Transcript انواع اهداکنندگان خون

‫دکتر گیتی ایزدی پور‬
‫اداره کل انتقال خون گیالن‬
‫‪ ‬به نظر شما انواع اهداکنندگان خون کدامند؟‬
‫‪ ‬اهداکننده مستمر کیست؟‬
‫‪ ‬چگونه می توان در گروه اهداکنندگان مستمر خون قرار گرفت؟‬
‫‪ ‬فواید اهدای مستمر خون چیست؟‬
‫‪ ‬ماجرای آقای زاهد خسروی راد‬
‫کارمند آموزش و پرورش استثنایی‬
‫کردستان‬
‫‪ ‬ماجرای خانم طاهری‬
‫پرستار بیمارستان رازی رشت‬
‫‪.1‬‬
‫اهداکنندگان حرفه ای یا پولی‬
‫‪ .2‬اهداکنندگان جایگزین یا فامیلی‬
‫‪ .3‬اهداکنندگان داوطلب بدون چشمداشت مادی‬
‫‪ ‬اهدا کنندگان پولی کسانی هستند که در ازای دریافت پول یا کاالی قابل‬
‫تبدیل به پول‪ ،‬مبادرت به اهدای خون خود می نمایند‪ .‬از آنجایی که این‬
‫افراد ممکنست به خاطر دریافت پول‪ ،‬به سواالت مربوط به رفتارها و‬
‫سالمت خود پاسخ صحیح ندهند‪ ،‬سالمت خود و بیمار گیرنده خون را به‬
‫خطر می اندازند‪ .‬بنابراین نمی توانند بعنوان منبع تامین خون سالم معرفی‬
‫شوند‪.‬این گروه بیشترین احتمال آلودگی به بیماریهای عفونی قا بل انتقال از‬
‫طریق خون را دارند‪.‬امروزه این شیوه اهدای خون در اکثر نقاط دنیا‬
‫منسوخ شده است * و خوشبختانه در کشور ما از زمان تاسیس سازمان‬
‫انتقال خون این روش منسوخ گردیده است‪.‬‬
‫* دکتر گائو یائوجی در سال ‪ 2008‬درکتاب خود با عنوان (بالی ایدز چین‬
‫– ده هزار حرف) از موارد خون فروشی مخفیانه در کشور چین با سوء‬
‫استفاده از روستائیان فقیر پرده برداشت‪.‬‬
‫‪ ‬بانک خون گیالن در سال ‪ 1339‬با دو تکنیسین در خیابان علم الهدای رشت در ساختمانی که‬
‫متعلق به شهرداری بود شروع به کار کرد حتی روی سردر آن ساختمــــــان تابلوی کوچکی‬
‫بــــود با این مزمـــون ‪ :‬بانک خون رشت تاسیس ‪1339‬‬
‫‪ ‬ایننن محننل جهننت توزیننع خننون بننود ‪ .‬خننون مننورد نینناز توس ن بننی سننیم بننه شننیر خورشننید تهـننـران‬
‫اعـــــالم می شد و از آنجا در کلمن های مخصوصی گذاشته می شد و با ماشین هنای شنب رو بنه‬
‫رشت منتقل می شد ‪.‬‬
‫‪ ‬خنندمتگزار از ترمینننال تحویننل مننی گرفننت و سننوس کننران مننم روی پننال انجننام مننی شنند و بننه‬
‫بیمارستانها فرستاده می شد در آن موقع در تهران مردی بود به نام سنجر که خون دهنده ها را بنه‬
‫مرکز شیر خورشید آن زمان که در میدان سوه اول ناصر خسرو بود معرفی می کرد و داللی منی‬
‫گرفت ‪.‬‬
‫‪ ‬هیئت مدیره شیرخورشید گیالن به این فکر افتادند که چون تهیه و انتقال خون از تهران‬
‫با مشکالتی همراه است چنین شخصی را در رشت پیدا کنند تا کار خونگیری را در‬
‫رشت شروع نمایند‪.‬بنا برین فردی را بنام عبان عزتیان معروف به عبان پهلوان پیدا‬
‫کردند که خود دو نفر بنام شعبان و علی عبدهللا پوربه عنوان شاگرد داشت اینها افراد‬
‫را می آوردند ‪ 25-30‬تومان به افراد خون دهنده می دادیم و ‪ 5‬تومان هم به واسطه می‬
‫دادیم ‪ .‬اینها حتی بعضی شبها با مینی بون دنبال افراد به تهران می رفتند و یک مینی‬
‫بون آدم جمع می کردند و به رشت می آوردند وصبح خون می دادند و به تهران باز‬
‫می گرداندند ‪ .‬شاید کسی هفته ای ‪ 2-3‬بار هم خون می دادند ‪ .‬این افراد بسیار ضعیف‬
‫و کم خون بودند‪.‬‬
‫‪ ‬به هر حال هر خونی که به بیمارستان می دادیم پول آن به حساب هالل احمر از‬
‫طرف بیمارستان واریز می شد ‪ .‬امکانات ما در آن زمان ‪ 8-6‬تخت خونگیری‪ ،‬یخچال‬
‫معمولی‪ ،‬سانتریفیوژ رومیزی ‪،‬آنتی سرم‪ ،‬پال و میکروسکوپ بود ‪،VDRL.‬‬
‫ماالریا ‪ ،‬گروه خونی و ‪ Rh‬روی خونها آزمایش می شد ‪ .‬خون در شیشه ریخته می‬
‫شد یک سر ست داخل رگ و یکی داخل شیشه ‪ 250‬یا ‪ 400‬سی سی ریخته می شد‬
‫خونها هماتوکریت بسیار پایینی داشتند مخصوصا ً خون فردی به نام نادر معتمدی که‬
‫خون منفی داشت ‪.‬‬
‫(جدول ‪)1‬؛ آمار فعالیت بانکخون رشت از سال ‪ 1349‬لغایت ‪ 1354‬ه‪.‬ش‬
‫اهدایی‪ :‬دادن خون بدون دریافت وجه از طرف خوندهنده‬
‫رایگان‪ :‬دراختیار نهادن خون بدون پرداخت هزینة آن از طرف بیمار‬
‫در سال ‪ 1353‬دکتر عالء سازمان ملی انتقال خون را در تهران تاسیس کرد‬
‫در اساسنامه سازمان انتقال خون ذکر شده بود که خرید وفروش باید ملغی‬
‫شود ‪ .‬دکتر عالء ‪ 600‬نفر از دانشجویان گروه پزشکی را‬
‫( بیشتر بانوان ) برگزیده بود که برای تبلیغات به مجامع مختلف می رفتند‪.‬‬
‫تست آنتی ژن استرالیایی( هواتیت ‪ ) B‬از همین هنگام شروع شد این‬
‫سازمان کارت هم صادر می کرد و یکسال هم بیمه خون می کرد و فق از‬
‫داوطلبان خونگیری می کرد بدون اینکه پولی بوردازد‪.‬در سال ‪ 1357‬در‬
‫جریان انقالب و نیاز شدید به خون افراد بسیاری به صورت داوطلبانه‬
‫خون اهدا نمودند‪.‬‬
‫‪ ‬این افراد فق در زمانی که خون آنها مورد نیاز یکی از اعضا ی خانواده‬
‫یا آشنایان می باشد خون اهدا می نمایند‪ .‬هر چند خون اهدا کنندگان‬
‫جایگزین (فامیلی) به مراتب سالمتر از اهدا کنندگان پولی می باشد ولی با‬
‫اینحال ممکنست بخاطر تحت فشار بودن از طرف اعضای خانواده و یا‬
‫نگرانی برای بیمار خود‪ ،‬به سواالت پاسخ صحیح ندهند و باعث انتقال‬
‫آلودگی به فرد گیرنده خون ویا مشکالتی برای سالمتی خودشان شوند‪.‬‬
‫همچنین بستگان بیمار نیازمند به خون‪ ،‬ممکن است افرادی را با پرداخت‬
‫پول تشویق به اهدای خون‪ ،‬بجای خود نمایند‪ .‬بدین ترتیب‪ ،‬اهدای خون‬
‫جایگزین ممکن است در بردارنده سیستمی مخفی از اهدای خون پولی‬
‫باشد‪.‬بنابراین برخورد با این گروه از اهداکنندگان باید به این صورت باشد‬
‫که تشویق شده و تبدیل به اهداکننده داوطلب شوند‪ .‬در ایران از سال ‪1387‬‬
‫این روش نیز استفاده نمی شود‪.‬‬
‫‪ ‬کسانی هستند که بصورت کامالً داوطلبانه و بدون چشمداشت مادی و‬
‫پاداش مبادرت به اهدای خون خود نموده و در قبال آن چیزی دریافت نمی‬
‫کنند‪ .‬انگیزه اصلی این افراد کمک به دیگران است و ثابت شده است که‬
‫اهدای خون داوطلبانه به دلیل پایین تر بودن احتمال آلودگی به عوامل‬
‫عفونی مناسب ترین روش تامین خون سالم می باشد‪.‬الزم به ذکر است که‬
‫در حال حاضر در کشور ما تمامی اهداکنندگان از نوع اهداکننده داوطلب‬
‫می باشند‪.‬‬
‫الف) اهدا کنندگان بار اول‪ :‬به اهدا کنندگانی اطالق می شود که سابقه قبلی اهدای‬
‫خون نداشته و این نخستین باری است که مبادرت به اهدای خون می نمایند‪.‬‬
‫ب) اهدا کنندگان با سابقه‪ :‬به اهدا کنندگانی اطالق می شود که سابقه اهدای خون را‬
‫دارند ولی آخرین باری که اقدام به اهدای خون نموده اند بیش از یکسال می باشد‬
‫و یا به عبارتی دیگر در یک دوره یکساله کمتر از ‪ 2‬بار اهدای خون داشته اند‪.‬‬
‫ج) اهدا کنندگان مستمر‪ :‬به اهدا کنندگانی اطالق می شود که در یک دوره یکساله‬
‫حداقل ‪ 2‬بار خون اهدا نموده اند‪.‬همانطور که مستحضرید آقایان می توانند ساالنه‬
‫‪ 4‬بار و خانمها ‪ 3‬بارخون اهدا نمایند‪ .‬ثابت شده است این گروه‪ ،‬سالم ترین و‬
‫قابل اعتماد ترین گروه داوطلبان را تشکیل می دهند و به دلیل تعهد اجتماعی که‬
‫دارند سایر افراد واجد شرای را نیز به اهدای خون مستمر تشویق می کنند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -1‬اهداكنندگان مستمر آگاهي بیشتري نسبت به اهمیت اهداي خون و پیشگیري از‬
‫بیماري هاي قابل انتقال از طریق خون دارند ‪.‬‬
‫‪ -2‬اهداكنندگان مستمر از نظر بالیني و آزمایشگاهي مكررا ً بررسي مي شوند ‪ .‬بنابراین‬
‫از نظر سالمتي قابل اعتماد تر هستند ‪.‬‬
‫‪ -3‬اهداي مستمر خون سالم موجب دسترسي دائم به خون كافي در تمام فصول سال مي‬
‫شود ‪.‬‬
‫‪ -4‬اهداء كنندگان مستمر خون مناسب ترین مربیان براي تبلیغ و ترویج اهداي خون سالم‬
‫در خانواده و جامعه هستند ‪.‬‬
‫‪ -5‬اهداکنندگان مستمر با توجه به تجربه اهداهای قبلی به خوبی با مراحل اهدای خون‬
‫آشنا بوده و با امادگی جسمی و روانی الزم در این امر مشارکت دارند و لذا احتمال بروز‬
‫واکنشهای ناخواسته در آنان بسیار کمتر است که ضمن ایجاد ایمنی الزم برای‬
‫اهداکنندگان منجر به خونگیری با حجم های مناسبتر و لذا بهره وری تولید خواهد شد‪.‬‬
‫‪ -6‬درصد اهداكنندگان مستمر خون در هر جامعه یكي از شاخصه هاي مهم توسعه و‬
‫تعهد اجتماعي است ‪.‬‬
‫رنگ كارت شناسایي اهداكنندگان مستمر مطابق با جدول ذیل تعیین مي گردد ‪.‬‬
‫تعداد کل اهداء‬
‫رنگ کارت‬
‫برای مردان‬
‫برای زنان‬
‫سفید‬
‫‪ 2‬تا ‪ 9‬بار‬
‫‪ 2‬تا ‪ 7‬بار‬
‫سبز‬
‫‪ 10‬تا ‪ 24‬بار‬
‫‪ 8‬تا ‪ 14‬بار‬
‫قرمز‬
‫‪ 25‬تا ‪ 49‬بار‬
‫‪ 15‬تا ‪ 39‬بار‬
‫نقره ای‬
‫‪ 50‬تا ‪ 99‬بار‬
‫‪ 40‬تا ‪ 69‬بار‬
‫طالیی‬
‫‪ 100‬بار به باال‬
‫‪ 70‬بار به باال‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫جهت یادآوري زمان اهداي خون بعدي اهداكننده ‪ ،‬كارت دیگري تحت عنوان كارت یادآور اهداي‬
‫خون صادر و به وي تحویل مي گردد ‪.‬‬
‫‪ ‬گزارش زمین لرزه بم‬
‫‪ ‬اطالعیه سازمان انتقال خون کشور بعد از ‪ 48‬ساعت‬
‫‪ ‬تجربه ‪ 11‬سوتامبر و اهداکنندگان خون ( تحقیق دکتر جونز سال ‪)2002‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫به دلیل هجوم زیاد برای اهدای خون و صفهای طوالنی اگر عده ای موفق به اهدای خون نشوند‬
‫ممکن است مجددا برای اهدای خون مراجعه نکننددر نتیجه زمانی که نیاز واقعی به خون وجود‬
‫دارد متقاضیان اهدای خون کم باشند‪.‬‬
‫تهیه مواد الزم و تامین نیروی انسانی عظیم برای انجام آزمایشات بر روی خونهای اهدایی بسیار‬
‫سخت است و جداسازی فراورده ها ( گلبولهای قرمز‪،‬پالکت و ‪)....‬از خونهای اهدایی موجب‬
‫تاخیر در آماده سازی خون و ارسال به بیمارستانها می شود‬
‫گاهی مقدار خون جمع آوری شده خیلی بیشتر از میزان مورد نیاز واقعی بیماران به خون است‪.‬‬
‫لذا به دلیل اینکه زمان نگهداری فراورده هایی مانند گلبول قرمز و پالکت محدود است درصورت‬
‫انقضای تاریخ مصرف باید دور ریخته شوند و این طالی سرخ به هدر می رود‪.‬از طرفی در‬
‫بسیاری از بیماریها پزشک در خواست خون زیر ‪ 10‬روز را می نماید و خیل عظیمی از‬
‫خونهای باالی ‪ 10‬روز برای آن بیماران قابل استفاده نیست‪.‬‬
‫از طرفی چون اهداکنندگان این خونها نیز تا مدت استاندارد به اهدای خون بعدی مجاز نمی باشند‬
‫تا حدود ‪ 3‬ماه از اهدای خون ارزشمند این گروه محروم هستیم ‪.‬‬
‫انباشته شدن بیش از حد فراورده هایی که به صورت منجمد در سردخانه نگهداری می شوند نیز‬
‫باعث افت کیفیت نگهداری محصول و در نهایت افت محصول می گردد‪.‬‬
‫یک بار اهدای خون هرگز کافی نیست‬
‫همیشه و در تمام سال اهداکننده خون باشیم‬
‫‪ ‬آیا در محله خود کسی را می شناسید که خون اهدا کرده باشد؟‬
‫‪ ‬آیا کسانی که خون اهداکرده اند مراحل اهدای خون را می دانند؟‬
‫‪ ‬آیا مردم محله شما توصیه های بهداشتی پس از اهدای خون را می دانند؟‬
‫‪ ‬آیا مردم محله شما انواع اهداکنندگان خون را می شناسند؟‬
‫‪ ‬آیا مردم محله شما از نحوه اهدای خون در شرای اضطراری آگاهی دارند؟‬