻa al-ʻAdawiyya en van een
nieuwe generatie dichters zoals de
Egyptenaar Abdallah Ghoneem. Het
geheel vormt de premisse en aanleiding
tot een ontmoeting over culturen en
spirituele tradities heen.
Het Hooglied heeft een fascinerende rol
gespeeld in de westerse cultuur. Zo
werd het niet enkel vanuit zijn zinnelijke
inhoud en humane context
geïnterpreteerd, maar ook als allegorie
voor Gods liefde. In die hoedanigheid
werd de tekst geaccapareerd als
fundament van het ascetisme en
drijfveer voor de mystiek.
Honderden componisten hebben zich
door de eeuwen heen laten bezielen
door de gelaagdheid van de poëzie en
zetten fragmenten van het boek op
muziek. Dat inspiratie aanstekelijk
werkt en musici op hun beurt
geïntrigeerd zijn geraakt door deze
creaties, bewijzen de diverse opnameen concertprojecten die in de voorbije
decennia aan het Hooglied zijn gewijd.
De Allegorie van het Verlangen schrijft
zich dan ook in, in een rijke
uitvoeringstraditie, maar pakt het nét
even anders aan…
De uitnodiging tot dit project kwam van
Vocalconsort Berlin naar aanleiding van
hun tienjarige bestaan. Folkert Uhde,
dramaturg bij Radialsystem V, is in feite
het brein achter deze alliantie:
Vocalconsort werkt dikwijls met
innovatieve concertformules – net zoals
Zefiro Torna, dat Folkert ook goed
kende vanuit eerdere samenwerkingen.
Hij vond dat ze absoluut eens iets samen
moesten gaan doen. Op zoek naar een
geschikt thema belandden ze vrij snel bij
het Hooglied: een pad dat natuurlijk al
vaker door ensembles werd bewandeld,
maar doorgaans een zeer doelgerichte
en gefocuste uitwerking heeft gekregen.
Ze wilden het Hooglied als symbool ten
gronde uitspitten en daartoe een breed
georiënteerde, unieke muzikale formule
creëren. Er werd gekozen voor een
diachronische benadering met een
accent op de barok. Vanuit die bezetting
werden verdere bakens uitgezet en
volgde een specifieke inspiratiestroom.
Al gauw kwamen ze bij de poëtische
‘turf’ van het Hooglied terecht, die
opvallende raakvlakken met de
Arabische poëzie bleek te vertonen.
Zefiro Torna raakte vooral gefascineerd
door wat men in die traditie ‘Wasf’
noemt: een lofzang op het lichaam met
een zeer rijke metaforische inhoud. Het
was dan ook evident dat de voorstelling
een Arabische component moest krijgen.
Ghalia was aanvankelijk wat
terughoudend maar voelde toch snel aan
hoe de thematiek van het Hooglied
verstrengeld is met de Arabische
tradities en eigenlijk tot op vandaag
duidelijk aanwezig is in zowel de
religieuze beleving als de poëtische en
populaire cultuur van de Arabische
wereld.
Maar Ghalia wilde meer: dagelijks staat
ze in contact met beide werelden en
beleeft ze de omwentelingen die zowel
Europa als Arabië doormaken van
binnenuit. Uit haar contacten met jonge
Arabische dichters, die ze vertelde over
ons project, werd in een mum van tijd
materiaal geboren dat heel mooi de
verwantschap met de symboliek van het
Hooglied vat. Ghalia zingt niet alleen,
maar acteert en danst ook – precies wat
we zochten, want het Hooglied houdt
ook verband met Babylonische
vruchtbaarheidsriten rond de godin
Ishtar, die vaak zeer geladen en
libidineus waren. Die sensualiteit maakt
ons, westerlingen, wat nerveus maar
voor Ghalia is dit perfect natuurlijk! Zo
heft ze het Hooglied boven het
allegorische niveau uit, om terug naar de
wortels te gaan: de lof aan het verlangen
en de schoonheid, die de kern uitmaakt
van deze voorstelling.
Uiteindelijk is het een programma van
highlights geworden – de meest rijpe
vruchten van onze rijke oogst. Alleen al
door hun puur muzikale kwaliteiten
maken deze composities het verschil
met de rest van het beschikbare
repertoire. En alleen het beste vonden
we goed genoeg om het Hooglied te
verheerlijken; de curiosa moet je dan
maar achterwege kunnen laten…
DO | 15.12.16 | 20:00 | CONCERTZAAL
LE CONCERT SPIRITUEL
POLYFONIE VOOR 40 EN 60 STEMMEN
ZA | 14.01.17 | 20:00 | CONCERTZAAL
SYMFONIEORKEST VLAANDEREN
SMETANA, CHOPIN, DVORÁK
WO | 11.01.17 | 20:00 | CONCERTZAAL
ANIMA ETERNA
SAINT-SAËNS : FRANS DIERENCARNAVAL
VR |20.01.17 | 20:00 | CONCERTZAAL
DEFILHARMONIE
BERG, MAHLER
DEBIJLOKE.BE/NU
24 UUR VOOR EN NA HET CONCERT. VIND
SNEL MEER ACHTERGRONDINFO. BEREKEN
JE ROUTE NAAR DE BIJLOKE. DEEL JE
MENING OVER DIT CONCERT.
BESPREEKBUREAU
MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENT
J. KLUYSKENSSTRAAT 2, 9000 GENT
MA – VR 10:00 – 17:00 (DOORLOPEND)
09 269 92 92 / WWW.DEBIJLOKE.BE
COLOFON
TEKST PROGRAMMABOEKJE Zefiro Torna / V.U. Geert Riem
© MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENT
Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be)
Bloemen voor de artiesten worden aangeboden door Gentse bloemenzaak Bluet – fair flowers, plants &
design.