Transcript N*AAT **LER*NDE MAL*YET*N TESP*T

6111 SAYILI “TORBA KANUN”
ÇERÇEVESİNDE VERGİ
ALACAKLARININ YENİDEN
YAPILANDIRILMASI
ISPARTA S.M.M.M.O.
Isparta, 26.02.2011
Sakıp ŞEKER
Yeminli Mali Müşavir
1
6111 SAYILI KANUNUN KAPSAMI
• 1.KESİNLEŞMİŞ VERGİ ALACAKLARININ YENİDEN YAPILANDIRILMASI
• 2.İHTİLAFLI VERGİ (DAVA AŞAMASINDAKİ) ALACAKLARININ
TASFİYESİ (HENÜZ KESİNLEŞMEYEN VERGİ TARHİYATLARI DAHİL)
• 3. VERGİ İNCELEME AŞAMASINDAKİ İŞLEMLERİN TASFİYESİ
• 4.PİŞMANLIKLA BEYANNAME VERME
• 5.MATRAH VE VERGİ ARTIRIMI
• 6.STOK AFFI
• 7.KASA FAZLASI VE ORTAKLARDAN ALACAK HESAPLARININ
TASFİYESİ
• 8. VARLIK BARIŞI KANUNUNDAN YARARLANANLARA EK SÜRE
• 9.SGK ALACAKLARININ YENİDEN YAPILANDIRILMASI
• 10. DİĞER KANUNLARDAN DOĞAN KAMU ALACAKLARININ YENİDEN
YAPILANDIRILMASI
2
KAPSAMA GİREN VERGİ ALACAKLARININ DÖNEMİ
•
•
•
•
•
•
1.)VERGİ USUL KANUNU KAPSAMINA GİREN;
A) 31/12/2010 TARİHİNDEN (BU TARİH DÂHİL) ÖNCEKİ DÖNEMLERE, BEYANA
DAYANAN VERGİLERDE BU TARİHE KADAR VERİLMESİ GEREKEN BEYANNAMELERE
İLİŞKİN VERGİ VE BUNLARA BAĞLI VERGİ CEZALARI, GECİKME FAİZLERİ, GECİKME
ZAMLARI,
B) 2010 YILINA İLİŞKİN OLARAK 31/12/2010 TARİHİNDEN (BU TARİH DÂHİL) ÖNCE
TAHAKKUK EDEN VERGİ VE BUNLARA BAĞLI VERGİ CEZALARI, GECİKME FAİZLERİ,
GECİKME ZAMLARI,
C) 31/12/2010 TARİHİNDEN (BU TARİH DÂHİL) ÖNCE YAPILAN TESPİTLERE İLİŞKİN
OLARAK VERGİ ASLINA BAĞLI OLMAYAN VERGİ CEZALARI,
ÖRNEĞİN, KASIM-2010 DÖNEMİ KDV VE MUHTASAR VERGİ BORÇLARI KANUN
KAPSAMINDA TAKSİTLENDİRİLECEK, ARALIK-2010 DÖNEMİNE İLİŞKİN
BEYANNAMELERDEN KAYNAKLANAN BORÇLAR KANUN KAPSAMINDA
DEĞERLENDİRİLMEYECEK
ÇEVRE VERGİSİ, EMLAK VERGİSİ, MTV GİBİ BÜTÜN VERGİLER KAPSAMA DAHİL
2.)31.12.2010 TARİHİNDEN ÖNCE TAHAKKUK EDEN GÜMRÜK KANUNU KAPSAMINA
GİREN GÜMRÜK VERGİLERİ, İDARİ PARA CEZALARI, FAİZLER, GECİKME ZAMLARI
3
1.KESİNLEŞMİŞ VERGİ ALACAKLARININ
YENİDEN YAPILANDIRILMASI
• VADESİ 31.12.2010 TARİHİNDEN ÖNCE OLAN VE KESİNLEŞMİŞ OLAN
VERGİ BORÇLARI
• VERGİ ASLININ TAMAMI ÖDENECEK, ALACAK ASLINDA İNDİRİM YOK.
• VERGİ ASLINA BAĞLI OLARAK KESİLEN VERGİ ZİYAI CEZALARININ
TAMAMI SİLİNECEK.
• VERGİ ASLINA BAĞLI OLMAKSIZIN KESİLEN VERGİ CEZALARININ
%50’Sİ SİLİNECEK.
• GECİKME ZAMMI VE GECİKME FAİZİ YERİNE TEFE/TÜFE’YE GÖRE
HESAPLANACAK FAİZ TAHSİL EDİLECEK.
• YENİDEN YAPILANDIRMA SAYESİNDE GECİKME ZAMMINDA YILINA
GÖRE 2/3’E VARAN İNDİRİM SÖZ KONUSU OLMAKTADIR
4
TAKSİTLERİN ZAMANINDA ÖDENMEMESİ
• KESİNLEŞMİŞ BORÇLARINI YENİDEN YAPILANDIRANLARIN
BORÇ TAKSİTLERİNİ SÜRESİNDE ÖDEMESİ GEREKİR
• BİR TAKVİM YILINDA 2’DEN FAZLA TAKSİT SÜRESİNDE
ÖDENMEDİĞİ TAKDİRDE KANUN HÜKMÜNDEN
YARARLANILAMAYACAK
• BİR TAKVİM YILINDA EN FAZLA 2 TAKSİDİ SÜRESİNDE
ÖDEMEYEN VEYA EKSİK ÖDEYENLER KANUN
HÜKÜMLERİNDEN YARARLANABİLECEK, ANCAK
ÖDENMEYEN TAKSİTLER SON TAKSİDİ İZLEYEN AYIN
SONUNA KADAR GECİKİLEN HER AY VE TAKSİT İÇİN
GECİKME ZAMMI ORANINDA GEÇ ÖDEME ZAMMI İLE
BİRLİKTE ÖDENECEK.
5
CARİ DÖNEM VERGİLERİNİN VADESİNDE
ÖDENMEMESİ
• KESİNLEŞMİŞ BORÇLARINI YENİDEN
YAPILANDIRANLARIN TAKSİT SÜRELERİ İÇERİSİNDE
AŞAĞIDA BELİRTİLEN VERGİ TÜRLERİNİ DE ZAMANINDA
ÖDEMEK ZORUNDADIR
• -Yıllık gelir/kurumlar vergileri
• -Gelir/kurumlar vergisi stopajları
• -KDV ve ÖTV
• BU VERGİLERİN ÇOK ZOR DURUM OLMAKSIZIN HER
BİR VERGİ TÜRÜ İTİBARIYLA BİR TAKVİM YILINDA 2’DEN
FAZLA TAKSİDİN VADESİNDE ÖDENMEMESİ HALİNDE
YENİDEN YAPILANDIRMA HAKKI KAYBEDİLECEKTİR.
6
2010 YILINA İLİŞKİN GEÇİCİ VERGİ BORÇLARI
• 2010/1,2,3. VERGİLENDİRME DÖNEMLERİNE
İLİŞKİN GEÇİCİ VERGİ BORÇLARI İÇİN GECİKME
ZAMMI YERİNE ÜFE ORANI UYGULANACAKTIR.
• 2010/4. DÖNEM GEÇİCİ VERGİ BORÇLARI
KANUN KAPSAMINDA DEĞİL
• 2010 YILI GELİR/KURUMLAR VERGİSİ
TAHAKKUK ETTİKTEN SONRA GEÇİCİ VERGİ
ASLININ ÖDENMESİ GEREKMEZ.
7
2.İHTİLAFLI VERGİ(DAVA AŞAMASINDAKİ)
ALACAKLARININ TASFİYESİ
• İLK DERECE MAHKEMESİNDE AÇILMIŞ DAVALARDAN
VAZGEÇİLMESİ VEYA DAVA AÇMA SÜRESİ HENÜZ GEÇMEMİŞ
TARHİYATLAR İÇİN DAVA AÇILMAMASI ŞARTIYLA;
• -VERGİ ASLININ %50’Sİ SİLİNECEK, %50’Sİ ÖDENECEK,
• -VERGİ ASLINA BAĞLI OLARAK KESİLEN CEZALARIN TAMAMI
SİLİNECEK,
• -VERGİ ASLINA BAĞLI OLMAYAN (ÖZEL USULSÜZLÜK VEYA
USULSÜZLÜK) CEZALARIN %25’İ ÖDENECEK, %75’İ SİLİNECEK,
• -GECİKME FAİZİ YERİNE TEFE/TÜFE ORANINA GÖRE FAİZ
HESAPLANACAK
• 1.1.2005’TEN ÖNCE TEFE, SONRAKİ DÖNEMLER İÇİN ÜFE
8
İTİRAZ VE TEMYİZ AŞAMASINDAKİ
ALACAKLARIN DURUMU
• İTİRAZ VE TEMYİZ AŞAMASINDAKİ ALACAKLARDA
MÜKELLEFİN DAVADAN VAZGEÇMESİ HALİNDE;
• 1.SON KARARIN TERKİN (MÜKELLEF LEHİNE) OLMASI
HALİNDE,
• -Vergi aslının %20’si ödenecek, %80’i silinecek
• -Asla bağlı cezanın tamamı silinecek
• -Asla bağlı olmayan vergi cezasının %10’u ödenecek, %90’ı
silinecek
• -%20 vergi aslına gecikme faizi/zammı yerine TEFE/ÜFE
oranında faiz ödenecek
• Ödeme 36 ayda 18 taksitte yapılabilecek. Taksitlendirmede
yıllık faiz oranı %5
9
İHTİLAFLI ALACAKLARDA (DEVAM)
• 2. SON KARARIN TASDİK VEYA TADİLEN TASDİK
(MÜKELLEF ALEYHİNE) OLMASI HALİNDE;
• -TASDİK EDİLEN VERGİ ASLININ TAMAMI ÖDENECEK,
• -ASLA AİT CEZANIN TAMAMI SİLİNECEK,
• -ASLA BAĞLI OLMAYAN CEZALARIN %25’İ ÖDENECEK,
%75’İ SİLİNECEK
• -GECİKME FAİZ/ZAMMI YERİNE TEFE/TÜFE
UYGULANACAK
• SON KARARIN MÜKELLEF LEHİNE BOZMA OLMASI
HALİNDE VERGİNİN YARISI ÖDENECEK, CEZA
KALDIRILACAK, ÖDENECEK VERGİYE TEFE/TÜFE
UYGULANACAK
10
İHTİLAFLI BORÇLARINI YENİDEN YAPILANDIRANLARIN
TAKSİTLERİNİ VADESİNDE ÖDEMEMESİ
• İHTİLAFLI BORÇLARINI YENİDEN YAPILANDIRANLARIN
BORÇ TAKSİTLERİNİ SÜRESİNDE ÖDEMESİ GEREKİR
• BİR TAKVİM YILINDA 2’DEN FAZLA TAKSİT SÜRESİNDE
ÖDENMEDİĞİ TAKDİRDE KANUN HÜKMÜNDEN
YARARLANILAMAYACAK
• BİR TAKVİM YILINDA EN FAZLA 2 TAKSİDİ SÜRESİNDE
ÖDEMEYEN VEYA EKSİK ÖDEYENLER KANUN
HÜKÜMLERİNDEN YARARLANABİLECEK, ANCAK
ÖDENMEYEN TAKSİTLER SON TAKSİDİ İZLEYEN AYIN
SONUNA KADAR GECİKİLEN HER AY VE TAKSİT İÇİN
GECİKME ZAMMI ORANINDA GEÇ ÖDEME ZAMMI İLE
BİRLİKTE ÖDENECEK.
11
CARİ DÖNEM VERGİLERİNİN VADESİNDE
ÖDENMEMESİ
• İHTİLAFLI BORÇLARINI YENİDEN YAPILANDIRANLAR
TAKSİT SÜRELERİ İÇERİSİNDE AŞAĞIDA BELİRTİLEN
VERGİ TÜRLERİNİ DE ZAMANINDA ÖDEMEK
ZORUNDADIR
• -Yıllık gelir/kurumlar vergileri
• -Gelir/kurumlar vergisi stopajları
• -KDV ve ÖTV
• BU VERGİLERİN ÇOK ZOR DURUM OLMAKSIZIN HER
BİR VERGİ TÜRÜ İTİBARIYLA BİR TAKVİM YILINDA 2’DEN
FAZLA TAKSİDİN VADESİNDE ÖDENMEMESİ HALİNDE
YENİDEN YAPILANDIRMA HAKKI KAYBEDİLECEKTİR.
12
3.İNCELEME TARHİYAT AŞAMASINDAKİ
İŞLEMLERİN TASFİYESİ
• KANUNUN YAYIMLANDIĞI TARİHTEN ÖNCE BAŞLAYAN VERGİ
İNCELEMELERİ DEVAM EDECEK, İNCELEME SONUNDA
YAPILACAK TARHİYATLAR NEDENİYLE “KESİNLEŞMEMİŞ
ALACAKLAR” İÇİN GETİRİLEN OLANAKLARDAN
YARARLANILACAK. BU KAPSAMDA;
• -TARH EDİLECEK VERGİNİN %50’SİNDEN VAZGEÇİLECEK,
• -VERGİ ASLINA BAĞLI OLARAK KESİLEN CEZALARIN TAMAMI
SİLİNECEK,
• -VERGİ ASLINA BAĞLI OLMAYAN (ÖZEL USULSÜZLÜK VEYA
USULSÜZLÜK) CEZALARIN %25’İ ÖDENECEK, %75’İ SİLİNECEK,
• -GECİKME FAİZİ YERİNE TEFE/TÜFE ORANINA GÖRE FAİZ
HESAPLANACAK
13
İNCELEMEYE BAŞLAMA
1) İNCELEMEYE BAŞLAMA TUTANAĞININ
DÜZENLENMESİ.
2) MÜKELLEFİN YAZI İLE DAVET EDİLMESİ.
3) DEFTER VE BELGELERİ İSTEME YAZISININ TEBLİĞ
EDİLMİŞ OLMASI.
4) MATRAH TESİSİNE YÖNELİK TUTANAK
DÜZENLENMESİ.
5) DEFTER VE BELGELERİN İNCELEME ELEMANINA
İBRAZ EDİLMİŞ OLMASI.
14
4.PİŞMANLIKLA VEYA KENDİLİĞİNDEN
BEYANNAME VERME
• MATRAH VEYA VERGİ ARTIRIMI YERİNE MÜKELLEFLER
İSTERLERSE RİSKLİ GÖRDÜĞÜ DÖNEM VEYA TUTARI
DİKKATE ALARAK VUK’NUN 371. MADDESİNE GÖRE
PİŞMANLIKLA BEYANNAME VEREBİLECEKLER
• PİŞMANLIK ZAMMI YERİNE TEFE/ÜFE ORANI
UYGULANACAKTIR
• TAHAKKUK EDEN VERGİNİN 15 GÜN İÇİNDE ÖDENMESİ
YERİNE 36 AY TAKSİTLE ÖDEME MÜMKÜN
• KENDİLİĞİNDEN VERİLEN BEYANNAMELER ÜZERİNE
TAHAKKUK EDEN VERGİ ASLI ÜFE ORANINDA
UYGULANACAK FAİZ UYGULANACAK VE 36 AYA KADAR
TAKSİTLENDİRİLEBİLECEK, CEZANIN TAMAMI SİLİNECEK
15
5.MATRAH/VERGİ ARTIRIMININ KAPSAMI
•
•
•
•
•
GELİR VERGİSİ
KURUMLAR VERGİSİ
KATMA DEĞER VERGİSİ
GELİR /KURUMLAR VERGİSİ STOPAJI
-ÜCRET ÖDEMELERİ
•
•
•
•
•
-KİRA ÖDEMELERİ
-ZİRAİ ÜRÜN VE HİZMET ÖDEMELERİ
-SERBEST MESLEK KAZANCINA İLİŞKİN ÖDEMELER
-VERGİDEN MUAF ESNAFLARA YAPILAN ÖDEMELER
-YILLARA YAYGIN İNŞAAT İŞİ ÖDEMELERİ
• KAR DAĞITIMLARI NEDENİYLE MATRAH ARTIRIMI SÖZ
KONUSU DEĞİL
• ÖTV, BSMV, ÖİV, DAMGA VERGİSİ, HARÇLAR, EMLAK
VERGİSİNDE DE MATRAH ARTIRIMI SÖZ KONUSU DEĞİL
16
MATRAH/VERGİ ARTIRIMINDA ÖZELLİKLER
• ARTIRIM İÇİN NİSAN AYI (2 AY) SONUNA KADAR MÜRACAAT
EDİLEBİLECEK
• ARTIRIMDA BULUNULAN YILLARLA İLGİLİ OLARAK VERGİ İNCELEMESİ
YAPILAMAYACAK
• ARTIRIMIN HESABINDA VERGİ İNCELEMESİ SONUCU KESİNLEŞEN
MATRAH VE EK MATRAH BEYANLARI BİRLİKTE DİKKATE ALINACAKTIR.
• MATRAH ARTIRIMINDA BULUNULAN YILDA ZARAR BEYAN EDİLMİŞ İSE
ZARARIN %50’SİNDEN İZLEYEN YILLARDA YARARLANILAMAYACAK
• MATRAH ARTIRIMI NEDENİYLE TAHAKKUK EDEN VERGİ PEŞİN VEYA
TAKSİTLE ÖDENEBİLECEK
• MATRAH VEYA VERGİ ARTIRIMI DOLAYISIYLA VERİLECEK YILLIK,
MUHTASAR VE KATMA DEĞER VERGİSİ BEYANNAMELERİ VE DİĞER
BEYANNAMELER İÇİN DAMGA VERGİSİ ALINMAYACAK.
17
MATRAH/VERGİ ARTIRIMINDA ÖDEME
•
GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİNİN GELİR/KURUMLAR VERGİSİ
MATRAHLARINI ARTIRMALARI HALİNDE, DAHA ÖNCE TEVKİF YOLUYLA ÖDEMİŞ
OLDUKLARI VERGİLER, ARTIRILAN MATRAHLAR ÜZERİNDEN HESAPLANAN
VERGİLERDEN MAHSUP EDİLMEZ.
•
MATRAH ARTIRIMINDA BULUNAN MÜKELLEFLERİN YILLIK GELİR VE KURUMLAR
VERGİSİNE MAHSUBEN DAHA ÖNCE TEVKİF YOLUYLA ÖDEMİŞ OLDUKLARI
VERGİLERİN İADESİ İLE İLGİLİ TALEPLERİNE İLİŞKİN İNCELEME VE TARHİYAT HAKKI
SAKLIDIR.
•
TAKSİTLE ÖDEMENİN TERCİH EDİLMESİ HALİNDE, 6-18 TAKSİTTE 12-36 AYA KADAR
SÜREDE ÖDEME MÜMKÜN OLACAK
•
TAKSİTLE ÖDEMENİN KABUL EDİLMESİ HALİNDE YILLIK %5 FAİZ HESAPLANACAK. 12
AYDA 6 TAKSİTTE ÖDEYENLER %5, 18 AYDA 9 TAKSİTTE ÖDEYENLER %7, 24 AYDA 12
TAKSİTTE ÖDEYENLER %10, 36 AYDA 18 TAKSİTTE ÖDEYENLER %15 FAİZ ÖDEYECEK
18
İHLAL NEDENİ SAYILMAYAN EKSİK ÖDEMELER
• Vadesinde ödenmesi öngörülen alacakların veya taksit
tutarının % 10’unu aşmamak şartıyla 5 liraya (bu tutar
dahil) kadar yapılmış eksik ödemeler için Kanun
hükümleri ihlal edilmiş sayılmayacak
• Bu hükme göre, taksitler için yapılan ödemelerde her
bir taksite yönelik 5 liraya kadar eksik ödemeler ihlal
sebebi sayılmamıştır. Bununla birlikte, taksit tutarının
%10’u 5 liranın altında ise yüzde %10 tutarına isabet
eden tutar kadar eksik ödeme ihlal sebebi
sayılmayacaktır.
19
MATRAH ARTIRIMINA İLİŞKİN BORÇLARIN
ÖDENMEMESİ HALİNDE GECİKME ZAMMI 2 KAT
UYGULANACAK
MATRAH/ VERGİ ARTIRIMI YOLUYLA HESAPLANAN VE BEYAN EDİLEN
GELİR, KURUMLAR VE KATMA DEĞER VERGİLERİNİN KANUNDA
BELİRTİLEN ŞEKİLDE ÖDENMEMESİ HALİNDE, SÖZ KONUSU TAKSİTLER
6183 SAYILI KANUNUN 51 İNCİ MADDESİNE GÖRE BELİRLENEN
GECİKME ZAMMI ORANIN BİR KAT FAZLASI ORANINDA
UYGULANACAK GECİKME ZAMMIYLA BİRLİKTE TAKİP VE TAHSİL
EDİLECEKTİR.
TAKSİTLERİN ÖDENMEMEİŞ OLMASI MATRAH ARTIRIMINDAN
KAZANILAN HAKLARI ORTADAN KALDIRMIYOR
• BU HÜKÜM, HER BİR MADDE VE ALACAKLI İDARELER AÇISINDAN
TAKSİTLENDİRİLEN ALACAKLAR İÇİN AYRI AYRI UYGULANACAKTIR.
20
KURUMLAR VERGİSİNDE MATRAH
ARTIRIMI
• Artırılacak matrah, yıllar itibarıyla beyan edilen matrahın belli bir
yüzdesinden ve aşağıda belirtilen asgari tutarlardan az olamayacaktır.
• YIL
BEYAN
ASGARİ MATRAH
• 2006
%30
19.110
• 2007
%25
20.650
• 2008
%20
22.440
• 2009
%15
24.460
• Artırılacak matraha %20 kurumlar vergisi uygulanacaktır. Ancak, bu kanunun
diğer hükümlerinden (kesinleşmiş vergi borcu veya dava aşamasında vergi
borcu gibi ) yararlanmayanlar için %15 vergi oranı uygulanacaktır.
• %19,8 ORANINDA YATIRIM İNDİRİMİ İSTİSNASI VE YATIRIM FON VE
ORTAKLIKLARININ KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNASINDAN YARARLANANLARIN
KURUMLAR VERGİSİNDEN AYRI OLARAK BU İSTİSNA KAZANÇLAR İÇİN DE
MATRAH ARTIRIMINDA BULUNMASI GEREKİR.
21
GELİR VERGİSİNDE MATRAH ARTIRIMI
• Artırılacak matrah, yıllar itibarıyla beyan edilen matrahın belli bir
yüzdesinden ve aşağıda belirtilen asgari tutarlardan az
olamayacaktır.
• YIL
BEYAN
BİLANÇO/SMK
İŞLETME
• 2006
%30
9.550
6.370
• 2007
%25
10.320
6.880
• 2008
%20
11.220
7.480
• 2009
%15
12.230
8.150
• Artırılacak matraha %20 GELİR vergisi uygulanacaktır. Ancak, bu
kanunun diğer hükümlerinden (kesinleşmiş vergi borcu veya dava
aşamasında vergi borcu gibi ) yararlanmayanlar için %15 vergi oranı
uygulanacaktır.
•
22
GELİR/KURUMLAR VERGİSİNDE STOPAJ
ARTIRIMI
• STOPAJ ARTIRIMINDA MÜKELLEFLERİN İLGİLİ YILDA BEYAN
ETTİKLERİ VERGİLER ESAS ALINACAKTIR
• YIL
ücret
smk/kira
yy.inşaat
•
•
•
•
%5
%4
%3
%2
%5
%4
%3
%2
%1
%1
%1
%1
2006
2007
2008
2009
23
KATMA DEĞER VERGİSİNDE VERGİ
ARTIRIMI
• İLGİLİ YIL İÇİNDE VERİLEN BEYANNAMELERDE GÖSTERİLEN
TOPLAM “HESAPLANAN KDV’NİN” BELLİ BİR ORANI KADAR EK
VERGİ ÖDENMESİ GEREKMEKTEDİR.
• ARTIRIM YILLIK OLARAK YAPILABİLECEKTİR, YILIN BELLİ AYLARI
İÇİN VERGİ ARTIRIMI SÖZ KONUSU DEĞİL
• İSTİSNA VE BENZERİ NEDENLERLE HESAPLANAN KDV BEYAN
ETMEYENLER İLGİLİ YIL İÇİN BEYAN ETTİKLERİ
GELİR/KURUMLAR VERGİSİNİN %18’İ KADAR KDV BEYAN
ETMEK DURUMUNDADIR.
• DEVREDEN KDV OLANLARDA DEVİR KDV
DÜZELTİLMEYECEKTİR
• SONRAKİ DÖNEME DEVREDEN KDV YÖNÜNDEN VERGİ
İNCELEMESİ YAPILABİLİR
24
KATMA DEĞER VERGİSİNDE VERGİ
ARTIRIM ORANLARI
•
•
•
•
•
YIL
2006
2007
2008
2009
ARTIRIM ORANI
%3
%2,5
%2
%1,5
25
MATRAH ARTIRIMINDAN YARARLANAMAYACAK
OLANLAR
• VUK’nun359 uncu maddesinin (b) fıkrasındaki “defter, kayıt ve belgeleri
yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar
koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya
suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler”, matrah
artırımı hükümlerinden yararlanamazlar.
• Sahte belge kullananlar kanunun sağladığı bütün avantajlardan
yararlanabilir.
• Bu durumdaki mükelleflerin sadece fiili işledikleri yıllar için mi matrah
artırımından yararlandırılmayacağı kanunda açık değildir. Özel esastan
genel esasa geçenlerin kanundan yararlandırılması gerekir.
• Bu durumda olan mükelleflerin pişmanlık hükümlerinden yararlanması
mümkündür.
• Ayrıca bu durumdaki mükellefler Kanunun diğer kolaylıklarından
yararlanabilir. (kesinleşmiş borçların taksitlendirilmesi veya ihtilaflı
borçların tasfiyesi veya stok affı ve ortaklardan alacakların ve kasa
fazlalıklarının düzeltilmesi gibi)
26
6.İŞLETMEDE MEVCUT OLDUĞU HALDE
KAYITLARDA YER ALMAYAN STOKLAR
• GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİNİN
İŞLETMELERİNDE MEVCUT OLDUĞU HALDE
KAYITLARDA YER ALMAYAN EMTİA, MAKİNE, TEÇHİZAT
VE DEMİRBAŞLARIN EMSAL BEDELİ İLE KAYDA
ALINMASI MÜMKÜN
• KANUNUN YAYIMLANDIĞI TARİHİ İZLEYEN 3. AYIN
SONUNA KADAR VERGİ DAİRESİNE BİLDİRİMDE
BULUNULACAK
• SABİT KIYMETLER İÇİN AMORTİSMAN AYRILAMAYACAK
• SATIŞ HALİNDE SATIŞ BEDELİ İLE KAYITLI BEDEL
ARASINDAKİ OLUMSUZ FARK ZARAR KABUL
EDİLMEYECEK
27
KDV ORANI VE İNDİRİMİ
• GENEL ORANA TABİ SABİT KIYMETLER VE
MALLARDA %10, İNDİRİMLİ ORANA TABİ
OLANLARDA CARİ ORANIN YARISI KADAR (%0,5
VEYA %4) KDV UYGULANACAK
• HESAPLANAN KDV 2 NOLU BEYANNAME İLE
BEYAN EDİLECEK,
• EMTİA İÇİN HESAPLANAN KDV 1 NOLU KDV
BEYANNAMESİNDE İNDİRİLECEK
• SABİT KIYMETLER İÇİN HESAPLANAN KDV
İNDİRİLEMEYECEK, ANCAK GİDER OLARAK
DİKKATE ALINABİLECEK
28
MUHASEBE KAYDI
• BİLANÇO ESASINA GÖRE DEFTER TUTANLAR
ENVANTERLERİNE KAYDETTİKLERİ EMTİA VE SABİT
KIYMETLERİN BEDELİNİ BİLANÇOLARINDA SERMAYE
YEDEĞİ OLARAK GÖSTEREBİLECEK
• İŞLETME HESABI ESASINA GÖRE DEFTER TUTAN
MÜKELLEFLER İSE SÖZ KONUSU EMTİAYI
DEFTERLERİNİN GİDER KISMINA SATIN ALINAN MAL
OLARAK KAYDEDECEKLER.
• İŞLETMEDE MEVCUT OLDUĞU HALDE KAYITLARDA
BULUNMAYAN VE EMSAL BEDELİ 10 BİN TL OLAN
MALIN KAYDA ALINMASINDA MUHASEBE KAYDI
AŞAĞIDAKİ GİBİ YAPILACAKTIR;
29
ÖRNEK
• --------------------/------------------------------• 153 TİCARİ MALLAR
10.000.-TL
• 191 İNDİRİLECEK KDV
1.000.-TL
•
•
525 KAYDA ALINAN EMTİA KARŞ.
10.000.-TL
•
(6111 Sayılı Kanunun 10 uncu maddesi)
•
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR
1.000.-TL
•
(Sorumlu sıfatı ile ödenecek KDV)
• ____________ / _________
30
KAYITLARDA OLMAYAN SABİT KIYMETLERİN
KAYDA ALINMASI
• ____________________ / ______________________
•
• 253 TESİS MAKİNA VE CİHAZLAR
40.000.-TL
• 689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD.VE ZAR
4.000.-TL
•
526 DEMİRBAŞ MAKİNE VE TEÇHİZAT ÖZEL KARŞILIĞI
40.000.-TL
•
•
(6111 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi)
•
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR
4.000.-TL
•
(Sorumlu sıfatıyla ödenecek KDV)
• __________________ / ___________________
•
31
7.KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE İŞLETMEDE
MEVCUT OLMAYAN MALLARIN DURUMU
• GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ KAYITLARINDA YER ALDIĞI
HALDE İŞLETMEDE MEVCUT OLMAYAN MALLARINI EMSAL BEDELİ İLE
FATURA DÜZENLEMEK VE VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE
GETİRMEK SURETİYLE STOK KAYITLARINI DÜZELTMELERİ MÜMKÜN
• FATURA BEDELİ EMSAL BEDELE UYGUN OLACAK
• FATURADA CARİ ORANDA KDV GÖSTERİLECEK
• SATIŞ BEDELİ İLE MALIN STOKTAKİ MALİYET BEDELİ ARASINDAKİ FARK
SONUÇ HESAPLARINA İNTİKAL ETTİRİLECEK
• BORÇLU HESAP OLARAK 689 NOLU HESAP (OLAĞAN DIŞI ZARARLAR)
KULLANILABİLECEK VE KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDER OLARAK
DEĞERLENDİRİLECEK
• KANUNUN YAYIMLANDIĞI TARİHİ İZLEYEN 3. AYIN SONUNA KADAR
FATURANIN DÜZENLENMESİ VE KAYITLARIN YAPILMASI GEREKİR.
• MALİYET BEDELİ 100 BİN TL OLAN VE FATURASIZ SATILAN MALIN EMSAL
BEDELİ 120 BİN TL VE KDV ORANI %1 İSE KAYITLAR AŞAĞIDAKİ GİBİ
YAPILACAKTIR:
32
ÖRNEK UYGULAMA
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
----------------------------------------/--------------------------------------689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR 121.200 TL
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
600 YURTİÇİ SATIŞLAR
120.000 TL
(6111 sayılı Kanunun 11/1 maddesi)
391 HESAPLANAN KDV
1.200 TL
________________________________ / _____________________________
Düzenlenen fatura nedeniyle “Ticari mallar” hesabının düzeltilmesi.
________________________________ / ____________________________
621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 100.000 TL
153 TİCARİ MALLAR
100.000 TL
________________________________ / _____________________________
33
KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE İŞLETMEDE
YER ALMAYAN STOKLARIN ÇIKIŞ KAYDI
• FATURADA ALICI KISMINA 6011 SAYILIKANUN
UYARINCA DÜZENLENDİĞİ YAZILACAKTIR
• YAPILAN İŞLEM SONUCU SÖZ KONUSU MALA AİT
KDV İLE STOKTA GÖSTERİLEN MALİYET BEDELİ İLE
FATURA BEDELİ (EMSAL BEDEL) ARASINDAKİ
OLUMLU FARKIN VERGİSİ NORMAL
BEYANNAMELER İLE BEYAN EDİLECEKTİR.
• KANUNEN KABUL EDİLMEYEN TUTAR TİCARİ
ZARARI ARTIRACAĞI İÇİN ÖZKAYNAK
AZALACAKTIR. 689 NOLU HESAP YERİNE VARSA
KAYITDIŞI ÇEK VE SENET DE GÖSTERİLEBİLİR.
34
8.KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE İŞLETMEDE YER
ALMAYAN KASA MEVCUDUNUN DÜZELTİLMESİ
• BİLANÇO ESASINA GÖRE DEFTER TUTAN KURUMLAR VERGİSİ
MÜKELLEFLERİ BU HAKTAN YARARLANABİLECEK, GELİR VERGİSİ
MÜKELLEFLERİ BU HAKTAN YARARLANAMAYACAKTIR.
• BELGESİZ HARCAMALAR VEYA ORTAKLARIN KİŞİSEL İHTİYAÇLARI
NEDENİYLE KASA HESABINDAN ÇEKİLEN PARALARIN FİİLİ DURUMA
UYUMU SAĞLANACAKTIR.
• 31.12.2010 TARİHİNDEKİ FİKTİF KASA MEVCUDU DİKKATE
ALINACAKTIR.
• KANUNUN YAYIMLANDIĞI TARİHİ ZLEYEN 3. AYIN SONUNA KADAR
VERGİ DAİRESİNE BEYANNAME VERİLECEKTİR.
• KASADAKİ FAZLA TUTARIN %3’Ü KADAR VERGİ HESAPLANACAK VE
BEYANNAME VERME SÜRESİ İÇİNDE ÖDENECEKTİR.
• ZARAR OLARAK KAYDEDİLECEK TUTAR KANUNEN KABUL
EDİLMEYEN GİDER OLARAK KABUL EDİLECEKTİR.
• KASA HESABINDAKİ 100 BİN TL FAZLALIĞIN DÜZELTME KAYDI:
35
ÖRNEK UYGULAMA
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE
ZARARLAR
(6111 sayılı Kanununun 11/2 Maddesi)
100 KASA
___________________________ / ________
100.000 TL
100.000 TL
Verginin hesaplanması:
_________________/ _________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE
3.000 TL
ZARARLAR
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 3.000 TL
______________/ ________________________
689 nolu hesap yerine 570 nolu hesabın da kullanılabilmesi gerektiğini
düşünmekteyim. İşlemin nedeni önceki yıllar ise.
36
9.KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE GERÇEKTE OLMAYAN
ORTAKLARDAN ALACAK HESAPLARININ DÜZELTİLMESİ
• BİLANÇO ESASINA GÖRE DEFTER TUTAN KURUMLAR VERGİSİ
MÜKELLEFLERİ BU HAKTAN YARARLANABİLECEK, GELİR VERGİSİ
MÜKELLEFLERİ BU HAKTAN YARARLANAMAYACAKTIR.
• BELGESİZ HARCAMALAR VEYA ORTAKLARIN KİŞİSEL İHTİYAÇLARI
NEDENİYLE ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABINDAN GÖSTERİLEN
PARALARIN FİİLİ DURUMA UYUMU SAĞLANACAKTIR.
• 31.12.2010 TARİHİNDEKİ FİKTİF ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI
DİKKATE ALINACAKTIR. ORTAKLARA BORÇ TUTARI VARSA NET
TUTAR DİKKATE ALINACAKTIR
• ORTAKLARIN BİR KISMININ BORÇLU BİR KISMININ ALACAKLI
OLMASI DURUMUNDA HESAPLAMA TOPLAM TUTAR ÜZERİNDEN
YAPILACAKTIR.
37
ORTAKLARDAN ALACAK TUTARININ
DÜZELTİLMESİ
•
•
•
•
•
•
İŞ AVANSI VEYA PERSONEL AVANSI GİBİ HESAPLARDA GÖSTERİLEN ANCAK GERÇEK
ALACAK NİTELİĞİNDE OLMAYAN ALACAKLARIN DA YIL SONUNDA ORTAKLARDAN
ALACAK HESABINA ALINARAK KANUN KAPSAMINDA DÜZELTİLMESİNDE FAYDA
BULUNMAKTADIR.
KANUNUN YAYIMLANDIĞI TARİHİ ZLEYEN 3. AYIN SONUNA KADAR VERGİ
DAİRESİNE BEYANNAME VERİLECEKTİR.
ORTAKLARDAN ALACAK TUTARIN %3’Ü KADAR VERGİ HESAPLANACAK VE
BEYANNAME VERME SÜRESİ İÇİNDE ÖDENECEKTİR. %15 KAR DAĞITIM STOPAJI
YERİNE %3 VERGİ ÖNEMLİ BİR AVANTAJDIR.
ZARAR OLARAK KAYDEDİLECEK TUTAR KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDER
OLARAK KABUL EDİLECEKTİR.
TÜZEL KİŞİŞİ VEYA TİCARİ İŞLETME NİTELİĞİNDEKİ ORTAKLARDAN OLAN FİKTİF
ALACAKLARIN BU ŞEKİLDE DÜZELTİLMEMESİ GEREKTİĞİ DÜŞÜNÜLMEKTEDİR. AKSİ
TAKDİRDE BORÇTAN KURTULAN TÜZEL KİŞİ ORTAK BORCUN TAMAMINI
VAZGEÇİLEN ALACAK OLARAK GELİR YAZMAK DURUMUNDA KALIR.
ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABINDAKİ 100 BİN TL’NİN DÜZELTME
KAYDIAŞAĞIDAKİ ŞEKİLDE YAPILACAKTIR:
38
ÖRNEK UYGULAMA
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
___________________/_________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE
100.000 TL
ZARARLAR
(6111 sayılı Kanununun 11/2 Maddesi)
131/231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR
100.000 TL
___________________________ / ________
•
689 nolu hesap yerine 570 nolu hesabın da kullanılabilmesi gerektiğini düşünmekteyim. İşlemin
nedeni önceki yıllar ise.
2010 yılı sonunda şirketin banka hesabından ortaklara aktarılan paraların bu haktan
yararlandırılmaması gerektiği düşünülmektedir.
•
Verginin hesaplanması:
_________________/ _________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE
3.000 TL
ZARARLAR
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 3.000 TL
______________/ ________________________
39
SON
• TEŞEKKÜRLER…
40
İNŞAAT İŞLERİNDE MUHASEBE
VE VERGİ UYGULAMALARI
• ISPARTA S.M.M.M.O.
• Isparta, 26.02.2011
• Sakıp ŞEKER
• Yeminli Mali Müşavir
41
Muhasebe Uygulaması Yönünden
İnşaat İşleri
• 1- Taahhüt Şeklinde Yürütülen İnşaat İşleri
a) Yıllara yaygın inşaat ve onarma işleri,
b) Yıllara yaygın olmayan inşaat ve onarma işleri,
• 2- Özel İnşaat İşleri (Yap-sat)
a) Kendi nam ve hesabına bina inşası
b) Kat karşılığı inşaat işleri
• 3- İşletmeler tarafından yatırım amacı ile yapılan inşaat
işleri (bizzat inşa edilen büro, fabrika, tesis vb. inşaatlar)
• 4- Özel Maliyet Bedeli Kapsamında Yapılan İnşaat İşleri
(yap işlet devret modeli dahil)
• 5-Yapı Kooperatiflerince Yürütülen İnşaat İşleri
42
İnşaat işlerinde değerleme ölçüsü
• VUK’nda 8 farklı değerleme ölçüsü yer almaktadır.
Maliyet bedeli, borsa rayici, tasarruf değeri…gibi.
(VUK;261)
• Değerleme işlemi, vergi matrahlarının
hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin değerinin
takdir ve tespit edilmesini ifade eder.
• VUK'nun 269. maddesine göre iktisadi işletmelere
ait gayrimenkuller maliyet bedeli ile değerlenir.
Maliyet bedeli iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi
veya değerinin artırılması nedeniyle yapılan
ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin
toplamını ifade eder.
43
İnşaat işlerinde değerleme
• Kendi adına yapılan inşaat işleri” imal edilen emtia” gibi maliyet
bedeli ile değerlenir. (VUK;275) VUK’nunda hizmet bedelinin hangi
değerleme ölçüsü ile değerleneceğine ilişkin açık bir hüküm yoktur.
Yap-sat şeklindeki taşınmazların imal ve inşası imal edilen emtia,
başkaları adına yapılan inşaat taahhüt işleri ise ”hizmet” olarak
değerlenir. Hizmet işleri de maliyet bedeli esasına göre değerlenir.
• Gayrimenkullerde maliyet bedeline "satın alma bedeli“ nden başka,
mevcut bir binanın satın alınarak yıkılmasından ve arsasının
tesviyesinden mütevellit giderlerin de ilave edilmesi gerekir. İnşa
edilen binalarda inşa ve imal giderleri satın alma bedeli yerine geçer
denilmiştir. (VUK;270, 271)
• Gayrimenkulleri genişletmek veya iktisadi kıymetlerini devamlı
olarak artırmak maksadıyla yapılan giderler gayrimenkulün maliyet
bedeline eklenir. (VUK;272)
44
İnşaat işlerinde maliyet unsurları
•
•
•
•
•
•
•
•
Arsa bedeli bina maliyetinin en önemli unsurudur. (UFRS’de arsa
bina maliyetine dahil edilmez ve amortismana konu edilmez.)
Mevcut bir binanın satın alınarak yıkılması ve arsanın tesviyesi için
yapılan harcamalar,
İnşaatla ilgili her türlü malzeme giderleri,
işçi ve memurların ücretleri,
İnşaat işi ile ilgili vergi, resim, harç ve benzeri ödemeler,
İnşaat işi ile birlikte başka işlerin veya birden fazla işin bir arada
yapılması halinde, genel giderlerden ilgili inşaata düşen paylar,
Finansman giderleri,
Amortisman giderleri, (kullanılan makine ve taşıtlara ait)
İnşaat işi ile ilgili olarak ödenen tazminatlar (kıdem, ihbar ve
sözleşmeden doğan cezalar dahil)
45
İnşaat işinin kapsamı
• Bir işin inşaat işi olup olmadığı faaliyet sonucunda bir
“eser”in meydana gelip gelmediğine bakılır. Dekapaj
işinin eser niteliği taşıyıp taşımadığı tartışmalı olmakla
birlikte kanunda belirtildiği için inşaat işi sayılmaktadır.
Çevre düzenleme, arazi düzenleme, sondaj, kuyu açma
ve benzeri işler de inşaat işi sayılır. Bir binanın belli bir
kısmının inşası da inşaat işi sayılır. Duvar yapılması,
boya işleri, çatı, su, doğalgaz ve elektrik tesisatının
yapılması inşaat işi kapsamındadır.
• Onarma (tamir ve bakım) işleri de yapılan işin
maliyetine ve büyüklüğüne bakılmaksızın inşaat işi
sayılır. Bu işler birden fazla takvim yılına yayılıyorsa
yıllara yaygın inşaat işi olarak muhasebeleştirilir ve
vergilendirilir.
46
I-YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞİ
KAVRAMI
•
•
•
•
İş inşaat veya onarma işi olmalı
Başkası nam ve hesabına yapılmalı. (taahhüt işi olmalı)
Bir takvim yılından daha fazla süreyi kapsamalı
Yapı sözcüğü: Karada veya suda daimi veya geçici,resmi
veya özel, yer altı veya yer üstü inşaatı ile bunların ilave,
değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit veya hareketli
tesisleri ifade etmektedir.
• Her türlü bina,köprü, yol, baraj, liman, enerji iletim hattı,
kanalizasyon, su dağıtım şebekesi,kanal, tünel ve benzeri
yapılar inşaat kavramı içinde değerlendirilmektedir.
Bütünlük arz eden etüd, proje, makine ve tesisat ve montaj
işleri de inşaat kavramına dahildir.
47
YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA
İŞLERİNDE KAZANCIN TESPİT YÖNTEMLERİ
1.TAMAMLAMA YÖNTEMİ
-GVK’nın 42-44. maddelerinde yıllara yaygın inşaat ve onarma
işlerinde kazancın işin bittiği yılda tespit edileceği hükme
bağlanmıştır. İşin bitimi ise geçici kabul tutanağının
onaylanmasına veya işin fiilen tamamlanmasına bağlanmıştır.
-Yıllara yaygın inşaat işlerinde kazancın her hesap dönemi
sonu itibarıyla tespit edilmemesi dönemsellik ilkesinin bir
istisnasını teşkil etmektedir. VUK’nun 174. maddesine göre
hesap dönemi takvim yılı olup, bir hesap dönemi içindeki gelir
ve giderlerin karşılaştırılmasını ifade eder.
-Yurt dışında yürütülen inşaat işlerinde kazancın tespitinde
ilgili ülkenin kanunları göz önünde bulundurulur.
48
2.TAMAMLAMA YÜZDESİ YÖNTEMİ
• Tamamlama yüzdesi yönteminde, inşaat işinden
kaynaklanan gelir ile tamamlanma seviyesine
göre katlanılan maliyetler eşleştirilerek kazanç her
hesap dönemi sonunda tespit edilir.
Bazı ülkelerde bu yöntemlerden sadece birisi
tercih edildiği halde bazı ülkelerde mükellefin
isteğine bırakılmıştır.
TMS-11’e (İnşaat Sözleşmeleri) göre, inşaat
sözleşmesinin sonucu güvenilir biçimde
öngörülebiliyorsa inşaat sözleşmesine ilişkin gelir
ve maliyetler bilanço günü itibariyle sözleşmeye
konu işin tamamlanma aşaması esas alınarak
kazancın tespit edilebileceği öngörülmektedir.
49
Tamamlama yüzdesi yöntemine örnek
• Sözleşme tutarı 10.000.000 TL, tahmini maliyeti 9.000.000 TL olan ve 2 yıl
sürecek olan bir inşaat işinde birinci yılın sonunda 3.000.000 TL harcama
yapılmış, karşılığında 3.750.000 TL hak ediş düzenlenmiş olsun.
• Maliyet yöntemine göre, ( cost to cost) tamamlanma yüzdesi
3.000.000/9.000.000=%33,3 olarak hesaplanan maliyete isabet eden gelirin
de 10.000.000*%33,3=3.333.000 TL hesaplanması gerekmektedir.
Gerçekleşmiş maliyete göre tahsil edilen geliri aşan (3.750.000-3.333.000)=
417.000 YTL bilançonun pasifinde 382 nolu hesapta (Gelecek Yıl Gelirleri )
gösterilmeli, gelir tablosunda ise kar (3.333.000- 3.000.000)= 333.000 TL
gösterilmelidir.
• Yapılan harcamanın 4 milyon TL olması halinde tamamlama yüzdesi
4/9=%44.4 ve kar (4.444.000-4.000.000)=444.000 TL hesaplanacak, ancak
hak edişe henüz bağlanmayan ( 4.444.000-3.750.000=) 694.000 TL alacak
olarak muhasebeleştirilecektir. Bu tutar bilançoda 182 nolu hesapta
Onaylanacak Hakediş Alacakları olarak gösterilmelidir.
50
İŞİN BİTİM TARİHİ
• GVK’nın 44. Maddesinde, “inşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul
usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın
idarece onaylandığı tarih; diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen
bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir” denilmektedir.
• “Geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan iş” deyiminden (2886 Sayılı DİK ile
4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi idareler tarafından ihalesi yapılan ve
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununa göre anahtar teslimi götürü
bedel veya birim fiyat esasına göre sözleşmeye bağlanan yapım işlerini
anlamak gerekir.
• Özel hukuk alanındaki inşaat sözleşmelerinde de işin bitimi geçici ve kesin
kabul şartlarına bağlandığı takdirde, bu tür işlerde de geçici kabul tutanağının
işveren tarafından onaylandığı tarihi işin bitim tarihi olarak kabul etmek
gerekir. Özel sektörde işin bitimi genel olarak kesin kabule, yani işin fiilen
tamamlandığı tarihe göre tespit edilmektedir.
• Sözleşmenin feshi, iflas, ölüm, devir ve benzeri hallerde işin bitim tarihi bu
işlemlerin gerçekleştiği ve belgeye bağlandığı tarihtir.
• Ancak, birleşme, kısmi bölünme ve tür değişikliklerinde devir işlemi işin bittiği
51
anlamına gelmez.
İŞE BAŞLAMA TARİHİ
• Yapılan sözleşmede, yapılacak işin yer teslimi
öngörülmüş ise, yerin teslim edildiği tarih,
• Sözleşmede, yer teslim tarihi belirtilmemiş
ise, sözleşmede belirtilen işin başlangıç tarihi,
• Sözleşmede, bunların hiçbiri belirtilmemiş ise,
sözleşmenin imzalandığı tarih,
işe başlanılan tarih olarak kabul edilmesi
gerekmektedir.
52
Taahhüt işlerinde muhasebe
• Tekdüzen hesap planında taahhüt şeklindeki
inşaat işlerinin 740-Hizmet üretim maliyeti
hesabında gösterilmesi önerilmektedir. İşin
devam etmesi halinde maliyetler bilançoda 170178 nolu hesaplarda, gelirler ise bilançoda 350358 nolu hesaplarda gösterilmelidir.
• işin tamamlandığı dönemde gelir tablosunda
maliyetler 622-satılan hizmet maliyeti hesabında,
gelirler ise 600-Yurt içi satışlar hesabında
gösterilir.
•
53
ORTAK GİDERLERİN DAĞITIMI
• Birden fazla inşaat işinin birlikte yapılması
halinde;
Yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte
yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler
bu işlere ait harcamaların birbirine olan nispeti
dahilinde dağıtılır. 1.1.2004 tarihinden önce ortak
genel giderler hakediş tutarları ölçüsünde
dağıtılmaktaydı.
• Diğer işlerle birlikte yapılması halinde;
Yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve onarma işinin
42. madde kapsamına girmeyen işlerle birlikte
yapılması halinde, her yıla ait müşterek giderler, bu
işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satış ve
hasılat tutarlarının birbirine olan nispeti dahilinde
dağıtılır.
54
İHALESİ ALINAMAYAN İŞLERLE İLGİLİ GİDERLER
• Her proje veya işin kar veya zararının ayrı ayrı
belirlenmesi gerektiğinden, inşaat giderleri işler
itibariyle ayrı hesaplarda izlenmelidir. Alınamayan
işlerle ilgili olarak yapılan harcamalar işin
alınamayacağı kesinleştiği tarih itibariyle dönem
gideri olarak dikkate alınmalı ve bana göre devam
eden işlere pay verilmemelidir. Keza, alınamayan
iş gideri ile devam eden işin arasında bir illiyet
bağı yoktur.
• Alınamayan iş giderlerinin ortak genel gider gibi
dağıtıma tabi tutulması gerektiği yönünde
görüşler de var.
55
ORTAK GİDERLERDEN FAALİYET DIŞI GELİRLERE PAY
VERİLMESİ GEREKİR Mİ?
• İşletmenin esas faaliyeti dışında elde ettiği demirbaş
satışları, kira gelirleri, faiz ve benzeri menkul kıymet
gelirleri, alınan tazminatlar gibi arızi nitelikteki
gelirlerin de diğer faaliyetler olarak dikkate alıp
bunlara da ortak genel giderlerden pay verilecek
midir?
• Arızi nitelikteki bu tür gelirler için ortak genel
giderlerden pay verilmesine gerek olmadığı ileri
sürülebilirse de Maliye Bakanlığı ortak genel
giderlerin dağıtımında kullanılacak hasılata faaliyet
dışı gelirlerin de dahil edilmesi gerektiği
görüşündedir. Danıştay da bu görüştedir.
• Ortak giderlerden arızi gelirlere pay verilmesi işletme
lehine bir uygulamadır.
56
Finansman giderlerinden pay verilmesi
• Ortak gider kavramına finansman giderleri de
dahildir. Finansman giderlerinin dağıtımında kur
farkı gelir ve giderlerinin netleştirilmesi gerektiği
görüşündeyim. Kur farkı gelirlerinin tamamının
dönem geliri, kur farkı zararlarının tamamının
inşaat işlerinin gideri olarak dikkate alınması
doğru olmaz.
• Bu uygulamada faaliyet dışı zararlar gider olarak
kabul edilmez. Örneğin, demirbaş satış zararlarına
bağımsız bir faaliyet olmadığı için genel yönetim
giderlerinden pay verilmemelidir.
57
ÇALIŞMAYAN MAKİNA AMORTİSMANLARI
• Birden fazla inşaat ve onarma işlerinde veya bu
işlerle müştereken kullanılan tesisat, makine ve
ulaştırma vasıtalarının amortismanları, bunların
her işte kullanıldıkları gün sayısına göre dağılır.
GVK;Md:43
• Danıştay’a yansıyan bir olayda, Danıştay 3.Dairesi,
dönem içerisinde satın alınan makinenin satın
alma tarihinden önceki günlere isabet eden
amortismanın doğrudan dönem zararı olarak
kaydedilebileceğine karar vermiştir. Çalışılmayan
günlere ait amortismanlar 680 nolu hesaba
yazılmalıdır.
58
BİTEN İŞLERDEN ARTA KALAN MALZEMELERİN
DEĞERLENDİRİLMESİ VE MALİYETİ
•
Kullanılmış olup diğer işlerde de kullanılabilecek olan inşaat
malzeme ve artıkları emsal bedeli ile biten inşaat giderinden
çıkartılıp diğer inşaatın giderine veya stok hesaplarına
alınmalıdır.
• İnşaat artıklarının satılması halinde elde edilen gelir 649. Diğer
Olağan Gelir ve Karlar hesabına alınmalı; artıkların maliyet
bedelinin kesin olarak hesaplanamadığı durumlarda, maliyet
bedeli ilgili olduğu inşaat maliyetinden çıkartılmamalıdır.
• Kullanılmadan satılması gereken malzemeler ilgili inşaat
maliyetinden çıkartılarak 153- Ticari Mallar veya 157-Diğer
Stoklar hesabına alınmalıdır.
59
İNŞAAT İŞLERİNDE RANDIMAN HESABI
• Her maliyet oluşumunda olduğu gibi inşaat
işlerinde de bir randıman hesabı yapmak
mümkündür. İnşaat giderleri içinde yer alan
demir, çimento, akaryakıt, kereste, tuğla, kum,
çakıl gibi temel girdilerin yapılan işte ve miktarda
kullanılması gerektiği kesin olmasa bile yaklaşık
olarak hesaplanabilir.
• İnşaat işlerinde maliyetin kesin olarak tespit
edilemediği durumlarda gelir kesin olarak tespit
edilebiliyorsa (kamu ihalelerinde olduğu gibi)
gelirin %20’si safi kar kabul edilmektedir.
60
KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLERİN
KAYDI
• Genel gider niteliğinde olup dönem karını önemli
ölçüde etkilemeyecek tutardaki kanunen kabul
edilmeyen giderlerin devam eden işlere
dağıtılmayıp doğrudan ilgili yılda sonuç
hesaplarına intikal ettirilerek kanunen kabul
edilmeyen gider olarak matrahın hesabında
dikkate alınması uygun olur.
• Aksi halde her iş için nazım hesaplarda veya
maliyet hesaplarının altında (740/170) KKEG adı
altında muavin hesap açmak ve işin bittiği yılda
matraha ilave etmek gerekir.
61
HAKEDİŞ GELİRLERİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİNDEN DOĞAN FAİZ VE KUR
FARKLARININ DURUMU
• Maliye Bakanlığı, ticari kazancın öz sermayenin kıyaslanması
yöntemiyle belirlendiği, faiz gelirinin öz sermayenin bir unsuru
olduğu, faiz gelirlerinin, muhasebe tekniği olarak ayrı hesaplarda
izlenmesi gerektiği ve dönemsellik ilkesi gereği, yıllara yaygın inşaat
işi yapanlarda da banka faizi gelirlerinin yıllık esasına göre beyan
edilmesi gerektiği görüşündedir.
• Buna karşılık Maliye Bakanlığı faiz giderlerinin maliyet unsuru
olduğu ve doğrudan gider kaydedilmesini kabul etmemektedir.
• Maliye Bakanlığının yaklaşımı çelişkilidir. Hak edişlerin
değerlendirilmesinden elde edilen kazanç vergiye tabi ise aynı
dönem içinde kullanılan kredi faiz ve kur farklarının da zarar kabul
edilmesi gerekir.
62
Devam
• Danıştay, yıllara yaygın inşaat işinden dolayı
döviz olarak elde edilen avans ve istihkak
bedellerinin bankalarda değerlendirilmesi
sonucu oluşan kur farkı ve faiz gelirlerinin
GVK'nun 42. maddesi uyarınca yıllara yaygın
inşaat işinin hasılatına dahil edilerek, işin
bitiminde kazancın tespitinde dikkate alınması
gerektiğine karar verilmiştir. Bu konuda çok
sayıda karar bulunmaktadır.
63
AVANSLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
• Gerek inşaat işlerinde gerek diğer ticari faaliyetlerde
avanslar gerçek bir alacak veya borç olarak dikkate
alınmalıdır.
• Özel inşaat işlerinde bina tamamlanmadan tahsil edilen
paralar mutlaka alınan avanslar hesabında
gösterilmelidir.
• Yabancı para cinsinden olan avansların
değerlemesinden doğan kur farkları kar veya zarar
olarak değerleme gününde kayda alınmalıdır.
• Yıllara yaygın inşaat işlerinde ise Danıştay kur farkı
gelirlerini işin bittiği yıl geliri olarak değerlendirilmesi
gerektiği görüşündedir.
64
YILLARA YAYGIN İNŞAAT İŞLERİNDE KAZANCIN
TESPİTİ ŞEKLİNİN İŞLETMEYE SAĞLADIĞI YARAR
VE ZARARLAR
• Her yıl kar/zarar hesabı yapılmasına gerek yok
• Devlet yönünden sürekli gelir garantisi var.
• Bilançoda öz kaynaklar düşük görüneceği için
devlet ihalelerine girilmesinde problemler var
• Öz kaynaklar düşük göründüğü için örtülü
sermaye uygulamasında grup içi
borçlanmalarda problem var
65
KAMU İHALE MEVZUATINDAN
KAYNAKLANAN SORUNLAR
• a) Cari oranın (dönen varlıklar / kısa vadeli
borçlar) en az 0,75 olması (hesaplama yapılırken,
yıllara yaygın inşaat maliyetleri, dönen
varlıklardan ve hakediş gelirleri kısa vadeli
borçlardan düşülecektir),
• b) Öz kaynak oranının (öz kaynaklar/toplam aktif)
en az 0,15 olması (hesaplama yapılırken, yıllara
yaygın inşaat maliyetleri toplam aktiflerden
düşülecektir),
• c) Kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara
oranının 0,50’ den küçük olması,
66
YILLARA YAYGIN OLMAYAN İNŞAAT İŞLERİNDE
GEÇİCİ VERGİ UYGULAMASI
• Yıllara yaygın inşaat işleri geçici vergiye tabi değil. Gelir
olmasa da geçici vergi beyannamesi verilmeli.
• Y.Y.inşaat işi olanlarda son geçici vergi beyanı ile yıllık
gelir/kurumlar vergisi beyannamesi arasındaki matrah
farkı %10’u aşsa da Y.Y. İnşaat işleri geçici vergiye tabi
olmadığı için vergi tarhını gerektirmez.
• Yıllara yaygın olmayan inşaat işlerinde geçici vergi
inşaatın bittiği geçici vergi döneminde mi beyan
edilmeli yoksa gelir elde edildikçe kar/zarar
hesaplanmalı mı? Tartışmalı bir konu.
• Son geçici vergi dönemine geçici kabulü onaylanan
yıllara yaygın inşaat işlerinin de dahil edilmesinde yarar
var. Ancak, yasal engel var.
67
Enflasyon düzeltme farkları
• Öteden beri devam eden işlerle ilgili bir diğer
sorun da 178 veya 358 nolu hesaplardaki
enflasyon düzeltme farklarıdır.
• Bu hesapların inşaatın tamamlandığı dönemde
gelir tablosundaki enflasyon karları veya
enflasyon zararları hesaplarına devredilmesi
gerekir.
68
Fon payı iadesi sorunu
• 2003 yılı ve önceki yıllarda başlayan inşaatlarla
ilgili olarak kesilen fon paylarının inşaatın
tamamlandığı yıl beyannamesi verildikten sonra
hesaplanan verginin %10’unu aşmayan fon
paylarının Anayasa Mahkemesi kararı uyarınca
iade olarak vergi dairesinden alınması mümkün
• İade olarak alınan fon payı ya geçmiş yıllar
karlarına (bilanço hesabına) ya da vergiye tabi
olmayan “önceki dönem karları” hesabına (gelir
tablosu hesabına) kaydedilmelidir.
69
HakedişlerdenTevkifat Yapılması ve İadesi
• Yıllara yaygın inşaat işlerinde işveren tarafından müteahhide
yapılan hakediş ve avanslardan %3 gelir/kurumlar vergisi
tevkifatı yapılması gerekir.
• Döviz cinsinden yapılan ödemelerde ödeme tarihindeki kur
dikkate alınarak tevkifat yapılacaktır. Aleyhe doğan kur
farklarında daha önce fazla kesilen verginin iadesi mümkün
değildir. İade ancak işin tamamlandığı dönemde yapılabilir.
• Alınan işin taşeronlara verilmesinde de tevkifat yapılması
gerekir.
• Fazla ödenen verginin işin bittiği yılda10.000 TL’si nakden
iade edilir. YMM tam tasdik sözleşmesi olanlarda bu tutar
100.000 TL’dir. Fazla kesilen verginin mükellefin kendi
borçlarına mahsubunda sınır yok.
70
Yurtdışı İnşaat, Onarma, Montaj ve Teknik Hizmetlerden Elde
Edilen Kazançlara İlişkin İstisna
• Kurumların yurtdışında yaptıkları inşaat,onarma ,montaj işleri ve
teknik hizmetlerden sağlanan ve Türkiye’deki hesaplarına intikal
ettirilen kazançlar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.
• İstisnadan yararlanmak için hasılatın belli bir kısmının veya kazancın
döviz olarak Türkiye’ye getirilmesi zorunlu değildir.
• Türkiye’deki hesaplara intikal ettirilmeyen söz konusu kazançların
istisnadan yararlandırılması mümkün değil. Tebliğde “söz konusu
kazançların Türkiye’deki genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesi
istisnadan yararlanılması için yeterlidir” ifadesi kullanılmıştır. Yurt
dışı inşaat işi kazancının vergi incelemesi sonrasında tespit edilmesi
halinde kurumlar vergisi ve kar dağıtımı yapıldığı gerekçesiyle cezalı
vergi tarhı söz konusu olabilir.
• Yurt dışı inşaat işleri gelirlerinin tahakkuk ettirilmesine rağmen
Türkiye’ye getirilmemesi durumunda bu alacaklara ait kur farkları
kurumlar vergisine tabi.
• Teknik hizmetlerde istisnadan yararlanabilmek için yurtdışında işyeri
bulunması gerekir.
71
Yapım İşlerinde KDV Tevkifatı
• Bakanlık 91 nolu KDV Genel Tebliği ile KDV Kanunu’nun 9.
maddesindeki yetkiyi kullanarak, yapım işleri ile bu işlere ilişkin
mühendislik, mimarlık, etüd ve proje hizmet alımlarına ait bedel
üzerinden hesaplanan KDV’nin 1/6’sının aşağıda belirtilen bazı
kurum ve kuruluşlar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmek
üzere tevkifata tabi tutulmasını kararlaştırmıştır.
• Tevkifattan doğan iadeler YMM raporu ile yerine getirilebilmektedir.
• 30 Nisan 2006 tarihinden önce ihalesi tamamlanan yapım işleri
tevkifata tabi değildir (99 nolu Tebliğ)
• 30 Nisan 2006 tarihinden önce ihalesi tamamlanan işlerin bu
tarihten sonra taşerona verilmesi halinde taşerondan tevkifat
yapılacaktır.
• Fatura düzenleme haddinin altındaki yapım işine ilişkin alımlar ile
taahhüt niteliği taşımayan alımlarda tevkifat yapılmayacaktır
72
Yapım işlerinde tevkifat yapmak zorunda
olan kurum ve kuruluşlar
• Genel bütçeye dahil daireler,
• Özel bütçeli idareler,
• İl özel idareleri, belediyeler ve bunların teşkil ettikleri
birlikler,
• Döner sermayeli kuruluşlar,
• Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,
• Üniversiteler (vakıf üniversiteleri hariç)
• Emekli ve yardım sandıkları,
• Bankalar ve özel finans kurumları (katılım bankaları)
• KİT’ler ( KİK’ler ve iktisadi devlet teşekkülleri)
73
KDV Tevkifatı (Devam)
• Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar,
• OSB’ler
• Menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil
bütün borsalar,
• Yarıdan fazla hissesi yukarıda sayılan kurum ve
kuruluşlara ait olan kurum, kuruluş ve işletmeler,
• Hisse senetleri İMKB’ye kayıtlı şirketler
• Yukarıda sayılan kurum ve kuruluşların
birbirlerine karşı yaptıkları işlemler tevkifata tabi
değil
74
KDV Tevkifatı (Devam)
• İhaleyi kazanan mükellefin(yüklenicinin) işi kısmen veya
tamamen alt yüklenicilere (taşeronlara) veya daha alt
yüklenicilere devredilen yapım işlerinde işi devreden her
yüklenici kendine ifa edilen hizmete ait KDV’nin 1/6’sı
oranında tevkifat yapacak ve 2 nolu KDV beyannamesi ile
beyan edecektir.
• Tevkifat yapılan mükellef matrahı tam, KDV oranını %15
(%18*5/6) olarak gösterecektir.
• Yapım işleri ile birlikte ifa edilen mimarlık, mühendislik,
etüd ve proje, harita ve kadastro, imar uygulama, her
ölçekteki imar planı hizmetleri ve benzeri hizmetler
yapım işlerinin tabi olduğu oranda tevkifata tabidir.
75
II-Özel inşaat işlerinde muhasebe
• İşletmelerin kendi arsa veya arazisi üzerine ya da kat
karşılığı başkalarına ait arsa veya arazi üzerine satmak
amacıyla inşa ettiği bina ve benzeri inşaatlarla ilgili
maliyetler, hizmet üretim maliyeti olarak değil, dönem
içinde üretim giderleri hesaplarından 710, 720 ve 730
no.lu hesaplarda izlenir. Özel inşaat işlerinin aynı yıl
içinde bitirilememesi halinde, inşaat maliyetinin
bilançoda 170-178 no.lu hesaplara değil, 151 no.lu
Yarı Mamuller - Üretim hesabına devredilmesi gerekir.
• Tamamlandığı halde henüz satılmayan bina ve bağımsız
bölümlerin de yine 15-Stoklar grubu içinde yer alan
152- Mamuller hesabında izlenmesi gerekir.
76
KAT KARŞILIĞI İNŞAAT İŞLERİ
1- Değer Artışı Kazancı
2- Ticari Kazanç
ÜÇ FARKLI YAKLAŞIM
1- Arsa payı karşılığı edinilen bağımsız bölümün yeni bir
iktisap olduğu
2- Arsanın şekil değiştirmesi görüşü (Servetin
değerlendirilmesi)
Arsanın alındığı tarih iktisap tarihi kabul edilmekte.
3- Trampa iki ayrı teslim
77
TİCARİ KAZANCIN UNSURLARI
- Devamlılık
a- İşlem Çokluğu (Maliye’nin görüşü)
b- Alım ve Satımda Çokluk (Danıştay’ın görüşü)
- Ticari Organizasyon ( işin ticari bir organizasyon gerektirmesi veya
ticari bir organizasyon altında yürütülmesi)
- Amaç (Kazanç elde etme niyeti)
İktisadi İşletme Kavramı : Gelir sağlamak amacıyla emek ve
sermayenin bağımsız bir organizasyon teşkil edecek şekilde
birleşmesi ve faaliyete geçmesi. İktisadi işletme kavramı ticari
işlemeden daha geniş.
78
KAT KARŞILIĞI İŞLERİNDE KDV
UYGULAMASI
Maliye’nin görüşüne göre;
• Arsanın iktisadi işletmeye dahil olması
durumunda müteahhide devri KDV’ye tabi.
• Arsanın iktisadi işletmeye dahil olmaması ve arızi
nitelikte olması halinde müteahhide devri KDV’ye
tabi değil.
• İktisadi işletmeye dahil olmamakla birlikte arsa
sahibinin inşaat işlerini mutad ve sürekli şekilde
yapması halinde arsanın müteahhide devri
KDV’ye tabi.
79
ARSANIN MÜTEAHHİDE DEVRİNDE
VERGİYİ DOĞURAN OLAY
• Tapuda tescil veya fiili kullanıma terk
İnşaatın tamamlanıp (iskanın) yapı kullanma
izin belgesinin alınması
Kat irtifakı tesisi vergiyi doğuran olayı
meydana getirmez.
• İnşaat devam ederken alınan kat irtifakı
tapusunda fatura kesilmez.
80
MÜTEAHHİDİN ARSA SAHİBİNE BAĞIMSIZ
BÖLÜM TESLİMİNDE KDV
1- Kat karşılığı sözleşmesi trampa niteliğinde
olmadığından KDV’ye tabi değil. (Danıştay’ın
baskın görüşü)
2- Kat karşılığı sözleşmesi trampa olup, bağımsız
bölümlerin mal sahibine teslimi KDV’ye tabi.
(30 No’lu KDV Genel Tebliği)
3- Sadece inşaat kısmı hizmet ifası olarak KDV’ye
tabi olmalı. (3.görüş)
81
KDV MATRAHININ TESPİTİ SORUNU
• Emsal Bedel Yaklaşımı (30 nolu Tebliğ)
• Maliyet Bedeli Yaklaşımı ( VUK, Md:267)
-Ortalama maliyet bedeli
-Perakende veya toptan satışta %5 veya %10 kar
-Takdir esası
82
Örnek Uygulama
½ ‘si mal sahibine ½’si müteahhide ait olacak şekilde
yapılan kat karşılığı sözleşmesine göre inşa edilen
toplam 10 adet konutun toplam maliyeti 1 milyon TL
ise, müteahhide kalan her bir konutun maliyet bedeli
200 bin TL’dir.
Bu durumda arsa sahibine kalan dairelerin maliyet
bedeli, müteahhide kalan dairelerin maliyet
bedelinden az olmamak üzere 1 milyon lira olmalıdır.
Bu tutarın 500 bin TL’lik kısmı arsa bedeli, 500 bin
TL’lik kısmı bina bedeli olmalıdır. KDV’ne tabi tutar
bina maliyetine ait kısım olmalıdır. 30 nolu Tebliğdeki
emsal bedelden ne anlaşılması gerektiği açık değildir.
Arsa mal sahibine ait olduğuna göre KDV’ne tabi
tutulmamalıdır.
83
Müteahhidin Arsa Sahibine Düzenlediği
Faturanın Kaydı
KDV oranı %1 olarak dikkate alınmıştır.
-------------------------------------/---------------------------------152- Mamuller Hesabı
505.000
600- Yurtiçi Satışlar
500.000
391- Hesaplanan KDV
5.000
Arsa sahibine düzenlenen faturanın kaydı (arsa kısmının emsal
bedeli- maliyet bedeli)
----------------------------------/----------------------------------------620-Satılan Mamuller Maliyeti
500.000
152- Mamuller Hesabı
500.000
(Arsa sahibine verilen dairelerin maliyet hesabından
çıkarılması)
84
VERASET YOLUYLA EDİNİLEN ARSANIN
KAT KARŞILIĞI VERİLMESİ
GVK Mükerrer 80/1’e göre ivazsız olarak iktisap
edilen mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan
kazançlar hiçbir süreye bağlı olmaksızın gelir
vergisine tabi değildir. Bununla birlikte;
1- Maliye, ivazsız edinilen arsanın kat karşılığı
verilmesi ve karşılığında bağımsız bölüm alınmasını
yeni bir iktisap kabul etmektedir.
2- Danıştay ise bu işlemi servetin şekil değiştirmesi
olarak değerlendirmekte.
3- Diğer bir görüş ise, arsa kısmı ayrı bina kısmı ayrı
olup, arsa kısmına isabet eden kazanç vergi dışı
kalmaktır.
85
ARSA PAYININ DEĞERİ SORUNU
1- Arsa payının müteahhide devir bedeli, devredilen arsa
karşılığında müteahhitten alınan bağımsız bölümlerin
değeridir.
2- Arsanın devir bedeli, arsanın müteahhide devir tarihindeki
emsal bedelidir.
3- Arsanın maliyet bedeli, müteahhit tarafından arsa
karşılığında arsa sahibine teslim edilen gayrimenkulün inşaatı
için yapılan harcamaların toplamıdır.
4- Maliyet
artırılması.
bedelinin
enflasyon
(TEFE/TÜFE
oranında
86
İnşaat işlerinde tapu harcı
• 5838 sayılı kanun ile 28.2.2009 tarihinden itibaren cins
değişikliği harcı maktu harca dönüştürülmüştür. Her
işlem bedeli 100 TL olarak belirlenmiş olup, süresinde
cins tashihi yaptırmayanlardan %50 harç cezası
alınmasına ilişkin düzenleme kaldırılmıştır. 28.2.09
tarihinden önce tamamlanan inşaatlar için de ceza
uygulanmayacaktır.
• Kat irtifaklarında harç emlak vergi değeri üzerinden
değil, gerçek alım-satım bedeli üzerinden binde 16,5
oranında alıcı binde 16,5 oranında satıcı tapu harcı
ödeyecektir.
87
Yapı Denetim Ücretlerinin Durumu
• Kat karşılığı inşaat işlerinde 4708 sayılı Yapı Denetimi
Hakkında Kanun uyarınca fiilen müteahhit tarafından
ödenen yapı denetim ücretine ait KDV’nin indirimi ve fatura
bedelinin inşaat maliyeti olarak değerlendirilip
değerlendirilemeyeceği tartışmalıdır.
• VUK’nun 3. maddesindeki ispat külfeti ilkesi ve olayın
gerçek mahiyeti dikkate alındığında yapı denetim ücretinin
müteahhit tarafından gider yazılması gerekir.
• KDV indiriminde 29 ve 34. maddelerin durumu tartışmalı.
• Sözleşmenin Kanun hükmü gereği yapı sahibi ile denetim
firması arasında yapılmış olmasının vergi hukukuna etkisi
• YDH Kanundaki yapı sahibinin müteahhidi vekil tayin
edemeyeceği kuralının yapılan ödemenin gider yazılması ve
KDV indirimi yönünden önemi.
88
KAMU İHALE MEVZUATINA GÖRE İHALEYE KABUL
KRİTERLERİ
• Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 35. Maddesine göre;
(R.G. Mükerrer sayı. 4 Mart 2009)
• a) Cari oranın (dönen varlıklar / kısa vadeli borçlar) en az 0,75
olması (hesaplama yapılırken, yıllara yaygın inşaat maliyetleri,
dönen varlıklardan ve hakediş gelirleri kısa vadeli borçlardan
düşülecektir),
• b) Öz kaynak oranının (öz kaynaklar/toplam aktif) en az 0,15 olması
(hesaplama yapılırken, yıllara yaygın inşaat maliyetleri toplam
aktiflerden düşülecektir),
• c) Kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının 0,50’ den
küçük olması,
• Bu oranlar 01.05.2011 tarihinden itibaren geçerli olacak, bu tarihe
kadar eski oranlar sırasıyla; 0,50; 0,10; 0,75 olarak uygulanacaktır.
(4.3.2010 tarihli R.G.)
89
III-BİZZAT İMAL VE İNŞA İŞLERİNDE MUHASEBE
(YAPILMAKTA OLAN YATIRIM GİDERLERİ)
• İşletmede yapımı süren ve tamamlandığında
ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak
olan, her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve
genel giderlerle ilgili harcamalar 258Yapılmakta Olan Yatırımlar hesabında izlenir.
• Dönem içinde 740- Hizmet üretim maliyeti
hesabının veya maliyet hesaplarının (710,720,
730) kullanılmasında da bir sakınca olmadığı
düşüncesindeyim.
90
5 Puanlık SGK İşveren Priminin Kaydı
• Devletçe verilen teşvik primleri ve benzeri
destek ödemeleri yatırım maliyetinden
düşülebileceği gibi, cari yılın geliri olarak da
kayıtlara alınabilir. Yatırım teşvik primlerinin
yatırım maliyetinden düşülmesi veya gelir
olarak kaydedilmesi mükelleflerin tercihine
bırakılmıştır.(176 nolu VUK Genel Tebliği)
91
SGK Prim İndiriminin Kaydı (Devam)
• 5510 sayılı Kanunun 81nci maddesine göre özel sektör
işverenlerinin 4/a maddesi kapsamında çalıştırdıkları
ücretlilere ait işveren sigorta primlerinin vadesinde
ödenmesi halinde 5 puan indirimli olarak ödenmesi
mümkündür. Bu indirimler;
• 602 hesapta mı,
• 649 hesapta mı,
• İlgili gider/maliyet hesabından indirim şeklinde mi
kaydedilmeli?
• Farklı uygulamaların yıllara yaygın inşaat işleri ve
yapılmakta olan yatırımlarda yarattığı vergisel sorunlar
var.
92
IV-ÖZEL MALİYET BEDELİ HESABININ KAYDI
• Kiralanan gayrimenkullerin yenileştirilmesi veya
ekonomik değerinin sürekli olarak artırılması amacıyla
yapılan giderler ile kiralanan gayrimenkulün
kullanılması için yapılıp kira süresinin sonunda mal
sahibine bırakılacak olan varlıkların bedelleri 264- Özel
Maliyetler hesabında izlenir.
• Yap işlet devret modeli yatırım maliyetlerinin de 264
nolu hesapta izlenmesi gerektiği görüşündeyim. 252
binalar hesabında izlenmesi de bilanço dip notlarında
açıklama yapmak şartıyla hatalı olmaz.
• Özelleştirme idaresinden satın alınan varlıklarla ilgili
ödenen hak bedelleri 260 nolu hesapta izlenir ve
işletme süresi içerisinde itfa edilir.
93
V-Yapı Kooperatiflerinde Muhasebe
• Yapı kooperatifleri kar amacı gütmemekle birlikte inşaat
tamamlandığında inşa edilen bağımsız bölümleri ortaklarına maliyet
bedeli üzerinden devredecek ve fatura düzenleyecek, alacak tutarı
ortaklardan alınan avans niteliğindeki aidat borçlarından
kapatılacaktır. Faturanın zorunlu olmadığı ileri sürülebilirse de KDV
için buna ihtiyaç var.
• 3.7.2009 tarihinden önce bina inşaat ruhsatı almış olan konut yapı
kooperatiflerinin üyelerine konut teslimi KDV’den müstesnadır. Bu
durumda olan kooperatiflerin KDV mükellefiyeti tesis ettirmelerine
gerek yok. 3.7.09 tarihinden sonra ruhsat alanlarda KDV oranı %1
veya 150m2’den büyük olanlarda %18
• 3.7.2009 tarihi itibarıyla arsası olup bina inşaat ruhsatı almamış
kooperatifler ile bu tarih itibarıyla hiç arsası bulunmayan
kooperatifler inşaat ruhsatı alıncaya kadar mükellefiyet tesis
ettirmeyebilecektir. (4.9.2009 tarihli özelge)
94
Kullanılacak Hesap Kodları
• Yapı kooperatiflerinin durumu yap-sat olarak
tanımlanan özel inşaat işinden farklı değildir.
Bu nedenle maliyetlerin 710,720 ve 730 nolu
hesaplarda izlenmesi ve inşaat devam ederken
maliyetlerin 151- Yarı Mamuller hesabında
gösterilmesi gerekir.
• Yapı kooperatifleri inşaat maliyetlerini 740
nolu hesapta izlememelidir.
95
Hizmet Stokları Kavramı
• Hesap dönemi sonunda henüz tamamlanmayan yıllara yaygın
olmayan inşaat, taahhüt işlerinin maliyet bedeli 157- Diğer
Stoklar hesabında izlenmelidir.
• Bir hesap dönemini aşan mühendislik, kontrollük ve kadastro
hizmetlerine ilişkin maliyetlerin kaydında da aynı esas
geçerlidir.
• Hesap dönemi sonunda henüz tamamlanmayan özel maliyet
bedeli harcamalarının kaydı?
• Gelecek yıllara/aylara ait giderler ile inşaat işlerine ilişkin
maliyetler farklı kavramlardır. (180/280 nolu hesapların
niteliği)
96
Son
• Saygı ve sevgilerimle…..
97