Transcript 2016-2017
Bachelorscriptie
met
seminarie
2016
‐
2017
Infosessie
over
het
opleidingsonderdeel
Algemene informatie over het opleidingsonderdeel, door prof.
T.
Heysse
Maandag 26 september, 19 ‐ 20 u., HIW lokaal C
Richtlijnen
http://hiw.kuleuven.be/ned/onderwijs/bachelorscriptie/index.html
Verplichte,
gezamenlijke
sessie
over
presentatievaardigheden
(2
e
sem)
Sessie over het geven van een goede presentatie.
Verplicht voor alle studenten die het opleidings ‐ onderdeel Bachelorscriptie met seminarie volgen.
Docent: W.
Willems Tijdstip en locatie: maandag 13 februari 2017, 20 ‐ 22u.
Aanbod
seminaries
2016
‐
2017
W9XA4A Logica en analytische filosofie
Thema:
Persoonsidentiteit
Sinds de opmerking van Heraclitus dat niemand tweemaal in dezelfde stroom kan afdalen, breken filosofen zich het hoofd over de identiteit van de dingen en in het bijzonder over de identiteit van personen (
personal identity
).
Hoe is het mogelijk dat een persoon één en dezelfde blijft gedurende zijn levensloop, gegeven zijn lichamelijke en geestelijke verandering?
Wat is het één en dezelfde persoon te zijn door de tijd heen?
Waarin bestaat het feit dat een persoon één en dezelfde persoon is door de tijd heen?
Deze oude filosofische vraag leidde in de moderne analytische filosofie tot een controverse die een voortzetting vormt van een discussie in het klassieke rationalisme en empirisme van de 17de en 18de eeuw.
Als mogelijk antwoord op deze vraag naar de persoonsidentiteit door de tijd heen (
the question of personal identity through time
) bestudeert en maakt de student(e) een scriptie over een (aspect van een) theorie over de persoonsidentiteit.
De werkpakketten hebben betrekking op (a) de lichaamstheorie en het animalisme, (b) de neo ‐ Lockeaanse mentale ‐ continuïteitstheorie (Lockes geheugentheorie, Humes bundeltheorie, Parfits onpersoonlijke theorie), (c) de breintheorie en (d) spirituele ‐ substantietheorie.
Na een inleidende sessie worden in vier verdere sessies (aspecten van) deze theorieën verder uitgediept aan de hand van de lectuur van Brian Garrett,
Personal Identity and Self ‐ Consciousness
.
Begeleiding: Prof.
dr.
S.
Cuypers Introductiesessie: dinsdag 4 oktober, 16 ‐ 18u., HIW lokaal S
W9XA5A Fenomenologie en wijsgerige antropologie ‐
AVONDPROGRAMMA
Thema:
Gewoonte [habit] en bewustheid
Gewoontes zijn alomtegenwoordig in ons dagelijks leven.
Motorische en culturele gewoontes bepalen automatisch de manier hoe we ons bewegen, hoe we zitten, eten, auto rijden enz.
Al deze bewegingen
en handelingen zijn door het vaste repeteren habitueel geworden, automatismen waarbij men niet meer moet nadenken om ze uit te voeren.
Gewoontes maken dus onze ervaringen, handelingen en wereld zo vertrouwd dat we deze in zekere zin uit het oog verliezen.
Gewoonte wordt daarom ook als een tweede natuur aangeduid.
Doordat we een groot deel van onze alledaagse handelingen dus bijna automatisch kunnen uitvoeren, opent zich aan de ene kant de mogelijkheid en vrijheid om te denken en te reflecteren.
Aan de andere kant verhullen gewoontes daardoor ook een groot deel van onze ervaringen en de wereld.
Daarom stellen verschillende denkers in de geschiedenis van de filosofie dat elke filosofische reflectie hier moet beginnen: In de opheldering en kritiek van ons gewoonte en alledaagse manier van handelen, waarnemen en denken.
Maar in hoeverre is het mogelijk zich van de eigen gewoontes bewust te worden?
Zijn er gewoontes die meer of minder bewust zijn?
Welke rol spelen gewoontes voor onze ervaring van, relatie tot, en het denken over de wereld?
In het seminarie willen we deze vragen vanuit een fenomenologisch en antropologisch perspektief benaderen.
In de eerste vier sessies analyseren en bediscussiëren we bekende teksten over gewoonte [habit] uit de geschiedenis van de filosofie en fenomenologie.
De teksten worden via Toledo beschikbaar gesteld en moeten voor de eerste sessie grondig worden gelezen.
Op basis van deze lectuur kiezen de studenten in overleg met de coördinator een thema voor hun bachelorscriptie.
Hiervoor worden ook geselecteerde tekstdelen van andere auteurs over het onderwerp aangeboden.
Twee weken na de inhoudelijke sessies zal er een gemeenschappelijke sessie worden besteed aan de onderzoeksmethode, aan het formuleren van onderzoeksvragen alsook aan het schrijven van abstracts.
In de daarop volgende weken tot de kerstvakantie zullen er individuele afspraken worden gemaakt met de studenten, om over hun specifieke thema’s, vragen, literatuur etc.
te spreken en individuele begeleiding te geven.
In het tweede semester moet elke student zijn onderzoeksthema (thema van zijn scriptie) presenteren.
Als voorbereiding wordt er een algemene sessie aangeboden over het presenteren van filosofisch onderzoek, en vervolgens een ‘try ‐ out’ sessie, waar iedereen een korte versie van zijn thema kan voorstellen en feedback wordt gegeven door de coördinator en de medestudenten.
Begeleiding: dr.
M.
Wehrle Introductiesessie: dinsdag 27 september, 19:30 ‐ 20:30u.
in HIW, lokaal B.
De introductie wordt verzorgd door prof.
U.
Melle.
W9XA6A Ethiek, sociale en politieke filosofie Keuze tussen twee lijnen:
1.
Politieke filosofie en de Europese Unie
In het wetenschappelijk onderzoek is er lange tijd bijna uitstluitend oog geweest voor de ontwikkeling van theorieën die het Europese integratieproces konden verklaren en ‐ op basis daarvan ‐ ook konden voorspellen.
Wetenschappers hadden veel minder oog voor de evaluatie van de Europese eenmaking.
Die vraag kon niet meer genegeerd worden toen zo'n 25 jaar geleden duidelijk werd dat de uitbouw van een steeds hechtere unie geen evidentie was.
Burgers stelden het Europese politieke project in vraag en de verantwoordelijke politici konden niet langer uitgaan van wat men aanduidt als de permissieve consensus.
Vragen naar het goed functioneren van de Unie drongen zich op.
Maar daarmee was er nog niet echt aandacht voor de richting die de EU dan wel moest uigaan.
Hoever moet de Europese eenmaking reiken?
Op welke principes moet de EU gestoeld zijn?
Hoe verhouden die principes zich tot elkaar en tot nationale normen en waarden?
Het zijn vragen die hoogst actueel zijn en die de laatste jaren ook hoog op de agenda staan in het wetenschappelijk onderzoek, niet in het minst in de politieke filosofie.
Tijdens het seminarie zal eerst en vooral een korte inleiding worden gegeven tot de staat van de politieke filosofie van de Europese Unie.
Daarnaast zullen enkele thema's meer in detail worden uitgewerkt met bijzondere aandacht voor de rol en invulling van Europese solidariteit en rechtvaardigheid, kwesties van legitimiteit, en de (constitutionele) structuur van de EU.
Begeleiding: dr.
E.
De Bom Introductiesessie: woensdag 28 september, 16 ‐ 18u.
in lokaal PI 00.32
(introd.
beide lijnen)
2.
De relatie tussen morele theorie en ons dagelijks handelen
Wie in het dagelijks leven een morele beslissing moet nemen, doet daarbij zelden een beroep op de normatieve theorieën die door moraalfilosofen worden ontwikkeld (utilitarisme, deontologie, deugdethiek), terwijl die theorieën wel vaak als doel hebben om ons moreel handelen te leiden.
De relatie tussen morele theorie en ons dagelijks handelen is blijkbaar niet vanzelfsprekend.
Hoe komt dat?
Los van de specifieke problemen die elke theorie heeft, zijn er ook een aantal problemen die door verschillende morele theorieën gedeeld worden en problemen die samen lijken te hangen met de idee van een morele theorie op zich.
De overkoepelende vraag in dit seminarie is: waarom is het (on)wenselijk om ons dagelijks moreel handelen door morele theorieën te laten leiden?
We bespreken vier thema’s in detail: De idee van een
morele theorie
en de vraag of er voor moraalfilosofen
alternatieven
zijn: is het mogelijk en wenselijk om aan ethiek te doen zonder aan theorievorming te doen, en wat zijn de voor ‐ en nadelen van niet ‐ theoretische ethiek?
We lezen in dit verband Timothy Chappell, ‘Ethics beyond theory’ of Nora Hämäläinen, ‘Is moral theory harmful in practice?’.
Het
ideaal van morele perfectie
dat morele theorieën ons voorspiegelen, is soms
veeleisend
(het probleem van
moral demandingness
) en
onaantrekkelijk
.
Zelfs als we zouden kunnen doen wat morele theorieën van ons vragen, dan nog blijft de vraag of we moreel perfect willen zijn of met moreel perfecte personen zouden willen samenleven.
We lezen in dit verband Susan Wolf, ‘Moral saints’.
Wie anderen voorschrijft welke morele beslissing ze moeten nemen, komt al snel moralistisch over.
Wat is
moralisme
?
Kan en moet een ethicus die op basis van morele theorieën moreel advies formuleert moralisme vermijden?
We lezen in dit verband Julia Driver, ‘Moralism’.
In morele theorieën wordt vaak gebruik gemaakt van
gedachte ‐ experimenten
.
De achterliggende idee is dat onze reactie op een hypothetische situatie ons iets leert over wat we in reële situaties moeten doen.
Maar is dat wel zo?
We lezen in dit verband Cora Diamond, ‘What is x isn’t the number of sheep?
Wittgenstein and thought ‐ experiments in ethics’.
In overleg met de docent kiezen de studenten een onderwerp voor hun scriptie dat aansluit bij de thematiek van het seminarie.
In het seminarie lezen we hedendaagse auteurs, voornamelijk uit de Angelsaksische traditie, maar zolang hun thema aansluit bij het seminarie kunnen studenten er ook voor kiezen om continentale en niet ‐ hedendaagse filosofen te behandelen.
Begeleiding: dr.
B.
De Mesel Introductiesessie: woensdag 28 september, 16 ‐ 18u.
in lokaal PI 00.32
(introd.
beide lijnen)
W9XA7A Antieke en middeleeuwse filosofie
Thema:
Wat filosofen (moeten) doen
Het behoort tot het wezen van de filosofie en van de personen die haar beoefenen, om aan zelfreflectie te doen: wat is het dat een filosoof tot filosoof maakt?
wat zijn de gevolgen hiervan voor de wijze
waarop een filosoof in het leven staat (of zou moeten staan) en deelneemt aan de maatschappij (of dat – in een ideale wereld – zou moeten doen)?
hoe bakent een filosoof zijn/haar domein af ten opzichte van andere disciplines, zoals theologie of wetenschap, en wat betekent dit voor de omgang met “andersdenkenden”?
Verschillende aspecten van dit thema zullen behandeld worden op basis van een selectie van antieke (bv.
Plato) en middeleeuwse (bv.
Thomas van Aquino) teksten, die in vertaling zullen worden gelezen.
Begeleiding: Prof.
dr.
Pieter De Leemans Introductiesessie: donderdag 6 oktober, 11 ‐ 12 u.
in HIW, lokaal A.
W9XA8A Metafysica en filosofie van de cultuur ‐
AVONDPROGRAMMA
Thema:
Franse epistemologie: Wetenschapsbeelden in de hedendaagse Franse filosofie
Brunschvicg, Bachelard, Koyré, Canguilhem, Cavaillès, Lautman, Granger, Serres en hun invloed op Foucault, Althusser, Derrida, Bourdieu, Deleuze, Latour, Stengers, Hacking...
De unieke historische benadering van deze wetenschapsfilosofie loopt vooruit op de bekendere 'new thing' van Kuhn of Feyerabend: argumentatie opbouwen niet zozeer aan de hand van logische idealisering maar via historische casestudies om vanuit daaruit grotere stellingen te verdedigen (cf.
Bachelard over chemie, Canguilhem over organisme en reflex, Cavaillès op basis van wiskunde over bredere aard van wetenschap, …).
Het betreft hier ook een ‘continentale’ wetenschapsfilosofie in die zin dat ze in dialoog gaat met stromingen zoals fenomenologie, psychoanalyse, structuralisme, enzovoort (als kritiek?
verzoenbaar?).
En het is een epistemologie die openstaat voor dialoog tussen wetenschap en bredere culturele fenomenen zoals poëtica en verbeelding (Bachelard), ziekte/gezondheid (Canguilhem), marxisme (Althusser), macht en discipline (Foucault), en zeker ook bij Latour/Stengers/Serres (ecologie, kenniseconomie, wetenschapssociologie).
Begeleiding: prof.
dr.
P.
Cortois Introductiesessie: dinsdag 27 september, 20:30 ‐ 21:30 u.
in HIW, lokaal B