Transcript Dr n. med. Robert SZYCA „ CANDIDA ALBICANS ”

Dr n. med.
Robert SZYCA
„ CANDIDA ALBICANS ”
Klinika Chirurgii Ogólnej, Klatki Piersiowej i Naczyń
z Oddziałem Oparzeniowym
10 Wojskowego Szpitala Klinicznego w Bydgoszczy
Kierownik Kliniki:
doc. dr hab. n. med. Krzysztof LEKSOWSKI
Prof.dr n.med.
Piotr Heczko,
Kierownik Instytutu
Mikrobiologii Collegium
Medicum UJ,
Prezes Polskiego
Towarzystwa Zakażeń
Szpitalnych (PTZS)
w Krakowie oraz Członek
Komitetu Immunologii
i Etiologii Zakażeń
Człowieka PAN
"Mikroflora jelita ludzkiego (tzw. stała lub fizjologiczna flora
jelita) to niezwykle skomplikowany zespół drobnoustrojów, stale
obecnych w jelicie (to jest w wielkich populacjach, przez długi
okres czasu i u wielu osób). Mikroflora jelit posiada niezwykłą
zdolność do utrzymywania swojej homeostazy, pomimo stałego
oddziaływania na nią wielu czynników zewnętrznych.
Jej stabilność ma olbrzymie znaczenie w utrzymaniu przewodu
pokarmowego, a także całego organizmu, w stanie zdrowia.
Obecność "przyjaznych" drobnoustrojów przywartych do
nabłonka jelita (w tym acidophilus) powoduje, że inne, przede
wszystkim patogenne (chorobotwórcze) drobnoustroje, nie mogą
łatwo przytwierdzić się do nabłonka, namnażać i penetrować
w głąb jelita, czyli powodować zakażenie. Ponadto, składniki
mikroflory działają stale pobudzająco na układ odpornościowy,
utrzymując go w stanie gotowości...”
„ ...zagnieżdżenie się patogennych grzybów np. w jelicie
rzutuje zawsze na cały organizm, poczynając od tkanki
mózgowej a kończąc na odbytnicy „
Dr Josef Jonas
„ Zagadki zdrowia ”
GRZYBY
Grzyby są eukariontami wytwarzającymi ściany
komórkowe.
Nie zawierają chlorofilu i są heterotrofami,
wchłaniającymi przez ścianę komórkową i błonę
cytoplazmatyczną przetworzone uprzednio
substancje odżywcze.
Rozmnażają się płciowo i bezpłciowo za pomocą spor
(zarodników)
Grzyby mają duże znaczenie ekologiczne
Podobnie, jak bakterie większość grzybów jest
reducentami, saprofitami pobierającymi
substancje odżywcze z podłoży organicznych
i martwych organizmów.
Mikoryza jest związkiem symbiotycznym między
grzybami i korzeniami roślin. Grzyb udostępnia
roślinie substancje mineralne, a roślina zaopatruje
go w niezbędne związki organiczne
Grzyb może być organizmem jednokomórkowym (drożdże)
lub wielokomórkowym, zbudowanym ze strzępek.
Grzybnię (mycelium) tworzą długie, rozgałęzione strzępki.
Sprzężniaki (Zygomycota) mają strzępki nie podzielone
septami, czyli poprzecznymi ścianami.
Strzępki pozostałych grzybów mają perforowane przegrody
poprzeczne.
Po zetknięciu z odpowiednim podłożem spora grzyba
kiełkuje i wytwarza strzępki.
Strzępki przerastają podłoże i rozkładają zawarte w nim
substancje organiczne dzięki wydzielanym enzymom
hydrolitycznym.
Strzępki przerastają podłoże i rozkładają zawarte w nim
substancje organiczne dzięki wydzielanym enzymom
hydrolitycznym.
Spory powstają na strzępkach powietrznych.
Grzyby można podzielić na cztery typy:
Zygomycota (sprzężniaki)
w wyniki procesu płciowego wytwarzają zarodniki
przetrwalnikowe zwane zygosporami.
Przedstawicielem tej grupy jest rozłożek czerniejący
(Rhizopus nigricans), czyli pospolicie występujący grzyb
powodujący pleśnienie chleba;
Ascomycota (workowce)
w wyniki procesu bezpłciowego wytwarzają
zarodniki zwane konidiami, a w wyniki procesu
płciowego - askospory.
Ascomycota obejmują drożdże, smardzie,
trufle i zielone „pleśnie”
Basidiomycota (podstawczaki)
proces płciowy prowadzi do wytworzenia
bazydiospor.
Podstawczakami są grzyby kapeluszowe,
purchawki, rdze i głownie (pasożyty roślin)
Deuteromycota (grzyby konidialne)
większość z nich rozmnaża się bezpłciowo
wytwarzając konidia.
Z medycznego punktu widzenia grzyby
zostały podzielone na:
drożdżopodobne;
·
·
pleśniowe (nitkowate);
·
dimorficzne;
·
dermofity.
Typowym przedstawicielem grzybów
drożdżopodobnych jest
Candida albicans
DEFINICJA
Candida albicans jest niepozornym organizmem z pogranicza
świata roślinnego zamieszkującym dolną cześć przewodu
pokarmowego od momentu naszego przyjścia na ten świat. Spełnia
ona ważna role trawienną pomagając w procesie rozkładu cukru
przez organizm.
Jej drugie oblicze jako niszczyciela naszego systemu
immunologicznego w przypadku jej przerostu, poznajemy ostatnimi
laty chociaż pierwsze przypadki były opisane już przez
ojca medycyny Hipokratesa.
Candida jest obecna praktycznie wszędzie w środowisku i dopóki
nasz organizm posiada normalne funkcje obronne jest dla nas
niegroźna.
Candida albicans to oportunistyczny patogen (czynnik
chorobotwórczy).
Jej obecność w przewodzie pokarmowym i układzie wydalniczym
jest zjawiskiem fizjologicznym.
Toksyny produkowane przez Candida mogą jedynie powodować
drobne podrażnienia, pod warunkiem iż liczba zarazków jest pod
kontrolą.
Rzadko obecność Candidy wiąże się z wysoką gorączką, zwiększoną
liczbą białych krwinek, jak często ma to miejsce w przypadku
innych patogenów.
Wyrożnia się ponad 200
gatunków drożdżaków z rodzaju
Candida.
Jedynym naturalnym
rezerwuarem drożdżaków
są ludzie i zwierzęta (ptaki)
Miejscem ich naturalnego bytowani są błony śluzowe dróg
oddechowych, przewodu pokarmowego oraz narządów
moczowo-płciowych. Noworodek jest kolonizowany podczas
porodu szczepami z pochwy matki.
Wzrost liczby zakażeń grzybiczych zarówno w szpitalu, ja i w warunkach
ambulatoryjnych ma ścisły związek z postępem m.in. chirurgii, wprowadzeniem
inwazyjnej diagnostyki, chemioterapią chorób nowotworowych oraz masowym
stosowaniem antybiotyków o szerokim spektrum działania.
Postęp ten umożliwia przeżycie wielu chorych z poważną zagrażającą życiu
chorobą. Doprowadziło to do wzrostu liczby osób z zaburzeniami układu
odpornościowego. Chorzy ci są bardzo wrażliwi na zakażenie, w tym na zakażenie
zupełnie niezjadliwymi drożdżakami z rodzaju Candida.
Obok drożdżaków spotykane są również zakażenia
Aspergillus, Rhizopus, Mucor. Zakażenia grzybami pleśniowymi
są najczęściej egzogenne (zarodniki).
Drożdżaki z rodzaju Candida mogą powodować
również zakażenia o przebiegu epidemicznym, szczególnie
w warunkach szpitalnych.
Drożdżaki należą do grupy grzybów niedoskonałych (fungi imperfecti).
Charakteryzuja się dimorfizmem, wystepują w postaci komórek
owalnych-blastospor oraz form wydłużonych, nitkowatych tworzacych mycelium
(grzybnię) lub pseudomycelium (grzybnie rzekome). Często podkreśla się,
że forma mycelialna Candida jest inwazyjną i wskazuje na zakażenie, podczas
gdy obecność blastospor wskazuje na kolonizację. Należy stwierdzić, że obydwie
formy morfologiczne drożdżaka są jednakowo zjadliwe i zdolne do wywołania
zakażenia. Obecność formy mycelialnej w preparacie pobranym bezpośrednio
od chorego wskazuje na niezaprzeczalną inwazję.
W sprzyjających warunkach drożdże mogą zacząć rosnąć
w alarmującym tempie. A w miarę jak rozrasta się
Candida, zwiększa się stężenie produkowanych przez nią
toksyn, w końcu nawet najbardziej silne
osoby zaczną odczuwać efekty zakażenia tym
drożdżakiem.
Kiedy dochodzi do wzrostu liczebności populacji Candidy może
wystąpić szeroki wachlarz niekorzystnych objawów: zmęczenie,
niestrawności, wzdęcia, zaparcie stolca, biegunka, depresja,
niepokój i zmniejszony popęd płciowy. Często dochodzi do infekcji
pęcherza moczowego i uszu, różnego rodzaju choroby
skóry (trądzik, egzema) oraz reakcje na perfumy, środki czyszczące,
spaliny itd.
Potężne wrota inwazji Candida stanowi niedokrwiona lub
uszkodzona śluzówka przewodu pokarmowego, często
dochodzi też do kolonizacji zmiany wrzodowej żołądka.
Naturalną barierą zapobiegającą inwazji drożdżaków jest flora
bakteryjna przewodu pokarmowego. Wszystkie antybiotyki, które
zmniejszają liczbę bakterii w przewodzie pokarmowym,
sprzyjajają kolonizacji drożdżakami.
Zakażenia drożdżakami Candida są najczęściej zakażeniami
endogennymi, drobnoustrojami z błon śluzowych przewodu
pokarmowego, dróg oddechowych oraz ze skóry.
Czynników wpływających na podatność i nadmierny rozwój
Candidy :
• Nadmierna antybiotykoterapia
• Spożywanie mięsa zwierząt i drobiu leczonego przy pomocy
antybiotyków
• Chlorowanie wody pitnej
• Wystawienie na działanie pestycydów, herbicydów,
chemikaliów, toksycznych metali (ołów, rtęć)
• Leczenie hormonalne (włączając w to doustne środki
antykoncepcyjne i leki zawierające kortyzon)
• Zła dieta (niedostateczna ilość podstawowych składników
odżywczych; nadmierne użycie cukru, węglowodanów, alkoholu)
Candida albicans wywołuje kandydozę błon śluzowych jamy
ustnej, skóry gładkiej, narządów wewnętrznych, ośrodkowego
ukłędu nerwowego i węzłów chłonnych.
Oprócz Candida albicans również inne grzyby drożdżopodobne
(Candida tropicalis, C. krusei, C. pseudotropicalis,
C. guillermon-dii, Trichosporon sp., Cryptococcus sp.)
wywołują podobne grzybice.
PATOFIZJOLOGIA
Candida albicans przez swoje oddziaływanie na ścianę jelita
(leaky gut) powodując jej nieszczelność i wzmożoną
przepuszczalność ścian jelit dla molekuł, które normalnie nie
powinny się pojawić we krwi co może prowadzić do reakcji
układu immunologicznego, np.: alergii na pokarmy.
Przedostające się różne molekuły normalnie nieszkodliwe
mogą powodować różne objawy- alergie o nietypowym
obrazie.
Przedostając się przez barierę krew- mózg mogą
powodować zaburzenie roli neuro-transmitterów co może
prowadzić do różnorodnych objawów i być przyczyną
błędnych rozpoznań choroby układu nerwowego.
Układ immunologiczny zajęty usuwaniem różnych molekuł normalnie nie
pojawiających się we krwi zostaję zajęty dodatkową pracą przez co jego normalne
funkcje zostają zaburzone i następuje jego osłabienie i niesprawność
funkcjonalna.
Natomiast substancje dotychczas obojętne stają się alergenami osoby takie stają
się wrażliwe na wiele czynników ze środowiska („environmentally sensitive”)
i dotyczy to nie tylko pokarmów, ale i substancji dostających się drogami
oddechowymi.
Dotychczas nieszkodliwe substancje stają się alergenami wziewnymi.
Leaky Gut Sundrome LGS to jeszcze jeden wynik oddziaływania candida na
przewód pokarmowy prowadzący do nieszczelność i wzmożoną przepuszczalności
ścian jelit dla molekuł.
Candida produkuje około 79 różnych toksyn, stąd ich wpływ
na organizm powoduje tak różnorodne objawy z różnych
narządów – brak wzajemnego powiązania pomiędzy sobą.
Często podobieństwo objawów do zespoły przewlekłego
zmęczenia, alergii pokarmowych, chorób przewodu
pokarmowego IBS (irritable bowel syndrome) zespołów
osłabionej odporności immunologicznej powoduje terapię tych
zespołów i chorób a nie candida.
Przyczyny rozwoju Candida
1. Długotrwałe przyjmowanie antybiotyków, (antybiotyki zabijają pożyteczne
bakterie )
2. Niesterydowe leki przeciwzapalne, leki hamujące wydzielanie kwasu solnego
H2 blokery przyjmowane dłużej ponad 3- m-ce , (powodują zahamowanie
wydzielania kwasu solnego,co podwyższa pH i sprzyja rozwojowi candidy,
gdyż nie są zabijane przez kwas solny w żołądku, które powinno być niskie)
3. Dieta bogata w proste węglowodany, nadużywanie cukru - cukier jest
metabolizowany bardzo szybko przez candida, sprzyjając ich szybkiemu
rozrostowi, co hamuje rozwój „pozytywnych” bakterii
4. Przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych i sterydów
5. Stres i wyczerpanie, brak snu i wypoczynku, ogólne osłabienie organizmu
6. Dieta bogata w mięso i mleko zawierające antybiotyki, hormony i sterydy
7. Spożywanie słodzonych i gazowanych napojów i zawartością kofeiny
8. Małe spożycie warzyw i nieoczyszczonej nieprzetworzonej żywności,
chleb z pełnego ziarna
9 . Nadużywanie:alkoholu i nikotyny
10. Przebywanie i praca w pomieszczeniach wilgotnych, zakurzonych,
11. Narażenie na promieniowanie jądrowe, rentgenowskie,
elektromagnetyczne
12. Przewlekłe zaparcia i biegunki , cukrzyca,
13. Jelitowe robaki i pasożyty
14. Toksyczne metale: ołów, rtęć, kadm, amalgamat w plombach dentystycznych
15. Aspartam słodzik, MSG -glutaminian sodu - poprawiacz smaku w sosach,
gotowych zupach, przyprawach - powodują zahamowanie rozwoju prawidłowej
flory bakteryjnej, osłabiają też odporność immunologiczną co pozwala na rozrost
candida i powstawanie zespołu candida.
Przyczyną poważnych infekcji grzybiczych jest Cryptococcus
neoformans. Grzyb ten wywołuje kryptokokozę narządów
wewnętrznych i skóry. Szczególnie ciężki przebieg mają
zakażenia płuc i ośrodkowego układu nerwowego.
U osób z obniżoną odpornością grzyb ten wywołuje nawet
zapalenie opon mózgowych i mózgu.
OBJAWY
ZABURZENIA ZE STRONY PRZEWODU POKARMOWEGO:
-zaburzenia trawienia
-niestrawność,
-„burczenie” w brzuchu,
-biegunki lub zaparcia bez uchwytnej przyczyny dietetycznej,
-wzdęcia,
-brak tolerancji pokarmów,
-przelewanie i kruczenie w brzuchu,
-pieczenie w brzuchu
-suchość lub pieczenie ustach, naloty i zmiany barwy na języku,
pleśniawki
-zespół jelita nadwrażliwego (IBS-ZJN),
ZABURZENIA ZE STRONY UKŁADU MOCZOWEGO:
-kolki
-pieczenie podczas oddawania moczu,
-częstomocz
-nieregularne miesiączki,
-zespól napięcia przedmiesiączkowego,
-upławy,
-nawracające infekcje pochwy,
-świąd pochwy i krocza,
-u mężczyzn nawracające problemy z prostatą i pęcherzem
moczowym.
SOMATYCZNE I ALERGICZNE :
-zdrętwienie,
-palenie albo mrowienie,
-ogólna bolesność,
-obrzęki, sztywność i bolesność stawów,
-bolesne i napięte mięśnie,
-przekrwienie i uczucia zatkania w nosie,
-ucisk w głowie, bóle głowy,
-„zdrętwienie ogólne”,
-mroczki lub plamy przed oczami, szum w głowie, w uszach,
-skrócenie oddechu, ograniczenie możliwości wykonania głębokiego
oddechu, kłucie w klatce piersiowej,
-utrata wagi ciała,
-zawroty głowy,
-nadwrażliwość lub uczulenie na związki chemiczne,
-obniżenie popędu seksualnego,
UMYSŁ I EMOCJE:
-chroniczne zmęczenie-brak sił,
-senność,
-osłabienie koncentracji i pamięci,
-drażliwość,
-uczucie utraty siły i energii do życia,
-zdezorientowanie, depresja, napady paniki i płaczu,
-zaburzenia snu,
-uczucie zdrętwienia,
-kłopoty z podejmowaniem decyzji,
-mentalne zamieszanie,
-zmienność nastroju, lęk, napady gniewu.
SKÓRA:
-trądzik,
-zmiany grzybicze na skórze,
-stopa atlety,
-swędzenie skóry i odbytu,
-plamiste- siatkowate zmiany na skórze,
-suchość skóry, egzema, wyprzenia,
-stany zapalne skóry,
-wysypki na twarzy,
-grzybicze i zapalne zmiany paznokci,
-pokrzywka,
-zmiany podobne do tocznia i łuszczycy..
Candida albicans jest najczęstszym sprawcą
grzybic skóry i błon śluzowych jamy ustnej.
Jego dziełem są:
• zajady w kącikach ust;
• grzybice błon śluzowych pochwy, sromu, żołędzi i napletka;
• pleśniawki u niemowląt.
Atakuje również:
• układ oddechowy;
• przewód pokarmowy;
• drogi moczowe;
• centralny układ nerwowy.
Do tej grupy należą również grzyby
z rodzaju Cryptococcus,
wywołujące kryptokokozy.
Typowym przedstawicielem grzybów
pleśniowych jest Aspergillus, grzyb
wywołujący chorobę zwaną aspergillozą,
czyli grzybicą kropidlakową.
Dermatofity wywołują różnego
rodzaju grzybice
powierzchniowe zwane
dermatomykozami.
Typowymi dermatofitami są
grzyby:
Trychophyton,
Epidermophyton,
Microsporum.
POSTACIE KLINICZNE
ZAKAŻEŃ GRZYBICZYCH
Zakażenia grzybicze (Candida) dzielą się na powierzchowne
(skóra i błony śluzowe) oraz głębokie (tzw. układowe).
Rozwijają się drogą inwazji drożdżaka do krwi i rozsiewu do
narządów i tkanek. Krwiopochodną kandydozą będzie zatem
kandydemia, czyli obecność drożdżaków we krwi, jak i rozsiana
kandydoza narządowa.
GRZYBICE POWIERZCHOWNE
Zaliczamy do nich grzybice zrogowaciałej warstwy naskóra,
paznokci, włosów, a także skóry i tkanki podskórnej
oraz błon śluzowych.
Znanych jest około 40 różnych gatunków grzybów wywołujących
grzybice powierzchowne, przy czym najczęściej z zakażeń
u człowieka izolowanych jest ok. 10 gatunków.
Dermatomykozy paznokci
Dermatomykozy skóry
Postacie kliniczne:
1. grzybica skóry głowy
2. grzybica woszczynowa
3. grzybica tułowia
4. grzybica skóry okolicy łonowej i narządów moczowopłciowych
5. grzybica stóp
6. grzybica rąk
7. grzybica paznokci
8. grzybica rogówki
KANDYDOZA POWIERZCHOWNA
Najczęściej za zakażenia odpowiedzialny jest gatunek Candida
albicans, choć spotykane są także inne gatunki.
Drożdżaki z rodzaju Candida charakteryzują się dimorfizmem,
tzn. występują w postaci komórek owalnych lub tworzą wypustki
(pseudomycellium). Warto pamiętać, że drożdżaki z rodzaju
Candida wchodzą w skład flory fizjologicznej jamy ustnej,
przewodu pokarmowego oraz pochwy.
Drożdżaki z gatunku Candida albicans rzadko wystepują
w środowisku zewnętrznym, podczas gdy inne gatunki,
np. Candida tropicalis mogą wystepować w ziemi.
Zakażenia drożdżakami z gatunku Candida albicans
należą do zakażeń endogennych, tj. własną flora,
a w wyjątkowych przypadkach (noworodki) mogą to być
zakażenia egzogenne ( np. florą matki)
Postacie kliniczne kandydozy
1. zakażenia jamy ustnej
- ostra rzekomobłoniasta (niemowlęta osoby starsze)
- ostra zanikowa (najczęściej po przewlekłej antybiotykoterapii)
- przewlekła zanikowa (protezy)
- przewlekla hiperplastyczna (może transformować w zmianę
nowotworową)
- przewlekła skórno-śluzówkowa
2. kandydoza pochwy: Candida albicans (80%), Candida glabrata
(5%),czynniki sprzyjające: ciąża, cukrzyca, antybiotykoterapia
3. kandydoza narządow płciowych u mężczyzn
4. kandydoza skóry (przestrzenie wilgotne) i błon śluzowych
5. kandydoza paznokci i wału paznokciowego- szczególnie u osób często
moczących ręce (Candida albicans, Candida parapsilosis)
6. grzybica ucha- zakażenia kanału zewnętrznego: Candida albicans, Candida
tropicalis
GRZYBICE GŁĘBOKIE
( UKŁADOWE )
Mogą dotyczyć każdego narządu lub tkanki. Najczęstsza postacią
jest grzybica dolnych dróg oddechowych (grzybicze zapalenie płuc).
Do zakażenia dochodzi drogą inhalacji zarodników grzybów
szeroko rozpowszechnionych w przyrodzie (ziemia).
Drobnoustroje odpowiedzialne za zakażenia układowe dzielą się na
dwie odrębne grupy:
1. GRZYBY PATOGENNE: Histoplasma capsulatum, Coccidioides immitis
Mogą się rozwijać w tkankach osoby zdrowej bez istnienia szczególnego
czynnika usposabiającego.
2.GRZYBY OPORTUNISTYCZNE: Aspergillus, Candida, Cryptococcus,
Mucor
Są to zakażenia, które rozwijają się u chorych w przypadku
zaistnienia szczególnie sprzyjających warunków
np. niedobór odporności, cukrzyca,
choroby nowotworowe i inne.
KANDYDOZA GŁĘBOKA
W zależności od przebiegu wyróżnia się postać ostrą i przewlekłą.
Czynnikami etiologicznymi są:
-
Candida albicans,
Candida tropicalis ( w neutropenii),
Candida parapsilosis (przy żywieniu parenteralnym)
Candida globrata (oporne na leki p. grzybicze)
Candida lusitaniae (oporne na leki p. grzybicze)
Candida krusei (oporne na leki p. grzybicze)
Na tę postać kandydozy narażeni są szczególnie:
- chorzy z neutropenią ( choroby nowotworowe)- źródło
zakażenia to przewód pokarmowy,
- chorzy po zabiegach chirurgicznych, oparzeniach- zakażenie
rozwija się na skutek uszkodzenia barier mechanicznych,
sprzyja to przedostawaniu się drożdżaków do krwi
Czynniki ryzyka:
-
operacje na sercu
operacje na przewodzie pokarmowym
przeszczepy narządów
naświetlania
kortykoterapia
antybiotykoterapia
środki uszkadzające śluzówkę jamy ustnej oraz żołądka
cewnikowanie naczyń
żywienie pozaustrojowe
Postacie kliniczne kandydozy głębokiej:
-
zapalenie przełyku
kandydoza przewodu pokarmowego
kandydoza płuc
kandydoza OUN
zapalenie wsierdzia
zapalenie mięśnia sercowego
grzybica nerek i układu moczowego
kandydoza watroby i śledziony
zakażenia wewnątrzmaciczne
zapalenie kości i szpiku
zapalenie gałki ocznej
kandydoza rozsiana-wieloogniskowa
POSTACIE SZCZEGÓLNE:
kandydoza u wcześniaków: zapalenie opon m-r, zapalenie
kości, szpiku, zapalenie stawów, posocznica
kandydoza u narkomanów
kandydoza u chorych zakażonych HIV (zapalenie
przełyku,
zapalenie opon m-r, zapalenie gałki ocznej)
-
DIAGNOSTYKA
Diagnostyka polega na wykazaniu obecności grzybów w materiale
klinicznym.
Stosuje się:
1.bakterioskopię (preparat bezpośredni)
2.hodowla na podłożach sztucznych (wskazane także badanie ilościowe
pozwalajace okreslić liczbę drożdżaków w 1 ml płynu lub 1g tkanki)
3.badanie histologiczne ( w celu wykazania obecności grzybów)
4.badanie serologiczne ( z użyciem testów wykrywajacych obecność
antygenów grzybiczych w płynach ustrojowych lub wykazujacych obecność
swoistych przeciwciał w surowicy pacjenta)
5.technika molekularna mogąca wykazać obecność grzybiczego DNA
Stwierdzenie obecności grzybów w badanym materiale nie jest wystarczającym
kryterium rozpoznania zakażenia grzybiczego. Badania laboratoryjne mają
wartość diagnostyczną tylko w połączeniu z obrazem klinicznym. Należy pamiętać,
że w zakażeniach powierzchownych zmiany maja bardzo charakterystyczny
wygląd, który ułatwia lekarzowi podejrzenie zakażenia grzybiczego.
Podstawą diagnostyki laboratoryjnej zakażeń grzybiczych jest właściwe
pobranie odpowiedniego materiału klinicznego.
DIAGNOSTYKA GRZYBIC POWIERZCHOWNYCH:
-
-
ZESKROBINY ZE SKÓRY
ZESKROBINY ZE ZMIENIONEGO PAZNOKCIA
WŁOS RAZEM Z CEBULKĄ WŁOSOWĄ
MATERIAŁ ZE ZMIAN ŚLUZÓWKOWYCH NAJCZĘŚCIEJ WYMAZ
(ZE WZGLĘDU NA ŁATWOŚC POBRANIA)
MATERIAŁ Z OWRZODZENIA GRZYBICZEGO ROGÓWKI- W TYM
PRZYPADKU NALEŻY POBRAĆ ZESKROBINY Z OWRZODZENIA
PRZY POMOCY PLATYNOWEJ EZY, BEZPOŚREDNIO NA PODŁOŻE
UMOŻLIWIAJACE WZROST GRZYBÓW ORAZ MATERIAŁ NAŁOŻYĆ NA
POWIERZCHNIĘ SZKIEŁKA PODSTAWOWEGO
W GRZYBICZYM ZAPALENIU GAŁKI OCZNEJ CIECZ WODNISTA
ORAZ KREW
Po pobraniu materiał ze skóry, paznokci, włosów powinien
wyschnąc, aby pozbawić go zanieczyszczeń bakteryjnych.
Materiał pobieramy zwykle do jałowej płytki Petriego
lub na kawałek ciemnego papieru.
Pobrany w ten sposób może być przechowywany nawet do 12
miesiecy i nadal jest przydatny do badań.
DIAGNOSTYKA GRZYBIC UKŁADOWYCH:
W grzybicach głębokich (układowych) konieczne jest pobranie krwi
na badanie mykologiczne. Krew pobrana na tradycyjne podłoża
bakteriologiczne umożliwia izolację Candida i Trychosporon.
Najlepszym sposobem hodowli krwi w celu izolacji jak najszerszego
spektrum grzybów i pleśni jest metoda lityczna,
tzw. Isolator Syste- (DuPont)
Dla drożdżaków z rodzaju Candida dobre efekty osiągane są przy
zastosowaniu systemów radiometrycznych lub aparatów BacT/Alert
(Organon), Bactec (Becton-Dickinson) oraz Vital 200 (bioMerieux).
Przy stosowaniu konwencjonalmych metod hodowli krwi, częstość
izolacji drożdżaków można zwiększyć przez bezpośredni posiew
4 ml krwi do jalowej butelki zawierajacej 50 ml płynego podłoża
Sabourauda.
W zakażeniach OUN do badań należy pobrać płyn m-r
w ilości 3-5 ml.
W zakażeniach układu moczowego i nerek materiałem do badań
mykologicznych jest mocz pobrany ze środkowego strumienia,
po dokładnym przygotowaniu chorego. U noworodków i niemowląt
preferowna jest punkcja nadłonowa lub mocz pobrany przez
cewnik.
W grzybicach przewodu pokarmowego do badania pobierane
są: treść żołądkowo-jelitowa, żółć i kał (badanie ilościowe).
!!!! DUŻĄ LICZBĘ DROŻDŻAKÓW Z RODZAJU CANDIDA
STWIERDZA SIĘ W MOCZU CHORYCH PRZEWLEKLE
CEWNIKOWANYCH ( MOŻE TO BYĆ KOLONIZACJA
DOLNEGO ODCINKA DRÓG MOCZOWYCH LUB CEWNIKA)
DIAGNOSTYKA SEROLOGICZNA ZAKAŻEŃ GRZYBICZYCH:
Badania serologiczne zawsze powinny być wykonywane równolegle z badaniami
mykologicznymi (hodowla).
Do badań serologicznych można pobierać krew, płyn m-r i inne płyny ustrojowe
w ilości 5-10 ml bez dodatku środków zapobiegających krzepnięciu.
WYKRYWANIE ANTYGENÓW W PŁYNACH
USTROJOWYCH:
Antygeny Candida
- mannan (antygen dominujacy)
- glikoproteina ściany komorkowej
- antygeny białkowe
- enolaza
- białka szoku termicznego (hsp)
Wykrycie krążących antygenów pozwala zróżnicować postać inwazyjną
zakażenia powierzchownego.
Do wykrywania antygenów służą testy lateksowe (przy użyciu przeciwciał
monoklonalnych opłaszczonych na cząsteczkach lateksu). Czułość tych testów
jest różnicowana w zależności od producenta. Najczęściej stosowany
Pastorex Candida, czułość testu wynosi 2,5 ng/ml.
Większą czułością i swoistością odznaczają się testy immmunoenzymatyczne.
Z dostępnych na rynku należy wymienić test wykrywający enolazę
(Becton Dickson), Mannan (Hybritech) oraz Candida Platelia
(Instytut Pasteura)- czułość 0,25 ng/ml.
Antygeny Aspergillus
- polisacharydy: galaktomannan
- antygeny białkowe: katalaza, glukuronidaza proteinaza
Stosowane są:
- testy lateksowe
- testy immunoenzymatyczne
Antygeny Cryptococcus
Wykrywane są w płynach ustrojowych (płyn m-r, surowica),
za pomoca testu lateksowego
WYKRYWANIE SWOISTYCH PRZECIWCIAŁ:
W TYM CELU ZASTOSOWANIE ZNALAZŁY
PRAKTYCZNIE WSZYSTKIE ODCZYNY SEROLOGICZNE,
JEDNAK NAJSZERZEJ UŻYWANE SĄ :
- odczyn immunodyfuzji
- odczyn hemaglutynacji biernej
- odczyn immunofluorescencji pośredniej pozwalajacy na
określenie miana p. ciał przeciwko mannanowi
- odczyn immunoenzymatyczny (ELISA)
Należy pamietać, iż odczyny serologiczne powinny być
wykonywane w odstępach czasowych, bowiem w surowicy
każdego człowieka spotykany jest stały poziom
przeciwciał anty-grzybiczych.
Znacznie czulszym odczynem slużącym do oceny aktywnego zakażenia
grzybiczego (Candida) jest odczyn immunofluorescencji z antygenami
„germ tube”, pozwalajacy ocenić odpowiedź immunologiczną na antygeny
powierzchniowe formy inwazyjnej Candida, tzw pseudostrzępki.
Serologiczne wykrywanie obecności swoistych przeciwciał może mieć
wartość diagnostyczną wyłącznie u chorych z prawidłowo funkcjonujacym
układem odpornościowym, podczas gdy obecność antygenów w płynach
ustrojowych jest niezależna od stanu układu odpornościowego.
Wyniki testów serologicznych na obecność swoistych przeciwciał
należy interpretować ostrożnie, zawsze w połączeniu z wynikami
badań mykologicznych oraz obrazem klinicznym zakażenia.
LECZENIE
U chorych z wysokim ryzykiem zakażenia grzybiczego należy rozważyć
profilaktyczne podawanie leku przeciwgrzybiczego.
W zasadzie uważa się, że w takich sytuacjach najlepiej rozpocząć leczenie,
ponieważ diagnostyka jest trudna i mało czuła, a opóźnienie leczenia inwazyjnej
postaci zakażenia grzybiczego rokuje niepomyślnie.
KANDYDOZA JAMY USTNEJ:
1.Nystatyna (roztwór do ssania-5 razy na dobę )
2.Nystatyna w postaci zawiesiny do jamy ustnej
(1000 000 j.m./ml, 4-5 razy/dobę )
3.Klotrimazol- 10mg saszetki powoli rozpuszczać w jamie ustnej,
4-5 razy/dobę
4.Ketokonazol- 0,2 g (1-2 tabl./dobę)
5.Flukonazol- 0,1 g ( 1 tabl/dobę)
CZAS LECZENIA 7-14 DNI
KANDYDOZA PRZEŁYKU:
POSTAĆ LEKKA:
1.Klotrimazol (proszek, saszetki) 5 razy na dobę
2.Nystatyna roztwór (10-30 ml) –5 razy na dobę do ssania,
a nastepnie do połknięcia
POSTAĆ CIĘŻSZA
1.Flukonazol- 0,1-0,2 g/dobę
2.Itrakonazol- 0,05-0,2 g/dobę
NAWRACAJĄCA KANDYDOZA
PRZEŁYKU
1. Amfoterycyna B- dożylnie 0,25-0,3 mg/kg/dobę
KANDYDOZA SROMU I POCHWY:
1. Flukonazol- 0,15 g- jednorazowo
2. Klotrimoksazol- dopochwowo, na noc- 7 dni
3. Tetrakonazol- na noc/3 dni a następnie
4. Ketokonazol 0,1 gna dobę lub
5. Flukonazol 0,1 g jeden raz na tydzień lub
6. Klotrimoksazol 0,5 g dopochwowo
POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU IZOLACJI
CANDIDA Z PŁYNU Z JAMY OTRZEWNEJ
Leczenie rozpoczyna się wówczas, gdy występuje:
-
- ostre zapalenie trzustki
- perforacja
- przeciek zespolenia
- pooperacyjne zapalenie otrzewnej
- dodatni wnik posiewu krwi
- ciężki stan chorego
- obfity wzrost z pierwotnego posiewu
Leczenie: Amfoterycyna B +/- Flucotyzyna
POSTEPOWANIE W PRZYPADKU IZOLACJI
CANDIDA Z KOŃCOWKI CEWNIKA
ŻYLNEGO
1.
-
Inwazyjna kandydoza:
wdrożenie leczenia (amfoterycyna B, Flukonazol)
2. Pacjent bezobjawowy:
- jako skutek zanieczyszczenia końcówki podczas usuwania cewnika z żyły lub
jako wynik kolonizacji cewnika
Zastosowanie leku przeciwgrzybiczego uzależnione jest od stanu
klinicznego pacjenta. Pacjenci gorączkujacy, od których
wyodrębniono Candida z dwu odległych, nie związanych ze sobą
anatomicznie miejsc oraz z dodatnim wynikiem posiewu końcówki
cewnika, obarczeni są dużym ryzykiem inwazyjnej kandydozy.
Związek między autyzmem
a Candida albicans
Dr Josef Jonas w książce "Zagadki zdrowia" opisał wiele przypadków
dzieci opóźnionych w rozwoju, które były wcześniej leczone w klasyczny sposób
lekami i antybiotykami. Po wyleczeniu grzybicy i innych pasożytów (np. owsików
lub lamblii) oraz usunięciu z pokarmu czynników alergizujących, dzieci powróciły
do zdrowia.
Istnieje też wiele innych dowodów na to, że forma drożdży Candida
albicans może spowodować autyzm i może zaostrzyć wiele problemów ze
zdrowiem osób z autyzmem zwłaszcza tych, u których autyzm wystąpił późno.
Nie wyleczona choroba Candida albicans u matki,
może być podstawową przyczyną choroby
Candida albicans oraz rozwoju autyzmu
u nowo narodzonego dziecka- twierdzi dr J.Jonas.
Candida wytwarzająca toksyny może wpływać na procesy
zachodzące w mózgu dotyczące np. emocji - lęku lub agresji,
a także na odczuwanie łaknienia doprowadzając do otyłości
bądź braku apetytu i spadku wagi ciała.
Toksyny te powodują problemy związane z psychiką.
Ważne badania na temat drożdżaków i ich wpływu na osoby
z autyzmem przeprowadził Dr William Shaw. Odkrył on w moczu
osób z autyzmem metabolity mikrobowe, które bardzo
dobrze zareagowały na leczenie przeciwgrzybicze.
Zaobserwował on zmniejszenie kwasów organicznych w moczu
oraz zmniejszenie nadaktywności i zachowań samostymulujących,
a tym samym zwiększenie kontaktu wzrokowego, koncentracji
i wokalizacji.
„(...) Wydaje mi się prawdopodobne, że pewna niewielka, ale mimo to dość
znaczna liczba dzieci, u których stwierdzono autyzm, padła ofiarą infekcji
drożdżakami. Uważam też, że gdyby infekcje te zostałyby w tych przypadkach
wyleczone (…), symptomy autyzmu zmalałyby w znacznym stopniu.”
Dr Bernard Rimland
Instytut Badań nad Autyzmem
San Diego
„Istnieje wiele dowodów na to, że forma drożdży, Candida albicans,
może spowodować autyzm i może zaostrzyć wiele problemów ze zdrowiem
osób z autyzmem, zwłaszcza tych, u których autyzm wystąpił późno.”
Dr
Stephen
M.
Edelson
Center for the Study of Autism,
Salem, Oregon
WSZYSTKIE PRZYTOCZONE CYTATY TO DONIESIENIA INTERNETOWE
I Z PRASY MEDYCZNEJ.
NIE MA UDOWODNIONEGO ZWIĄZKU POMIĘDZY INFEKCJĄ CANDIDA
ALBICANS A AUTYZMEM I INNYMI ZABURZENIAMI W ROZWOJU,
ZARÓWNO PSYCHICZNYM, JAK I FIZYCZNYM,
JEDNAKŻE WSZYSTKIE WYSTĘPUJĄCE OBJAWY MOGĄ WYSTAPIĆ
POD WPŁYWEM TOKSYN TEGO DROŻDŻAKA.
NALEŻY WIĘC ZAWSZE PRZEPROWADZIĆ BADANIA
W TYM KIERUKU I POPRAWIĆ KOMFORT ŻYCIA DZIECI Z CdLS.
Robert Szyca
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ