Transcript 3-1 مکانیزم همودیالیز

‫دیالیز‬
‫مکانیسم همودیالیز‬
‫تهیه کننده ‪:‬س‪.‬شریعتمداری‬
‫سرپرستار بخش همو دیالیز بیمارستان نمازی شیراز‬
‫مکانیسم همودیالیز‬
‫تعریف دیالیز‬
‫• دیالیزازدو کلمه ‪ Dia‬به‬
‫معنی ازمیان و ‪Lysis‬به‬
‫معنی عبور ازیک غشاء‬
‫نیمه تراوا به طرف دیگرمی‬
‫باشد‪.‬‬
‫اهداف درمان با دیالیز‬
‫‪ -1‬خارج نمودن محصوالت نهایی و زاید ناش ی ازمتابولیسم پروتئین مانند‬
‫اوره و کراتینین درخون‬
‫‪ -2‬حفظ یک غلظت مناسب و بی خطرازالکترولیت های سرم‬
‫‪ -3‬تصحیح اسیدوز و تامین سیستم بافری بیکربنات درخون‬
‫‪ -4‬خارج نمودن مایعات اضافی ازبدن‬
‫موارد استفاده دیالیز‬
‫‪ -1‬نارسایی حاد و مزمن کلیه‬
‫‪ -2‬هیپرکالمی شدید‬
‫‪ -3‬اسیدوز شدید‬
‫‪ -4‬درمان ادم (مقاوم به درمان های معمولی )‬
‫‪ -5‬افزایش حجم مایع همراه با ادم ریه‬
‫‪ -6‬برای خارج نمودن سموم خاص و مهلک وداروها (درصورت‬
‫مصرف بیش ازحد یا مسمومیت اتفاقی با داروها )‪.‬‬
‫زمان شروع درمان دیالیز‬
‫الف ‪ :‬دیالیزاجباری تأخیری‬
‫ب ‪ :‬دیالیزاختیاری زود هنگام‬
‫با توجه به مزایای زیاد برنامه دیالیزاختیاری زود هنگام ‪،‬این روش‬
‫دیالیزباید دربیماران زیرمورد توجه قرارگیرد ‪:‬‬
‫ بیماران نیازمند به پیوند کلیه‬‫ بیماران جوانی که تمایلی به محدودیت رژیم غذایی ندارند‬‫ کودکان مبتال به ‪ CRF‬جهت ادامه رشد و تکامل فیزیکی‪،‬‬‫عصبی وعقلی‬
‫‪ -‬بیماران دیابتی مبتال به ‪CRF‬‬
‫تأثیر دیالیز‬
‫ عالیمی که به وسیله دیالیزدر حد خوب کنترل میشوند ‪:‬‬‫عالیم گوارش ی ‪ ،‬گیجی و منگی‬
‫عالیمی که به وسیله دیالیزبه طور متوسط کنترل می شوند ‪:‬‬‫اختالل درتعادل آب و الکترولیت ها ‪ ،‬اسیدوز‪ ،‬نارسایی قلب ‪ ،‬افزایش فشارخون‬
‫‪ ،‬پریکاردیت ‪ ،‬آنمی ‪ ،‬نوروپاتی و آمنوره ‪.‬‬
‫ عالئمی که به وسیله دیالیزبطور ضعیف کنترل میشوند‪:‬‬‫آترواسکلروز‪ ،‬کاهش رشد قبل ازبلوغ و عدم بلوغ‬
‫انواع دیالیز‬
‫دیالیزبه دو روش انجام می‬
‫گیرد ‪:‬‬
‫الف ) همودیالیز (دیالیزخونی )‬
‫ب )دیالیز صفاقی‬
‫همودیالیز‬
‫همودیالیزیک روش درمانی برای بیماران مبتال به‬
‫نارسایی حاد و مزمن کلیه می باشد که جهت‬
‫تصحیح عدم تعادل آب الکترولیت ها و مواد‬
‫شیمیایی خون استفاده می شود همچنین‬
‫جهت خارج نمودن سریع مواد سمی و دارویی‬
‫معموال درمان انتخابی به شمارمی آید ‪.‬‬
‫جهت انجام همودیالیزموفق وجود سه عامل زیر‬
‫ضروری می باشد ‪:‬‬
‫الف ) دستگاه همودیالیز‬
‫ب ) مایع دیالیزمناسب‬
‫ج ) دسترس ی به گردش خون بیمار‬
‫بخش همو دیالیز‬
‫مکانیسم همو دیالیز‬
‫دیالیز فرایندی است که در آن ترکیب مواد حل شونده در‬
‫محلول ‪A‬‬
‫بادر معرض قرار گرفتن این محلول با محلول‬
‫‪B‬‬
‫دیگری به نام محلول‬
‫از طریق یک غشا نیمه تراوا‬
‫تغییر می یابد‪.‬‬
‫روش های انتقال مواد حل شونده‬
‫موادی که می توانند از منافذ غشاء عبور کنند با دو مکانیسم‬
‫متفاوت جابجا می شوند ‪:‬‬
‫‪ -1‬انتشار‬
‫‪ -2‬اولترا فیلتراسیون‬
‫انتشار‬
‫حرکت مواد براساس انتشار ‪ ،‬نتیجه حرکت اتفاقی مولکول است ‪.‬‬
‫مولکول های مواد موجود در محلول ‪ A‬حرکت کرده و به غشاء‬
‫نیمه تراوا برخورد می کنند ‪.‬اگر این مولکول ها وارد منافذی از‬
‫غشاء به اندازه مناسب شوند از آن عبور کرده و وارد محلول ‪B‬‬
‫خواهند شد ‪ .‬به همین ترتیب موادی با وزن مولکولی کم در‬
‫محلول ‪ B‬می توانند در جهت مخالف از غشاء عبور کرده و وارد‬
‫محلول ‪ A‬شوند ‪.‬در انتشار باید به چند مورد توجه داشت ‪:‬‬
‫‪-1‬گرادیان غلظتی‬
‫‪ -2‬وزن مولکولی‬
‫‪ -3‬مقاومت غشاء‬
‫انتشار‬
‫انتشار یعنی حرکت ذرات از یک ناحیه با غلظت زیاد به یک ناحیه‬
‫با غلظت کمتر از میان یک غشاء نیمه تراوا‬
‫گرادیان غلظتی‬
‫میزان عبور یک ماده مثل ماده از محلول شماره ‪ 1‬به محلول‬
‫شماره ‪ 2‬و برعکس وابسته به فرکانس برخورد مولکول های آن‬
‫ماده به هر سمت غشاء است ‪ .‬وفرکانس برخورد مولکول های آن‬
‫ماده به غشاء در ارتباط با غلظت های نسبی آن ماده در هر سمت‬
‫غشاء است ‪.‬‬
‫پس زمانی که گرادیان غلظتی بین این دو محلول از نظر یک ماده‬
‫خاص بیشتر باشد ‪،‬میزان انتقال آن ماده از محلول غلیظ تر به‬
‫سمت محلول رقیق تر خواهد بود ‪.‬‬
‫وزن مولکولی‬
‫هر چه وزن مولکولی یک ماده بیشتر باشد ‪ ،‬سرعت انتقال آن از‬
‫یک غشاء تراوا کند تر خواهد بود دالیل این واقعیت در ارتباط با‬
‫سرعت و اندازه می باشد ‪.‬‬
‫سرعت‪ :‬سرعت یک مولکول در یک محلول ‪ ،‬ارتباط معکوس با وزن آن‬
‫مولکول دارد ‪.‬‬
‫اندازه ‪ :‬وزن مولکولی یک ماده ارتباط زیادی با اندازه آن دارد ‪.‬‬
‫مقاومت غشاء‬
‫مقاومت غشاء به دلیل خود غشاء‪:‬‬
‫مقاومت غشاء برای عبور مواد حل شونده در صورتی که غشاء‬
‫ضخیم بوده یا تعداد منافذ آن کم ویا منافذ تنگ شده باشند‬
‫زیاد خواهد بود ‪.‬‬
‫مقاومت غشاء به دلیل الیه مخلوط نشده مجاور غشاء ‪:‬‬
‫الیه های مخلوط نشده مایع دو طرف غشاء باعث مهار انتشار‬
‫می شوند چون گرادیان غلظتی موثر دو طرف غشاء را کاهش‬
‫میدهند ‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫اولترافیلتراسیون‬
‫مولکول های آب بسیار کوچک هستند و می توانند از تمامی‬
‫غشاءهای نیمه تراوا عبور کنند ‪ .‬اولترا فیلتراسیون زمانی رخ‬
‫میدهد که آب توسط نیروهای هیدروستاتیک یا نیروهای‬
‫اسموتیک از یک غشاء عبور کند‪.‬‬
‫اولترافیلتراسیون‬
‫یعنی حرکت مایع از میان یک غشاء نیمه تراوا در اثر یک اختالف‬
‫فشار مصنوعی (به صورت مثبت یا منفی )می باشد ‪.‬‬
‫دستگاه همو دیالیز‬
‫دستگاه های همودیالیز ازچهاربخش اساس ی زیرتشکیل شده است ‪:‬‬
‫‪ -1‬سیستم تحویل خون یا انتقال خون به دستگاه همودیالیز‬
‫‪ -2‬سیستم تحویل مایع دیالیزبه دستگاه همودیالیز‬
‫‪ -3‬صافی یا سیستم دیالیزکننده (دیالیزور)‬
‫‪ -4‬سیستم مانیتورینگ دستگاه همودیالیز‬
‫سیستم تحویل خون به دستگاه همودیالیز‬
‫‪ -1‬خون به وسیله یک پمپ چرخش ی ازطریق یک سوزن وست شریانی ازعروق نزدیک‬
‫فیستول کشیده می شود‪.‬‬
‫‪ -2‬به وسیله دکمه روی دستگاه میتوان دور پمپ را تنظیم نمود‪.‬‬
‫‪ -3‬درساملندان و بیماران قلبی معموال دور پمپ کمتر تنظیم می شود‪.‬‬
‫‪ -4‬درجلسات اول همو دیالیزبرای جلوگیری ازبروزسندروم عدم تعادل باید دور پمپ‬
‫کمتر تنظیم شود‪.‬‬
‫‪ -5‬درشروع اتصال بیماربه دستگاه با دور حدود ‪ 50‬میلی لیتردردقیقه شروع می کنیم‪.‬‬
‫‪ -6‬درمواقع گرفتن نمونه خون ‪،‬دور پمپ را روی ‪ 50‬میلی لیتر دردقیقه تنظیم می کنیم و‬
‫پس ازدو دقیقه نمونه خون گرفته میشود‪.‬‬
‫دستگاه همودیالیز‬
‫سیستم تحویل مایع دیالیز به دستگاه همودیالیز‬
‫‪ -1‬مایع دیالیزبه وسیله یک سیستم تنظیم کننده اتوماتیک به دستگاه‬
‫همودیالیزوارد می شود‪.‬‬
‫‪ -2‬مایع دیالیزدرطول پرده صافی درجهت مخالف جریان خون با سرعتی حدود ‪ 500‬میلی لیتردردقیقه عبور می کند ‪.‬‬
‫‪ -3‬مایع دیالیزاستریل نمی باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬به وسیله دستگاه همو دیالیزمایع دیالیزغلیظ وآب معمولی به نسبت ‪ 1‬به ‪ 34‬ترکیب میشود‪.‬‬
‫‪ -5‬آب معمولی شهرقبل از ورود به دستگاه و مخلوط شدن با محلول غلیظ دیالیزباید تصفیه شود تا امالح شیمیایی ‪،‬ذرات‬
‫معلق و باکتری های موجود درآن گرفته شود‪.‬‬
‫‪ -6‬مایع دیالیزپس از آماده شدن ومخلوط شدن با آب معمولی شهربه نسبت ‪ 1‬به ‪ 34‬دارای غلظتی مشابه غلظت پالسمای یک‬
‫فرد طبیعی میشود‪.‬‬
‫‪ -7‬محلول غلیظ دیالیزبه دو صورت محلول غلیظ حاوی بیکربنات ومحلول غلیظ حاوی استات وجود دارد‪.‬‬
‫‪ -8‬درجه حرارت محلول دیالیزروی ‪ 37‬درجه سانتیگراد تنظیم میشود‪.‬‬
‫‪ -9‬اگردرحین همودیالیز مایع در صافی جریان نداشته باشد ‪ ،‬به این حالت دیالیزخشک گفته می شود‪.‬‬
‫صافی یا سیستم دیالیز کننده (دیالیزر )‬
‫عمل اصلی دیالیزدراین قسمت انجام می شود‪.‬صافی به‬
‫صورت محفظه استوانه ای ویا مکعبی بوده که ازیک غشاي‬
‫نیمه تراوا تشکیل شده است ‪.‬‬
‫صافی ها معموال به‪ 3‬نوع زیرمی باشند ‪:‬‬
‫الف ) صافی های قرقره ای یا کویلی‬
‫ب ) صافی با صفحات مسطح‬
‫ج ) صافی با رشته ها یا فیبرهای توخالی یا نوع مویرگی‬
‫پرایم کردن ست ها و صافی همودیالیز‬
‫به مجموعه اموری که قبل ازشروع همودیالیز‬
‫جهت آماده کردن ست های شریانی و وریدی‬
‫انجام میگیرد پرایم کردن ‪ ،‬می گویند ‪.‬‬
‫روش های ضد انعقادی‬
‫درطی همو دیالیز‪،‬خون بیماربا ست های شریانی و وریدی ‪،‬‬
‫چمبرها و غشای نیمه تراوای صافی تماس پیدا میکند ‪ .‬دراثر‬
‫تماس خون با این سطوح ‪ ،‬ممکن است لخته شدن خون ایجاد‬
‫شود ‪.‬‬
‫استفاده ازهپارین به عنوان یک داروی ضد انعقاد یک روش‬
‫استاندارد برای پیشگیری ازلخته شدن خون درمدارهای خونی و‬
‫صافی می باشد ‪.‬‬
‫روش تزریق هپارین معموال به دو صورت است ‪:‬‬
‫الف‪ -‬تزریق بلوس هپارین‬
‫ب‪ -‬انفوزیون مداوم هپارین‬