Transcript MAKROEKONOMIA III Prof.Dr.Myrvete Badivuku-Pantina

MAKROEKONOMIA III
Prof.Dr.Myrvete Badivuku-Pantina
Literatura baze:
• Josepg Stiglitz, Globalization and it’s discontents,
W.W. Norton Company, New York, 2006
• Selman Selmanaj, Globalizimi dhe tranziciooni,
Prishtinë, 2006
• Myrvete Badivuku-Pantina,Korporatat multinacionale
dhe roli i tyre ne krijimin e Rendit te Ri Boteror,
Prishtine, 2010
• Olivier Blanchard, Macroeconomics, New York, 2003
• N.Gregory Mankiw, Macroeconomics, New York, 2005
• Rudiger Dornbusch, Stanley Fischer, Makroekonomia,
Tirane, 2000
Ç’është Makroekonomia
• Makroekonomia studjon sjelljen e
ekonomisë si një tërësi
• Teoria makroekonomike trajton çështjet
dhe problemet ekonomike kryesore
aktuale
• Dallimi në mes të Makroekonomisë dhe
Mikroekonomisë
Shkollat e mendimit
• Shkolla klasike – neoklasike
• Shkolla kejnsiane - neokejnsiane
Bruto Produkti Vendor (GDP)
• BPV paraqet vleren e gjithmbarshme te te
mirave dhe sherbimeve perfundimtare te
prodhuara ne ekonomi ne nje periudhe te
caktuar kohore (tremujor ose vjetor).
• GDP nominal
• GDP real
• GDP nominal mat vleren e produktit total
te ekonomise me çmimet e mbizoteruese
te periudhes ne te cilen prodhohet produkti
• GDP real mat produktin total te prodhuar
ne çdo perudhe me çmimet e nje viti baze
Tregu i te mirave
• Raporti ne mes te prodhimit, te ardhurave
dhe kerkeses
• Ndryshimet ne kerkese shkaktojne
ndryshime ne prodhim
• Ndryshimet ne prodhim shkaktojne
ndryshime ne te ardhura
• Ndryshimet ne te ardhura shkaktojne
ndryshime ne kerkesen per te mira
Komponentet e GDP-se
Konsumi
përfaqëson
shpenzimet
e
konsumatorëve privat për mallra konsumi.
Investimet përfaqësojnë shpenzimet që bëjnë
firmat për mallra kapital.
Shpenzimet qeveritare përfshijnë të gjitha
shpenzimet qeveritare që bënë qeveria si për
mallra konsumi ashtu edhe për investime.
Eksporti neto përfaqëson diferencën midis
vlerës së eksporteve dhe vlerës së importeve
gjatë periudhës përkatëse.
Komponentet e kerkeses totale
Kerkesa totale per te mira eshte:
Z=C+I+G+X-IM
C - Konsumi
I - Investimet
G - Shpenzimet qeveritare
Eksportet neto (Eksporti-Importi):
X - Eksporti
IM - Importi
KONSUMI (C)
• Faktori kryesor qe ndikon ne konsum jane
te ardhurat e disponueshme (YD)
• C=C(YD)
• C=c0 + c1YD
C=c0 + c1(Y-T)
• c0 – niveli i konsumit kur te ardhurat e disponueshme
jane te barabarta me zero
• c1 – prirja marxhinale per konsum
• T - taksat
Prirja marxhinale per konsum
• Pjerresia e kurbes se konsumit shpreh
shtesen e konsumit per çdo njesi
monetare shtese te te ardhurave te
disponueshme dhe quhet prirja
marxhinale per konsum (c1)
• C+S=YD
Funksioni i konsumit
C
(në €)
210
170
130
90
50
450
C
C1 = 4/5
B
S
A
S = 1/5
50
100 150 200 250
Të ardhurat e disponueshme
Produkti ekuiliber
Z
Fillimisht pika E, është
pika ekuilibruese
E’
AG
Z=Y
Z’=Ă’+cY
Me
rritjen
e
shpenzimeve
autonome,
ΔA
kemi zhvendosje
të Z – Z’
Z = Ă+cY
Ă’
ΔA
Ă
E
Efekti i multiplikatorit tregohet
në distancë Yo-Yo’
ΔY
0
Yo Y’
Yo’
Y
Multiplikatori
• Numri qe luan rolin e shumezuesit te
efektit fillestar quhet multiplikator (s).
• Multiplikatori=ndryshimi ne GDP real /
ndryshimi ne shpenzimet e pavarura
• Ose: s=ΔY/ ΔA
Investimet
• I=Ī
• Ī – investimet supozohen te dhena, te
pavarura nga te ardhurat
• Investimet rezidenciale (blerja e shtepive
ose apartmaneve nga ana e njerezve)
• Investimet jorezidenciale (blerja e
makinave, pajisjeve, impianteve etj. nga
ana e firmave)
Funksioni i konsumit dhe kërkesa agregate
AD
AD=Y
E
Grafiku
i
kërkesës
agregate përfitohet duke
mbledhur kërkesën për
konsum me kërkesën për
investime.
Z=Ă+cY
C = Ć+cY
Ă
I
Ć
0
Yo
Y
Shpenzimet qeveritare
• Z=C+I+G
• Z= c0 + c1(Y-T) +Ī +G
• Ekulibri ne tregun e te mirave arrihet kur
produkti barazohet me kerkesën
Y=Z
Prandaj:
Y=c0 + c1(Y-T) +Ī +G
Investimet = Kursimet
I=S: Ate çka firmat deshirojne te investojne
duhet te jete e barabarte me ate çka populli
dhe qeveria deshirojnë te kursejne.
• Nje menyre alternative e te menduarit mbi
ekuilibrin ne tregun e te mirave
• Kursimet=Kursimet private+kursimet publike
• Kursimet private: S= YD – C
ose S=Y-T-C
• Kursimet publike:S=T-G
• Nese T>G – sificit buxhetor, kursimet publike
janë pozitive
• Nese T<G – deficit buxhetor, kursimet publike
janë negative
Paradoksi i kursimit
• Ata te cilet i shpenzojne te gjitha te ardhurat e
tyre jane te denuar te mbesin te varfer.
• Ata qe kursejne i pret nje jete e begatshme dhe
e lumtur.
• Ngjashem: nje ekonomi qe kursen eshte nje
ekonomi qe do te rritet dhe do te prosperojë.
• Kur kursimi rritet atehere mbetet me pak per
konsum,gje qe e zvogelon kerkesen agregate
dhe kjo produktin.
• Prandaj, politikat qe inkurajojne kursimin mund
te jene te mira ne afat te mesem dhe te gjate,
por ne afat te shkurte mund te çojnë ne
recesion.
Paradoksi i kursimit
S, I
S`
S
100
I
300
O
GDP real